Инновациялық қызметті мемлекеттік реттеу

1. Инновациялық қызметті мемлекеттік реттеу
2. Дамыған елдердегі инновациялық қызметті реттеу
3. Ұлттық инновациялық жүйе мәні мен мазмұны

Инновациялық қызметтерді реттеу мақсатында мемлекет инновациялық қызметке тікелей және жанама қолдау көрсете алады. Инновациялық қызметті тікелей мемлекеттік реттеу ғылым мен техниканың дамуының негізгі бағыттарын таңдау, мемлекеттік бюджеттен жобаларды мақсатты қаржыландыру, инновациялық қызмет инфрақұрылымын қалыптастыру және т.с.с. негізінде жүзеге асады. Ал инновациялық қызметті жанама реттеуге фискалдық әдістерді қолдану (жеңілдікті салық салу, жылдамдатылған амортизация, жеке нарықтар мен саласында реттеу), интеллектуалдық меншікті құру және қорғау саласында нормативті құқықтық реттеу, ғылыми білімді коммерциялизациялауға қатысушылар үшін қолайлы жағдайлар жасау жатады.
Өндірістік қатынастардың негізгі субъектісі – мемлекет болып табылады. Бүгінгі таңда мемлекеттің тиімді әлеуметтік – экономикалық жүйені қалыптастыруда белгілі рөлге ие болуында ғана емес, елді жаңа инновациялық деңгейге көтеруде, әсіресе өндірістік салада бір талпыныс күшін құру керек. Бұл өз кезегінде ұзақ мерзімді қаржылық шығындар, яғни осы үдерісті ұйымдастырумен байланысты үлкен қызмет. Осыған орай инновациялық үдеріске тиімді әсер ету үшін мемлекет қандай іс – қимыл жасау керек екенін анықтап алу керек.

«Кәсіпорын экономикасы» А.Қ. Мейірбеков , Қ.Ә. Әлімбетов

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Инновациялық қызметті мемлекеттік реттеу

Мазмұны:

1. Инновациялық қызметті мемлекеттік реттеу

2. Дамыған елдердегі инновациялық қызметті реттеу

3. Ұлттық инновациялық жүйе мәні мен мазмұны

1. Инновациялық қызметтерді реттеу мақсатында мемлекет инновациялық
қызметке тікелей және жанама қолдау көрсете алады. Инновациялық қызметті
тікелей мемлекеттік реттеу ғылым мен техниканың дамуының негізгі бағыттарын
таңдау, мемлекеттік бюджеттен жобаларды мақсатты қаржыландыру, инновациялық
қызмет инфрақұрылымын қалыптастыру және т.с.с. негізінде жүзеге асады. Ал
инновациялық қызметті жанама реттеуге фискалдық әдістерді қолдану
(жеңілдікті салық салу, жылдамдатылған амортизация, жеке нарықтар мен
саласында реттеу), интеллектуалдық меншікті құру және қорғау саласында
нормативті құқықтық реттеу, ғылыми білімді коммерциялизациялауға
қатысушылар үшін қолайлы жағдайлар жасау жатады.

Өндірістік қатынастардың негізгі субъектісі – мемлекет болып табылады.
Бүгінгі таңда мемлекеттің тиімді әлеуметтік – экономикалық жүйені
қалыптастыруда белгілі рөлге ие болуында ғана емес, елді жаңа инновациялық
деңгейге көтеруде, әсіресе өндірістік салада бір талпыныс күшін құру керек.
Бұл өз кезегінде ұзақ мерзімді қаржылық шығындар, яғни осы үдерісті
ұйымдастырумен байланысты үлкен қызмет. Осыған орай инновациялық үдеріске
тиімді әсер ету үшін мемлекет қандай іс – қимыл жасау керек екенін анықтап
алу керек.

Эволюциялық даму жағдайында ұлттық деңгейде инновациялық жүйенің
қалыптасуының негізгі субъектісі – жеке бизнес болып табылады. сондықтан
да, инновациялық кәсіпкерлікті қалыптастыруға мемлекеттің белсенді қатысуы
заңды құбылыс деп түсіну керек.

Мемлекет қызметінің маңыздылығы жаңа өнімді ойлап табу, оны жасау және
өндіріске енгізу арқылы инновациялық өнімді шығарудың бірыңғай инновациялық
тізбегін қалыптастыру. Инновациялық өнімді жылжытудың бірыңғай
технологиялық тізбегін қалыптастыру керек, себебі, бірыңғай жүйесіз
инновациялық үдеріс субъектілерінің қызметі нақты нәтижеге жете алмайды.

Қазіргі таңда мемлекет инновациялық үдерістердің кординаторы, ынталандырушы
рөлін атқарып жатқанда, ғылыми – технологиялық саясаттың негізгі міндеттері
мынадай:

- Ғылыми – техникалық және инновациялық саланы заңды шамалар негізінде
қорғау, қолдау;

- Өнеркәсіп пен ғылым арасындағы байланысты күшейту, инновацияларды
өнеркәсіпке енгізуді жылдамдату;

- Ғылыми – технологиялық даму бағытын реттеу, келешекте, стратегиялық
салалардың дамуына жағдай жасау;

- Ғылыми – технологиялық зерттеулерге, инновациялық үрдістерге мемлекет
тарапынан қаржыландыру жолдары мен формаларын ұйымдастыру, инвестициялар
бағыттауды қолдау, ынталандыру;

- Ғылым саласындағы білім беру, мамандандыру мәселелерін шешу, жоғары оқу
орындарын, ғылыми институттарды, лабораторияларды қолдау;

- Мемлекеттік экономика инновациялар диффузиясы мен технологиялар
трансфертін күшейту, отандық өнім өндірісін шетелдік бәсекелестерден
қорғау.

Мемлекеттің инновациялық саясаты жаңа өнім және технологияны өндіруге жіне
осы негізде отандық тауарларды нарыққа өткізу кеңейтуде мемлекеттің
ықпалымен баіытталған, әдістер мен бағыттардың жиынтығын көрсетеді. Жеке
сектордың рөлі өз зерттеулерінің негізінде инновацияны нарыққа өңдеу мен
өткізуде, сонымен қатар отандық және шетелдік технологияларды тартуда
көрінеді. Мемлекеттің рөлі сапалы берік білімді алуға, инновациялық
инфрақұрылымды құру, стратегиялық мінездегі технологиялық кешенді құрастыру
және инновациялық қызметті жүзеге асыру үшін институционалдық қолайлы
шарттар жасауға көмектесуді білдіреді.

Инновациялық саясаттың негізгі қағидаларын қалыптастыруда, қоғамның
әлеуметтік – экономикалық мақсаттары есепке алынады. Мұнда қысқа, ұзақ,
орта мерзімдік ішкі заңдылықтарға негізделген ғылым мен техниканың дамуы,
халық шаруашылығы мен есеп жүргізудің бірлігін анықтайды. Инновациялық
саясатты іске асыруда өнеркәсіппен кәсіпорындар көбінесе экономикалық
өркениетке ұмтылуға тырысады.

Жалпы мемлекетте жүргізілетін ғылыми – техникалық саясатты қағидалары
төмендегідей:

- орта және шағын бизнес субъектілерін инновациялық қызметке тарту, олардың
қаржылық – несиелік салада толық мемлекет тарапынан қамтамассыз етілуін
талап ету;

- инновациялық саясатты дамытуға халықаралық серіктестіктерді тарту және
ұлттық мүддені, интеллектуалдық әлеуетті қорғау;

- инновациялық саясаттың экономикалық – әлеуметтік бағытын жеке – дара
қарастыру;

- әлеуметтік – экономикалық тиімділікті қамтамассыз ететін ғылыми –
техникалық дамудың жаңа бағыттарын таңдап алу;

- ғылым мен техниканың басым бағыттарын іске асыру үшін ресурстарды бір
жерге топтастыру;

- ғылым – өндіріс – тұтынушы жүйесіндегі халықаралық еңбек бөлінісінің
объективті үрдістерін көрсету үшін, халықаралық ғылыми – техникалық
ынтымақтастықтар мен топтарға мүше болу;

- осы жүйені қолданысқа енгізіп, қалыптастыру үшін қажетті орталықтың
болуы.

Мемлекеттің ғылыми – техникалық саясаты – мемлекеттің әлеуметтік –
экономикалық саясатының қосымша бөлігі. Оның негізгі бағыттарының бірі –
мемлекеттің ғылыми – техникалық және инновациялық дамуының, бағытын
анықтап, ұзақ мерзімді бағыт – бағдар жасап, оны іске асырудың тиімді
механизмдері мен жолдарын тағайындау.

Экономикалық дамыған елдерде мемлекет инновациялық қызметтің дамуына
қажетті экономикалық, қаржылық, ұйымдастырушылық және нормативтік –
құқықтық жағдайларды жасау арқылы ынталандырады (8-кесте).

Кесте 8- Кәсіпорынның инновациялық әлеуетін реттеу әдістері

Реттеу әдісі Сипаттамасы
Техника - Жаңа техника және технологияны, технологиялық
технологиялық инновацияларды жасап шығару және жетілдіру,
ұйымдық технологиялық құрылымды қалыптастыру
Экономикалық Салықтық жеңілдіктер, банктік және мемлекеттік
кепілдіктер, табыстылық нормасы, инвестициялық
жеңілдіктер, мемлекеттік инвестициялар, кедендік
жеңілдіктер, жеделдетілген амортизация және т.б.
Ұйымдастырушылық Бірлескен кәсіпорын құруға қатысу, кәсіпорынды
қайта құру, орта және шағын бизнесті дамыту және
т.б.
Нормативтік - Шаруашылық субъектілерінің қызметін реттейтін
құқықтық ережелерді бекіту (заңдар және актілер),
экономикалық орталықтандыруды бақылау.

Тікелей мемлекеттік қолдаудың түрі: инновациялық үдерісті құқықтық реттеу,
яғни инновациялық қызметті заңға сәйкес жүргізу, құқықтарын сақтау,
интеллектуалдық меншікті құқықты қорғау.

Инновациялық инфрақұрылымды құру мақсатында, мемлекет инновациялық
үдерістерді дамытуға қолдау көрсетеді, яғни инновацияның таралу
орталықтарын құру, ғылыми технологиялық парктер, бизнес инкубаторлар, әр
түрлі инновациялық қорлар құру.

Әлемдік тәжірибеде инновация үдерістерге тек тікелей әсері ғана емес,
сонымен қатар, көптеген жанама әсерлері де бар. Олар мемлекеттің салықтық,
несиелік, кедендік, амортизациялық саясаты арқылы жүзеге асырылады. Жанама
инновациялық саясаттың ең көп тараған түрі: салықтық және амортизациялық
заңнамаларға либерализациялау. Оның тиімділігі көптеген алдыңғы қатарлы
елдердің тәжірибелерінің көрінуде.

Бұл елдерде жанама инновациялық саясатты мемлекеттік реттеу, салық, несие
жеңілдіктері, амортизацияны тездету және де инновациялық жеңілдіктер
арқылы, ауқымды түрде қолданылады. Ескертетін бір жайт, барлық көрсетілетін
мемлекеттік қолдау түрлері инновациялық үдерістерді тек дамытып қана
қоймай, сонымен қатар, инвестициялық салымдарды көбейтуге де бағытталған.

Салықтық реттеу мемлекеттік қолдаудың формасы ретінде жақын арада көрініс
тапты. Бірақ оған қарамастан жиі қолданылады. Бұндай қолдау көбіне дамыған
елдерде қолданылады, себебі келесідей артықшылықтарға ие:

- Жеке сектордың автономдығы және де зерттеу жұмыстарының экономикалық
жауапкершілігін сақтайды.

- Биліктің барлық деңгейіндегі бюрократиялық жұмыстардың аз болуын талап
етеді.

Жеңілдетілген түрдегі салық салу, салық салу базасын азайту, яғни өзіндік
құн арқылы жүзеге асырылады.

Әлемдік тәжірибеде инновациялық қызметті жүзеге асыруда салықтық
жеңілдіктердің келесідей түрлері бар:

- Өнімнің өзіндік құнына инновациялық үдеріске кететін шығындарды қосу;

- Инвестициялық және зерттеушілік несиелер беру, яғни салық салудан түскен
қаржының белгілі бір мөлшерін инновациялық зерттеулерге жұмсау;

- Салықтық демалыстар инновациялық жобаларды жүргізудегі бірнеше жылдық
салықтық демалыстар;

- Әр түрлі кәсіпорындарда зерттеушілік шығындар көлемін әрдайым қадағалау
мақсатында салықтық жеңілдіктер жүйесін қолдану;

- Инновациялық кәсіпорындарда берілетін, жеке және заңды тұлғалардың салық
салу жеңілдіктеріндегі дивиденттер;

- Ғылыми – зерттеу институттарына және де басқа кәсіпорындардағы құрал –
жабдықтарға салынатын салық мөлшерін азайту;

- Инновациялық жобаларды қаржылық қолдайтын қайырылымдық қорларға, салықтық
түсімдерді жұмсау;

Салық жеңілдіктерінің екі түрі бар:

- Көлемді. көлемді қағида бойынша жеңілдік шығындарға пропорционалды
беріледі;

- Өспелі. өспелі қағида бойынша жеңілдік сол компанияның зерттеу
жұмыстарына жіберген шығындарына байланысты анықталады.

Инновациялық кәсіпорындарында салық салудағы жеңілдіктерді қолданудың
негізгі мәні – кәсіпорынның инновациялық қабылдаушылық деңгейіне байланысты
пайдаға салықты азайту. Сол деңгей қаншалықты жоғары болса, салық жеңілдігі
соншалықты көп болады. Бірақ кәсіпорын инновациялық коммерциялану жағдайына
жететіне күмән болмауы керек.

Осы екі қағиданы қайсысы тиімді екенін әрине анықтап көрсету қиын. Әр
мемлекет ғылым және ғылыми - зерттеу саласында өзінің мүмкіндігіне
байланысты керекті қағиданы қолданады. Әлемдік тәжірибеде көрсетіп
отырғандай, біздің елімізге тиімді болатын үдеріс – бюджеттік субсидияларды
және салықтық жеңілдіктерді тиімді сәйкестендіру. Осы бағыттарды
мемлекеттік қолдау арқылы, мемлекет инновациялық үдерістерді дамытуға жалпы
шаруашылық және де әлеуметтік – саяси сияқты тиімді жағдайларды туғызады.

Әлемдік тәжірибе көрсетіп отырғандай, негізгі мәселе – елде бар ресурстарға
байланысты негізгі жағдайларға орай басқару.

Инновациялық және инвестициялық қызметті мемлекеттік қолдаудың тағы бір
түрі – амортизациялық саясат. Амортицация нормасын өсіру арқылы
кәсіпорындардағы қаржылық жағдайды көтеру, осыған байланысты техникалық
базаны жаңартуға ұмтылысты көтермелеу.

Инновациялық саясаттың басты ерекшелігі – оның әрдайым мемлекет назарында
болуы. Қызықтысы, ғылым мен техника нарық жағдайында басқа салалар сияқты
өз алдына дербес даму беруге кейде қабілетсіз болып келеді. Алайда, ғылым
жеке меншік өндіріске жұмыс істеген жағдайда оның нарықтық сұраныс пен
ұсыныс заңдылығы арқылы даму мүмкіндігі жоғары екендігі сөзсізү.

2.Өткен жылдар ішінде әлемдік тәжіребиеде инновациялық қызметке тиімді
көзқарас қалыптасты. Өнеркәсәбі дамыған елдердің ғылыми-инновациялық
дамуының үш ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.