Бас миы және жұлынның өткізгіш жолдары

1 Ауырсыну және температура сезімталдығының өткізгіш жолдары
2 Ішкі тітіркенулер рецепторларынан шығатын өткзгіш жолдар
3 Қозғалыс анализаторының өткізгіш жолдары

Организм тітіркенуді сыртқы және ішкі орталардан қабылдайтындықтан, сыртқы, ішкі тітіркенулерді қабылдайтын рецептордан келетін импульстарды таситын жолдар болады.
Сыртқы тітіркенулерді қабылдайтын рецепторлар экстероцепторлар леп аталады. Эволюцияның ерте кезеңдерінде олар негізінен дененің сыртқы жабындыларында орналасқан, бұл сыртқы тітіркенулерді қабылдау үшін қажет еді, сондықтан адамда да олар эмбриогенезде сыртқы ұрық жапырақшасынан – эктодермадан дамиды. Қызметі жағынан асқорыту жүйесімен тығыз байланысты, сондықтан эндодермадан дамитын дәм сезу мүшесінің ғана қатысы болмайды.
Тері анализаторнының аферентті талшықтары үлкен ми қыртысына тактилді тітіркенулерін, стереогнозия сезімін, ауыру және температура тітіркенулерін жеткізеді. Осыған байланысты олар бірнеше топқа бөлінеді.
Терінің тактилді сезімталдығын өткізгіш жолдар – tractus gangliospinothalamocorticalis. Рецептор тері қабатында жатады. Өткізгіш жол үш нейроннан тұрады. Бірінші нейронның жасушалық денесі сезімталдықтың барлық түрлерінің шеткі нейрондары жасушаларының жиыны болып табылатын жұлын түйінінде орналасады. Бұл түйін жасушаларынан шығатын қсінді екі тармаққа бөлінеді; олардың шеткісі тері нерві құрамында рецептордан шығады, ал орталық тармақ артқы түбіршік құрамында жұлынның артқы жіпшесіне барып, сол жерде жоғары көтерілетін және төмен түсетін тармақтарға бөлінеді.

1. Рақышев А.Р. Адам анатомиясы І,II том 2004
2. Рақышев А.Р. Адам анатомиясының атласы, І,II том. Алматы: «Кітап», 2006.
3. Жұмабаев У., Әубәкіров Ә.Б., Досаев Т.М. ж.т.б. Адам анатомиясы, атлас. І,II, III, IV том. Астана: «Фолиант», 2005.

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Бас миы және жұлынның өткізгіш жолдары
Организм тітіркенуді сыртқы және ішкі орталардан қабылдайтындықтан, сыртқы, ішкі тітіркенулерді қабылдайтын рецептордан келетін импульстарды таситын жолдар болады.
Сыртқы тітіркенулерді қабылдайтын рецепторлар экстероцепторлар леп аталады. Эволюцияның ерте кезеңдерінде олар негізінен дененің сыртқы жабындыларында орналасқан, бұл сыртқы тітіркенулерді қабылдау үшін қажет еді, сондықтан адамда да олар эмбриогенезде сыртқы ұрық жапырақшасынан - эктодермадан дамиды. Қызметі жағынан асқорыту жүйесімен тығыз байланысты, сондықтан эндодермадан дамитын дәм сезу мүшесінің ғана қатысы болмайды.
Тері анализаторнының аферентті талшықтары үлкен ми қыртысына тактилді тітіркенулерін, стереогнозия сезімін, ауыру және температура тітіркенулерін жеткізеді. Осыған байланысты олар бірнеше топқа бөлінеді.
Терінің тактилді сезімталдығын өткізгіш жолдар - tractus gangliospinothalamocorticalis. Рецептор тері қабатында жатады. Өткізгіш жол үш нейроннан тұрады. Бірінші нейронның жасушалық денесі сезімталдықтың барлық түрлерінің шеткі нейрондары жасушаларының жиыны болып табылатын жұлын түйінінде орналасады. Бұл түйін жасушаларынан шығатын қсінді екі тармаққа бөлінеді; олардың шеткісі тері нерві құрамында рецептордан шығады, ал орталық тармақ артқы түбіршік құрамында жұлынның артқы жіпшесіне барып, сол жерде жоғары көтерілетін және төмен түсетін тармақтарға бөлінеді. Талшықтардың бір бөлігі мен жанама тармақтарын жұлынның артқы мүйіздерінде аяқталады. Жоғарылаған талшықтардың басқа бөлігі артөы мүйіздерге енбей, жұлынның артқы жіпшелеріне жүріп fasciculus cuneatus et gracilis құрамында сопақша мидың аттас ядроларына жетеді.
Жұлынның артқы мүйіздері мен сопақша мидың аталған ядроларында екінші нейронның жасуша денесі жатады. Артқы мүйіздерде орналасқан жасушалардың аксондары comissura alba - арқылы ортаңғы жазықтықты қиып өтіп, қарама - қарсы жақтың бүйір жібінде орналасқан tractus spinothalamicus lateralis құрайды.
Жұлын - таламустық будалардың айқасуы артқы түбіршіктің жұлынға кіретін деңгейінен 2-3 сегмент жоғарылау жерде өтеді. Бұл фактінің клиника үшін елеулі маңызы бар, себебі бұл буда біржақты зақымданғанда қарама - қарсы жақтағы тері сезімталдығының бұзылуы зақымданған деңгейде емес, одан төмендеу байқалады.
Жұлын (medulla spіnalіs) - адам мен омыртқалы жануарлардың омыртқа жотасының ішінде орналасқан орталық жүйке жүйесінің бір бөлігі. Жұлын адамда ауыз омыртқаның жоғарғы тұсынан басталып, 1-, 2-бел омыртқаларына дейін жетеді; 8 мойын, 12 кеуде, 5 бел, 5 сегізкөз және 1 - 3 құйымшақ бунақтарынан (сегменттерінен) тұрады. Ересек адамда Жұлынның ұзындығы 41 - 45 см-дей, салмағы 26 - 28 г-дай, қалыңдығы 1 см-дей. Жұлын сырты өрмек тәрізді жұмсақ және қатты қабықтармен жабылған. Қабық арасындағы қуыста Жұлын сұйығы бар. Қатты қабық әр жерінен сүйекпен жалғасады. Жұлынның ортасын бойлай жатқан сұйықтыққа толы өзек сұр заттан тұрады. Сұр заттың көлденең қимасы "Н" әрпі немесе қанатын жайған көбелек пішінді болып көрінеді. Сұр заттың сыртында ақ зат болады. Бұлар, негізінен, жүйке талшықтары мен нейроглиядан түзіледі. Жүйке талшықтары орталық жүйке жүйесіне баратын және одан шығатын импульстерді өткізеді. Жұлын, негізінен, рефлекторлық және өткізгіштік қызмет атқарады
Таламуста үшінші нейронның жасуша денесі жатады, оның аксондары құрамында үлкен ми сыңарлары қыртысына, орталық артындағы қатпар мен тері анализаторының қыртыстық шеті орналасқан шеке бөлігіне барады.
Ауырсыну және температура сезімталдығының өткізгіш жолдары
Бірінші нейронның жасуша денесі жұлын түйінінде жатады, ол түйіннің жасушалары шеткі өсінділері арқылы терімен, ал орталық өсінділері арқылы екінші нейронның - жасуша денесімен жайғасқан жұлынның артқы мүйіздерімен байланысқан. Екінші нейрон аксоны comissura alba құрамында басқа жағына ауысып, көтеріледі. Таламуста үшінші нейронның жасуша денесі жатады, оның өсіндісі үлкен ми сыңарыны қыртысына келіп, сол жерде орталық артындағы қатпарда аяқталады.
Экстерорецептордан шығатын өткізгіш жолдардың екінші нейрон талшықтарының айқасу нәтижесінде ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.