Өңештің, асқазанның, шектердің, бауырдың және ұйқы безінің функционалдық анатомиясы және дамуы

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 16 бет
Таңдаулыға:

Дәріс № 11

Тақырыбы: Өңештің, асқазанның, шектердің, бауырдың және ұйқы безінің функционалдық анатомиясы және дамуы.

Жоспары:

Өңештің, асқазанның және шектің дамуы.
Өңештің функционалдық анатомиясы.
Асқазанның функционалдық анатомиясы.
Шектердің функционалдық анатомиясы.
Ұйқы безінің функционалдық анатомиясы.

Өңештің, асқазанның және шектің дамуы.

Өңеш бірінші шектің алдыңғы бөлігінен дамиды, шығу тегі эндодермальді. Бірінші шектің бұл бөлігі тар және қысқа, содан соң асқазанның қаудальді бағытта орнынан қозғалуынан өңеш ұзарып, өзінің соңғы ұзындығына тең. Өңеш жұтқыншақпен қосатын қуысты бұлшықеттік түтік. Өңешті грек тілінен аударғанда - esophagus екі сөзден құралған oiso- әкелу phagomai- жеу.

2. Өңештің функционалдық анатомиясы.

Өңештің бөліктері:

Мойын бөлігі VI мойын омыртқасынан II кеуде омыртқасына дейін.
Кеуде бөлігі III-X кеуде омыртқасы.
Құрсақ бөлігі X-XI кеуде омыртқасы 2см.

Өңештің ұзындығы 25-30 см, диаметрі 2-2, 5 см, тамақ өткен кезде 4-4, 5 смге дейін созылады. Сұйық тамақ өңеш арқылы 2-3 секунд, қатты 6-8 секунд ішінде өтеді.

Өңештің таралуы:

Анатомиялық және физиологиялық (Ан-3, Физ-5) таралуларды ажыратады.

Анатомиялық: 1. Жұтқыншақтық өңешке өткен жері (6 мойын омыртқасы деңгейінде) . Бұл жерде тарылу бұлшықеттік сақинаға байланысты пайда болды, ұзындығы 2см, оны жұтқыншақ -өңеш жолы деп атайды. Ол ауаның өңешке және тамақтың тыныс алу жолдарына өтуіне кедергі жасайды.

Бифуркациялық -5 кеуде омыртқасы тұсында.
Диафрагмальдық - 10-11 кеуде омыртқасы тұсында, диафрагманың экскурсиясынан.

Физиологиялық: Олар бесеу, оның үшеуі анатомиялық және екі тарылу қосылады.

Аортальды, қолқа доғасының 4 кеуде омыртқасы тұсында өтуі.
Өңештің асқазанға (11 кеуде омыртқасы) өткен жері Гисс бұрышына және асқазандағы ауа көпіріне байланысты қалыптасады.

Өңештің қабықтары:

1. Сыртқы- адвентиция, құрсақ бөлігінде-серозды.

2. Ортаңғы -бұлшықеттік екі қабаттан тұрады. Өңеш бұлшықеттік мускулатураның ауыспалы жері болып саналады, көлденең- жолақ мускулатура тегіс мускулатураға ауысады. Сондықтан өңештің жоғарғы бөлігінде көлденең-жолақ мускулатура, ортаңғы-аралас, төменгі бөлігінде-тегіс.

3. Ішкі -кілегейлі қабық кілегей асты негізімен, соның әсерінен ұзына бойлық қатпарлар түзіледі. Педиатрлар өңештің даму ақауларын әруақытта естерінде сақтауы керек. (0, 03% нәрестелерде) .

Келесі ақауларды ажыратады:

Аплазия- мүшенің толық болмауы.
Атрезия-фиброзды- бұлшықеттік жол, бірақ қуысы жоқ (мүлдем жартылай) .
Өңеш - кеңірдектік фистулалар.
Қуыс ақаулары (дивертикул) және ұзындық ақаулары (макро- және микроэзофогус) .
Қос өңеш.
Асқазанның функционалдық анатомиясы.

Асқазан:

I Вертикальды біліктің бойында

А) Алғашқы орын

Б) Бұрылыстан кейінгі орны

II Сагитальды біліктің бойында

А) Сагитальды жазықтықта бұрылысқа дейін

Б) Бұрылыстан кейін

Асқазан өзінің қорытынды орынын 6 жасқа қарай табады, көкет толық түскенд. Даму ақаулары: атрезия, кисталар, дивертикулалар, туа біткен пилоростеноз, асқазанның толық жетілмеуі- асқазан түтік пішіндес.

Асқазанның функционалдық анатомиясы

Асқазанның тамақтың алғашқы резервуары болып саналады. Асқазанда тамақ жартылай сұйықтыққа айналып, тамақ ботқасын түзеді. Содан соң ұлтабарға порциямен өтеді. Асқазанда тамақ құрамына байланысты 4 сағаттан 10 сағатқа дейін болады.

Асқазанның қызметтері:

Резервуарлық - алғашқы резервуар болып саналады. Орташа көлемі 3 л-ге жуық.
Эвакуаторлық- тамақ ботқасының порциямен ұлтабарға өтуі.
Моторлық- тамақ ботқасының асқазан сөлімен араласуы.
Асқорыту - тамақтың чимиялық өңделуі.
Эндокринді- гормондардың түзілуі( серотинин, гастрин) .
Ферментативтік- ферменттердің түзілуі.

А) дипектидаза- белоктық тамақтың қорытылуы.

Б) гликолитикалық фермент- көмірсутекті тамақтың қорытылуы.

Гемопоэтикалық немесе эритропоэтикалық Кастл факторының түзілуі. Кастл факторы- антианемиялық фактор, оның әсерінсіз темір жетіспеушілік анемия пайда болады.
Бактерицидтік - тұз қышқылы мен лизоциннің әсері.
Секторлық қызмет- Секторлық қызмет- HCl, пепсин және сөлдің секрециясы.

Асқазанның бездері 3 клеткадан тұрады:

А) негізгі

Б) қосымша

В) жабушы

Осы клеткалар 3 типті бездер құрайды:

Кардиалдьді, қарапайым түтікше бездер, олар кілегейлі қабықтың меншікті қабатында орналасады. Олар сілекейге ұқсас секрет бөледі, белоктарды ыдыратушы фермент дипептидаза, көмірсутегін ыдыратушы гликолетикалық фермент, және тұз қышқылын нейтралдаушы секрет болады.
Фундальды бездер, тармақталған фермент түтік пішіндес. Олар негізгі, қосымша, жабушы клеткалардан түзіледі: негізгі пепсин және жабушы клеткалар HCl, қосымша клеткалар секрет бөледі.
Пилорикалық бездер, тармақталған пепсин және сілекейлі секрет бөледі. Тәулігіне 1, 5-3 литрге жуық асқазан сөлі бөлінеді.

Асқазанның даму ақаулары.

Оларға жатады:

Асқазан кистасы.
Девиртикулалар.
Асқазанның толық жетілмеу( түтік түрінде)
Туа біткен пилоростеноз
Қос азқазан (бірақ рет болған оқиға)

4. Шектердің функционалдық анатомиясы.

Шек аш және тоқ шектерден тұрады.

Моторлық - мүшенің жиырылуы, ол уақытша шек қуысың кішірейтуді, оны перисталика деп атайды. Перистальдикалық қозғалысының 3түрін ажыратады: а) толқымалы (волнообразное)

б) маятник тәрізді

в) сегментациялық

Перистальтикаға әрбір бөліктің қысымының өзгеруі әсер етеді. Перистальтиканы ұлтабар реттейді, оның құрамында жіңішке нерв - бұлшықеттік қабат табылған, бұл қабат автономды қозумен иемденеді.

Асқорыту қызметі - тамақ массасының ішек сөлімен, өтпен, ұйқы безінің сөлімен шылануы, соның ісерінен тамақ қоректік заттарға ыдырайды:

а) белоктар - аминқышқылдарына

б) көмірсулар - моносахаридтерге (глюкоза, сахароза, фруктоза)

в) майлар - май қышқылдарына, глицеринге, сабынға және суға

ыдырайды.

Секреторлық - шек сөлінің тәулігіне 2 литрге дейін бөлінуі.
Сіңірілуі - пиноцитоздың осмос қысымының әсерінен қоректік заттар сіңіріледі. Ішектің кілегейлі қабығында 30 млн-ға жуық бүрлер болады, ұзындығы 0, 3-1, 2 мм. Осы бүрлердің әсерінен сіңірілу беткейі 1000 рет ұлғаяды. Әрбір бүрдің ішінде артериальды, венозды және лимфа тамырлары болады. Белоктар мен комірсулар венозды қанға, лимфаға майлар сіңіріледі.
Қорғаныш немесе иммундық қызметі - кілегейлі қабықты меншікті табағында лимфа түйіндері орналасады. Лимфа түйіндерінің екі типін ажырытыды: а) солитарлық немесе жалғыз

б) топталған немесе агрегаттық (пейеров бляшки)

6. Гормональды - шектер заттар бөледі, олар «гормондардың кандидаты»

кейін олар болуы немесе болмауы мүмкін.

5. Тоқ ішектің функционалдық анатомиясы.

Абсорбциялық қызмет (судың сіңіріледі) .
Микрофлораға байланысты витаминдер сіңіріледі және синтезі жіреді.
Нәжістің түзілуі.
Резервуарлық қызмет - нәжістің жиналуы.
Эвфкуаторлық - эксперименттер немесе нәжістің шығарылуы.

Құрт тәрізді өсіндінің орналасуы:

Латеральді 17-20%
Ретроцикольды
Тқмендеген (жамбас) 40-45%
Жоғарылаған (бауфрасты) 13%
Сол бөлікте (айна көрінісі)

6. Бауырдың функционалдық анатомиясы және оның дамуы.

Эмбриональдық дамудың төртінші аптасында ортаңғы ішектің алғашқы бөлігінің вентральді қабырғасында шығыңқы (выпечивание) - бауырдың бастамасы пайда болады. Ол вентральды шажырқайдың табақтарының арасынан (ішперде табақтарының арасына) енеді. Ішперденің вентральді немесе висцеральды табақтары сирозды қабық және строма құрайды. Сртрома - бауырдың паренхимасына арналған. Содан соң клетка массаның тез өсуінен бауыр болкалары, ал олардың арасында қантамыр капилляры орналасады. Қан ағысы ғысымынан олар бөлікшелерде орналасады. Ортаңғы ішектен қалыптасқан бауырдың бастамасы бауырлық дивертикул деп атайды. Сонымен бірінші ішектің эктодермасынан бауырдың секреторлық бөлігі, өт жолдарының жүйесі және өт қабы қалыптасады.

Бауырдың қызметтері:

Қорғаныш-фильтрациялық - веналық қанның улы заттардан тазартылуы.
Гликогеннің депосы.
Белок түзу - белоктардың синтезі (ұсақ, орташа және ірі дисперлік) .
Қан түзуші (ұрықта) - қанның формалық элементтерінің түзілуі.
Дезинтоксикалық - тыс келетін улардың залалсыздандырылуы (ішімдік, дәрі-дәрмек) .
Ферментетивтік
Эндокриндік
Иммунологиялық

7. Ұйқы безінің функционалдық анатомиясы және дамуы.

Ұйқы безі бауырдың даму деңгейінде дами бастайды, вентральды дивертикуладан басқа дорсальды да дамып, кейін екеуі бірігеді. Вентральды бастама мен жалпы өт жолының шығу тегі жалпы. Ішектің бұрылысының әсерінен вентральды бастама дорсальды орынға ауысып, дорсальды бастамамен қосылады. Вентральды бастамадан ұйқы безінің басы, дорсальды бастамадан денесі мен құйрығы пайда болады. Вентралбды бастаманың жолы жалпы өт жолымен байланысқан, дорсальды бастаманың жолынан ұйқы безінің қосымша жолдары қалыптасады.

Ұйқы безінің қызметтері:

Экскреторлық, сыртқы секреторлық, асқорыту ферменттерінің (амилаза, диастаза, трипсин, хемотрипсин) түзіледі. Секреттің бөліну белсенділігі ұлтабардан түсінетін тамақтың санына және жиілігіне байланысты. Ферменттер мен ұйқы безінің сөлі ортаны негіздендіреді.
Ішкі секреторлық, инкреторлық немесе эндокринді бөлігі. Гормондардың қанға бөлінуі 1969 жылы неміс дәрігері және патолог Пауль Лангерганс ұйқы безінің «аралшық аппаратын» жазған. Бұл аппараттың құрамында төрт клетканы ажыратады:

-клеткалар - инсулинді түзеді, инсулин қанның құрамындағы қантты азайтады. (Инсулярлық аппарат массасының 70%)
А-клеткалар - глюкагон түзеді, ол қандағы қанттың құрамын ұлғайтады, бауырда және көлденең жолақ мускулатурадан гликогенді шығартады. Инсулиннің антогонисті болып саналады. (Инсулярлық аппарат массасының 20%)
С-клеткалар - соматостатин гормонын түзеді. (Инсулярлық аппарат массасының 9, 4%)
D-клеткалар - каркас немесе строма қызметін атқарады. 1921 жылы Канада ғалымдары Бартинг және Бэст инсулинді синтездеген. Қант диабетін емдеу ғасыры басталды. Нсулирді тапқаны үшін Нобель сыйлығын алған. Осы уақытта румын дәрігері Пасцлеску де инсулинді синтездеген, бірақ Нобель сыйлығын алған жоқ.

ДӘРІС №12

Тақырыбы: Ішперденің дамуы және функционалдық анатомиясы, и даму ақаулары.

Жоспары:

Ішперде туралы түсінік. Ішперде және құрсақ қуыстары.
Жоғарғы қабаттағы ішперде туындылары:

А) Қапшықтар, қабырғалары.

Б) Жалғамалар

В) Шарбылар

Төменгі қабаттағы ішперде туындылары:

А) Қалталар

Б) Өзектер

В) Қойнаулар

Г) Шұңқырлар

Ішперде- серозды қабық болып саналады. Ішперде жылтыр, дымқыл, тегіс, берік. Ол іш, құрсақ қуыстарын қоршап ішкі мүшелерді жауып тұрады. Құрсақ қуысы қабырғаларын қоршап тұратын , ал ішкі мүшелерді жауып түратын ішпердені висцеральді деп атайды. Ішперде өз жолында үзілмейді, ол құрсақ қуысы қабырғасынан мүшелерге ауысып және мүшелерден қабырғаға жалғасып отырады. Сонымен ішперде қуысын құрайды. Әйелдерде ішперде қуысы қынап тесігі арқылы сыртқы ортамен қатынасып тұрады. Бұл қуыста кішкене серозды сұйықтық болады, ол ішпердені ылғалдайды.

Ішперденің қызметі:

Сіңірілу, сору тесіктері арқылы. Мысалы, ішперде қуысына берілген дәрі тез арада қан -тамыр арасына сіңіріліп, бүкіл организмге таралады.
Барьерлік - бір заттарды өткізіп, екінші заттарды өткізбейді.
Резорбциялық.

Ішперденің мүшелерге қатынасы әртүрлі:

А) Интраперитонеальді

Б) Мезоперитонеальді

В) Экстраперитонеальді

Бір мүшелер ішпедемен бір жағынан жабылады, сондықтан ішперденің артында орналасады. Оны экстраперитонеальді жабу дейді (ұйқы безі, бүйрек және ұлтабардың төменгі үш бөлігі) .

Кейбір мүшелер ішпедемен үш жағынан жабылады, оны мезоперитонеальді дейді (жоғарылаған және тқмендеген жиек шектер, бауыр, тік ортаңғы бөлігі, несеп қуығы толық кезіне және т. б. )

Мүшелерді ішперде жан-жағынан жабады, оны интраперитонеальді (асқазан, аш ішектің шажырқай бөлігі, соқыр, S-тәрізді, көлденең жиек шек, тік ішектің жоғарғы бөлігі, көкбауыр жатады) .

Құрсақ қуысы, оның қабырғалары:

Артанан - омыртқа жотасының бел бөлігі, белдің квадрат

бұлшықеті мен мықын-белдік бұлшықеті;

Алды және жан-жағынан - ішектің бұлшықеттері

Төменнен - кіші жамбас астауына жалғасады

Құрсақ қуысының ішкі беткейін эндоабдоминальды фасция алып жатыр. Артқы құрсақ қабырғасындағы ішперде мен фасция аралығы кеңістігін ішперде арты кеңістігі деп атайды.

Ішперде қуысын шартты түрде 2 қабатқа бөлуге болады: жоғарғы және төменгі . Жоғарғы қабатың шекаралары: жоғарғы жағынан - көкет; жан-жағынан - париеталбді ішпердемен қоршалған құрсақ қуысының латеральді қабырғасы. Төменнен - көлденең жиек шек және оның шажырқайы.

2. Ішперденің жоғарғы қабаттағы туындылары:

А. Қапшықтар: бауырлық, асқазан алды, шарбылық.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.