Монғолияның рекреациялық ресурстары мен сапасы

Кіріспе
1. Монғолияның географиялық орналасуы, климат жағдайы, табиғаты
2. Монғолиядағы туризм дамуының алғышарттары
2.1. Табиғи рекреациялық ресурстар
2.2. Әлеуметтік.экономикалық рекреациялық ресурстар
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Рекреациялық ресурстарды кешенді бағалау негізінде Монғолиядағы туризмнің дамуын анықтау, экономика саласындағы маңызы мен орнын негіздеу. Мақсатқа орай келесі мендеттердің шешімі туындады: туризм географиясын туризм дамуындағы және экономика саласындағы ғылыми әдістемелі қор ретінде негіздеу; аймақ бойынша мәліметтер қоры негізінде рекреакциялық ресурстарға талдау жасау және бағалау; территориядағы туризмнің одан әрі дамуына объективті сипаттама беру; рекреациялық ресурстарды туризмді дамыту мақсатында қолдану деңгейі мен жағдайын анықтау; елдегі туризм дамуының жалпы ғылыми жобасын жасау.
Теориялық және әдістемелік зеттеуде келесі дерек көздері пайдаланылды:
- монғолдық зерттеушілерден: Ц. Дамдсүрэн, А. Амар, Д. Титидорж, Ш. Шагдар, Т. Х. Газар Нүтгийн, Б. Цог, А. Ж. Үндэс, Д. Магиярсүрэннің еңбектері қолданылды.
- ресейлік және қазақстандық ғалымдардан: Д. Майдар, Ю. Цэдэнбал, И. И. Потемкина, ВУ. А. Менделев, Н. О. Сиретенко, В. П. Максаковский, З. Қинаятұлы, Л. Н. Гумилев, Н. Я. Бичуриннің жұмыстары қаралды.
- шетелдік ағылшын тіліндегі әдебиеттерден: Д. Титидорж, Ь. А. Нурий кітаптары мен журналдар аудармалары енгізілді.
Тапқырлықтың кешенді сипаты қазіргі таңдағы зерттеушілердің аймаққа берген бағасы мен туризмге шақырылған жарнамалар және маршруттар кестесімен толықты. Оған интернеттегі көптеген сайттар қолданылды.

1. Майдар.Д.А. Архитектура и городотроителоство. Монголии. М,1992.
2. Жұмақанов.Т, Шаңбай.Т, Жұматаоев.Б, Тетенко. Білге қаған ескерткіші. Алматы, 2004.
3. Тунгаадаш. Б.М. Монголия сегодня. М, 1999.
4. Азамат. Х.Т. Баян-Өлгей аймағы. Алматы, 2000.
5. Энхбат.Р.С. Улаанбаатор. М, 2001.
6. Билгүүн.Д. Нутчийн туогай хамгааластай газар.Ел территориясындағы қорғалатын жерлер. Улаанбаатор, 2002.
7. Tunurdorj. O.Travellingthrough. Mongolia.Ulaanbaator, 2003.
8. Максаковский В.П. История монгольской народной республики. М,1987.
9. Потемкина.И.И. Монголия пудеводитель. М,1988.

Пән: Халықаралық қатынастар
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Тақырыбы: Монғолияның рекреациялық ресурстары мен сапасы

Мазмұны:
Кіріспе
Монғолияның географиялық орналасуы, климат жағдайы, табиғаты
Монғолиядағы туризм дамуының алғышарттары
Табиғи рекреациялық ресурстар
Әлеуметтік-экономикалық рекреациялық ресурстар
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе
Рекреациялық ресурстарды кешенді бағалау негізінде Монғолиядағы туризмнің дамуын анықтау, экономика саласындағы маңызы мен орнын негіздеу. Мақсатқа орай келесі мендеттердің шешімі туындады: туризм географиясын туризм дамуындағы және экономика саласындағы ғылыми әдістемелі қор ретінде негіздеу; аймақ бойынша мәліметтер қоры негізінде рекреакциялық ресурстарға талдау жасау және бағалау; территориядағы туризмнің одан әрі дамуына объективті сипаттама беру; рекреациялық ресурстарды туризмді дамыту мақсатында қолдану деңгейі мен жағдайын анықтау; елдегі туризм дамуының жалпы ғылыми жобасын жасау.
Теориялық және әдістемелік зеттеуде келесі дерек көздері пайдаланылды:
- монғолдық зерттеушілерден: Ц. Дамдсүрэн, А. Амар, Д. Титидорж, Ш. Шагдар, Т. Х. Газар Нүтгийн, Б. Цог, А. Ж. Үндэс, Д. Магиярсүрэннің еңбектері қолданылды.
- ресейлік және қазақстандық ғалымдардан: Д. Майдар, Ю. Цэдэнбал, И. И. Потемкина, ВУ. А. Менделев, Н. О. Сиретенко, В. П. Максаковский, З. Қинаятұлы, Л. Н. Гумилев, Н. Я. Бичуриннің жұмыстары қаралды.
- шетелдік ағылшын тіліндегі әдебиеттерден: Д. Титидорж, Ь. А. Нурий кітаптары мен журналдар аудармалары енгізілді.
Тапқырлықтың кешенді сипаты қазіргі таңдағы зерттеушілердің аймаққа берген бағасы мен туризмге шақырылған жарнамалар және маршруттар кестесімен толықты. Оған интернеттегі көптеген сайттар қолданылды.

1. Монғолияның географиялық орналасуы, климат жағдайы, табиғаты

Монғолия - орталық Азияда орналасып, батысында Монғол Алтайы тауынан, шығысында Үлкен Хинганға дейін, солтүстігінде Шығыс Саяннан, оңтүстігінде Гоби шөліне дейін созылып жатыр. Жер көлнемі 1565 мың км.кв.-ты құрап, дүние жүзінде жер көлемі жағынан 17-орында. Территориясының батысынан шығысына дейін 2392 км, ал оңтүстігінен солтүстігіне дейін 1259 км.
Мемлекет негізінен екі елмен ғана шектеседі: 3400 км Ресеймен, 4758 км Қытаймен.
Халқының саны 2,5 млн. адам. Ел территориясының адам аз қоныстанған бөлігі шығыс далалық және оңтүстік жартылай жазықты аймақ.
Монғолия әкімшілік-территориялық жағынан сумындардан тұратын 20 аймаққа (облыс) бөлінеді.
Монғол елінің табиғаты негізінен бастапқы жаратылған қалпын сақтаған. Оның бірнеше себебі бар:
1)халқы табиғат ерекшелігіне сай көп жылдар бойы мал шаруашылығымен айналысып келеді;
2) қоныстанушылардың негізгілерінің сенімі бойынша табиғатқа сиынып, оны қорғайды.
3) ғылыми-техникалық өркендеудің әсері төмен;
4) адам саны аз болғандықтан антропогендік ықпалы да аз.
Монғолияның шырышы бұзылмаған бұл табиғи жағдайы да туризмнің негізі болып табылады. Ел территориясын теңіз деңгейінен шамамен 1500 км биіктікте орналасқан. Республикада жазық жерлер аз, ал ойпат мүлде жоқ.
Гоби сөзі құм көмкерген кеңістік дегенді білдіреді. Бірақ бұл дәл солай ғана емес. Құмдар бүкіл ауданның 3 пайызын құрап, өсімдіктермен бекітілген. Мұнда адамдар да мекен етіп, жайылым ретінде пайдаланады.
Монғолияның оңтстігіне орналасқан орналасқан Гобидің ландшафты ерекше әсем. Кең аңғарлар төбелермен, тау тізбесімен алмасып отырады, өзеннің ежелгі тасты салалары күнге жарқырайтын жартастармен, әдемі тақтатастармен қоршалған, шөлді далалардағы үстірттер әртүрлі пішінге келген тау қалдықтарымен кезектесіп келеді. Бұл қияли қорғандар мен тас мүсіндерді еске түсіреді.
Гурван-Сайхан тау тізбегін Оңтүстік Гобидің маржаны деп атауға болады.Ол үш құзбен бөлінген, өте тереңге кеткен тау жотасынан тұрады. Олардың аралығынан асау тау өзендері өтеді. Беткейлері жапырақты ағаштармен жабылған. Тізбектің шығысында жер сілкінісінен пайда болған атақты Елын-але шатқалы бар. Мұның сұлулығы саяхатшыларды таң қалдырды:ағыны күшті, сарқырама қатты сел тудырады, шатқалдар мен үңгірлерде мәңгі мұздар жатады, оның ары қарай түбінде лабиранттер орналасқан. Салқын бұлақтар мен мұз бастаулар Гобимен жанамаласып жатыр. Осы Гурван-Сайханда елдегі үлкен туристік базалардың бірі орналасқан.
Мұнымен Манғолия жерінің туризм дамытуға қолайлы бір ғана аймағын айтуға болады. Жалпы Монғол елінің айнала биік тауларымен қоршалып жатуы, оның территориясының теңіз деңгейінен 1500 м биікте орналасуының өзі тек сол мемлекетке ғана географиялық жағдай. Елдің рельефі онда орналасқан адам табаны тимеген әсем табиғаты мен таңғажайып жаратылысы әлем туристерінің қызығушылығын оятып, ел экономикасында жетекші кіріс көзі болатынын да әлдеқашан дәлелдеп үлгерген.

Монғолиядағы туризм дамуының алғышарттары
Табиғи рекреациялық ресурстар

Жалпы елдің табиғи байлығы сол елдің әсем бейнелі көркем жаратылысымен сипатталады. Сондай-ақ ол объектілер туризммен тікелей байланысты.
Оны мемлекеттік және халықаралық тұрғыда белгілі бір стандартқа сай етіп қалыптасқан заңды түрде қорғауы тиіс.
Өзге елдер сияқты Монғолияда да ерекше қорғалатын аймақтарды Халықаралық табиғатты қорғау ұйымы Дүниежүзілік табиғатты қорғау мониторингі орталығымен бірлесіп 1993 жылы оны тізімдеді. Ол бойынша былай жіктелді: қорық жерлер, табиғи байлық, тарихи орындар, табиғаттағықор; қорғалатын ландшафт деп негізгі 5 топқа бөлген. Оның алғашқы төртеуі монғол елінде кездеседі. Енді соның әрқайсысына кеңінен тоқталсақ:

1 Кесте
Ерекше қорғалатын аймақ (20530588 га, яғни 48 елді мекен)

Қорық жерлер

Табиғи байлық

Табиғи қорлар

Тарихи орындар
Табиғи алқаптардың ерекшелігін, сондай-ақ ежелден өзінің жаратылысын, қасиетін сақтап, адамзаттың қорғануының нәтижесінде әлі күнге дейін жалғасын тауып келе жатқан жерлер.
10494283 га - 12 елді мекен.
Табиғаттың ежелден бері кескін-келбетін сақтапкеле жатқан тарихи, экологиялық, мәдени маңызы бар және де туризм саласында ерекше орын алатын жерлер 8133420 га -14 елді мекен.
Табиғат байлығын сақтап, яғни табиғи қорларды біріктіретін мекендер 182358 га - 16 елді мекен.
Табиғаттың бастауын ежелден алатын, қазіргі таңда қорғауға алынған мәдени-тарихи орындар 79305 га - 6 елді мекен

Монғолия жеріндегі Алтай, Хангай, хэнтэй, үлкен Хянган, Ховсгол сияқты таулар елдің 5 негізгі табиғи рекреакциялық аймағына жатады. Осыған орай туризм ошақтары да осында шоғырланған. Бұлардың ішіндегі Алтай таулы жүйесі (1,2 кесте).
Монғол Алтайының туризмдегі орны Алтай таулы жүйесі Еуразия континентінің орталық бөлігін алып жатыр. Алтайлық тау жүйесінің солтүстігі Ресей мен Қазақстанға қарап, Орыс Алтайы деп аталады. Оңтүстіктегі монғолия мен қытай жерінде жатқан бөлігі Монғол және Гоби Алтайы деп аталады. Оның ұзындығы 1000 км, ені 300 км, биіктігі 4374 м-ге дейін жетеді. Жоталарының шыңдары тегістелген, жұмырланғанмәңгі ерімейтін қар мен мұздың ауданы 810 км.кв. Оның ішінде ірісі - Потанин мұздығы. Оңтүстік-батыс беткейлері ылғалды, орманды-шалғынды келеді. Ал баурайын дала, жоғарғы бөлігін альпілік шалғын алып жатыр.
Мұнда келушілерге бұл саяхат көптің қолы жете бермейтін Монғол және Орыс Алтайында болып көру мүмкіндігін сыйлайды. Алтай тауы күрделі табиғи бітімнен тұрады. Оның территориясында орталық-азиялық және сібірлік әлем ұштасып жатыр. Алтайдың орыс жағындағы бөлігі табиғаттың сібірлік түрін көрсетсе, сол мезгілде Монғол Алтайынан орталық-азиялық аймақ бейнесін тамашалауға болады.

2 Кесте
Табиғи байлық жерлер

№

Мемлекеттік қорғауға алынған жерлердің аты
Қорғаудағы жер
көлемі
8133420 га
(39,6 пайыз)
Қорғауға
алынған
жыл
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
Ховсгол көлі
Хорло-Гэрхидің ақ көлі
Гобидің үш кереметі
Горхи-Гэрэлж
Алтай Бесбоғда
Хангай жотасы
Қарасу көлі
Неон хангай (патша Хангай)
Хустайн жотасы
Ханхохий-Хорлос
Сийлхэн жотасы
Цамбагар тауы
Тарбағатай жотасы
Онон-Балж
838070
77267
2694737
293168
636161
888455
850272
59088
50620
553350
140080
110960
525440
415752
1992
1995
1993,2000
1993
1996
1996
1997
1998
1993,1998
2000
2000
2000
2000
2000

Монғол Алтайындағы туризмнің тамыры тереңде. Ол бағыт бойынша жүреді: биік таулы треккинг, төрт мың метрлік биіктікке шығу, атпен көрсетілетін ойындар, түйемен серуендеу, Хариустағы спорттық балық аулау. Айта берсе әр келушінің таңдауына қарай жіктеп, сол бағытпен ғана дем алдыруға да болады.
Монғолдар глобализацияға ұшырамаған, өз дәстүр, ұстанымдарын жақсы сақтайды. Олар бұрынғы ата-бабаларындағы атпен жүреді. Бұрынғыдай өте сұлу және өздері де бұрынғыдай ат құлағында ойнайды. Халқы көбінесе киіз үйде тұрады, сүт ішеді, ет жейді.
Монғол Алтайының негізгі табиғи байлығы да көлдері. Жағалауында ақ шағаладай киіз үйлері мен жайылымы бар жүзге тарта көлі бар. Сонымен бірге тау өзендеріндегі балық аулау да өзінше бір қызық. Егер саяхатшылар оны мақұлдаса таудың асау Қобда өзеніндегі ойпаңдау жерлеріне жайғасуына әбден болады. Сагсай өзенінің жағасына да аялдаушылар өте көп.
Алтай тауына көтерілуші туристердің соңғы туры өздері аяғымен басып көріп үйренген таулы орман мен биік тундра зонасы болып табылады. Ондағы Актру мұздығы, аңғарлар алаңшасы, тау бұлағы мен көл жағасында отырып от жағып, ежелгі қорғандармен петроглифтерді тамашалау.
Монғолия елінің рельеф түзуші элементтері көбінесе тау туризмін, оның ішінде әсем табиғат аясында болып, балық аулап, аң атуға, биік таулар мен шыңдарды бағындыруға бағытталған. Сол тауларының ішіндегі әсемі алтайдан басталатын тау туризмінің толық бір үлгі жоспарына тоқталсақ.
Бұл жоғарыда айтылған Монғолияның табиғи байлығының туризмнен алатынорнының бір шеті ғана.Соның бірі таулы Алтайдың ғана туризмді байытуда тамырының тереңде екені, өз жалғасын табатыны көрініп тұр. Бұл Алтай болса Монғолияда сондай бірнеше тау бар екені - туризмнің ертеңінің дәлелі.
Сонымен ашық аспан астындағы ақ үй - гэр еліндегі саяхат тамамдалады. Бұл ел Азияның кіндігінде орналасса да әлемдік өркениеттен шет қалған. Монғол жеріндегі халықтар өте азға қанағкат етіп те өмір сүруге болатынын әлемге таныту арқылы саяхатшыларды таң қалдырып отыр.
Көшпелілер үшін зәулім тымырық қаланың маңызы шамалы. Қазір де олардың жартысына жуығы қала территориясын мекендемейді. Табиғи өнімдерден жасалған киіз үйдің маңызы еш нәрсемен теңдессіз. Қатал табиғат пен көшпелі өмір бұл азға қанағат етуге үйреткен. Оларға керектің барлығы өздерінде бар. Мысалы, тек бір ірі қара малының өзі ғана жылжымалы азық, әрі отын, әрі көлік. Сол секілді айта берсек әр түліктің өз орны бар. Осыған орай бұл елді қоныстанушылар да тіршілігі мен өмір салтын бейімдеп алған. Ол көзқарас пен діни сенімі, қазіргі таңдағы сол жердің шырышы бұзылмаған табиғаты айтпаса да көзге ұрып тұр.

2.2 Әлеуметтік-экономикалық рекреациялық ресурстар
Ежелгі қалалар мен қорғандар.
Шыңғыс хан қаласы. Хэн Тэй аймағының Баян - адарга сумынының ескі орталығы болған жерде ұзындығы 500 - 600 кг дейін созылатын топырақ астындағы қорған. Осы ежелгі камалдың алдыңғы жағы мен артқы қақпасындақарауыл әскерлер отырған көлемі 40х50 төрт бұрышты қорғандар көп болған.
Мысалы, Х.Перлдің жазғаны бойнша Шыңғысханның қамалы қамалы жанында Дорволжин (төртбұрышты) қоныстар, жыланды мкенді қоныстар, Өгоөмар қонысы, Баян булаг қоныстары сияқты бір-бірінен 8 - 12 км қашықтықтағы қорғандар көптен табылған. Бұл қорғандарды Жапония, Қытай елдерінің ғалымдары зерттеген.
Хор болгас (қара көне қала). Біздің елімізде ұйғыр мемлекетінің астанасы болған. Орда балық немесе Қара қала деген діни орталық болған көне қала табылған. Ұйғыр мемлекетінің астанасы Хор болгас (қара қала) немесе ертедегі ұйғыр тілінде Орду Болын қаланың орнын Архангай аймағының Хотон сумынында Орхон Жирмэнт деген өзендер бойында. Мұны ХІХ ғасырдың соңғы жылдарында орыс ғалымы Д.А.Клемец, В.В.Родловтар көп уақыт бойы зерттеп, жазба деректерде анықтап жазған. 1993-1994 жылдары Монғолияның зерттеу ғылыми орталығында жұмыс атқарған орыс ғалымы Букиничта өз зерттеу жұмыстарын арнаған. Зерттеушілердің айтуы бойынша Хор Болгас (қара көне қала) 25 км2 алаңды алып жатқан өте үлкен қала болған дейді. Қаланың орталық алаңы сауда, қолөнершілер бөлімі, Хан сарайы, мегіт сияқты бөліктерді қамтыған. Хан сарайын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.