Табанның зақымдалуы және даму ақаулары
1 Топай сүйегінің сынықтары
2 Топай сүйегінің шығуы
3 Өкше сүйегінің сынықтары
4 Табанның ортаңғы бөлімінің сынықтары
5 Табан сүйектері және бақай фалангаларының жарақаттанулары
6 Табанның туа пайда болған деформациялары
2 Топай сүйегінің шығуы
3 Өкше сүйегінің сынықтары
4 Табанның ортаңғы бөлімінің сынықтары
5 Табан сүйектері және бақай фалангаларының жарақаттанулары
6 Табанның туа пайда болған деформациялары
Жарақат механизмі: табанға осі бойынша күш түсу және табанның жедел сыртқа бүгілуі(мысалы: биіктіктен аяқпен құлау не автомашинаның басқыштарын табанмен басып аяқ астынан тежеу) . Аяққа осьтік күш түскенде топай сүйегі үлкен жілікпен өкше сүйегінің арасында қысылады. Шамадан тыс табанның сыртқа бүгілуі оның мойнының сынуына әкеледі. Бұл сынық топай сүйегінің ең жиі кездесетін сынығы болып табылады. Бұл сынық ығысусыз және топай сүйегінің басының сыртқа қарай ығысуымен, топай сүйегінің денесінің артқа шығуымен болуы мүмкін.
Диагностикасы: Сирақ-табан буынының көлемі ұлғайған, онда белсенді қозғалыстар біршама шектелген не қатты ауырсынудан мүлдем шектелген. Табанның жоғарғы бөлігінде және сирақ-табан буынында деформация, табан табандық бүгілу қалпында болады. Деформация сипаты сынық жазықтығына және жарықшақтардың ығысу көлеміне байланысты. Сирақ-табан буыны аймағын пальпациялағанда ауырсынумен. Табанда сыртқа қарай бүкпекші болғанда, ось бойынша күш түсіргенде және өкшеден соққанда ауырсыну күшейеді.
Радиологиялық зерттеу: Рентгенограмманы тікелей және бүйірлік проекцияда түсіреді. Бүйірлік проекция нақты мәлімет береді, онда топай және өкше буынының артқы бөлімінің буындық беткейлеріне көңіл бөлу керек. Күманданған жағдайда табанның 20 0 ішкі ротациясында қиғаш проекциямен түсіреді.
Ауруханаға дейінгі көмек: жалпы жансыздандыру және сbрақтың жоғарғы үштен бір бөлігіне дейін тасымалдаушы шина салынады. Иммобилизация үшін сатылы, пневматикалық шиналар қолдануға болады.
Емі: Артқы өсінді сынғанда гипсті таңу не 2-3 аптаға тұйық дәкемен таңу қолданылады. Топай сүйегі ығысусыз сынса 8-10 аптаға сирақтың жоғарғы үштен бір бөлігіне дейін гипсті таңумен консервативті түрде емдейді. Топай сүйегінің мойны сынса репозицияны сирақ осі бойынша шеттік эквиус жағдайында табаннан тартады және табан бұл кезде 90 0 бүгілген болады. Гипсті иммобилизация уақыты 2.5-3.5 ай.
Топай сүйегінің денесі және мойны сынғанда оның қан айналымы бұзылады, нәтижесінде аваскулярлы некроз дамиды.
Сынықтармен шығуларды емдегенде табанның күмбезінің қалпына келуіне көңіл бөлу керек. Гипсті таңу салғанда табан күмбезін жақсылап қалпына келтіреді(модельдейді). Физиотерапиялық емді науқас гипспен жүргенде тағайындайды. Механотерапия, массаж, ЕДШ және физиоемнің басты мақсаты табан буындарында қозғалысты жақсарту және оның күмбезін қалпына келтіру. Травмадан кейінгі жалпақ табандылықтың алдын алу үшін жарақаттан кейін бір жыл бойы супинаторларды кию керек.
Диагностикасы: Сирақ-табан буынының көлемі ұлғайған, онда белсенді қозғалыстар біршама шектелген не қатты ауырсынудан мүлдем шектелген. Табанның жоғарғы бөлігінде және сирақ-табан буынында деформация, табан табандық бүгілу қалпында болады. Деформация сипаты сынық жазықтығына және жарықшақтардың ығысу көлеміне байланысты. Сирақ-табан буыны аймағын пальпациялағанда ауырсынумен. Табанда сыртқа қарай бүкпекші болғанда, ось бойынша күш түсіргенде және өкшеден соққанда ауырсыну күшейеді.
Радиологиялық зерттеу: Рентгенограмманы тікелей және бүйірлік проекцияда түсіреді. Бүйірлік проекция нақты мәлімет береді, онда топай және өкше буынының артқы бөлімінің буындық беткейлеріне көңіл бөлу керек. Күманданған жағдайда табанның 20 0 ішкі ротациясында қиғаш проекциямен түсіреді.
Ауруханаға дейінгі көмек: жалпы жансыздандыру және сbрақтың жоғарғы үштен бір бөлігіне дейін тасымалдаушы шина салынады. Иммобилизация үшін сатылы, пневматикалық шиналар қолдануға болады.
Емі: Артқы өсінді сынғанда гипсті таңу не 2-3 аптаға тұйық дәкемен таңу қолданылады. Топай сүйегі ығысусыз сынса 8-10 аптаға сирақтың жоғарғы үштен бір бөлігіне дейін гипсті таңумен консервативті түрде емдейді. Топай сүйегінің мойны сынса репозицияны сирақ осі бойынша шеттік эквиус жағдайында табаннан тартады және табан бұл кезде 90 0 бүгілген болады. Гипсті иммобилизация уақыты 2.5-3.5 ай.
Топай сүйегінің денесі және мойны сынғанда оның қан айналымы бұзылады, нәтижесінде аваскулярлы некроз дамиды.
Сынықтармен шығуларды емдегенде табанның күмбезінің қалпына келуіне көңіл бөлу керек. Гипсті таңу салғанда табан күмбезін жақсылап қалпына келтіреді(модельдейді). Физиотерапиялық емді науқас гипспен жүргенде тағайындайды. Механотерапия, массаж, ЕДШ және физиоемнің басты мақсаты табан буындарында қозғалысты жақсарту және оның күмбезін қалпына келтіру. Травмадан кейінгі жалпақ табандылықтың алдын алу үшін жарақаттан кейін бір жыл бойы супинаторларды кию керек.
Табанның зақымдалуы және даму ақаулары
Сынық түрлері: мәліметтер бойынша барлық сүйек сынықтарының ішінде табан
сүйектерінің сынықтары 20% құрайды.
Анатомо-биомеханикалық ерекшеліктері: Адамда табан 3 негізгі қызмет
атқарады: серіппелі (рессорлы), тепе-теңдік сақтаушы және қозғалыс
тудырушы. Табанда 40-тан астам буын құрайтын 28 сүйектен тұрады . Табанның
3 бөлімін ажыратады:
• Артқы: топай және өкше сүйектері
• Ортаңғы: қайық, текше, сынатәрізді сүйектер
• Алдыңғы: табан және бақай фалангалары
Сонымен қатар топай-қайықтәрізді-текше-өкше буынын (Шопар) және
табансүйектері- табансүйектеріалды буынын (Лисфранк) ажыратады (1-сурет)
1-сурет: Табанның анатомиялық ерекшеліктері:
1-Лисфранк буыны
2-Шопар буыны
Табанның екі күмбезі (көлденең және бойлық ) тұрақтылық және амортизациялық
қызмет атқарады. (2-сурет) Буындарда бүгу, жазу, әкелу, әкету, пронация,
супинация қозғалыстары жасалынады.
2-сурет: Табанның көлденең және бойлық күмбезі.
Топай сүйегінің, өкше сүйегінің, қайықтәрізді, текше, сынатәрізді
сүйектердің, табан сүйектерінің және бақайшықтардың сынығын ажыратады.
Топай сүйегінің сынықтары:
Жіктелуі: Мойнының, денесінің және топай сүйегінің артқы өсіндісінің
сынығын ажыратады(3-сурет)
3-сурет: Топай сүйегінің сынықтары:
1-мойны
2-денесі
3-артқы өсіндісі
Жарақат механизмі: табанға осі бойынша күш түсу және табанның жедел сыртқа
бүгілуі(мысалы: биіктіктен аяқпен құлау не автомашинаның басқыштарын
табанмен басып аяқ астынан тежеу) . Аяққа осьтік күш түскенде топай сүйегі
үлкен жілікпен өкше сүйегінің арасында қысылады. Шамадан тыс табанның
сыртқа бүгілуі оның мойнының сынуына әкеледі. Бұл сынық топай сүйегінің ең
жиі кездесетін сынығы болып табылады. Бұл сынық ығысусыз және топай
сүйегінің басының сыртқа қарай ығысуымен, топай сүйегінің денесінің артқа
шығуымен болуы мүмкін.
Диагностикасы: Сирақ-табан буынының көлемі ұлғайған, онда белсенді
қозғалыстар біршама шектелген не қатты ауырсынудан мүлдем шектелген.
Табанның жоғарғы бөлігінде және сирақ-табан буынында деформация, табан
табандық бүгілу қалпында болады. Деформация сипаты сынық жазықтығына және
жарықшақтардың ығысу көлеміне байланысты. Сирақ-табан буыны аймағын
пальпациялағанда ауырсынумен. Табанда сыртқа қарай бүкпекші болғанда, ось
бойынша күш түсіргенде және өкшеден соққанда ауырсыну күшейеді.
Радиологиялық зерттеу: Рентгенограмманы тікелей және бүйірлік проекцияда
түсіреді. Бүйірлік проекция нақты мәлімет береді, онда топай және өкше
буынының артқы бөлімінің буындық беткейлеріне көңіл бөлу керек. Күманданған
жағдайда табанның 20 0 ішкі ротациясында қиғаш проекциямен түсіреді.
Ауруханаға дейінгі көмек: жалпы жансыздандыру және сbрақтың жоғарғы үштен
бір бөлігіне дейін тасымалдаушы шина салынады. Иммобилизация үшін сатылы,
пневматикалық шиналар қолдануға болады.
Емі: Артқы өсінді сынғанда гипсті таңу не 2-3 аптаға тұйық дәкемен таңу
қолданылады. Топай сүйегі ығысусыз сынса 8-10 аптаға сирақтың жоғарғы үштен
бір бөлігіне дейін гипсті таңумен консервативті түрде емдейді. Топай
сүйегінің мойны сынса репозицияны сирақ осі бойынша шеттік эквиус
жағдайында табаннан тартады және табан бұл кезде 90 0 бүгілген болады.
Гипсті иммобилизация уақыты 2.5-3.5 ай.
Топай сүйегінің денесі және мойны сынғанда оның қан айналымы бұзылады,
нәтижесінде аваскулярлы некроз дамиды.
Сынықтармен шығуларды емдегенде табанның күмбезінің қалпына келуіне көңіл
бөлу керек. Гипсті таңу салғанда табан күмбезін жақсылап қалпына
келтіреді(модельдейді). Физиотерапиялық емді науқас гипспен жүргенде
тағайындайды. Механотерапия, массаж, ЕДШ және физиоемнің басты мақсаты
табан буындарында қозғалысты жақсарту және оның күмбезін қалпына келтіру.
Травмадан кейінгі жалпақ табандылықтың алдын алу үшін жарақаттан кейін бір
жыл бойы супинаторларды кию керек.
Егер жабық репозиция нәтиже бермесе ерте мерзімде (тиімді бірінші
тәуліктерде)ашық репозиция және металлоостеосинтез (4-сурет) қолданылады.
4-сурет: Топай сүйегі мойнының ығысқан сынығы, винт арқылы остеосинтез
кезіндегі рентгенограмма
Асқынулары: аваскулярлы некроз және травмадан кейінгі артроз.
Топай сүйегінің шығуы
Келесі түрлерін ажыратады:
• Топай сүйегінің шығуы: топай сүйегінің шығуы сирақ-табан, топай-
қайықтәрізді, топай-өкше буындарында шығады.
• Топайасты шығу: шығу топай-өкше және топайқ-айықтәрізді буындарда
болады, бұл кезде сирақ-табан буынының конгурэнттілігі сақталады.
Емі: Шығу сипатына байланысты жалпы және жергілікті жансыздандырғаннан
кейін топай сүйегін орнына салған соң бізбен трансартикулярлы не гипсті
таңумен бекітеді. Алғашында артқы U-тәрізді лонгета, сосын ісік қайтқан соң
циркулярлы гипсті таңу салынады.
Асқынулар: топай сүйегінің сынығындай
Өкше сүйегінің сынықтары
Өкше сүйегінің сынықтары табан сүйектері сынықтары ішінде 50%, жалпы
сынықтар ішінде 3% құрайды.
Жіктелуі: Өкше сүйектері сынықтарының ерекшелігі сынық типі әр түрлі және
соның ішінде жиі буынішілік сынықтар (90%)
Өкше сүйектері сынықтары (5-сурет)
1. Буыннан тыс жиектік вертикальді сынық (5а сурет)
2. Буыннан тыс жиектік горизонтальді сынық (үйрек тұмсығы 5б сурет)
3. Буынішілік сынық(ығысусыз, буын бетінің басылуымен 5в сурет)
4. Компрессиялық сынық(5г сурет)
5. Жарықшалы сынық( 5д сурет)
5-сурет: өкше сүйегі сынықтары
Буыннан тыс, ығысусыз сынықтар-жеңіл ; ал буыннан тыс, ығысумен және буын
ішілік, ығысусыз-орташа ауырлықтағы; буынішілік, ығысумен және жарықшақты-
ауыр сынықтар қатарына жатады.
Жарақат механизмі: тура соққы. Негізгі себебі биіктіктен аяпен құлау
Диагностикасы: Табанда ауырсыну және ісіну. Жеңіл және орташа ауырлықтағы
сынықтар кезінде науқас зақымданған аяғына басып жүре алады, бірақ
ауырсынумен жүреді, ал ауыр сынықтар кезінде жүру мүмкін емес. Өкше
сүйегінің сынығына өкшенің бүйір аймағында және табанның табандық бетінде
қан құйылу ошақтары тән. Және осы аймақтарды пальпациялағанда ауырсыну
(теріасты клетчатканың мыжылуынан) Сирақтабан буынында белсенді қозғалыстар
біршама шектелген, ал топайасты буынында мүлдем шектелген.
Егер ығысумен болса:
• Өкше аймағында вальгусты не варусы деформация, оның енінің кеңеюі
• Сыртқы толарсақ ұшынан табандық бетке дейінгі аралықтың қысқаруы
• Табанның бойлық күмбезінің кеңеюі және ісінуі
Радиологиялық зерттеу: бүйірлік және аксиальді проекцияда түсіріледі.
Бүйірлік проекция табанды башпай ұшына дейін түгелдей қамту керек, себебі
ол арқылы сынықты және ығысуды ғана анықтап қоймайды, сонымен қатар
топайасты және өкше-текше буынын және Белер бұрышының(6-сурет) өзгерісін
анықтайды.
6-сурет: Топай-өкше бұрышы қалыпты жағдайда(а) және өкше сүйегі сынығы
ығысумен(б)
Аксиальді проекция(сыртқы табандық) өкше сүйегі төмпегінің бүйірлік
ығысуын, топайасты буынның артқы бөлігінің жағдайын анықтайды.
Ауруханаға дейінгі көмек: Б\і анальгетик, сатылы шинамен тасымалдаушылық
иммобилизация және науқасты ауруханаға жеткізу. Зақымдалған аяққа күш
түсірмеу керек.
Емі: зақымдалған аймақта анатомиялық құрылымдарды қалпына келтіру, бірақ
өкше сынықтарын емдегенде негізгі мақсат табанның көлденең күмбезін қалпына
келтіру. Емдеу әдістері консервативті, жартылай белсенді(қаңқадан тарту)
және белсенді(оперативті ем)
Консервативті ем. Функциональді әдіс ығысусыз сынықтар кезінде қолданылады.
Ол кезде аяқ жоғары көтерілген жағдайда болады және табанмен ерте пассивті
қозғалыстарды бастау керек. 1.5-2 аптадан кейін(ісік қайтып, ауырсыну
басылғаннан соң) біртіндеп үдемелі жүктеме түсіруге болады.
Жабық репозиция сынық түрі және ығысу сипатына байланысты жүргізіеді. Егер
сүйек сынығы проксимальді бағытта ығысса осы фрагмент арқылы не одан жоғары
біз өткізіп таға тәрізді темірге(скоба) тартып қояды. Бұдан кейін табан
күмбезін жақсылап қалпына келтіріп 4-6 аптаға гипсті таңу салады(7-сурет)
Иммобилизация уақыты 1-2 апта.
7-сурет: Юмашев-Силин әдісі бойынша өкше төмпегінің горизонтальді сынығы
кезіндегі репозиция: а-біз өткізітін орын, б-репозиция, в-гипсті таңумен
бекіту
Қаңққадан тарту өкше сүйегінің ығысумен сынығы кезінде қолданылады. Бізді
өкше сүйегінің төмпегі арқылы өткізеді, егер керек болса өкше сүйегінің
төмпегі төмен және артқа ығысатындай етіп үлкенжіліктенде өткізеді(8а
сурет) Қаңқадан тартуды сонымен қатар Г.С.Юмашев ( 8б сурет )бойынша жұмсақ
тіндер арқылы өткен біз арқылы жүргізуге де болады(өкше төмпегіне ахилов
сіңірінің беку алдында) Тарту 3-4 апта бойы жүргізіледі, сосын аяқты
жарақат алған уақыттан бастап 2.5-3 ай бойы гипсті таңумен
иммобилизациялайды.
8-сурет: Өкше сүйегі сынған кезде қаңқадан тарту
А-А.В.Каплан бойынша өкше сүйегі фрагментінен үш ауырлық жүйесімен тарту
Б-Г.С.Юмашев әдісі бойынша
Оперативті ем. Ашық әдіс-енгіш фиксаторлардың көмегімен жүргізіледі (біз,
винт, сүйек трансплантаттары, моделдеуші пластиналар) Жақсы нәтижені сыртқы
бекітуші аппараттар береді, себебі оның көмегімен ығысуды қалпына келтіреді
және аяққа ерте күш түсіруге болады(9 сурет)
9-сурет: Өкше сүйегінің остеосинтезі
А-винтпен, б-моделдеуші пластинамен,в-бізді аппаратпен,г-өкше сүйегінің
буынішілік компрессионды сынығы: пластинамен остеосинтезге дейін және кейін
Бекіту уақыты мұндай аппаратпен 1-2 айға созылады. Ауыр травма кезінде(көп
жарықшалы буынішілік сынықтар ), яғни қалыпты анатомиялық құрылымдарды
қалпына келтіре алмағанда топайасты буынының біріншілік артродезі
қолданылады.
Табанның ортаңғы бөлімінің сынықтары
Жіктелуі және жарақат механизмі:
Табаналды сүйектерінің зақымдалулары:
1.Қайықтәрізді сүйектің сынығы
2.Текше сүйектің сынығы
3.Сынатәрізді сүйектің сынығы
Табанның ортаңғы бөлімі қозғалмалы болып келеді. Бірнеше сүйектің
сынығымен шығуы қатар жүреді. Жиі қайықтәрізді сүйектің сынығы және бірінші
сынатәрізді сүйектің сынығы кездеседі. Текше және сынатәрізді сүйектің
сынығы бірге кездеседі және ол тура соққының әсерінен дамиды. Бұл топтағы
сынықтарда айқын ығысу болмайды, бірақ табан күмбезінің беріктігі бұзылады,
яғни емдеген кезде мұны есепке алу керек.
Диагностикасы: Зақымдалған аймақта ауырсыну және ісіну анықталады.
Максимальді пальпаторлы ауырсыну зақымдалған сүйек проекциясында
анықталады. Табанның ротациялық және бүйірлік қозғалыстары ауырсынумен
жүреді.
Радиологиялық зерттеу: стандартты проекцияда рентгенограмма жүргізу
жеткілікті(бұл бөлімнің рентгеноанатомиясын білу маңызды), бірақ керек
жағдайда салыстырмалы түрде басқа проекцияда түсіруге болады.
Емі: Қайықтәрізді, текше, сынатәрізді сүйектер ығысусыз сынғанда не аздап
ығысумен сынғанда консервативті ем: табанның күмбезін жақсылап моодельдеп 6-
7 аптаға гипсті етікше кигізіеді. Гипсті таңуды алғаннан соң 6-8 аптаға
супинатор киеді. Ығысумен және орнына келмейтін сынық-шығулар ашық
репозиция және металлоостеосинтез жүргізіледі.
Табан сүйектері және бақай фалангаларының жарақаттанулары
Шығулар:
1.Лисфранк буыны-сынатәрізді, текше, табан сүйектерінің арасындағы буын
• Толық емес- 1 табан сүйегінің сынығы
• Толық а)біржақты(10 сурет)
б)шашыраңқы
2.Шопар буыны-топай-қайықтәрізді және өкше-текше сүйектерінің арасындағы
буын
текше сүйектерінің арасындағы буын
3.Табан-фалангалық буынның
4.Проксимальді фалангааралық буынның
5.Дистальді фалангааралық буынның
Сынықтары:
Табан сүйектерінің
• 1.2.3.4.5 табан сүйектерінің
• Негізінің, диафизі, мойны не басының
Бақай фалангаларының
• Дистальді фаланга
• Ортаңғы фаланга
• Проксимальді фаланга
10-сурет: Лисфранк буынында сол жақтан біржақты толық шығуы
Жарақат механизмі: тура (табанның алдыңғы бөліміне соққы не құлау) Табан
сүйектерінің жекеленген сынықтары үшін ығысу аса тән емес, көптеген
сынықтар ығысумен жиі жүреді.
Диагностикасы: табанның сыртқы бетінде ауырсыну және ісіну. Табан
сүйектеріне осьті жүктеме және жергілікті пальпация ауырсынумен жүреді.
Якобсон симптомы-табан сүйегі басын басқанда сынған жерде ауырсыну.
Радиологиялық зерттеу: Екі проекцияда жүргізіледі
Емі: Табан сүйектерінің ығысусыз сынықтарында консервативті ем: 4-6 аптаға
сирақтың төменгі үштен біріне дейін гипсті таңу салу.
Ығысумен болған сынықтар кезінде Черкес-Заде рамасында қаңқадан тарту, яғни
сәйкес тырнақ фалангасынан тракция жасау. Бұл кезде жансыздандырғаннан
кейін тырнақ фалангасына біз өткізіп рамаға бекітіледі және рама гипсті
таңуға бекітіліп тұрады(10 сурет) Клапп бойынша тарту тырнақтық фалангадан
арнайы шоттың(цапка) көмегімен жүргізіледі(11 сурет) Қаңқадан таруды 3-4
аптадан соң шешеді.
10-сурет: Черкес-Заде бойынша табан сүйектерінің сынықтарын емдеу
11-сурет: Клапп бойынша табан сүйектерінің сынықтарын емдеу
Жабық қолмен репозиция және қаңқадан тарту нәтижесіз болса оперативті ем
қолданылады. Ашық фиксация үшін біздер, Богданов стержені, сүйекүстілік
пластиналар және формасын қайталайтын титан никелидінен конструкциялар
қолданылады.
Маршты сынық( Дейчлендер ауруы)
Табан сүйектерінің мұндай сынықтары әдебиеттерде қажыған не маршты
деген атпен белгілі. Бұл үнемі жүктеме түскеннен көптеген микорсынықтардың
нәтижесінде дамиды(жиі солдаттарда кездеседі)
Науқастар табанның алдыңғы бөлігінде әр түрлі дәрежедегі ауырсынуға
шағымданады. Аятың ұшымен тұра алмайды, табанның алдыңғы бөлімінің сыртқы
бетінде ауырсыну және сүйектей тығыз 2 см ісіну. Осьті жүктемеде қатты
ауырсыну. Алғашқы рнтгенограммада патологиялық өзгерістер айтарлықтай
емес, яғни уақытында анықталмай науқас басқа ауру бойынша ем қабылдайды
(миозит, созылмалы тендинит) Қосымша мәліметті КТ және остеотропты
радиофармпрепарат енгізу арқылы гамма-сцинтиграфия жасау арқылы алуға
болады.
Емі: негізгі емі консервативті. 4-5 аптаға гипсті лонгета салады. Оны
алғаннан соң физиоем, бұлшықеттердің электростимуляциясы, ЕДШ
тағайындалады. Реабилитациялық кезеңде арнайы аяқ киім кию керек
(кроссовкалар, табанның көлденең күмбезін ұстап тұру үшін манжеталар)
Реабилитациялық кезең жарты жылға созылады.
Табанның туа пайда болған деформациялары
Табанның деформациялары кең таралған ортопедиялық бұзылыстар болып табылады
және ол әр түрлі себептермен шақырылады, осы себептерге байланысты
деформациялар туа пайда болған және жүре пайда болған деп бөлінеді, ол өз
кезегінде жарақаттан кейінгі(табан сүйектері сынғаннан кейін не сирақ-табан
буыны шыққаннан кейін), статикалық(табанның сүйектері, бұлшықеттері және
байлам аппаратының әлсіздігінен) және тірек-қимыл аппаратының басқа
ауруларының нәтижесінде дамиды.
Туа пайда болған қисық аяқтық
Қаңқаның барлық туа пайда болған деформацияларының ішінде 65.5% құрайды,
1000 жана туған нәрестенің ішінде 5-10 жағдайда кездеседі. Ұл балаларда
қыздарға қарағанда екі есе жиі кездеседі. Екіжақты қисық аяқтылық
біржақтыға қарағанда жиі кездеседі. 10% туа пайда болған қисық аяқтығы бар
балаларда қосымша сколиоз, қисық мойын және туа пайда болған жамбас
буынының шығуы кездеседі. Қисық аяқтық басқа туа пайда болған аурулар
сияқты туысқандар арасында кездеседі.
Этиологиясы: негізінен екі теория бар, бірінші теория бойынша ұрықтың
біріншілік құрылуының ақауы және генетикалық дефект орын алады. Екінші
теория бойынша жатыр ішінде қалыпты дамып келе жатқан ұрыққа сыртқы
факторлардың (әсіресе, механикалық) әсері. Эмбриологиялық даму кезеңінде
ұрықтың табаны физиологиялық эквиноварус фазасында болады. Эмбриональді
дамудың осы фазасында сыртқы факторлардың әсері (жүктліктің 5-6 аптасында)
осы патологияның дамуына әкеледі.
Жіктелуі:
• Жеңіл
• Орташа ауырлықта
• Өте ауыр
Жеңіл-сирақ-табан буынында еркін қозғалыстар және қосымша күш салусыз
түзетуге болады.
Орташа ауырлықта-қозғалыстар шектелген және табанды түзетпек болғанда
серіппелі қарсыласу белгісі анықталады.
Өте ауыр-деформация, қозғалыс мүлдем шектелген.
Диагностикасы: қисық аяқтық табанның формасымен функциясының бұзылысымен
бірге жүреді және табан бүгілген қалпында(эквинус), сыртқы жиегінің
түсуімен(варус), алдыңғы бөлігі әкелінген(аддукция). Ең жиі компоненті
сирақ сүйектерінің бұралуы(торсия) және сирақ-табан буынында қозғалыс аздап
не айқын шектеледі. Туа пайда болған қисық аяқтылық клиникалық формасы
жоғарыда аталған өзгерістерге және олардың қосарласуына байланысты. Айқын
деформация табанның ішке қарай бұралуымен сипатталады. Сыртқы жиегі төмен
және артқа қарай бағытталған, ал ішкі жиегі жоғары бағыталған. Табанның
сыртқы беті алға және төмен жазылған, табандық беті артқа және жоғары
бағытталған және табан өзінің ішкі бетімен сирақтың ішкі бетімен жанасады.
Айқын қисық аяқтылық кезінде табан көлденең бүгіліп бақайлардың варусты
деформациясы мен қатпар түзеді. Бір жақты қисық аяқтылық кезінде сау аяқпен
салыстырғанда қысқа болады, сирақ атрофияланған және аяқ 1-2 см қысқарады.
Айқын қисық аяқтылық кезінде сыртқы толарсақ үлкейеді және ішкісі
атрофияланған.
Радиологиялық диагностика: Маңызды ... жалғасы
Сынық түрлері: мәліметтер бойынша барлық сүйек сынықтарының ішінде табан
сүйектерінің сынықтары 20% құрайды.
Анатомо-биомеханикалық ерекшеліктері: Адамда табан 3 негізгі қызмет
атқарады: серіппелі (рессорлы), тепе-теңдік сақтаушы және қозғалыс
тудырушы. Табанда 40-тан астам буын құрайтын 28 сүйектен тұрады . Табанның
3 бөлімін ажыратады:
• Артқы: топай және өкше сүйектері
• Ортаңғы: қайық, текше, сынатәрізді сүйектер
• Алдыңғы: табан және бақай фалангалары
Сонымен қатар топай-қайықтәрізді-текше-өкше буынын (Шопар) және
табансүйектері- табансүйектеріалды буынын (Лисфранк) ажыратады (1-сурет)
1-сурет: Табанның анатомиялық ерекшеліктері:
1-Лисфранк буыны
2-Шопар буыны
Табанның екі күмбезі (көлденең және бойлық ) тұрақтылық және амортизациялық
қызмет атқарады. (2-сурет) Буындарда бүгу, жазу, әкелу, әкету, пронация,
супинация қозғалыстары жасалынады.
2-сурет: Табанның көлденең және бойлық күмбезі.
Топай сүйегінің, өкше сүйегінің, қайықтәрізді, текше, сынатәрізді
сүйектердің, табан сүйектерінің және бақайшықтардың сынығын ажыратады.
Топай сүйегінің сынықтары:
Жіктелуі: Мойнының, денесінің және топай сүйегінің артқы өсіндісінің
сынығын ажыратады(3-сурет)
3-сурет: Топай сүйегінің сынықтары:
1-мойны
2-денесі
3-артқы өсіндісі
Жарақат механизмі: табанға осі бойынша күш түсу және табанның жедел сыртқа
бүгілуі(мысалы: биіктіктен аяқпен құлау не автомашинаның басқыштарын
табанмен басып аяқ астынан тежеу) . Аяққа осьтік күш түскенде топай сүйегі
үлкен жілікпен өкше сүйегінің арасында қысылады. Шамадан тыс табанның
сыртқа бүгілуі оның мойнының сынуына әкеледі. Бұл сынық топай сүйегінің ең
жиі кездесетін сынығы болып табылады. Бұл сынық ығысусыз және топай
сүйегінің басының сыртқа қарай ығысуымен, топай сүйегінің денесінің артқа
шығуымен болуы мүмкін.
Диагностикасы: Сирақ-табан буынының көлемі ұлғайған, онда белсенді
қозғалыстар біршама шектелген не қатты ауырсынудан мүлдем шектелген.
Табанның жоғарғы бөлігінде және сирақ-табан буынында деформация, табан
табандық бүгілу қалпында болады. Деформация сипаты сынық жазықтығына және
жарықшақтардың ығысу көлеміне байланысты. Сирақ-табан буыны аймағын
пальпациялағанда ауырсынумен. Табанда сыртқа қарай бүкпекші болғанда, ось
бойынша күш түсіргенде және өкшеден соққанда ауырсыну күшейеді.
Радиологиялық зерттеу: Рентгенограмманы тікелей және бүйірлік проекцияда
түсіреді. Бүйірлік проекция нақты мәлімет береді, онда топай және өкше
буынының артқы бөлімінің буындық беткейлеріне көңіл бөлу керек. Күманданған
жағдайда табанның 20 0 ішкі ротациясында қиғаш проекциямен түсіреді.
Ауруханаға дейінгі көмек: жалпы жансыздандыру және сbрақтың жоғарғы үштен
бір бөлігіне дейін тасымалдаушы шина салынады. Иммобилизация үшін сатылы,
пневматикалық шиналар қолдануға болады.
Емі: Артқы өсінді сынғанда гипсті таңу не 2-3 аптаға тұйық дәкемен таңу
қолданылады. Топай сүйегі ығысусыз сынса 8-10 аптаға сирақтың жоғарғы үштен
бір бөлігіне дейін гипсті таңумен консервативті түрде емдейді. Топай
сүйегінің мойны сынса репозицияны сирақ осі бойынша шеттік эквиус
жағдайында табаннан тартады және табан бұл кезде 90 0 бүгілген болады.
Гипсті иммобилизация уақыты 2.5-3.5 ай.
Топай сүйегінің денесі және мойны сынғанда оның қан айналымы бұзылады,
нәтижесінде аваскулярлы некроз дамиды.
Сынықтармен шығуларды емдегенде табанның күмбезінің қалпына келуіне көңіл
бөлу керек. Гипсті таңу салғанда табан күмбезін жақсылап қалпына
келтіреді(модельдейді). Физиотерапиялық емді науқас гипспен жүргенде
тағайындайды. Механотерапия, массаж, ЕДШ және физиоемнің басты мақсаты
табан буындарында қозғалысты жақсарту және оның күмбезін қалпына келтіру.
Травмадан кейінгі жалпақ табандылықтың алдын алу үшін жарақаттан кейін бір
жыл бойы супинаторларды кию керек.
Егер жабық репозиция нәтиже бермесе ерте мерзімде (тиімді бірінші
тәуліктерде)ашық репозиция және металлоостеосинтез (4-сурет) қолданылады.
4-сурет: Топай сүйегі мойнының ығысқан сынығы, винт арқылы остеосинтез
кезіндегі рентгенограмма
Асқынулары: аваскулярлы некроз және травмадан кейінгі артроз.
Топай сүйегінің шығуы
Келесі түрлерін ажыратады:
• Топай сүйегінің шығуы: топай сүйегінің шығуы сирақ-табан, топай-
қайықтәрізді, топай-өкше буындарында шығады.
• Топайасты шығу: шығу топай-өкше және топайқ-айықтәрізді буындарда
болады, бұл кезде сирақ-табан буынының конгурэнттілігі сақталады.
Емі: Шығу сипатына байланысты жалпы және жергілікті жансыздандырғаннан
кейін топай сүйегін орнына салған соң бізбен трансартикулярлы не гипсті
таңумен бекітеді. Алғашында артқы U-тәрізді лонгета, сосын ісік қайтқан соң
циркулярлы гипсті таңу салынады.
Асқынулар: топай сүйегінің сынығындай
Өкше сүйегінің сынықтары
Өкше сүйегінің сынықтары табан сүйектері сынықтары ішінде 50%, жалпы
сынықтар ішінде 3% құрайды.
Жіктелуі: Өкше сүйектері сынықтарының ерекшелігі сынық типі әр түрлі және
соның ішінде жиі буынішілік сынықтар (90%)
Өкше сүйектері сынықтары (5-сурет)
1. Буыннан тыс жиектік вертикальді сынық (5а сурет)
2. Буыннан тыс жиектік горизонтальді сынық (үйрек тұмсығы 5б сурет)
3. Буынішілік сынық(ығысусыз, буын бетінің басылуымен 5в сурет)
4. Компрессиялық сынық(5г сурет)
5. Жарықшалы сынық( 5д сурет)
5-сурет: өкше сүйегі сынықтары
Буыннан тыс, ығысусыз сынықтар-жеңіл ; ал буыннан тыс, ығысумен және буын
ішілік, ығысусыз-орташа ауырлықтағы; буынішілік, ығысумен және жарықшақты-
ауыр сынықтар қатарына жатады.
Жарақат механизмі: тура соққы. Негізгі себебі биіктіктен аяпен құлау
Диагностикасы: Табанда ауырсыну және ісіну. Жеңіл және орташа ауырлықтағы
сынықтар кезінде науқас зақымданған аяғына басып жүре алады, бірақ
ауырсынумен жүреді, ал ауыр сынықтар кезінде жүру мүмкін емес. Өкше
сүйегінің сынығына өкшенің бүйір аймағында және табанның табандық бетінде
қан құйылу ошақтары тән. Және осы аймақтарды пальпациялағанда ауырсыну
(теріасты клетчатканың мыжылуынан) Сирақтабан буынында белсенді қозғалыстар
біршама шектелген, ал топайасты буынында мүлдем шектелген.
Егер ығысумен болса:
• Өкше аймағында вальгусты не варусы деформация, оның енінің кеңеюі
• Сыртқы толарсақ ұшынан табандық бетке дейінгі аралықтың қысқаруы
• Табанның бойлық күмбезінің кеңеюі және ісінуі
Радиологиялық зерттеу: бүйірлік және аксиальді проекцияда түсіріледі.
Бүйірлік проекция табанды башпай ұшына дейін түгелдей қамту керек, себебі
ол арқылы сынықты және ығысуды ғана анықтап қоймайды, сонымен қатар
топайасты және өкше-текше буынын және Белер бұрышының(6-сурет) өзгерісін
анықтайды.
6-сурет: Топай-өкше бұрышы қалыпты жағдайда(а) және өкше сүйегі сынығы
ығысумен(б)
Аксиальді проекция(сыртқы табандық) өкше сүйегі төмпегінің бүйірлік
ығысуын, топайасты буынның артқы бөлігінің жағдайын анықтайды.
Ауруханаға дейінгі көмек: Б\і анальгетик, сатылы шинамен тасымалдаушылық
иммобилизация және науқасты ауруханаға жеткізу. Зақымдалған аяққа күш
түсірмеу керек.
Емі: зақымдалған аймақта анатомиялық құрылымдарды қалпына келтіру, бірақ
өкше сынықтарын емдегенде негізгі мақсат табанның көлденең күмбезін қалпына
келтіру. Емдеу әдістері консервативті, жартылай белсенді(қаңқадан тарту)
және белсенді(оперативті ем)
Консервативті ем. Функциональді әдіс ығысусыз сынықтар кезінде қолданылады.
Ол кезде аяқ жоғары көтерілген жағдайда болады және табанмен ерте пассивті
қозғалыстарды бастау керек. 1.5-2 аптадан кейін(ісік қайтып, ауырсыну
басылғаннан соң) біртіндеп үдемелі жүктеме түсіруге болады.
Жабық репозиция сынық түрі және ығысу сипатына байланысты жүргізіеді. Егер
сүйек сынығы проксимальді бағытта ығысса осы фрагмент арқылы не одан жоғары
біз өткізіп таға тәрізді темірге(скоба) тартып қояды. Бұдан кейін табан
күмбезін жақсылап қалпына келтіріп 4-6 аптаға гипсті таңу салады(7-сурет)
Иммобилизация уақыты 1-2 апта.
7-сурет: Юмашев-Силин әдісі бойынша өкше төмпегінің горизонтальді сынығы
кезіндегі репозиция: а-біз өткізітін орын, б-репозиция, в-гипсті таңумен
бекіту
Қаңққадан тарту өкше сүйегінің ығысумен сынығы кезінде қолданылады. Бізді
өкше сүйегінің төмпегі арқылы өткізеді, егер керек болса өкше сүйегінің
төмпегі төмен және артқа ығысатындай етіп үлкенжіліктенде өткізеді(8а
сурет) Қаңқадан тартуды сонымен қатар Г.С.Юмашев ( 8б сурет )бойынша жұмсақ
тіндер арқылы өткен біз арқылы жүргізуге де болады(өкше төмпегіне ахилов
сіңірінің беку алдында) Тарту 3-4 апта бойы жүргізіледі, сосын аяқты
жарақат алған уақыттан бастап 2.5-3 ай бойы гипсті таңумен
иммобилизациялайды.
8-сурет: Өкше сүйегі сынған кезде қаңқадан тарту
А-А.В.Каплан бойынша өкше сүйегі фрагментінен үш ауырлық жүйесімен тарту
Б-Г.С.Юмашев әдісі бойынша
Оперативті ем. Ашық әдіс-енгіш фиксаторлардың көмегімен жүргізіледі (біз,
винт, сүйек трансплантаттары, моделдеуші пластиналар) Жақсы нәтижені сыртқы
бекітуші аппараттар береді, себебі оның көмегімен ығысуды қалпына келтіреді
және аяққа ерте күш түсіруге болады(9 сурет)
9-сурет: Өкше сүйегінің остеосинтезі
А-винтпен, б-моделдеуші пластинамен,в-бізді аппаратпен,г-өкше сүйегінің
буынішілік компрессионды сынығы: пластинамен остеосинтезге дейін және кейін
Бекіту уақыты мұндай аппаратпен 1-2 айға созылады. Ауыр травма кезінде(көп
жарықшалы буынішілік сынықтар ), яғни қалыпты анатомиялық құрылымдарды
қалпына келтіре алмағанда топайасты буынының біріншілік артродезі
қолданылады.
Табанның ортаңғы бөлімінің сынықтары
Жіктелуі және жарақат механизмі:
Табаналды сүйектерінің зақымдалулары:
1.Қайықтәрізді сүйектің сынығы
2.Текше сүйектің сынығы
3.Сынатәрізді сүйектің сынығы
Табанның ортаңғы бөлімі қозғалмалы болып келеді. Бірнеше сүйектің
сынығымен шығуы қатар жүреді. Жиі қайықтәрізді сүйектің сынығы және бірінші
сынатәрізді сүйектің сынығы кездеседі. Текше және сынатәрізді сүйектің
сынығы бірге кездеседі және ол тура соққының әсерінен дамиды. Бұл топтағы
сынықтарда айқын ығысу болмайды, бірақ табан күмбезінің беріктігі бұзылады,
яғни емдеген кезде мұны есепке алу керек.
Диагностикасы: Зақымдалған аймақта ауырсыну және ісіну анықталады.
Максимальді пальпаторлы ауырсыну зақымдалған сүйек проекциясында
анықталады. Табанның ротациялық және бүйірлік қозғалыстары ауырсынумен
жүреді.
Радиологиялық зерттеу: стандартты проекцияда рентгенограмма жүргізу
жеткілікті(бұл бөлімнің рентгеноанатомиясын білу маңызды), бірақ керек
жағдайда салыстырмалы түрде басқа проекцияда түсіруге болады.
Емі: Қайықтәрізді, текше, сынатәрізді сүйектер ығысусыз сынғанда не аздап
ығысумен сынғанда консервативті ем: табанның күмбезін жақсылап моодельдеп 6-
7 аптаға гипсті етікше кигізіеді. Гипсті таңуды алғаннан соң 6-8 аптаға
супинатор киеді. Ығысумен және орнына келмейтін сынық-шығулар ашық
репозиция және металлоостеосинтез жүргізіледі.
Табан сүйектері және бақай фалангаларының жарақаттанулары
Шығулар:
1.Лисфранк буыны-сынатәрізді, текше, табан сүйектерінің арасындағы буын
• Толық емес- 1 табан сүйегінің сынығы
• Толық а)біржақты(10 сурет)
б)шашыраңқы
2.Шопар буыны-топай-қайықтәрізді және өкше-текше сүйектерінің арасындағы
буын
текше сүйектерінің арасындағы буын
3.Табан-фалангалық буынның
4.Проксимальді фалангааралық буынның
5.Дистальді фалангааралық буынның
Сынықтары:
Табан сүйектерінің
• 1.2.3.4.5 табан сүйектерінің
• Негізінің, диафизі, мойны не басының
Бақай фалангаларының
• Дистальді фаланга
• Ортаңғы фаланга
• Проксимальді фаланга
10-сурет: Лисфранк буынында сол жақтан біржақты толық шығуы
Жарақат механизмі: тура (табанның алдыңғы бөліміне соққы не құлау) Табан
сүйектерінің жекеленген сынықтары үшін ығысу аса тән емес, көптеген
сынықтар ығысумен жиі жүреді.
Диагностикасы: табанның сыртқы бетінде ауырсыну және ісіну. Табан
сүйектеріне осьті жүктеме және жергілікті пальпация ауырсынумен жүреді.
Якобсон симптомы-табан сүйегі басын басқанда сынған жерде ауырсыну.
Радиологиялық зерттеу: Екі проекцияда жүргізіледі
Емі: Табан сүйектерінің ығысусыз сынықтарында консервативті ем: 4-6 аптаға
сирақтың төменгі үштен біріне дейін гипсті таңу салу.
Ығысумен болған сынықтар кезінде Черкес-Заде рамасында қаңқадан тарту, яғни
сәйкес тырнақ фалангасынан тракция жасау. Бұл кезде жансыздандырғаннан
кейін тырнақ фалангасына біз өткізіп рамаға бекітіледі және рама гипсті
таңуға бекітіліп тұрады(10 сурет) Клапп бойынша тарту тырнақтық фалангадан
арнайы шоттың(цапка) көмегімен жүргізіледі(11 сурет) Қаңқадан таруды 3-4
аптадан соң шешеді.
10-сурет: Черкес-Заде бойынша табан сүйектерінің сынықтарын емдеу
11-сурет: Клапп бойынша табан сүйектерінің сынықтарын емдеу
Жабық қолмен репозиция және қаңқадан тарту нәтижесіз болса оперативті ем
қолданылады. Ашық фиксация үшін біздер, Богданов стержені, сүйекүстілік
пластиналар және формасын қайталайтын титан никелидінен конструкциялар
қолданылады.
Маршты сынық( Дейчлендер ауруы)
Табан сүйектерінің мұндай сынықтары әдебиеттерде қажыған не маршты
деген атпен белгілі. Бұл үнемі жүктеме түскеннен көптеген микорсынықтардың
нәтижесінде дамиды(жиі солдаттарда кездеседі)
Науқастар табанның алдыңғы бөлігінде әр түрлі дәрежедегі ауырсынуға
шағымданады. Аятың ұшымен тұра алмайды, табанның алдыңғы бөлімінің сыртқы
бетінде ауырсыну және сүйектей тығыз 2 см ісіну. Осьті жүктемеде қатты
ауырсыну. Алғашқы рнтгенограммада патологиялық өзгерістер айтарлықтай
емес, яғни уақытында анықталмай науқас басқа ауру бойынша ем қабылдайды
(миозит, созылмалы тендинит) Қосымша мәліметті КТ және остеотропты
радиофармпрепарат енгізу арқылы гамма-сцинтиграфия жасау арқылы алуға
болады.
Емі: негізгі емі консервативті. 4-5 аптаға гипсті лонгета салады. Оны
алғаннан соң физиоем, бұлшықеттердің электростимуляциясы, ЕДШ
тағайындалады. Реабилитациялық кезеңде арнайы аяқ киім кию керек
(кроссовкалар, табанның көлденең күмбезін ұстап тұру үшін манжеталар)
Реабилитациялық кезең жарты жылға созылады.
Табанның туа пайда болған деформациялары
Табанның деформациялары кең таралған ортопедиялық бұзылыстар болып табылады
және ол әр түрлі себептермен шақырылады, осы себептерге байланысты
деформациялар туа пайда болған және жүре пайда болған деп бөлінеді, ол өз
кезегінде жарақаттан кейінгі(табан сүйектері сынғаннан кейін не сирақ-табан
буыны шыққаннан кейін), статикалық(табанның сүйектері, бұлшықеттері және
байлам аппаратының әлсіздігінен) және тірек-қимыл аппаратының басқа
ауруларының нәтижесінде дамиды.
Туа пайда болған қисық аяқтық
Қаңқаның барлық туа пайда болған деформацияларының ішінде 65.5% құрайды,
1000 жана туған нәрестенің ішінде 5-10 жағдайда кездеседі. Ұл балаларда
қыздарға қарағанда екі есе жиі кездеседі. Екіжақты қисық аяқтылық
біржақтыға қарағанда жиі кездеседі. 10% туа пайда болған қисық аяқтығы бар
балаларда қосымша сколиоз, қисық мойын және туа пайда болған жамбас
буынының шығуы кездеседі. Қисық аяқтық басқа туа пайда болған аурулар
сияқты туысқандар арасында кездеседі.
Этиологиясы: негізінен екі теория бар, бірінші теория бойынша ұрықтың
біріншілік құрылуының ақауы және генетикалық дефект орын алады. Екінші
теория бойынша жатыр ішінде қалыпты дамып келе жатқан ұрыққа сыртқы
факторлардың (әсіресе, механикалық) әсері. Эмбриологиялық даму кезеңінде
ұрықтың табаны физиологиялық эквиноварус фазасында болады. Эмбриональді
дамудың осы фазасында сыртқы факторлардың әсері (жүктліктің 5-6 аптасында)
осы патологияның дамуына әкеледі.
Жіктелуі:
• Жеңіл
• Орташа ауырлықта
• Өте ауыр
Жеңіл-сирақ-табан буынында еркін қозғалыстар және қосымша күш салусыз
түзетуге болады.
Орташа ауырлықта-қозғалыстар шектелген және табанды түзетпек болғанда
серіппелі қарсыласу белгісі анықталады.
Өте ауыр-деформация, қозғалыс мүлдем шектелген.
Диагностикасы: қисық аяқтық табанның формасымен функциясының бұзылысымен
бірге жүреді және табан бүгілген қалпында(эквинус), сыртқы жиегінің
түсуімен(варус), алдыңғы бөлігі әкелінген(аддукция). Ең жиі компоненті
сирақ сүйектерінің бұралуы(торсия) және сирақ-табан буынында қозғалыс аздап
не айқын шектеледі. Туа пайда болған қисық аяқтылық клиникалық формасы
жоғарыда аталған өзгерістерге және олардың қосарласуына байланысты. Айқын
деформация табанның ішке қарай бұралуымен сипатталады. Сыртқы жиегі төмен
және артқа қарай бағытталған, ал ішкі жиегі жоғары бағыталған. Табанның
сыртқы беті алға және төмен жазылған, табандық беті артқа және жоғары
бағытталған және табан өзінің ішкі бетімен сирақтың ішкі бетімен жанасады.
Айқын қисық аяқтылық кезінде табан көлденең бүгіліп бақайлардың варусты
деформациясы мен қатпар түзеді. Бір жақты қисық аяқтылық кезінде сау аяқпен
салыстырғанда қысқа болады, сирақ атрофияланған және аяқ 1-2 см қысқарады.
Айқын қисық аяқтылық кезінде сыртқы толарсақ үлкейеді және ішкісі
атрофияланған.
Радиологиялық диагностика: Маңызды ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz