Азаматтық істерді жүргізудегі өкілдік етуде адвокатураның атқаратын қызметі
Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 75 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 75 бет
Таңдаулыға:
Аннотация
Бітіру жұмысының тақырыбы: Азаматтық істерді жүргізудегі өкілдік етуде адвокатураның атқаратын қызметі
Жұмыс кіріспеден; 4 тараудан: І тарау 3 бөлімнен, ІІ тарау 3 бөлімнен, ІІІ тарау 3 бөлімнен, IV тарау 3 бөлімнен; қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер мен нормативтік-құқықтық актілер, баспасөз материалдарының тізімінен тұрады.
Кіріспеде бұл тақырыпты таңдап алудағы себептері, тақырыптың өзектілігі, оны зерттеудегі мақсаттары көрсетіледі.
І тарауда адвокатура, оның даму тарихы, қоғамдағы ролі және адвокатура қызметінің құқықтық және ұйымдастырушылық негізі, адвокаттың мәртебесі, оның құқықтары мен міндеттері, адвокаттың кеңес беру қызметі кеңірек қарастырылады.
ІІ тарауда Сотта өкілділік ету, сотта өкілділік түрлері, тапсырма бойынша өкілділік, адвокаттың азаматтық процесте атқаратын қызметі және оның процессуалдық жағдайы қарастырылады
ІІІ тарауда адвокаттық істің құқықтық бағытын анықтап және азаматтық істі сотта қарауға дайындалуы мен оның ерекшеліктері, азаматтық істі негізінен қарағанда және дәлелдемелерді тексеруде қатысу тәртібі, адвокаттың іс барысындағы жарыссөзі, адвокат сөзі кеңірек қарастырылады.
ІV тарауда апелляция сатысындағы адвокаттың атқаратын қызметі, заңды күшіне енген сот шешімдерін қайта қарауға адвокатттың қатысуы, атқару өндірісіндегі адвокат қызметінің ерекшеліктері және адвокатура қызметін жетілдіру мәселелері кеңірек қозғалады.
Қорытынды бөлімде зерттелген мәселелер төңірегінде адвокаттық қызметтің кез келген түрімен айналысатын, соның ішінде азаматтық іс жүргізуге де қатысатын адвокаттардың тәжірибедегі проблемаларын шешу жолдарын көрсетіліп, автордың өз ұсыныстары келтіріледі.
Жұмыста қолданылған негізгі терминдер: азаматтық процесс, адвокатура, адвокат, өкіл, өкілділік, тапсырма бойынша өкілділік, консультациялық қызмет, сот жарыссөзі, адвокат сөзі, апелляциялық инстанция, атқару өндірісі.
Жұмысты зерттеу барысында әдебиеттер, баспасөз беттерінен материалдар және нормативтік-құқықтық актілер пайдаланылды.
Көлемі 69 бет.
Пайдаланған әдебиеттер саны - 45
Орындаған студент - Елғонов Н.Н.
Ғылыми жетекшісі - Орынтаев Ж.Қ.
Жылы: 2016
МАЗМҰНЫ
Нормативтік сілтемелер
Анықтамалар
Белгілер мен қысқартулар
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9
1. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА АДВОКАТУРАНЫҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ ИНСТИТУТ РЕТІНДЕ ТҮСІНІГІ, МАҚСАТЫ, ҚЫЗМЕТІ МЕН ҚОҒАМДАҒЫ РӨЛІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11
1.1 Адвокатура, оның даму тарихы, қоғамдағы ролі және адвокатура қызметінің құқықтық және ұйымдастырушылық негізі ... ... ... ... ... ... ... . .11
1.2 Адвокаттың мәртебесі, оның құқықтары мен міндеттері ... ... ... ... ... ... . ...15
1.3 Адвокаттың кеңес беру қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..16
2. АЗАМАТТЫҚ ПРОЦЕСТЕ АДВОКАТТЫҢ ӨКІЛЕТТІЛІГІ ... ... ... ... ... ... ..21
2.1 Сотта өкілділік ету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .21
2.2 Сотта өкілділік түрлері. Тапсырма бойынша өкілділік ... ... ... ... ... ... .. ... ...32
2.3 Адвокаттың азаматтық процесте атқаратын қызметі және оның процессуалдық жағдайы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...42
3. АДВОКАТТЫҢ АЗАМАТТЫҚ ІС БОЙЫНША СОТТЫҢ І-САТЫСЫНА ҚАТЫСУЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..44
3.1 Адвокаттық істің құқықтық бағытын анықтап және азаматтық істі сотта қарауға дайындалуы мен оның ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...44
3.2 Азаматтық істі негізінен қарағанда және дәлелдемелерді тексеруде қатысу тәртібі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..46
3.3 Адвокаттың іс барысындағы жарыссөзі. Адвокат сөзі ... ... ... ... ... ... ... ... ... 47
4. АДВОКАТТЫҢ АЗАМАТТЫҚ ІСТЕР БОЙЫНША АПЕЛЛЯЦИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ЗАҢДЫ КҮШІНЕ ЕНГЕН СОТ ШЕШІМІН ҚАЙТА ҚАРАУ БОЙЫНША СОТ ҚАУЛЫЛАРЫНА ШАҒЫМ КЕЛТІРУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ..53
4.1 Апелляция сатысындағы адвокаттың атқаратын қызметі ... ... ... ... ... ... ... ..53
4.2 Заңды күшіне енген сот шешімдерін қайта қарауға адвокатттың қатысуы.57
4.3 Атқару өндірісіндегі адвокат қызметінің ерекшеліктері және адвокатура қызметін жетілдіру мәселелері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 59
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...64
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...66
Нормативтік сілтемелер
Осы дипломдық жұмыста келесі сілтемелер қолданылған:
1. Қазақстан Республикасының Конституциясы. 30.08.1995 ж. (7.10.1998 ж. өзгерістер мен толықтыруларымен қоса). Алматы, 2005 жыл.
2. Қазақстан Республикасының Адвокаттық қызметі туралы заңы 5 желтоқсан 1997 жыл. 11.07.2001 жылы өзгерістер мен толықтырулар енгізілген.
3. Қазақстан Республикасының Азаматтық процестік кодексі. 13 шілде 1999 жыл, өзгертулер мен толықтырулар 1 қаңтар 2016 жыл.
4. Қазақстан Республикасының атқарушылық іс жүргізу және сот орындаушыларының мәртебесі туралы заңы 30 маусым 1998 жыл. 01.01.2016 жылы толықтырулар мен өзгертулер енгізілді.
Анықтамалар
Осы дипломдық жұмыста келесі анықтамалар қолданылған:
Адвокатура - адвокаттық қызмет атқаратын азаматтардың құрылағн ерікті қоғамдық ұйым.
Заңи консультация - заң көмегін көрсету жөніндегі жұмысты ұйымдастыру үшін адвокаттар алқасының төралқасы құрады.
Адвокат термині латын сөзінен аударғанда (advocatus, advoco сөзінен приглашаю, призываю) --1) заңгер, яғни кеңес беру, қорғау арқылы сотта кәсіби құқықтық көмек көрсету; 2) біреуді қорғау үшін қатысу деген ұғымдарды білдіреді.
Соттағы өкілділік - азаматтық іс жүргізу құқығының жеке өз алдына институты болып табылады, бұл жердегі қатынастар екі жақты болып келеді, яғни сот пен өкілдің арасындағы қатынас және өкіл мен өкілдік берушінің арасындағы қатынас.
Соттағы өкілділік институты азаматтық іс бойынша іске қатысушы тұлғалардың құқықтарын және заңмен қорғалатын мүдделерін қорғау кезінде кәсіби заңи көмек көрсетуден тұрады.
Соттағы өкілдің қызметі оның өкілдік берушінің атынан және оның мүддесінде процессуалдық әрекеттерді жасау.
Адвокат сөзі латыншадан аударғанда қолдаушы, жақтаушы, іс қуушы деген мағынаны білдіреді.
Сот өкілділігі - сот пен сот өкілі арасындағы барлық қоғамдық қатынастарды емес, қоғамдық қатынастың тараптарын (элементтерін) реттейтін азаматтық прцессуалды құқықтың жалпы институты.
Істі сотта қарауға дайындық - бұл азаматтық іс жүргізудің бір сатысы болып саналады. Сот алдына қойылған мақсаттар мен міндеттердің орындалып, азаматтық даулардың шешілуі соттың бірінші сатысы бойынша сот мәжілісінде қамтамасыз етіледі.
Соттағы жарыссөз - сотта іс қарау сатысының қорытынды бөлімі болып табылады. Осы бөлімге адвокат қатыса отырып, сенім білдіруші клиентінің позициясымен істі сотта қарауды негізінен аяқтап қортынды ойын пысықтап, дәлелдемелерді бағалаудың өзіндік бағасын береді. Адвокат құқықтық нормаға қарай өзінің ой-тұжырымын және талап арыздың талаптарына деген пікірін айтады.
Жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша қайта қараудың негізі осы істі қарағар кезде сотпен жіберілген заңды бұзу және жаңа дәлелдемелер емес, жаңадан ашылған мән-жайлар болып табылады.
Заңи кеңес беру қызметі адвокаттардың қызметтерінің бір түрін көрсетеді, яғни заң көмегімен қамтамасыз етеді.
Азаматтық процестегі сот өкілі дегеніміз өкіл берушінің (азамат немесе ұйым) атынан оның мүддесі үшін процессуалды әрекеттер жасайтын тұлға.
Белгілер мен қысқартулар
ҚР - Қазақстан Республикасы
ҚРАК - Қазақстан Республикасының азаматтық кодексі
ҚРАПК - Қазақстан Республикасының азаматтық процестік кодексі
Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі. Қазақстан Республикасының Конституциясында адам құқықтарына, оны заңмен тиым салынбаған кез-келген әдіспен қорғауға кепілдік берілген. Демек, өкілділік осы құқықтарды пайдаланудың бір көрінісі болып табылады: Алайда барлық азаматтардың заңмен берілген өз құқықтары мен бостандықтарын пайдаланып, оны заңмен берілген тәсілдермен қорғай алмайтын кездері тәжірибеде жиі кездесіп отыратындығы жасырын емес. Міне, сондықтан да заң оларға өкілділікті - өзгенің көмегін, дәлірек айтқанда заңи білікті көмек алуына мүмкіндік беріп отыр. Міне, осы орайда мен бітіру жұмысымда құқықтың теориялы әрі қолданбалы саласы болып табылатын азаматтық іс жүргізу құқығының ауқымды институты - өкілділік институтындағы тапсырма шарты бойынша азаматтық іске қатысатын адвокаттар қызметі, адвокатураның азаматтық іс жүргізудегі ролі, ерекшеліктері, маңызы жөнінде айтпақпын [1].
Ғылыми жаңалық және ғылыми жаңалықтар жағдайы.Зерттеуде азаматтық процессте адвокаттың атқаратын қызметтерінің мәселелері және олардың атқаратын саласындағы иеленетін орнының дәрежесі жаңаша көзқарас тұрғысынан кешенді түрде қарастырылды.
Зерттеудің практикалық қажеттілігі.Дипломдық жұмыста зерттелген ойлар мен тұжырымдамалар болашақта азаматтық істер ғылыми ізденушілік жұмыстарына негіз бола алады.
Дипломдық жұмыстың обьектісі. Азаматтық сот iсiн жүргiзу кезінде адвокаттыі өкілдік ету мәселелерін реттейтін және азаматтық іс жүргізу ережелерін қолдануға байланысты туындайтын қоғамдық қатынастар болып табылады.
Дипломдық жұмыстың мақсаты - Қазақстан Республикасындағы адвокаттардың азаматтық іс жүргізуге қатысуының іс жүзінде маңыздылығы, қолданыстағы заңнаманың негізінде адвокаттық қызмет мәнін қарастыру және олардың алатын орнын теориялық - тәжірибелік тұрғыдан зерттеп зерделеу.
Дипломдық жұмыстың мақсаты зерттеу құралы - азаматтық іс жүргізу істеріндегі адвокаттық қызмет принциптерін айқындайтын,құқықтық қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының Азаматтық процестік кодексінің және Қазақстан Республикасының Адвокаттық қызмет туралы заңының нормалары болып табылады.
Дипломдық жұмыстың міндеттері:
1. Қазіргі таңда Қазақстанда азаматтардың құқықтық мәдениеті; санасының өсуімен олардың қандай да болмасын құқықтары бұзылған жағдайда адвокаттар алқасына көбірек жолдануы, сонымен байланысты сот тәжірибесіндегі қаралатын істердің басым көпшілігін түрлі азаматтық істер құрайтындықтан процеске адвокаттарды көп жалдайтындығы, адвокаттың кеңесіне көбірек жүгінетіндігі;
2. Осыған орай елімізде тапсырма бойынша өкілділік етудің, соның ішінде адвокаттың азаматтық іс жүргізу саласында көрсететін қызметінің әлі толық зерттелмеуі;
3. Қазақстан Республикасының адвокаттарының азаматтық іс жүргізуге қатысуы, олардың алатын орнын теориялық-тәжірибелік тұрғыдан зерттеп зерделеу;
4.Адвокатура мәселелерін саралап оның шешу жолдарын қарастыру;
Дипломдық жұмыс зерттеу барысында. Қазақстан сот тәжірибесіндегі адвокат қызметінің мәселелері атты І-тарауда В.А.Мусин, Н.А.Чечина, Д.М.Чечот Гражданский процесс, Д.П.Ватман Право на защиту, М.К.Треушниковтың жетекшілігімен шығарылған Гражданский процесс, В.М.Шерстюк Судебное представительство по гражданским делам, И.М.Ильинская, Л.Ф.Лесницкая Судебное представительство в гражданском процессе, Д.Р.Джалилов Гражданское процессуальное правоотношение и его субьекты, т.б.; ІІ-тарауда Д.П.Ватман, В.А.Елизаров Адвокат в гражданском процессе, О.В.Арсентьев Адвокатура. Адвокат в уголовном и гражданском процессах. Нотариат; ІІІ тарауда М.С.Шакарянның жетекшілігімен шығарылған Гражданский процесс, М.Ю.Барщевский Адвокат, адвокатская фирма, адвокатура, Б.С.Антимонов, С.Л.Герзон Адвокат в советском гражданском процессе, Л.М.Орлова Права сторон в гражданском процессе, Л.М.Орлова Права сторон в гражданском процессе, Д.П.Ватман Адвокатская этика, Р.И.Давиденко Рассмотрение гражданских дел, П.Я.Трубников Судебное разбирательство гражданских дел, Н.Н.Ивакина Культура судебной речи, З.Х.Баймолдина Разбирательство гражданских дел в суде первой инстанции, С.Т,Тыныбеков Адвокатура и адвокатская деятельность в Республике Казахстан, Е.А.Борисова Апелляция в гражданском и арбитражном процессе, т.б. пайдаландым. Аталған тарауларды жазу барысында сонымен қатар негізгі заңымыз - Конституцияны басшылыққа ала отырып Қазақстан Республикасының азаматтық процестік кодексін; Атқарушылық іс жүргізу және сот орындаушыларының мәртебесі туралы Заңын, Қазақстан Республикасының адвокаттық қызмет туралы Заңын және ғылыми-теориялық конференциялар мен ғылыми еңбектердің жинақтарын, республикалық баспасөз беттерінде жарияланған материалдарды да қолдандым. Тәуелсіз Қазақстанның адвокаттық қызмет туралы Заңы 1997 жылы 5 желтоқсанда қабылданды. Осы заңға сәйкес адвокаттар заңда көрсетілген барлық тәсілдермен азаматтардың құқықтарын кез келген қол сұғушылық пен бұзудан қорғау жөніндегі міндеттерін жүзеге асырады. Атап айтсақ, қылмыстық істер бойынша қорғаушы қызметін атқару; жауапкер, талапкер және іске қатысушы өзге тұлғалардың өкілі ретінде азаматтық істерді сотта қарауға қатысу; ұйымның тапсырмасы бойынша сотта өкілділік; заңи мәселелер бойынша кеңестер беру; өзге де заңи көмек көрсету.
Зерттеудің әдістемелері мен теориялық негіздері. Осы жұмыста ғылыми танымның талдау, синтез, индукция және дедукция сияқты әдістер қолданылған. Сонымен қатар тарихи, нақтылық және т.б. теориялық қағидалар басшылыққа алынған.
Зертеудің нормативтік базасы. Зерттеу жұмысының базасын Қазақстан Республикасының Конститутциясын, Қазақстан Республикасының Заңдары, азаматтық заң актілері, Президент Жарлықтары, Қазақстан Үкіметінің қаулылары, сонымен қатар Кеңестер Одағы мен Тәуелсіз мемлекеттер Достастығы мемлекеттерінің нормативтік-құқықтық актілері және бірқатар шетелдік заң актілері құрайды.
Дипломдық жұмыста зерттелген ойлар мен тұжырымдамалар болашақта азаматтық істерде ғылыми ізденушілік жұмыстарына негіз бола алады.Қоғамдық өмірде адвокаттың атқаратын қызметін зерттеу үшін ғылыми көзқарас қамтамасыз етіліп, әлеуметтік шындық, ғылыми білімнің диалектикалық әдісі негізделген.
Тақырыптың зерттелу деңгейі. Жұмысты зерттеу барысында В.А.Мусин, Н.А.Чечина, Д.М.Чечот Гражданский процесс, Д.П.Ватман Право на защиту, М.К.Треушниковтың жетекшілігімен шығарылған Гражданский процесс, В.М.Шерстюк Судебное представительство по гражданским делам, И.М.Ильинская, Л.Ф.Лесницкая Судебное представительство в гражданском процессе, Д.Р.Джалилов Гражданское процессуальное правоотношение и его субьекты, т.б.; ІІ-тарауда Д.П.Ватман, В.А.Елизаров Адвокат в гражданском процессе, О.В.Арсентьев Адвокатура. Адвокат в уголовном и гражданском процессах. Нотариат; ІІІ тарауда М.С.Шакарянның жетекшілігімен шығарылған Гражданский процесс, М.Ю.Барщевский Адвокат, адвокатская фирма, адвокатура, Б.С.Антимонов, С.Л.Герзон Адвокат в советском гражданском процессе, Л.М.Орлова Права сторон в гражданском процессе, Л.М.Орлова Права сторон в гражданском процессе, Д.П.Ватман Адвокатская этика, Р.И.Давиденко Рассмотрение гражданских дел, П.Я.Трубников Судебное разбирательство гражданских дел, Н.Н.Ивакина Культура судебной речи, З.Х.Баймолдина Разбирательство гражданских дел в суде первой инстанции, С.Т,Тыныбеков Адвокатура и адвокатская деятельность в Республике Казахстан, Е.А.Борисова Апелляция в гражданском и арбитражном процессе, т.б. пайдаландым. Аталған тарауларды жазу барысында сонымен қатар негізгі заңымыз - Конституцияны басшылыққа ала отырып Қазақстан Республикасының азаматтық процестік кодексін; атқарушылық іс жүргізу және сот орындаушыларының мәртебесі туралы заңын, Қазақстан Республикасының адвокаттық қызмет туралы Заңын және ғылыми-теориялық конференциялар мен ғылыми еңбектердің жинақтарын, республикалық баспасөз беттерінде жарияланған материалдарды да қолдандым.
1. АДВОКАТУРАНЫҢ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА АТҚАРАТЫН ҚЫЗМЕТІ
1.1 Адвокатура, оның даму тарихы, қоғамдағы ролі және адвокатура қызметінің құқықтық және ұйымдастырушылықық негізі, міндеттері
Азаматтарды квалификациялық заңды көмекпен қамтамасыз ету - бұл маңызды конституциялық ереже болып табылады. 1995 жылдың 30-шы тамызында қабылданған Қазақстан Республикасының Конституциясының 13-ші бабына сәйкес әрбір тұлға сот арқылы қорғалуына, заңда көрсетілген әдістер негізінде өз құқықтары мен бостандықтарын қорғауға, білікті заң көмегін алуға құқылы.Ата заңымыздың осы бабын негізге ала отырып, азаматтардың құқықтары тек мемлекеттік органдармен ғана емес, сонымен қатар қоғамдық ұйымдармен де қорғалынады. Заңды әдіс ретінде азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғайтын арнайы адвокаттар алқасы болып табылады. Белгілі бір тұлғаның мүддесін әділдікке сай қорғау адвокаттық қызметтің бағытының саяси мәні болып саналады. Адвокатура - адвокаттық қызмет атқаратын азаматтардың құрылған ерікті қоғамдық ұйым. Адвокатураның шынайы құралы - Қазақстан Республикасының адвокатурасы - өзін-өзі басқаратын, шаруашылық есептегі қоғамдық ұйым.Қоғамдық ұйымдардың беделі көтерілген сайын, азаматтардың құқықтары мен бостандықтары кеңейтілген сайын адвокаттардың ролі күннен-күнге дейін өсуде. 1997 жылдың 5-ші желтоқсанында қабылданған Қазақстан Республикасының "Адвокаттық қызмет туралы заңы адвокатураның қазіргі кездегі жұмысын, қызметінің бағытын, мақсатын анықтайды. Осы қабылданған заң арқылы адвокатураның беделі өседі деген ойдамын [1].
Аталып кеткен Қазақстан Республикасының "Адвокаттық қызмет туралы заңның 1-ші бабында адвокаттық қызметтің, яғни адвокатураның мақсаты белгіленген Қазақстан Республикасындағы адвокатура - адамның өз құқықтарын, бостандықтарын сотта қорғауға және білікті заң көмегін алуға мемлекет кепілдік берген және Қазақстан Республикасының Конституциясымен баянды етілген құқығын жүзеге асыруға жәрдем беру мақсаты болып табылады.
Адвокатура ұғымына бірнеше анықтама бар, көбіне:
Адвокатура - адвокаттық кәсіп, яғни сотта адамның мүддесін қорғаудан тұратын қызметтің белгілі бір түрі.
Адвокатура - адвокаттардың сословиясы, яғни өздерінің кәсібін өздеріне арнаған тұлғалар тобы.
Адвокатура - сот өкілдігінің қарама-қайшылықтарына құқық қорғаушылық.
Арсеньтев В.О. адвокатураның ең толық ұғымын былай деп айтқан.
Адвокатура - бұл заң негізінде жергілікті халыққа және заңды тұлғаларға заң көмегін көрсететін кәсіби ұйым.
Адвокатураның даму тарихын қарастыратын болсақ, соттар сияқты адвокатураны ежелгі институт деп айтсақ ол біздің қателескеніміз.
Классикалық дәуірдің грек және рим тарихында ерікті азамат, сот алдында өзі жауап беруге міндетті болатын. Сондықтан Ежелгі Грецияда негізгі заңдарды білу халықтың білімін көтеру үшін зерделеп оқытуға әкелді.
Отбасы өкілдігі - бұрын пайда болған өкілдіктің бір түрі. Отбасы өкілдігі адвокатураның туындауына ең басты маңызды себептер болып келген. Осы өкілдіктің барысында отбасы ағасы өзінің отбасы мүшелерінің әрқайсысының мүдделерін сот алдында қорғаған және де бұған қоса ол тек өзінің қандас туысқандарының мүдделерін ғана емес, сонымен қатар, қорғау қажеттігін талап еткен басқа да отбасы мүшелерінің мүддесін қорғайтын. Осыдан басшылар мен қорғалынушылар деген ұғым тараған. Біріншісі - адвокаттардың қатарына жатса, екіншісі - қорғалатын істерін адвокатқа тапсырушылар қатарына жатты. Сол кездер аралығында заңды тұлғалардың өкілдігі туындаған болатын. Мысалы: ақ сүйек заңдарымен танысып, дәріс алған монахтар, сотта монастырь мүддесін қорғаған. Орта ғасырда сотта өз өкілді пайдалану тек патша тұқымының айырықша құқығы болып есептелінген. Сонымен қатар ерекше қызметке ие болғандар бұл құқықты қолдана алатын. Кәсіпкерлік пен сауданың өсіп дамуына орай кәсіпкерлердің сот алдында өз мүдделерін қорғау туралы кеңес беру қажеттілігін пайда бола бастағандықтан жоқтан барды қарастырушылар мамандығы пайда болған. Осыдан соң бұл мамандар ортағасырдың цехтық ұйым болып бірігіп заңгерлерді дайындап шығаратын болған. Жоғарыда айтылғандарды негізге ала отырып XІV-XV - ғасырларда Англияда Шиндерге біріктірілген берристтер - заңгерлерінің ассоциациясы пайда болды. Бұл корпрациялар әлі күнге дейін жұмыс жасауда. Лондонда қазіргі кезде төрт институт бар. Әрқайсысы өзінің құқық мектебіне сүйенеді, келуші клиенттерді қабылдайтын бөлмелерімен өздерінің кітапханалары бар және өздерінің символикалық белгілері бар. "Барристер - деген сөз ағылшын тілінен вач - қабырға, қорған деген сөзден шыққан. Сол кезде осы сөз арқылы магистрлер мен оқушыларды ажыратқан болатын және сол кезде Англияда солистер институты дамыған. Яғни, егер барристер сол алдында сөйлесе, онда солистер оған қажетті құжаттар жинаумен айналысқан, біріктіре отырып іздеуші ретінде салық салуға, сақтандыруға байланысты берілген тапсырмаларды, нотариустың қызметін қосып жұмыс жасайтын. Қазіргі уақытта солисттер кіші магистрлік соттарға біріктірілген, кейбіреулері - тәж соттарына енгізілген.
XVІІ-XІІІ - ғасырда Европада мемлекеттік Үкіметтік адвокатура институты дамыған. Оның бастаушысы болып Пруссия патшасы Ұлы Фридрих - ІІ-ші болған. 1780 жылы ол Пруссияда адвокатураны жойып оның орнына белгілі бір еңбекақы алып тұратын сот ассистент-чиновниктерімен ауыстырды. Бұл чиновниктер туралы бұлар жалдамалы немесе қарапайым іс басқарушулар емес, соттың көмекшілері яғни, істі қарауда соттың ақиқатқа жетуіне көмектесетін тұлғалар болып саналды. Бірақ сол дәуірдегі адвокаттар өз қызметін тек қана қай соттың құрамында болса, сол сотта сөйлеу құқығын пайдалана алған. Мемлекеттік адвокатура өзінің даму жолын ала алмағандығы осыдан келіп шыққан. Бұған И.Фойницкий былай деген: "Адвокаттар лауазымды тұлғаға айнала бастаса, сотта өзіне сеніп берген міндеттемелерді қорғауға беретін бостандықты, дербестік және тәуелсіздікті жоғалтады [2].
Цехтік және мемлекеттік ұйымды қорғаумен өкілдіктің орнына адвокатура өзіндік басқарылатын еркін мамандық иелерінің ұйымы келген. Ең бірінші рет бұл түрде Францияда пайда болған. Бірақ Франциядағы 1789 жылғы төңкерістен кейін ерекше орын алатын адвокаттар қауымы таратылған. Бұған себепкер төнкерістен кейін 1790 жылы 2-ші қыркүйекте қабылданған Декрет болып келді. Осы Декрет бойынша әрбір адамзат сотта сөйлей алатын және оған рұқсат берілген 1803 жылы адвокатура Наполеон- 1 мен жартылай орнына келтірілген болатын. Қандай да бір диктатор болмасын, әрқайсысы адвокаттарға сыншыл, білікшілер қатарына жатқызып, жаңа көзқараспен қарайтын. Наполеон - 1 - ші олардың қатарында болатын, бірақ бәрібір де адвокатураны қанша сынап, жойғысы келсе де, оны жоя алмады. Адвокатура өзінің даму жолын Францияда жалғастырды. Ресей адвокатурасы 1864 жылғы сот ережелеріне сәйкес дамыған және бұдан бастап Ресей адвокатурасы ерекше ашылу жолына түскен болатын. Адвокат ортадағы басты кейіпкер болып табылды. Сот мәжілісінде адвокаттың сөйлеу дәрежесі сотқа қатысушыларға ғажайып әсерлер қалдырған. Қоғамға әйгілі ресей адвокаттары да пайда болған. Олар: Плевако, Спасович, Кони, Карабчевский, Андриевский және тағы басқалары [2].
1917 жылы қазан төңкерісінен кейін орнаған құқықтық диктатура ресей адьюкатурасын жойып жіберуге әкеп соқтырды. 1922 жылы 22 мамыр айында ВЦИК-тің адвокатура туралы Ережесінде қылмыстық және азаматтық істер бойынша қорғаушылар алқасын тудыру ескертілді. Бәрібірде 1930-1940 жылдар мен 1950 жылдар арасында мемлекетке төнген жазалау шараларының арқасында адвокатура тереңдетілген ауыр зардапқа ие болды. Адамдарды шексіз нысанда адвокаттардың қорғауынсыз, сотта қарастырылмай-ақ ату жазасына берген болатын, қазіргі кезде әділетсіз жазаланып кеткен азаматтар ақталынған [2]. Кеңес адвокатурасының Қазақстанда орын алуы көптеген қиындықтарға соқтырды, ол қиындықтар объективті және субъективті сипаттарға ие болды. Ең бірінші ол кәсіби дайындығы бар кадрлардың болмауы. Екіншіден Халық комиссариаты басқарушылары адвокатураға немқұрайды қарады олардың ойынша кеңес соты өздерінің пролетарлық мәнімен қателеспейді және әр түрлі азаматтық және қылмыстық істерді өздері шешуге қабілеті бар деп айтты. Үшішіден, адвокатура хан заманының қалдығы, біздің қоғамымызға сай емес деп түсінді. Жоғарыда аталынып кеткен тарихи оқиғаларға қарамастан адвокатура қазіргі кезде қарқынды түрде өз қызметін атқаруда. Адвокатураның қазіргі кездегі ролі саналы түрде сапалы жағынан үлкейген.Әрбір құқықтық мемлекет тұлғаның бостандығын және құқығын қорғауды бірінші орынға қояды. Сондықтан да ол күшті тәуелсіз соттық қорғалудың дамуында және сақтап қалуында өзінің көзқарастарының бар екедігін анықтайды.Адвокаттық қызметтің дамып жетілуіне ең басты себепкер болған демократия, заңдылық, адам құқығын сақтау, өзіндік бостандық, ар-ождандық және қадір қасиет деп ойлаймын.Соңғы жылдары адвокатураның беделі ерекше өсті. Ол мемлекеттік, саяси басқарудан, оның ішінде қызметтеріне қол сұғушылықтан босатылған, адвокаттардың даусы сотта еркін ашық естілуде. Қазіргі қабылданып жатқан заңдар, жұмыс жасап жатқан заңдар тұлғаны қорғау үшін қажетті жағдайлар жасаған. Адвокатураның қоғамдағы рөлі Қазақстан жерінде кең ауқымды көлемде артуда. Себебі қандай да бір қылмыстық, азаматтық немесе әкімшілік істерді жүргізу барысында азаматтардың мүдделерін адвокат қорғаушы ретінде, өкіл,заңды өкіл ретінде заңды өкілдік жасайды. Осы қызметтерді жүзеге асыруда Қазақстан Республикасында көптеген жұмыс атқарылуда. Соның бірі болып жоғарыда айтылып кеткен адвокатураның қызметін реттейтін заң, заңды орындауда әрбір адам өзінің тарапынан іс-әрекет жасауы қажет. Егер де заңдар орындалмаса, онда өзіміз бір қалыпты жұмыс жасай алмайтындығымыз әшкереленеді. Адвокатура - сотқа өз тарапынан кәсіби көмек көрсету үшін құрылған мекеме. Сотта іс жүзінде адвокат әділдікті орнатуға көмек береді. Адвокатура тұрғындарға заңды көмек беретін қоғамдық ұйым. Әрбір адвокат көмек сұрап келген тұлғаның құқықтары мен мүдделерін қорғау үшін шақырылған тұлға болып есептеледі. Адвокаттың қызметінің құқықтық негізі Адвокаттық қызмет туралы заңның 2-бабында адвокаттық қызметтің реттелуі тәртібі осы Заңмен және басқа да адвокаттық қызметті реттейтін заңдармен бекітіледі деп айтылған [3].
Қазақстанда адвокатура қызметінің ұйымдастырушылық- құқықтық нысаны ретінде адвокаттар алқасы болып табылады. Бұлар он құрылтайшының басымдылығы бойынша аумақтық белгілер бойынша құрылады. Адвокаттар алқасын құруға мемлекеттік органдардың арнайы рұқсаты талап етілмейді [3].
Адвокат алқаларының қызметін белгілейтін негізгі құжат адвокат алқаларының жалпы жиналысында қабылданған оның жарғысы болып табылады.
Адвокаттық қызметінің ұйымдастырушылық формасы:
oo заң консультациясы;
oo адвокаттық кеңселер;
oo заңды тұлға ретінде тіркелмей жеке-дара адвокаттық қызмет атқару.
Өз міндеттерін орындау барысында адвокат сотта азаматтардың, ұйымдардың құқықтары мен міндеттерін қорғау үшін қызмет жасайды. Адвокат - заңдылықтың нығайтылуына жәрдем беретін, сонымен қатар жоғарыда айтылып кеткен қызметті жүзеге асыратын қоғамдық қызметкер. Адвокаттық қызметті бір мезгілде мамандандырылған және қоғамдық қызмет болуның қажеті жоқ. Адвокаттың бүкіл қызметі - оның қоғамдық қызметі. Адвокат әр уақытта заңның түсінігін әділ және барлық талаптарға сай түсіндіру керек. Адвокаттың мақсаты азаматтарға заңды көмек көрсетуден тұрады. Шарттың жасалуы мен бұзылуын, сотта өкіл болу мен алын-ала тергеуден өтетін айыпкерді сотта қорғауды, мекемелерге зады сауал беретін құқықтық кеңестен туындайтын көмектен құрылады. Жалпы сауал бойынша адвокаттың міндеттері Қазақстан Республикасының Адвокаттық қызмет туралы заңның 15-ші бабында көрсетілген 6-шы тармақтың жалпы сипаттамасы [3].
Ең басты міндеті: біріншіден, адвокат заң талаптарын орындауға, адвокатураны ұйымдастыру мен оның қызметінің қағидаларын басшылыққа алуға, кәсіптік мінез-құлық нормаларының талаптары мен адвокаттық құпияны сақтауға және заң көмегін көрсетуге байланысты өзіне мәлім болған мәліметтерді құпия сақтауға міндетті. Екіншіден, іс бойынша көмек сұрап өтініш сұраған тұлғаның жағдайын нашарлататын құқықтық позиция ұстауына тыйым салынады, адвокаттың қылмыстық немесе азаматтық істер бойынша қабылданған тапсырмадан бас тартуға құқығы жоқ және ол қорғауындағы тұлғаның немесе адвокат өзінің бастамасы бойынша әділетсіз үкім, шешім, ұйғарым, қаулы шығарылған жағдайда оған белгіленген тәртіппен шағым жасауға міндетті. Үшіншіден, адвокат оқытушылық, ғылыми немесе шығармашылық қызметпен айналысудан басқа, мемлекеттік қызметте болуға және кәсіпкерлік қызметтен айналысуға және өзге де ақы төленетін қызметпен айналысуға тыйым салынады.
1.2 Адвокаттың мәртебесі, оның құқықтары мен міндеттері
ҚР Адвокаттық қызмет туралы заңына сәйкес адвокат - міндетті түрде адвокат алқасының мүшесі болып табылатын және адвокаттық қызмет шеңберінде кәсіптік негізде заң көмегін көрсететін Қазақстан Республикасының азаматы [3].
Қазіргі заманғы сөздіктерде "адвокат термині латын сөзінен аударғанда (advocatus, advoco сөзінен приглашаю, призываю) --1) заңгер, яғни кеңес беру, қорғау арқылы сотта кәсіби құқықтық көмек көрсету; 2) біреуді қорғау үшін қатысу деген ұғымдарды білдіреді.
Адвокат алқасының мүшесі болу үшін жоғары заң білімі бар, заңгер мамандығы бойыннша жұмыс стажы екі жылдан кем емес және адвокаттық қызметті жүзеге асыру құқығына лицензия алған адам бола алады.Адвокаттық қызметті жүзеге асыру құқығына лицензияны әділет біліктілік алқасының ұсынысы негізінде Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі береді. Берілген лицензия негізі тұрақты болып ттабылады және оның күші Қазақстан Республикасының барлық аумағында қолданылады. Адвокаттың көмекшілері мен тағлымдамадан өтушілер, болуы мүмкін.Адвокаттың көмекшілері еңбек шартының негізінде заң консультациясында, адвокат кеңесінде немесе адвокаттық қызметпен жеке-дара айналысатын адвокаттың жанында жұмыс істейді. Көмекшілері адвокаттың барлық тапсырмалары мен бұйрықтарын орындауға құқылы болып табылады. Жоғары заң білімі бар азаматтар адвокаттық тағлымдамадан өтушілер деп атайды. Бұлар тағлымдама туралы шарттардың негізінде адвокатта тағлымдамадан өтеді .
Адвокаттың құқықтары.
Адвокаттар алқаларының мүшелері белгілі бір құқықтар мен міндеттерге ие болады. Адвокаттар алқасы мүшелерінің құқықтары екі топқа бөлінеді. Бірінші топқа, адвокатты алқаның мүшесі екендігін белсенді көрсететін құқықтар. Екінші топқа - қылмыстық іс бойынша қорғаушы және азаматтық іс бойынша өкіл ретінде атқаратын адвокаттың кәсіби құқықтары жатады [3].
Адвокат алқа мүшесі ретінде:
- адвокаттар алқасының органдарына сайлануға және сайлауға;
- адвокаттар алқасы органдары алдына алқа қызметіне қатысты мәселелер қоюға, алқа мен оның органдарының жұмысын жақсарту жөнінде ұсыныстар енгізуге;
- алқа органдары оның қызметін немесе мінез-құлқын тексерген және талқылаған барлық жағдайларда өзі қатысуға;
oo өз бастамасымен алқа құрамынан шығуға құқығы бар.
Адвокат, қорғаушы немесе өкіл ретінде мынадай әрекеттер жасауға құқылы:
- заң көмегін көрсету үшін қажет нақты мәліметтерді дербес жинауға және дәлелдемелер табыс етуге;
- көмек сұрап келген тұлғаға қатысты материалдармен танысуға және оларды заң актілерінде тыйым салынбаған кез келген әдістермен белгілеп алуға;
- заңдарға қайшы келмейтін өзге де әрекеттерді жасауға құқылы.
Адвокаттың міндеттері:
Адвокат заң талаптарын сақтауға, адвокатураны ұйымдастыру мен оның қызметінің принциптерін басшылыққа алуға, адвокаттық құпияны сақтауға міндетті. Адвокат заң көмегін көрсетуге байланысты өзіне мәлім болған мәліметтерді құпия сақтауға міндетті және көмек сұрап өтініш жасаған тұлғаның келісімінсіз оларды жария етуге құқығы жоқ және т.б.
1.3 Адвокаттың кеңес беру қызметі
Азаматтық істер бойынша сотқа қатысудан басқа, адвокат азаматтарға құқықтық көмек көрсетеді, ұйымдарға, мекемелерге, кәсіпорындарға заңды негізге ала отырып заңи кеңес береді. Осы заңи кеңес қызметін бастамас бұрын әкімшілік, еңбек қатынастарынан туындаған дауларды әлеуметтік саяси тұрғыдан тексеріп, талап арызды қалай жазу керек екендігін тексеріп өз қызметін бастап жүргізеді. Заңи кеңес беру қызметі адвокаттардың қызметтерінің бір түрін көрсетеді, яғни заң көмегімен қамтамасыз етеді. Мысалы: белгілі бір тұлғаны заңсыз жұмыстан шығару туралы азаматтық іс бойынша, адвокат ең алдымен заңды бұзу әрекеті неде, оған қандай себептер бар, жұмыстан босатуға қандай негіздерді жұмыс беруші басшылыққа алып отыр, Еңбек туралы заңдарға сәйкес жұмысшыға алдын-ала ол туралы ескертті ме, ол туралы бұйрық қашан шығарылды, онымен жұмысшы таныстырылған ба, бұл бұйрық көшірмесін жұмысшының қолына берген бе, берсе қай уақытта деген сұрақтарды алдын-ала тексереді және "Адвокаттық қызмет туралың заң негізінде ешқандай мемлекеттік орган, заңды тұлғалар, лауазымды тұлғалар адвокаттың осындай әрекеттеріне кедергі келтіре алмайды. Заңи кеңес беру қызметін адвокаттар заң консультацияларында жүргізеді. Қазақстан Республикасының Адвокаттық қызмет туралы Заңында, Адвокаттар алқасы жарғысында және алқаның жалпы жиналысында қабылданған заң консультациялары туралы Ереже негізінде әрекет ететін және алқа президиумы қаулысымен құрылған заң консультацияларының құрылу тәртібі қарастырылады. Заң көмегін көрсету жөнінде жұмысты ұйымдастыру үшін адвокаттар алқасының төралқасы заң консультацияларын құрады. Заң консультациясы адвокаттар алқаларының құрылымдық бөлімшесі болып табылады. Оның өз атауы мен тиесілі адвокаттар алқасына тиесілігі белгіленген мөрі мен мөртаңбасы, заң көмегін ұйымдастыру үшін қажетті өзге де атрибуттары болады. Заң консультациясы адвокаттар алқасының жалпы жиналысы бекіткен Ереже негізінде іс-әрекет жасайды [4].
Құқықтық квалификациясын көтеру мақсатында адвокаттарға арналған арнайы хабар-анықтама, нормативтік және методологиялық әдебиеттер шығарылған материалдар бар қиын сауалдар туындаған жағдайда тәжірибелі, жоғарғы сауатты адвокаттар қатарымен методологиялық кеңес мәжілісінде қаралады. Консультациялық жұмыстың қортындысын жүйелік түрде талдап қортындылайды. Заңдық кеңестің дұрыс берілуін бақылайды және сапасын бағалауға мүмкіншілік береді. Тәжірибе бойынша консультациялық жұмыс көбінесе азаматтық, отбасылық, еңбек және әкімшілік қатынастардан туындайтын даулар бойынша жүргізіледі. Құқықтық қатынастарды реттеу үшін адвокат нақты мамандандырылған кеңес беру керек. Кеңес беру арқылы туып тұрған дауды болдырмауға, құқықты қалпына келтіруге немесе бұзушылықты әшкерелеуге жәрдем береді. Ең маңыздысы азаматтарға көмек беретін заңды кеңестер мағыналы болуы керек. Соттағы іс бойынша бір жақты болуды, талап арызды беруді, жеткілікті негіздерге байланысты қарсы талапты беруді қажет ететін әрекеттерден құралу керек. Егер адвокат өзіне келіп түскен сауалды жан-жақты зерттеп дұрыс шешсе, онда туындап тұрған даудың нәтижесі әділетті түрде шешіледі. Әрине, сотта даудың бағытын білу болжамды түрде болып келеді. Соттағы істерге байланысты берілетін заңды кеңестер, бұл адвокаттың консультациялық жұмысының бір түрі. Ең көп жақтысы бұл - тараптардың құқықтары мен міндеттерін білу барысында дауды бейбіт жолмен шешу. Адвокат азаматтарды қабылдаған кезде заңды нормаларды ерікті сақтауға бағыт береді. Жақсы ұйымдастырылған және орындалып жатқан заңи кеңес беру қызметі адвокаттың алдындағы заңды мүдделердің дұрыс қамтылуына берілетін жәрдем. Заңи кеңес берудегі маңызды мән- жәйлардың бірі болып адвокаттың заңды дұрыс қолданудағы және талқылауындағы құқықтық сана, яғни адвокат құқықтық ойдың байлығын, заңның насихатталуын талап ететін әділеттілікті аңсайтын тұлға болуы керек. Адвокат алқасының негізгі звеносы заңи кеңес беру мен жеке адвокат кеңселері болып табылады [4].
Заңи консультация мен жеке адвокаттық кеңсе - адвокаттар алқасы мүшелерінің жұмыс орны болып табылады.
Заңи консультация - заң көмегін көрсету жөніндегі жұмысты ұйымдастыру үшін адвокаттар алқасының төралқасы құрады. Қазіргі кезде Қазақстанда 300 аса қалалық және аудандық заң консультациясы және филиалдары әрекет етеді.
Заң консультациясы орналасқан жерді адвокаттар алқасының төрағасы белгілейді. Заң консультация барлық адвокаттар алқасы сияқты территориялық принцип бойынша құрылады.Заң консультациясының жұмысын адвокаттар алқасы президиумының қаулысымен тағайындалған алқа мүшелерінің бірі басқарады. Заң консультациясының меңгерушісі адвокаттық қызметпен айналысуға құқығы бар. Адвокат алқасының мүшесі - заңды тұлғаның құқықтарын пайдаланатын жеке адвокаттық кеңселер құруға құқылы. Адвокат кеңсесі мекеме нысанындағы коммерциялық емес ұйым болып табылады [5].
Жеке адвокаттар өз қызметін жарғы негізінде немесе құрылтай шарт негізінде жүзеге асырылады. Жеке адвокаттық кеңсе әділет органдарында мемлекеттік тіркелуге жатады.
Азаматтық істер бойынша адвокаттар қызметінің бірі - құқықтың әртүрлі саласы бойынша түсініктемелер, анықтамалар, кеңестер беру, яғни адвокаттың кеңес беру қызметі болып табылады. Осыны сотта іс қарауға дайындық сатысы деп те атауға болады. Өйткені адвокаттың берген кеңесімен іс қорғалуы мүмкін. Адвокаттың кеңсімен мүдделі тұлғалар сот дауын қозғайды немесе оны тоқтатады, шартқа отырады, оларды іске асырудан бас тартады, қандай да болмасын құқықты талап етеді немесе оның жоқ екеніне көз жеткізіп одан бас тартады. Білікті заңи кеңес негізсіз құқықтық даудың жойылуына, бұзылған құқықтарды қалпына келтіруге немесе құқық бұзушылықтың алдын алуға септігін тигізеді. Сондықтан істің сотта қозғалуы адвокат қызметіне байланысты.
Адвокатқа тұрғын үйге құқығым бар деп санайтын, сондықтан оған тұрғын үй ауданын беру жөнінде сот ісін қозғауға ниеті бар адам жолданады. Мекеме басшысы адвокаттан егер жұмысшы ішкі еңбек тәртібі ережесін алғашқы рет бұзса оны жұмыстан шығаруға бола ма деп сұрайды. Туынды авторы кәсіпорын басшысынан төлеуден бас тартуын алғанна кейін шығарған затын пайдаланғаны үшін оған сыйақы төлеу туралы талап бергісі келеді. Жоғары тұрған ұйым басшысына бұл бас тартуға шағымданбаған. Егер барлық келтірілген жағдайларда заңға негізделген, дұрыс және нақты мән-жайға сәйкес қорытынды жасалса және егер тұлға адвокаттың ұсынымына сәйкес әрекет етсе заң бұзылмайды деп сеніммен айтуға болады, яғни азаматтар және ұйымдар болашағы жоқ сот ісін жүргізуге қаражат пен уақыт жұмсамайды, ал сот өз кезегінде негізсіз талаптарды қараудан босатылады. Өкінішке орай, адвокаттардың барлығы мұны түсінбейді және сот ісін жүргізумен байланысты емес қателіктер кеңес беру қызметінде көбірек кездеседі [6].
Сот ісін дайындаудағы адвокат қателіктері процесс барысында процессуалды құралдармен түзетілуі мүмкін: талап мөлшері немесе пәнін, негізін өзгертуге, жаңа куәлерден жауап алу туралы, қосымша дәлелдемелер талап ету туралы, тиісті емес тарапты ауыстыру туралы өтініш қозғауға, т.б. болады. Берілген кеңестегі қателік кейде түзеуге келмейді. Мысалы, адвокат клиентке ол талап беру мерзімін өткізіп алды және өз талабын сотта қорғау құқығын жоғалтып алды деп түсіндіреді. Сондықтан клиент бұл уақытта ескіру мерзімі өзге тараптың тануымен үзілген болса да оның талап беруінен еш нәтиже шықпайды деп ойлайды, бірақ адвокат мұны ескермей қалды. Адвокат сіздің мұрагер болуға құқығыңыз жоқ, өйткені мұра қалдырушы сіздің әкеңіздің я, анаңыздың інісі болып табылады деп жауап береді. Клиент сондықтан мұраға қатысты ешбір шара қолданбайды.
Кеңес мыналарды қамтуы керек:
-даудың материалды құқықтық аспектісі;
-азаматта талапқа құқығының болуы (процессуалды аспект);
-іс бойынша түпкілікті кеңес: қорғау үшін негіз бар ма және қандай формада (соттық, әкімшілік,т.б.), бұл үшін не істеу керек.
Адвокаттың беретін кеңесі мынадай болуы керек:
1. Заңды. Құқық нормасына дұрыс сілтеме жасау және оған түсініктеме беру, құқықты жүзеге асыру жолдары және т.б.;
2. Тұсінікті, қол жетімді;
3. Нақты. Құқық жөнінде жалпы ойлау және оны қорғау жолдары, мәселені шешудің ықтимал, нәтижесі белгісіз жауаптарынан құралған кеңес берілмеуі керек
4.Нәтижелі. Консультация аяқталған соң азамат істің болашақ қозғалысының перспективасын анық білуі керек.
Консультация іс бойынша тапсырма алумен тығыз байланысты. Тапсырма қабылдау өз кезегінде іс бойынша құқықтық позиция түсінігімен байланысты.
Адвокат соттық қорғауға жататын талаптардың негізділігі және заңдылығы жағдайында, яғни іс бойынша процессуалды-құқықтық және материалды - құқықтық позицияны дұрыс бағалаған жағдайда ғана тапсырма алады. Азаматтың жолданып отырған ісі жай (материалды құқықтық жағынан қарағанда) немесе күрделі (істің болашағы белгісіз, нақты құрамы, мазмұны күрделі,т.б.) болуы мүмкін. Егер іс анық, түсінікті болса, адвокат істі жүргізуге тапсырманы алады немесе одан бас тартады. Күрделі іс қосымша жұмысты қажет етеді. Іс бойынша құқықтық позицияның бар немесе жоқ екені туралы қорытындыға келместен бұрын бұл қосымша жұмыс мыналарды қамтиды:
А. Талаптың нақты мазмұнын анықтау;
Ә. Іс бойынша позицияны белгілейтін қажетті дәлелдемелерді анықтау;
Б. Дауды құқықтық саралау;
В. Құқық нормаларына сәйкес нақты құрамға анализ жасау.
Іс бойынша құықтық позиция жөнінде оң шешім қабылдаған жағдайда мыналарға анализ жасау қажет:
oo тұлғаның талапқа құқығы бар ма?
oo арыз сотта қарауға жата ма?
- жауапкер немесе талапкердің процессуалды құқық қабілеттігі бар ма?
- істің осы категориясы үшін заңмен белгіленген алдын ала соттан тыс дауды шешу тәртібі сақталған ба?
oo осы тұлғалар арасында, сол зат жөнінде, сол негіздер бойынша - соттың заңды күшіне енген шешімі немесе бітімгершілік келісімін бекіту туралы немесе талаптан талапкердің бас тартуын қабылдау туралы сот ұйғарымы бар ма?
oo аралық соттың қарауына осы дауды беру туралы тараптар арасында жасасқан шарт бар ма?
Адвокаттың позициясы мынадай талаптарға сай болуы қажет:
1. мүдде тұрғысынан да, адвокат қызметінің сипаты тұрғысынан да заңды;
2. адвокат позициясының сенім білдіруші позициясына қайшы келмеуі;
3. сенім білдірушінің адвокаттың құқықтық позициясы жөнінде және оны мақұлдау жөнінде білуі.
Адвокат дәлелдемелерді өзі жинай алады, бірақ кейде оған оларды жинауға көмек керек болады. Адвокаттардың дәлелдемелерді жинау варианттары:
А. Заң консультациясы арқылы сұратуды рәсімдеу;
Ә. Сотқа іс бойынша дәлелдемелерді талап етіп жолдануы;
Б. Сот тапсырмасы туралы өтінішпен сотқа жолдану;
В. Талапкердің талаптарын жазу.
Адвокат пен клиент арасында олардың жүздесуі процесінде мынадай қатынас қалыптасады:
1. Сенім. Практикада бұған керісінше азаматтың өз өкілінен кейбір мәселелерді жасырып қалатын жағдайлары да кездеседі.
2. Тек істі ғана емес клиентті де жақсы білу
Бұл өз қарым-қатынасын олармен дұрыс құруға, кейін соттағы жағдайды да дұрыс қалыптастыруға мүмкіндік береді
3. Өзара сыйластық. Адвокат оған өз біліктілігімен, клиентпен де, сотта да өзін дұрыс ұстау қабілетімен және өзінің сырқы түрімен қол жеткізеді.
4. Бірлесіп жұмыс істеу [7].
Адвокат сұрақ мәнін анықтай білуі, заңи фактілердің құрамын толық және нақты анықтай білуі, құқық нормаларының талаптарына сәйкес қорытынды бере білуі қажет. Заңға сілтеме - консультациялық қабылдаудың тиімділігінің міндетті шарты болып табылады. Құқықтық кеңес егер адвокат қолданбау керек заңды қолданса немесе заңның мазмұнын және мәнін ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Бітіру жұмысының тақырыбы: Азаматтық істерді жүргізудегі өкілдік етуде адвокатураның атқаратын қызметі
Жұмыс кіріспеден; 4 тараудан: І тарау 3 бөлімнен, ІІ тарау 3 бөлімнен, ІІІ тарау 3 бөлімнен, IV тарау 3 бөлімнен; қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер мен нормативтік-құқықтық актілер, баспасөз материалдарының тізімінен тұрады.
Кіріспеде бұл тақырыпты таңдап алудағы себептері, тақырыптың өзектілігі, оны зерттеудегі мақсаттары көрсетіледі.
І тарауда адвокатура, оның даму тарихы, қоғамдағы ролі және адвокатура қызметінің құқықтық және ұйымдастырушылық негізі, адвокаттың мәртебесі, оның құқықтары мен міндеттері, адвокаттың кеңес беру қызметі кеңірек қарастырылады.
ІІ тарауда Сотта өкілділік ету, сотта өкілділік түрлері, тапсырма бойынша өкілділік, адвокаттың азаматтық процесте атқаратын қызметі және оның процессуалдық жағдайы қарастырылады
ІІІ тарауда адвокаттық істің құқықтық бағытын анықтап және азаматтық істі сотта қарауға дайындалуы мен оның ерекшеліктері, азаматтық істі негізінен қарағанда және дәлелдемелерді тексеруде қатысу тәртібі, адвокаттың іс барысындағы жарыссөзі, адвокат сөзі кеңірек қарастырылады.
ІV тарауда апелляция сатысындағы адвокаттың атқаратын қызметі, заңды күшіне енген сот шешімдерін қайта қарауға адвокатттың қатысуы, атқару өндірісіндегі адвокат қызметінің ерекшеліктері және адвокатура қызметін жетілдіру мәселелері кеңірек қозғалады.
Қорытынды бөлімде зерттелген мәселелер төңірегінде адвокаттық қызметтің кез келген түрімен айналысатын, соның ішінде азаматтық іс жүргізуге де қатысатын адвокаттардың тәжірибедегі проблемаларын шешу жолдарын көрсетіліп, автордың өз ұсыныстары келтіріледі.
Жұмыста қолданылған негізгі терминдер: азаматтық процесс, адвокатура, адвокат, өкіл, өкілділік, тапсырма бойынша өкілділік, консультациялық қызмет, сот жарыссөзі, адвокат сөзі, апелляциялық инстанция, атқару өндірісі.
Жұмысты зерттеу барысында әдебиеттер, баспасөз беттерінен материалдар және нормативтік-құқықтық актілер пайдаланылды.
Көлемі 69 бет.
Пайдаланған әдебиеттер саны - 45
Орындаған студент - Елғонов Н.Н.
Ғылыми жетекшісі - Орынтаев Ж.Қ.
Жылы: 2016
МАЗМҰНЫ
Нормативтік сілтемелер
Анықтамалар
Белгілер мен қысқартулар
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9
1. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА АДВОКАТУРАНЫҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ ИНСТИТУТ РЕТІНДЕ ТҮСІНІГІ, МАҚСАТЫ, ҚЫЗМЕТІ МЕН ҚОҒАМДАҒЫ РӨЛІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11
1.1 Адвокатура, оның даму тарихы, қоғамдағы ролі және адвокатура қызметінің құқықтық және ұйымдастырушылық негізі ... ... ... ... ... ... ... . .11
1.2 Адвокаттың мәртебесі, оның құқықтары мен міндеттері ... ... ... ... ... ... . ...15
1.3 Адвокаттың кеңес беру қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..16
2. АЗАМАТТЫҚ ПРОЦЕСТЕ АДВОКАТТЫҢ ӨКІЛЕТТІЛІГІ ... ... ... ... ... ... ..21
2.1 Сотта өкілділік ету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .21
2.2 Сотта өкілділік түрлері. Тапсырма бойынша өкілділік ... ... ... ... ... ... .. ... ...32
2.3 Адвокаттың азаматтық процесте атқаратын қызметі және оның процессуалдық жағдайы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...42
3. АДВОКАТТЫҢ АЗАМАТТЫҚ ІС БОЙЫНША СОТТЫҢ І-САТЫСЫНА ҚАТЫСУЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..44
3.1 Адвокаттық істің құқықтық бағытын анықтап және азаматтық істі сотта қарауға дайындалуы мен оның ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...44
3.2 Азаматтық істі негізінен қарағанда және дәлелдемелерді тексеруде қатысу тәртібі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..46
3.3 Адвокаттың іс барысындағы жарыссөзі. Адвокат сөзі ... ... ... ... ... ... ... ... ... 47
4. АДВОКАТТЫҢ АЗАМАТТЫҚ ІСТЕР БОЙЫНША АПЕЛЛЯЦИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ЗАҢДЫ КҮШІНЕ ЕНГЕН СОТ ШЕШІМІН ҚАЙТА ҚАРАУ БОЙЫНША СОТ ҚАУЛЫЛАРЫНА ШАҒЫМ КЕЛТІРУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ..53
4.1 Апелляция сатысындағы адвокаттың атқаратын қызметі ... ... ... ... ... ... ... ..53
4.2 Заңды күшіне енген сот шешімдерін қайта қарауға адвокатттың қатысуы.57
4.3 Атқару өндірісіндегі адвокат қызметінің ерекшеліктері және адвокатура қызметін жетілдіру мәселелері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 59
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...64
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...66
Нормативтік сілтемелер
Осы дипломдық жұмыста келесі сілтемелер қолданылған:
1. Қазақстан Республикасының Конституциясы. 30.08.1995 ж. (7.10.1998 ж. өзгерістер мен толықтыруларымен қоса). Алматы, 2005 жыл.
2. Қазақстан Республикасының Адвокаттық қызметі туралы заңы 5 желтоқсан 1997 жыл. 11.07.2001 жылы өзгерістер мен толықтырулар енгізілген.
3. Қазақстан Республикасының Азаматтық процестік кодексі. 13 шілде 1999 жыл, өзгертулер мен толықтырулар 1 қаңтар 2016 жыл.
4. Қазақстан Республикасының атқарушылық іс жүргізу және сот орындаушыларының мәртебесі туралы заңы 30 маусым 1998 жыл. 01.01.2016 жылы толықтырулар мен өзгертулер енгізілді.
Анықтамалар
Осы дипломдық жұмыста келесі анықтамалар қолданылған:
Адвокатура - адвокаттық қызмет атқаратын азаматтардың құрылағн ерікті қоғамдық ұйым.
Заңи консультация - заң көмегін көрсету жөніндегі жұмысты ұйымдастыру үшін адвокаттар алқасының төралқасы құрады.
Адвокат термині латын сөзінен аударғанда (advocatus, advoco сөзінен приглашаю, призываю) --1) заңгер, яғни кеңес беру, қорғау арқылы сотта кәсіби құқықтық көмек көрсету; 2) біреуді қорғау үшін қатысу деген ұғымдарды білдіреді.
Соттағы өкілділік - азаматтық іс жүргізу құқығының жеке өз алдына институты болып табылады, бұл жердегі қатынастар екі жақты болып келеді, яғни сот пен өкілдің арасындағы қатынас және өкіл мен өкілдік берушінің арасындағы қатынас.
Соттағы өкілділік институты азаматтық іс бойынша іске қатысушы тұлғалардың құқықтарын және заңмен қорғалатын мүдделерін қорғау кезінде кәсіби заңи көмек көрсетуден тұрады.
Соттағы өкілдің қызметі оның өкілдік берушінің атынан және оның мүддесінде процессуалдық әрекеттерді жасау.
Адвокат сөзі латыншадан аударғанда қолдаушы, жақтаушы, іс қуушы деген мағынаны білдіреді.
Сот өкілділігі - сот пен сот өкілі арасындағы барлық қоғамдық қатынастарды емес, қоғамдық қатынастың тараптарын (элементтерін) реттейтін азаматтық прцессуалды құқықтың жалпы институты.
Істі сотта қарауға дайындық - бұл азаматтық іс жүргізудің бір сатысы болып саналады. Сот алдына қойылған мақсаттар мен міндеттердің орындалып, азаматтық даулардың шешілуі соттың бірінші сатысы бойынша сот мәжілісінде қамтамасыз етіледі.
Соттағы жарыссөз - сотта іс қарау сатысының қорытынды бөлімі болып табылады. Осы бөлімге адвокат қатыса отырып, сенім білдіруші клиентінің позициясымен істі сотта қарауды негізінен аяқтап қортынды ойын пысықтап, дәлелдемелерді бағалаудың өзіндік бағасын береді. Адвокат құқықтық нормаға қарай өзінің ой-тұжырымын және талап арыздың талаптарына деген пікірін айтады.
Жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша қайта қараудың негізі осы істі қарағар кезде сотпен жіберілген заңды бұзу және жаңа дәлелдемелер емес, жаңадан ашылған мән-жайлар болып табылады.
Заңи кеңес беру қызметі адвокаттардың қызметтерінің бір түрін көрсетеді, яғни заң көмегімен қамтамасыз етеді.
Азаматтық процестегі сот өкілі дегеніміз өкіл берушінің (азамат немесе ұйым) атынан оның мүддесі үшін процессуалды әрекеттер жасайтын тұлға.
Белгілер мен қысқартулар
ҚР - Қазақстан Республикасы
ҚРАК - Қазақстан Республикасының азаматтық кодексі
ҚРАПК - Қазақстан Республикасының азаматтық процестік кодексі
Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі. Қазақстан Республикасының Конституциясында адам құқықтарына, оны заңмен тиым салынбаған кез-келген әдіспен қорғауға кепілдік берілген. Демек, өкілділік осы құқықтарды пайдаланудың бір көрінісі болып табылады: Алайда барлық азаматтардың заңмен берілген өз құқықтары мен бостандықтарын пайдаланып, оны заңмен берілген тәсілдермен қорғай алмайтын кездері тәжірибеде жиі кездесіп отыратындығы жасырын емес. Міне, сондықтан да заң оларға өкілділікті - өзгенің көмегін, дәлірек айтқанда заңи білікті көмек алуына мүмкіндік беріп отыр. Міне, осы орайда мен бітіру жұмысымда құқықтың теориялы әрі қолданбалы саласы болып табылатын азаматтық іс жүргізу құқығының ауқымды институты - өкілділік институтындағы тапсырма шарты бойынша азаматтық іске қатысатын адвокаттар қызметі, адвокатураның азаматтық іс жүргізудегі ролі, ерекшеліктері, маңызы жөнінде айтпақпын [1].
Ғылыми жаңалық және ғылыми жаңалықтар жағдайы.Зерттеуде азаматтық процессте адвокаттың атқаратын қызметтерінің мәселелері және олардың атқаратын саласындағы иеленетін орнының дәрежесі жаңаша көзқарас тұрғысынан кешенді түрде қарастырылды.
Зерттеудің практикалық қажеттілігі.Дипломдық жұмыста зерттелген ойлар мен тұжырымдамалар болашақта азаматтық істер ғылыми ізденушілік жұмыстарына негіз бола алады.
Дипломдық жұмыстың обьектісі. Азаматтық сот iсiн жүргiзу кезінде адвокаттыі өкілдік ету мәселелерін реттейтін және азаматтық іс жүргізу ережелерін қолдануға байланысты туындайтын қоғамдық қатынастар болып табылады.
Дипломдық жұмыстың мақсаты - Қазақстан Республикасындағы адвокаттардың азаматтық іс жүргізуге қатысуының іс жүзінде маңыздылығы, қолданыстағы заңнаманың негізінде адвокаттық қызмет мәнін қарастыру және олардың алатын орнын теориялық - тәжірибелік тұрғыдан зерттеп зерделеу.
Дипломдық жұмыстың мақсаты зерттеу құралы - азаматтық іс жүргізу істеріндегі адвокаттық қызмет принциптерін айқындайтын,құқықтық қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының Азаматтық процестік кодексінің және Қазақстан Республикасының Адвокаттық қызмет туралы заңының нормалары болып табылады.
Дипломдық жұмыстың міндеттері:
1. Қазіргі таңда Қазақстанда азаматтардың құқықтық мәдениеті; санасының өсуімен олардың қандай да болмасын құқықтары бұзылған жағдайда адвокаттар алқасына көбірек жолдануы, сонымен байланысты сот тәжірибесіндегі қаралатын істердің басым көпшілігін түрлі азаматтық істер құрайтындықтан процеске адвокаттарды көп жалдайтындығы, адвокаттың кеңесіне көбірек жүгінетіндігі;
2. Осыған орай елімізде тапсырма бойынша өкілділік етудің, соның ішінде адвокаттың азаматтық іс жүргізу саласында көрсететін қызметінің әлі толық зерттелмеуі;
3. Қазақстан Республикасының адвокаттарының азаматтық іс жүргізуге қатысуы, олардың алатын орнын теориялық-тәжірибелік тұрғыдан зерттеп зерделеу;
4.Адвокатура мәселелерін саралап оның шешу жолдарын қарастыру;
Дипломдық жұмыс зерттеу барысында. Қазақстан сот тәжірибесіндегі адвокат қызметінің мәселелері атты І-тарауда В.А.Мусин, Н.А.Чечина, Д.М.Чечот Гражданский процесс, Д.П.Ватман Право на защиту, М.К.Треушниковтың жетекшілігімен шығарылған Гражданский процесс, В.М.Шерстюк Судебное представительство по гражданским делам, И.М.Ильинская, Л.Ф.Лесницкая Судебное представительство в гражданском процессе, Д.Р.Джалилов Гражданское процессуальное правоотношение и его субьекты, т.б.; ІІ-тарауда Д.П.Ватман, В.А.Елизаров Адвокат в гражданском процессе, О.В.Арсентьев Адвокатура. Адвокат в уголовном и гражданском процессах. Нотариат; ІІІ тарауда М.С.Шакарянның жетекшілігімен шығарылған Гражданский процесс, М.Ю.Барщевский Адвокат, адвокатская фирма, адвокатура, Б.С.Антимонов, С.Л.Герзон Адвокат в советском гражданском процессе, Л.М.Орлова Права сторон в гражданском процессе, Л.М.Орлова Права сторон в гражданском процессе, Д.П.Ватман Адвокатская этика, Р.И.Давиденко Рассмотрение гражданских дел, П.Я.Трубников Судебное разбирательство гражданских дел, Н.Н.Ивакина Культура судебной речи, З.Х.Баймолдина Разбирательство гражданских дел в суде первой инстанции, С.Т,Тыныбеков Адвокатура и адвокатская деятельность в Республике Казахстан, Е.А.Борисова Апелляция в гражданском и арбитражном процессе, т.б. пайдаландым. Аталған тарауларды жазу барысында сонымен қатар негізгі заңымыз - Конституцияны басшылыққа ала отырып Қазақстан Республикасының азаматтық процестік кодексін; Атқарушылық іс жүргізу және сот орындаушыларының мәртебесі туралы Заңын, Қазақстан Республикасының адвокаттық қызмет туралы Заңын және ғылыми-теориялық конференциялар мен ғылыми еңбектердің жинақтарын, республикалық баспасөз беттерінде жарияланған материалдарды да қолдандым. Тәуелсіз Қазақстанның адвокаттық қызмет туралы Заңы 1997 жылы 5 желтоқсанда қабылданды. Осы заңға сәйкес адвокаттар заңда көрсетілген барлық тәсілдермен азаматтардың құқықтарын кез келген қол сұғушылық пен бұзудан қорғау жөніндегі міндеттерін жүзеге асырады. Атап айтсақ, қылмыстық істер бойынша қорғаушы қызметін атқару; жауапкер, талапкер және іске қатысушы өзге тұлғалардың өкілі ретінде азаматтық істерді сотта қарауға қатысу; ұйымның тапсырмасы бойынша сотта өкілділік; заңи мәселелер бойынша кеңестер беру; өзге де заңи көмек көрсету.
Зерттеудің әдістемелері мен теориялық негіздері. Осы жұмыста ғылыми танымның талдау, синтез, индукция және дедукция сияқты әдістер қолданылған. Сонымен қатар тарихи, нақтылық және т.б. теориялық қағидалар басшылыққа алынған.
Зертеудің нормативтік базасы. Зерттеу жұмысының базасын Қазақстан Республикасының Конститутциясын, Қазақстан Республикасының Заңдары, азаматтық заң актілері, Президент Жарлықтары, Қазақстан Үкіметінің қаулылары, сонымен қатар Кеңестер Одағы мен Тәуелсіз мемлекеттер Достастығы мемлекеттерінің нормативтік-құқықтық актілері және бірқатар шетелдік заң актілері құрайды.
Дипломдық жұмыста зерттелген ойлар мен тұжырымдамалар болашақта азаматтық істерде ғылыми ізденушілік жұмыстарына негіз бола алады.Қоғамдық өмірде адвокаттың атқаратын қызметін зерттеу үшін ғылыми көзқарас қамтамасыз етіліп, әлеуметтік шындық, ғылыми білімнің диалектикалық әдісі негізделген.
Тақырыптың зерттелу деңгейі. Жұмысты зерттеу барысында В.А.Мусин, Н.А.Чечина, Д.М.Чечот Гражданский процесс, Д.П.Ватман Право на защиту, М.К.Треушниковтың жетекшілігімен шығарылған Гражданский процесс, В.М.Шерстюк Судебное представительство по гражданским делам, И.М.Ильинская, Л.Ф.Лесницкая Судебное представительство в гражданском процессе, Д.Р.Джалилов Гражданское процессуальное правоотношение и его субьекты, т.б.; ІІ-тарауда Д.П.Ватман, В.А.Елизаров Адвокат в гражданском процессе, О.В.Арсентьев Адвокатура. Адвокат в уголовном и гражданском процессах. Нотариат; ІІІ тарауда М.С.Шакарянның жетекшілігімен шығарылған Гражданский процесс, М.Ю.Барщевский Адвокат, адвокатская фирма, адвокатура, Б.С.Антимонов, С.Л.Герзон Адвокат в советском гражданском процессе, Л.М.Орлова Права сторон в гражданском процессе, Л.М.Орлова Права сторон в гражданском процессе, Д.П.Ватман Адвокатская этика, Р.И.Давиденко Рассмотрение гражданских дел, П.Я.Трубников Судебное разбирательство гражданских дел, Н.Н.Ивакина Культура судебной речи, З.Х.Баймолдина Разбирательство гражданских дел в суде первой инстанции, С.Т,Тыныбеков Адвокатура и адвокатская деятельность в Республике Казахстан, Е.А.Борисова Апелляция в гражданском и арбитражном процессе, т.б. пайдаландым. Аталған тарауларды жазу барысында сонымен қатар негізгі заңымыз - Конституцияны басшылыққа ала отырып Қазақстан Республикасының азаматтық процестік кодексін; атқарушылық іс жүргізу және сот орындаушыларының мәртебесі туралы заңын, Қазақстан Республикасының адвокаттық қызмет туралы Заңын және ғылыми-теориялық конференциялар мен ғылыми еңбектердің жинақтарын, республикалық баспасөз беттерінде жарияланған материалдарды да қолдандым.
1. АДВОКАТУРАНЫҢ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА АТҚАРАТЫН ҚЫЗМЕТІ
1.1 Адвокатура, оның даму тарихы, қоғамдағы ролі және адвокатура қызметінің құқықтық және ұйымдастырушылықық негізі, міндеттері
Азаматтарды квалификациялық заңды көмекпен қамтамасыз ету - бұл маңызды конституциялық ереже болып табылады. 1995 жылдың 30-шы тамызында қабылданған Қазақстан Республикасының Конституциясының 13-ші бабына сәйкес әрбір тұлға сот арқылы қорғалуына, заңда көрсетілген әдістер негізінде өз құқықтары мен бостандықтарын қорғауға, білікті заң көмегін алуға құқылы.Ата заңымыздың осы бабын негізге ала отырып, азаматтардың құқықтары тек мемлекеттік органдармен ғана емес, сонымен қатар қоғамдық ұйымдармен де қорғалынады. Заңды әдіс ретінде азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғайтын арнайы адвокаттар алқасы болып табылады. Белгілі бір тұлғаның мүддесін әділдікке сай қорғау адвокаттық қызметтің бағытының саяси мәні болып саналады. Адвокатура - адвокаттық қызмет атқаратын азаматтардың құрылған ерікті қоғамдық ұйым. Адвокатураның шынайы құралы - Қазақстан Республикасының адвокатурасы - өзін-өзі басқаратын, шаруашылық есептегі қоғамдық ұйым.Қоғамдық ұйымдардың беделі көтерілген сайын, азаматтардың құқықтары мен бостандықтары кеңейтілген сайын адвокаттардың ролі күннен-күнге дейін өсуде. 1997 жылдың 5-ші желтоқсанында қабылданған Қазақстан Республикасының "Адвокаттық қызмет туралы заңы адвокатураның қазіргі кездегі жұмысын, қызметінің бағытын, мақсатын анықтайды. Осы қабылданған заң арқылы адвокатураның беделі өседі деген ойдамын [1].
Аталып кеткен Қазақстан Республикасының "Адвокаттық қызмет туралы заңның 1-ші бабында адвокаттық қызметтің, яғни адвокатураның мақсаты белгіленген Қазақстан Республикасындағы адвокатура - адамның өз құқықтарын, бостандықтарын сотта қорғауға және білікті заң көмегін алуға мемлекет кепілдік берген және Қазақстан Республикасының Конституциясымен баянды етілген құқығын жүзеге асыруға жәрдем беру мақсаты болып табылады.
Адвокатура ұғымына бірнеше анықтама бар, көбіне:
Адвокатура - адвокаттық кәсіп, яғни сотта адамның мүддесін қорғаудан тұратын қызметтің белгілі бір түрі.
Адвокатура - адвокаттардың сословиясы, яғни өздерінің кәсібін өздеріне арнаған тұлғалар тобы.
Адвокатура - сот өкілдігінің қарама-қайшылықтарына құқық қорғаушылық.
Арсеньтев В.О. адвокатураның ең толық ұғымын былай деп айтқан.
Адвокатура - бұл заң негізінде жергілікті халыққа және заңды тұлғаларға заң көмегін көрсететін кәсіби ұйым.
Адвокатураның даму тарихын қарастыратын болсақ, соттар сияқты адвокатураны ежелгі институт деп айтсақ ол біздің қателескеніміз.
Классикалық дәуірдің грек және рим тарихында ерікті азамат, сот алдында өзі жауап беруге міндетті болатын. Сондықтан Ежелгі Грецияда негізгі заңдарды білу халықтың білімін көтеру үшін зерделеп оқытуға әкелді.
Отбасы өкілдігі - бұрын пайда болған өкілдіктің бір түрі. Отбасы өкілдігі адвокатураның туындауына ең басты маңызды себептер болып келген. Осы өкілдіктің барысында отбасы ағасы өзінің отбасы мүшелерінің әрқайсысының мүдделерін сот алдында қорғаған және де бұған қоса ол тек өзінің қандас туысқандарының мүдделерін ғана емес, сонымен қатар, қорғау қажеттігін талап еткен басқа да отбасы мүшелерінің мүддесін қорғайтын. Осыдан басшылар мен қорғалынушылар деген ұғым тараған. Біріншісі - адвокаттардың қатарына жатса, екіншісі - қорғалатын істерін адвокатқа тапсырушылар қатарына жатты. Сол кездер аралығында заңды тұлғалардың өкілдігі туындаған болатын. Мысалы: ақ сүйек заңдарымен танысып, дәріс алған монахтар, сотта монастырь мүддесін қорғаған. Орта ғасырда сотта өз өкілді пайдалану тек патша тұқымының айырықша құқығы болып есептелінген. Сонымен қатар ерекше қызметке ие болғандар бұл құқықты қолдана алатын. Кәсіпкерлік пен сауданың өсіп дамуына орай кәсіпкерлердің сот алдында өз мүдделерін қорғау туралы кеңес беру қажеттілігін пайда бола бастағандықтан жоқтан барды қарастырушылар мамандығы пайда болған. Осыдан соң бұл мамандар ортағасырдың цехтық ұйым болып бірігіп заңгерлерді дайындап шығаратын болған. Жоғарыда айтылғандарды негізге ала отырып XІV-XV - ғасырларда Англияда Шиндерге біріктірілген берристтер - заңгерлерінің ассоциациясы пайда болды. Бұл корпрациялар әлі күнге дейін жұмыс жасауда. Лондонда қазіргі кезде төрт институт бар. Әрқайсысы өзінің құқық мектебіне сүйенеді, келуші клиенттерді қабылдайтын бөлмелерімен өздерінің кітапханалары бар және өздерінің символикалық белгілері бар. "Барристер - деген сөз ағылшын тілінен вач - қабырға, қорған деген сөзден шыққан. Сол кезде осы сөз арқылы магистрлер мен оқушыларды ажыратқан болатын және сол кезде Англияда солистер институты дамыған. Яғни, егер барристер сол алдында сөйлесе, онда солистер оған қажетті құжаттар жинаумен айналысқан, біріктіре отырып іздеуші ретінде салық салуға, сақтандыруға байланысты берілген тапсырмаларды, нотариустың қызметін қосып жұмыс жасайтын. Қазіргі уақытта солисттер кіші магистрлік соттарға біріктірілген, кейбіреулері - тәж соттарына енгізілген.
XVІІ-XІІІ - ғасырда Европада мемлекеттік Үкіметтік адвокатура институты дамыған. Оның бастаушысы болып Пруссия патшасы Ұлы Фридрих - ІІ-ші болған. 1780 жылы ол Пруссияда адвокатураны жойып оның орнына белгілі бір еңбекақы алып тұратын сот ассистент-чиновниктерімен ауыстырды. Бұл чиновниктер туралы бұлар жалдамалы немесе қарапайым іс басқарушулар емес, соттың көмекшілері яғни, істі қарауда соттың ақиқатқа жетуіне көмектесетін тұлғалар болып саналды. Бірақ сол дәуірдегі адвокаттар өз қызметін тек қана қай соттың құрамында болса, сол сотта сөйлеу құқығын пайдалана алған. Мемлекеттік адвокатура өзінің даму жолын ала алмағандығы осыдан келіп шыққан. Бұған И.Фойницкий былай деген: "Адвокаттар лауазымды тұлғаға айнала бастаса, сотта өзіне сеніп берген міндеттемелерді қорғауға беретін бостандықты, дербестік және тәуелсіздікті жоғалтады [2].
Цехтік және мемлекеттік ұйымды қорғаумен өкілдіктің орнына адвокатура өзіндік басқарылатын еркін мамандық иелерінің ұйымы келген. Ең бірінші рет бұл түрде Францияда пайда болған. Бірақ Франциядағы 1789 жылғы төңкерістен кейін ерекше орын алатын адвокаттар қауымы таратылған. Бұған себепкер төнкерістен кейін 1790 жылы 2-ші қыркүйекте қабылданған Декрет болып келді. Осы Декрет бойынша әрбір адамзат сотта сөйлей алатын және оған рұқсат берілген 1803 жылы адвокатура Наполеон- 1 мен жартылай орнына келтірілген болатын. Қандай да бір диктатор болмасын, әрқайсысы адвокаттарға сыншыл, білікшілер қатарына жатқызып, жаңа көзқараспен қарайтын. Наполеон - 1 - ші олардың қатарында болатын, бірақ бәрібір де адвокатураны қанша сынап, жойғысы келсе де, оны жоя алмады. Адвокатура өзінің даму жолын Францияда жалғастырды. Ресей адвокатурасы 1864 жылғы сот ережелеріне сәйкес дамыған және бұдан бастап Ресей адвокатурасы ерекше ашылу жолына түскен болатын. Адвокат ортадағы басты кейіпкер болып табылды. Сот мәжілісінде адвокаттың сөйлеу дәрежесі сотқа қатысушыларға ғажайып әсерлер қалдырған. Қоғамға әйгілі ресей адвокаттары да пайда болған. Олар: Плевако, Спасович, Кони, Карабчевский, Андриевский және тағы басқалары [2].
1917 жылы қазан төңкерісінен кейін орнаған құқықтық диктатура ресей адьюкатурасын жойып жіберуге әкеп соқтырды. 1922 жылы 22 мамыр айында ВЦИК-тің адвокатура туралы Ережесінде қылмыстық және азаматтық істер бойынша қорғаушылар алқасын тудыру ескертілді. Бәрібірде 1930-1940 жылдар мен 1950 жылдар арасында мемлекетке төнген жазалау шараларының арқасында адвокатура тереңдетілген ауыр зардапқа ие болды. Адамдарды шексіз нысанда адвокаттардың қорғауынсыз, сотта қарастырылмай-ақ ату жазасына берген болатын, қазіргі кезде әділетсіз жазаланып кеткен азаматтар ақталынған [2]. Кеңес адвокатурасының Қазақстанда орын алуы көптеген қиындықтарға соқтырды, ол қиындықтар объективті және субъективті сипаттарға ие болды. Ең бірінші ол кәсіби дайындығы бар кадрлардың болмауы. Екіншіден Халық комиссариаты басқарушылары адвокатураға немқұрайды қарады олардың ойынша кеңес соты өздерінің пролетарлық мәнімен қателеспейді және әр түрлі азаматтық және қылмыстық істерді өздері шешуге қабілеті бар деп айтты. Үшішіден, адвокатура хан заманының қалдығы, біздің қоғамымызға сай емес деп түсінді. Жоғарыда аталынып кеткен тарихи оқиғаларға қарамастан адвокатура қазіргі кезде қарқынды түрде өз қызметін атқаруда. Адвокатураның қазіргі кездегі ролі саналы түрде сапалы жағынан үлкейген.Әрбір құқықтық мемлекет тұлғаның бостандығын және құқығын қорғауды бірінші орынға қояды. Сондықтан да ол күшті тәуелсіз соттық қорғалудың дамуында және сақтап қалуында өзінің көзқарастарының бар екедігін анықтайды.Адвокаттық қызметтің дамып жетілуіне ең басты себепкер болған демократия, заңдылық, адам құқығын сақтау, өзіндік бостандық, ар-ождандық және қадір қасиет деп ойлаймын.Соңғы жылдары адвокатураның беделі ерекше өсті. Ол мемлекеттік, саяси басқарудан, оның ішінде қызметтеріне қол сұғушылықтан босатылған, адвокаттардың даусы сотта еркін ашық естілуде. Қазіргі қабылданып жатқан заңдар, жұмыс жасап жатқан заңдар тұлғаны қорғау үшін қажетті жағдайлар жасаған. Адвокатураның қоғамдағы рөлі Қазақстан жерінде кең ауқымды көлемде артуда. Себебі қандай да бір қылмыстық, азаматтық немесе әкімшілік істерді жүргізу барысында азаматтардың мүдделерін адвокат қорғаушы ретінде, өкіл,заңды өкіл ретінде заңды өкілдік жасайды. Осы қызметтерді жүзеге асыруда Қазақстан Республикасында көптеген жұмыс атқарылуда. Соның бірі болып жоғарыда айтылып кеткен адвокатураның қызметін реттейтін заң, заңды орындауда әрбір адам өзінің тарапынан іс-әрекет жасауы қажет. Егер де заңдар орындалмаса, онда өзіміз бір қалыпты жұмыс жасай алмайтындығымыз әшкереленеді. Адвокатура - сотқа өз тарапынан кәсіби көмек көрсету үшін құрылған мекеме. Сотта іс жүзінде адвокат әділдікті орнатуға көмек береді. Адвокатура тұрғындарға заңды көмек беретін қоғамдық ұйым. Әрбір адвокат көмек сұрап келген тұлғаның құқықтары мен мүдделерін қорғау үшін шақырылған тұлға болып есептеледі. Адвокаттың қызметінің құқықтық негізі Адвокаттық қызмет туралы заңның 2-бабында адвокаттық қызметтің реттелуі тәртібі осы Заңмен және басқа да адвокаттық қызметті реттейтін заңдармен бекітіледі деп айтылған [3].
Қазақстанда адвокатура қызметінің ұйымдастырушылық- құқықтық нысаны ретінде адвокаттар алқасы болып табылады. Бұлар он құрылтайшының басымдылығы бойынша аумақтық белгілер бойынша құрылады. Адвокаттар алқасын құруға мемлекеттік органдардың арнайы рұқсаты талап етілмейді [3].
Адвокат алқаларының қызметін белгілейтін негізгі құжат адвокат алқаларының жалпы жиналысында қабылданған оның жарғысы болып табылады.
Адвокаттық қызметінің ұйымдастырушылық формасы:
oo заң консультациясы;
oo адвокаттық кеңселер;
oo заңды тұлға ретінде тіркелмей жеке-дара адвокаттық қызмет атқару.
Өз міндеттерін орындау барысында адвокат сотта азаматтардың, ұйымдардың құқықтары мен міндеттерін қорғау үшін қызмет жасайды. Адвокат - заңдылықтың нығайтылуына жәрдем беретін, сонымен қатар жоғарыда айтылып кеткен қызметті жүзеге асыратын қоғамдық қызметкер. Адвокаттық қызметті бір мезгілде мамандандырылған және қоғамдық қызмет болуның қажеті жоқ. Адвокаттың бүкіл қызметі - оның қоғамдық қызметі. Адвокат әр уақытта заңның түсінігін әділ және барлық талаптарға сай түсіндіру керек. Адвокаттың мақсаты азаматтарға заңды көмек көрсетуден тұрады. Шарттың жасалуы мен бұзылуын, сотта өкіл болу мен алын-ала тергеуден өтетін айыпкерді сотта қорғауды, мекемелерге зады сауал беретін құқықтық кеңестен туындайтын көмектен құрылады. Жалпы сауал бойынша адвокаттың міндеттері Қазақстан Республикасының Адвокаттық қызмет туралы заңның 15-ші бабында көрсетілген 6-шы тармақтың жалпы сипаттамасы [3].
Ең басты міндеті: біріншіден, адвокат заң талаптарын орындауға, адвокатураны ұйымдастыру мен оның қызметінің қағидаларын басшылыққа алуға, кәсіптік мінез-құлық нормаларының талаптары мен адвокаттық құпияны сақтауға және заң көмегін көрсетуге байланысты өзіне мәлім болған мәліметтерді құпия сақтауға міндетті. Екіншіден, іс бойынша көмек сұрап өтініш сұраған тұлғаның жағдайын нашарлататын құқықтық позиция ұстауына тыйым салынады, адвокаттың қылмыстық немесе азаматтық істер бойынша қабылданған тапсырмадан бас тартуға құқығы жоқ және ол қорғауындағы тұлғаның немесе адвокат өзінің бастамасы бойынша әділетсіз үкім, шешім, ұйғарым, қаулы шығарылған жағдайда оған белгіленген тәртіппен шағым жасауға міндетті. Үшіншіден, адвокат оқытушылық, ғылыми немесе шығармашылық қызметпен айналысудан басқа, мемлекеттік қызметте болуға және кәсіпкерлік қызметтен айналысуға және өзге де ақы төленетін қызметпен айналысуға тыйым салынады.
1.2 Адвокаттың мәртебесі, оның құқықтары мен міндеттері
ҚР Адвокаттық қызмет туралы заңына сәйкес адвокат - міндетті түрде адвокат алқасының мүшесі болып табылатын және адвокаттық қызмет шеңберінде кәсіптік негізде заң көмегін көрсететін Қазақстан Республикасының азаматы [3].
Қазіргі заманғы сөздіктерде "адвокат термині латын сөзінен аударғанда (advocatus, advoco сөзінен приглашаю, призываю) --1) заңгер, яғни кеңес беру, қорғау арқылы сотта кәсіби құқықтық көмек көрсету; 2) біреуді қорғау үшін қатысу деген ұғымдарды білдіреді.
Адвокат алқасының мүшесі болу үшін жоғары заң білімі бар, заңгер мамандығы бойыннша жұмыс стажы екі жылдан кем емес және адвокаттық қызметті жүзеге асыру құқығына лицензия алған адам бола алады.Адвокаттық қызметті жүзеге асыру құқығына лицензияны әділет біліктілік алқасының ұсынысы негізінде Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі береді. Берілген лицензия негізі тұрақты болып ттабылады және оның күші Қазақстан Республикасының барлық аумағында қолданылады. Адвокаттың көмекшілері мен тағлымдамадан өтушілер, болуы мүмкін.Адвокаттың көмекшілері еңбек шартының негізінде заң консультациясында, адвокат кеңесінде немесе адвокаттық қызметпен жеке-дара айналысатын адвокаттың жанында жұмыс істейді. Көмекшілері адвокаттың барлық тапсырмалары мен бұйрықтарын орындауға құқылы болып табылады. Жоғары заң білімі бар азаматтар адвокаттық тағлымдамадан өтушілер деп атайды. Бұлар тағлымдама туралы шарттардың негізінде адвокатта тағлымдамадан өтеді .
Адвокаттың құқықтары.
Адвокаттар алқаларының мүшелері белгілі бір құқықтар мен міндеттерге ие болады. Адвокаттар алқасы мүшелерінің құқықтары екі топқа бөлінеді. Бірінші топқа, адвокатты алқаның мүшесі екендігін белсенді көрсететін құқықтар. Екінші топқа - қылмыстық іс бойынша қорғаушы және азаматтық іс бойынша өкіл ретінде атқаратын адвокаттың кәсіби құқықтары жатады [3].
Адвокат алқа мүшесі ретінде:
- адвокаттар алқасының органдарына сайлануға және сайлауға;
- адвокаттар алқасы органдары алдына алқа қызметіне қатысты мәселелер қоюға, алқа мен оның органдарының жұмысын жақсарту жөнінде ұсыныстар енгізуге;
- алқа органдары оның қызметін немесе мінез-құлқын тексерген және талқылаған барлық жағдайларда өзі қатысуға;
oo өз бастамасымен алқа құрамынан шығуға құқығы бар.
Адвокат, қорғаушы немесе өкіл ретінде мынадай әрекеттер жасауға құқылы:
- заң көмегін көрсету үшін қажет нақты мәліметтерді дербес жинауға және дәлелдемелер табыс етуге;
- көмек сұрап келген тұлғаға қатысты материалдармен танысуға және оларды заң актілерінде тыйым салынбаған кез келген әдістермен белгілеп алуға;
- заңдарға қайшы келмейтін өзге де әрекеттерді жасауға құқылы.
Адвокаттың міндеттері:
Адвокат заң талаптарын сақтауға, адвокатураны ұйымдастыру мен оның қызметінің принциптерін басшылыққа алуға, адвокаттық құпияны сақтауға міндетті. Адвокат заң көмегін көрсетуге байланысты өзіне мәлім болған мәліметтерді құпия сақтауға міндетті және көмек сұрап өтініш жасаған тұлғаның келісімінсіз оларды жария етуге құқығы жоқ және т.б.
1.3 Адвокаттың кеңес беру қызметі
Азаматтық істер бойынша сотқа қатысудан басқа, адвокат азаматтарға құқықтық көмек көрсетеді, ұйымдарға, мекемелерге, кәсіпорындарға заңды негізге ала отырып заңи кеңес береді. Осы заңи кеңес қызметін бастамас бұрын әкімшілік, еңбек қатынастарынан туындаған дауларды әлеуметтік саяси тұрғыдан тексеріп, талап арызды қалай жазу керек екендігін тексеріп өз қызметін бастап жүргізеді. Заңи кеңес беру қызметі адвокаттардың қызметтерінің бір түрін көрсетеді, яғни заң көмегімен қамтамасыз етеді. Мысалы: белгілі бір тұлғаны заңсыз жұмыстан шығару туралы азаматтық іс бойынша, адвокат ең алдымен заңды бұзу әрекеті неде, оған қандай себептер бар, жұмыстан босатуға қандай негіздерді жұмыс беруші басшылыққа алып отыр, Еңбек туралы заңдарға сәйкес жұмысшыға алдын-ала ол туралы ескертті ме, ол туралы бұйрық қашан шығарылды, онымен жұмысшы таныстырылған ба, бұл бұйрық көшірмесін жұмысшының қолына берген бе, берсе қай уақытта деген сұрақтарды алдын-ала тексереді және "Адвокаттық қызмет туралың заң негізінде ешқандай мемлекеттік орган, заңды тұлғалар, лауазымды тұлғалар адвокаттың осындай әрекеттеріне кедергі келтіре алмайды. Заңи кеңес беру қызметін адвокаттар заң консультацияларында жүргізеді. Қазақстан Республикасының Адвокаттық қызмет туралы Заңында, Адвокаттар алқасы жарғысында және алқаның жалпы жиналысында қабылданған заң консультациялары туралы Ереже негізінде әрекет ететін және алқа президиумы қаулысымен құрылған заң консультацияларының құрылу тәртібі қарастырылады. Заң көмегін көрсету жөнінде жұмысты ұйымдастыру үшін адвокаттар алқасының төралқасы заң консультацияларын құрады. Заң консультациясы адвокаттар алқаларының құрылымдық бөлімшесі болып табылады. Оның өз атауы мен тиесілі адвокаттар алқасына тиесілігі белгіленген мөрі мен мөртаңбасы, заң көмегін ұйымдастыру үшін қажетті өзге де атрибуттары болады. Заң консультациясы адвокаттар алқасының жалпы жиналысы бекіткен Ереже негізінде іс-әрекет жасайды [4].
Құқықтық квалификациясын көтеру мақсатында адвокаттарға арналған арнайы хабар-анықтама, нормативтік және методологиялық әдебиеттер шығарылған материалдар бар қиын сауалдар туындаған жағдайда тәжірибелі, жоғарғы сауатты адвокаттар қатарымен методологиялық кеңес мәжілісінде қаралады. Консультациялық жұмыстың қортындысын жүйелік түрде талдап қортындылайды. Заңдық кеңестің дұрыс берілуін бақылайды және сапасын бағалауға мүмкіншілік береді. Тәжірибе бойынша консультациялық жұмыс көбінесе азаматтық, отбасылық, еңбек және әкімшілік қатынастардан туындайтын даулар бойынша жүргізіледі. Құқықтық қатынастарды реттеу үшін адвокат нақты мамандандырылған кеңес беру керек. Кеңес беру арқылы туып тұрған дауды болдырмауға, құқықты қалпына келтіруге немесе бұзушылықты әшкерелеуге жәрдем береді. Ең маңыздысы азаматтарға көмек беретін заңды кеңестер мағыналы болуы керек. Соттағы іс бойынша бір жақты болуды, талап арызды беруді, жеткілікті негіздерге байланысты қарсы талапты беруді қажет ететін әрекеттерден құралу керек. Егер адвокат өзіне келіп түскен сауалды жан-жақты зерттеп дұрыс шешсе, онда туындап тұрған даудың нәтижесі әділетті түрде шешіледі. Әрине, сотта даудың бағытын білу болжамды түрде болып келеді. Соттағы істерге байланысты берілетін заңды кеңестер, бұл адвокаттың консультациялық жұмысының бір түрі. Ең көп жақтысы бұл - тараптардың құқықтары мен міндеттерін білу барысында дауды бейбіт жолмен шешу. Адвокат азаматтарды қабылдаған кезде заңды нормаларды ерікті сақтауға бағыт береді. Жақсы ұйымдастырылған және орындалып жатқан заңи кеңес беру қызметі адвокаттың алдындағы заңды мүдделердің дұрыс қамтылуына берілетін жәрдем. Заңи кеңес берудегі маңызды мән- жәйлардың бірі болып адвокаттың заңды дұрыс қолданудағы және талқылауындағы құқықтық сана, яғни адвокат құқықтық ойдың байлығын, заңның насихатталуын талап ететін әділеттілікті аңсайтын тұлға болуы керек. Адвокат алқасының негізгі звеносы заңи кеңес беру мен жеке адвокат кеңселері болып табылады [4].
Заңи консультация мен жеке адвокаттық кеңсе - адвокаттар алқасы мүшелерінің жұмыс орны болып табылады.
Заңи консультация - заң көмегін көрсету жөніндегі жұмысты ұйымдастыру үшін адвокаттар алқасының төралқасы құрады. Қазіргі кезде Қазақстанда 300 аса қалалық және аудандық заң консультациясы және филиалдары әрекет етеді.
Заң консультациясы орналасқан жерді адвокаттар алқасының төрағасы белгілейді. Заң консультация барлық адвокаттар алқасы сияқты территориялық принцип бойынша құрылады.Заң консультациясының жұмысын адвокаттар алқасы президиумының қаулысымен тағайындалған алқа мүшелерінің бірі басқарады. Заң консультациясының меңгерушісі адвокаттық қызметпен айналысуға құқығы бар. Адвокат алқасының мүшесі - заңды тұлғаның құқықтарын пайдаланатын жеке адвокаттық кеңселер құруға құқылы. Адвокат кеңсесі мекеме нысанындағы коммерциялық емес ұйым болып табылады [5].
Жеке адвокаттар өз қызметін жарғы негізінде немесе құрылтай шарт негізінде жүзеге асырылады. Жеке адвокаттық кеңсе әділет органдарында мемлекеттік тіркелуге жатады.
Азаматтық істер бойынша адвокаттар қызметінің бірі - құқықтың әртүрлі саласы бойынша түсініктемелер, анықтамалар, кеңестер беру, яғни адвокаттың кеңес беру қызметі болып табылады. Осыны сотта іс қарауға дайындық сатысы деп те атауға болады. Өйткені адвокаттың берген кеңесімен іс қорғалуы мүмкін. Адвокаттың кеңсімен мүдделі тұлғалар сот дауын қозғайды немесе оны тоқтатады, шартқа отырады, оларды іске асырудан бас тартады, қандай да болмасын құқықты талап етеді немесе оның жоқ екеніне көз жеткізіп одан бас тартады. Білікті заңи кеңес негізсіз құқықтық даудың жойылуына, бұзылған құқықтарды қалпына келтіруге немесе құқық бұзушылықтың алдын алуға септігін тигізеді. Сондықтан істің сотта қозғалуы адвокат қызметіне байланысты.
Адвокатқа тұрғын үйге құқығым бар деп санайтын, сондықтан оған тұрғын үй ауданын беру жөнінде сот ісін қозғауға ниеті бар адам жолданады. Мекеме басшысы адвокаттан егер жұмысшы ішкі еңбек тәртібі ережесін алғашқы рет бұзса оны жұмыстан шығаруға бола ма деп сұрайды. Туынды авторы кәсіпорын басшысынан төлеуден бас тартуын алғанна кейін шығарған затын пайдаланғаны үшін оған сыйақы төлеу туралы талап бергісі келеді. Жоғары тұрған ұйым басшысына бұл бас тартуға шағымданбаған. Егер барлық келтірілген жағдайларда заңға негізделген, дұрыс және нақты мән-жайға сәйкес қорытынды жасалса және егер тұлға адвокаттың ұсынымына сәйкес әрекет етсе заң бұзылмайды деп сеніммен айтуға болады, яғни азаматтар және ұйымдар болашағы жоқ сот ісін жүргізуге қаражат пен уақыт жұмсамайды, ал сот өз кезегінде негізсіз талаптарды қараудан босатылады. Өкінішке орай, адвокаттардың барлығы мұны түсінбейді және сот ісін жүргізумен байланысты емес қателіктер кеңес беру қызметінде көбірек кездеседі [6].
Сот ісін дайындаудағы адвокат қателіктері процесс барысында процессуалды құралдармен түзетілуі мүмкін: талап мөлшері немесе пәнін, негізін өзгертуге, жаңа куәлерден жауап алу туралы, қосымша дәлелдемелер талап ету туралы, тиісті емес тарапты ауыстыру туралы өтініш қозғауға, т.б. болады. Берілген кеңестегі қателік кейде түзеуге келмейді. Мысалы, адвокат клиентке ол талап беру мерзімін өткізіп алды және өз талабын сотта қорғау құқығын жоғалтып алды деп түсіндіреді. Сондықтан клиент бұл уақытта ескіру мерзімі өзге тараптың тануымен үзілген болса да оның талап беруінен еш нәтиже шықпайды деп ойлайды, бірақ адвокат мұны ескермей қалды. Адвокат сіздің мұрагер болуға құқығыңыз жоқ, өйткені мұра қалдырушы сіздің әкеңіздің я, анаңыздың інісі болып табылады деп жауап береді. Клиент сондықтан мұраға қатысты ешбір шара қолданбайды.
Кеңес мыналарды қамтуы керек:
-даудың материалды құқықтық аспектісі;
-азаматта талапқа құқығының болуы (процессуалды аспект);
-іс бойынша түпкілікті кеңес: қорғау үшін негіз бар ма және қандай формада (соттық, әкімшілік,т.б.), бұл үшін не істеу керек.
Адвокаттың беретін кеңесі мынадай болуы керек:
1. Заңды. Құқық нормасына дұрыс сілтеме жасау және оған түсініктеме беру, құқықты жүзеге асыру жолдары және т.б.;
2. Тұсінікті, қол жетімді;
3. Нақты. Құқық жөнінде жалпы ойлау және оны қорғау жолдары, мәселені шешудің ықтимал, нәтижесі белгісіз жауаптарынан құралған кеңес берілмеуі керек
4.Нәтижелі. Консультация аяқталған соң азамат істің болашақ қозғалысының перспективасын анық білуі керек.
Консультация іс бойынша тапсырма алумен тығыз байланысты. Тапсырма қабылдау өз кезегінде іс бойынша құқықтық позиция түсінігімен байланысты.
Адвокат соттық қорғауға жататын талаптардың негізділігі және заңдылығы жағдайында, яғни іс бойынша процессуалды-құқықтық және материалды - құқықтық позицияны дұрыс бағалаған жағдайда ғана тапсырма алады. Азаматтың жолданып отырған ісі жай (материалды құқықтық жағынан қарағанда) немесе күрделі (істің болашағы белгісіз, нақты құрамы, мазмұны күрделі,т.б.) болуы мүмкін. Егер іс анық, түсінікті болса, адвокат істі жүргізуге тапсырманы алады немесе одан бас тартады. Күрделі іс қосымша жұмысты қажет етеді. Іс бойынша құқықтық позицияның бар немесе жоқ екені туралы қорытындыға келместен бұрын бұл қосымша жұмыс мыналарды қамтиды:
А. Талаптың нақты мазмұнын анықтау;
Ә. Іс бойынша позицияны белгілейтін қажетті дәлелдемелерді анықтау;
Б. Дауды құқықтық саралау;
В. Құқық нормаларына сәйкес нақты құрамға анализ жасау.
Іс бойынша құықтық позиция жөнінде оң шешім қабылдаған жағдайда мыналарға анализ жасау қажет:
oo тұлғаның талапқа құқығы бар ма?
oo арыз сотта қарауға жата ма?
- жауапкер немесе талапкердің процессуалды құқық қабілеттігі бар ма?
- істің осы категориясы үшін заңмен белгіленген алдын ала соттан тыс дауды шешу тәртібі сақталған ба?
oo осы тұлғалар арасында, сол зат жөнінде, сол негіздер бойынша - соттың заңды күшіне енген шешімі немесе бітімгершілік келісімін бекіту туралы немесе талаптан талапкердің бас тартуын қабылдау туралы сот ұйғарымы бар ма?
oo аралық соттың қарауына осы дауды беру туралы тараптар арасында жасасқан шарт бар ма?
Адвокаттың позициясы мынадай талаптарға сай болуы қажет:
1. мүдде тұрғысынан да, адвокат қызметінің сипаты тұрғысынан да заңды;
2. адвокат позициясының сенім білдіруші позициясына қайшы келмеуі;
3. сенім білдірушінің адвокаттың құқықтық позициясы жөнінде және оны мақұлдау жөнінде білуі.
Адвокат дәлелдемелерді өзі жинай алады, бірақ кейде оған оларды жинауға көмек керек болады. Адвокаттардың дәлелдемелерді жинау варианттары:
А. Заң консультациясы арқылы сұратуды рәсімдеу;
Ә. Сотқа іс бойынша дәлелдемелерді талап етіп жолдануы;
Б. Сот тапсырмасы туралы өтінішпен сотқа жолдану;
В. Талапкердің талаптарын жазу.
Адвокат пен клиент арасында олардың жүздесуі процесінде мынадай қатынас қалыптасады:
1. Сенім. Практикада бұған керісінше азаматтың өз өкілінен кейбір мәселелерді жасырып қалатын жағдайлары да кездеседі.
2. Тек істі ғана емес клиентті де жақсы білу
Бұл өз қарым-қатынасын олармен дұрыс құруға, кейін соттағы жағдайды да дұрыс қалыптастыруға мүмкіндік береді
3. Өзара сыйластық. Адвокат оған өз біліктілігімен, клиентпен де, сотта да өзін дұрыс ұстау қабілетімен және өзінің сырқы түрімен қол жеткізеді.
4. Бірлесіп жұмыс істеу [7].
Адвокат сұрақ мәнін анықтай білуі, заңи фактілердің құрамын толық және нақты анықтай білуі, құқық нормаларының талаптарына сәйкес қорытынды бере білуі қажет. Заңға сілтеме - консультациялық қабылдаудың тиімділігінің міндетті шарты болып табылады. Құқықтық кеңес егер адвокат қолданбау керек заңды қолданса немесе заңның мазмұнын және мәнін ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz