Меншікке қарсы қылмыстар түрі

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:

Меншікке қарсы қылмыстар

Кіріспе .

I . Меншікке қарсы қылмыстар .
I .1. Меншікке қарсы қылмыстар түсінігі және түрлері .
I .2 . Бөтен мүлікті ұрлаудың түсінігі және оның нышандары .

Негізгі бөлім .

II . Бөтен мүлікті ұрлау формалары.
II .1. Ұрлық және оларға қолданатын жазалар.
II. 2. Ұрлаумен байланысты бөтен мүлікті ұрлау формалары .

Қорытынды .

Пайдаланған әдебиеттер.

Кіріспе .

Қазіргі біздің тұрып жатқан қоғам саналы да білімді . Жеке заңды
тұлғалар өз құқықтарын және меншіктерін қорғай білу керек. Осыған
ыңғайланған Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексінде
көрсетілген арнайы заңдар құқықтар жазылған . Қоғамда болған және болып
жатқан қылмыстарды ашып оларға төтеп беретін арнайы органдар құрылды
. Бұл органдар Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес
құрылымдық жұйеде жұмыс істеп келуде . Ал бүгінгі біздің саралап
отырған тақырыбымыз меншік құқығына тоқталсақ бұл заңдар Қазақстан
Республикасының Қылмыстық Кодексінің 6 – тарауында көрсетіліп , 175 –
188 баптар аралығын қамтыған .
Адамның құқықтары жүйесінде меншікке құқығының алатын орны ерекше,
себебі ол адамның жеке басының сәттілігін сипаттайтын көрсеткіш.
Өзектілігі. Бұл тақырыптың маңыздылығы меншікке қарсы
қылмыстардың сан түрлілігіне тоқтала отырып олардың кейбірінің
құрылысының және жазалау жағдайын қарастырып зерттелуінде болып
табылады . Курстық жұмысты жаза отырып, қылмыстың қоғамға қауіптілік
жағдайын зерттеу. Бүгінгі күнде меншікке қарсы қылмыстың қоғамға
қауіптілік жағдайын қараумен қоса оны басқа қылмыстарға мүмкіндігінше
әсерін салыстыру. Бұл салыстырулар курстық жұмыстың маңыздылығы болып
табылады.
Зерттелу деңгейі. Меншік қарсы қылмыстарды зерттеуде қазірде
ізденуші заңгер лердің жазғандардың аздықтың шамасы . Бірақ соған
қарамстан біраз материалдарды зерделеуге болады . Мысалдары :
Меншік құқығын қорғаудың азаматтық құқықтық тәсілдерінің негізгі
мәселелері - деп аталатын Сымбат Қуанышбайқызының жазған мақаласын
қарастыруға болады. Онда курстық жұмыста айтылатын меншікке қарсы
қылмыстардың заңдық негізде қорғалуының құқықтық салаларына тоқталған .
Лейкина Н.С. Личность преступника и уголовная ответственность деген
еңбегі меншікке қарсы қылмыстардың түрлілігне тоқталған . Ал курстық
жұмыста тақырыпты деңгейлі зерттеуге салғанда қазіргі кездегі заңның өзі
Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексі қолданатын негізг і
қайнар көз болған айта кеткен жөн.
Мақсаты: Меншікке қарсы қылмыстар түсінігіне тоқтала отырып, бұл
қылмыстан қорғанудың құқықтық маңыздылығын, кейбір ерекшеліктерін ашып
зерттеу .
Міндеттері:
Меншікке қарсы қылмыстар түсінігіне сипаттама беру .
Бөтен мүлікті ұрлау түрлілігін зерттеу .
Меншіке қарсы қылмыстардан қорғанудың құқықтық жағдайы мен маңызы .
Меншікке қарсы қылмыс - ұрлыққа қолданатын жазаны сипаттау.

Құрылымы: Бұл курстық жұмыс екі бөлімнен, кіріспеден, қорытындыдан,
пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1 . Меншікке қарсы қылмыстар.
1.1. Меншікке қарсы қылмыстар түсінігі және тұрлері.

Адамның құқықтары мен бостандықтары жүйесінде меншікке құқықтың алатын
орны ерекше, себебі ол адамның жеке басының сәттілігін сипаттайтын
көрсеткіш. Бүл қылмыстар экономикалық қатынастарды реттейді, сондықган да
олардың атқаратын міндеті көп.
Әлеуметтік қүндылықтар жүйесінде меншікке қүқық адамның әлеуметтік
игіліктерінің ішіндегі ең маңыздысы ретінде саналады. Сондықтан да, бұл
игілікке қол сұғушылық адамның өз басына қол сүғушылықпен пара- п.ар (кең
мағынада алғанда). Меншікті қылмыстық қол сүғушылықтан қорғау Қазақстан
Республикасы Қылмыстық кодексінің негізінде міндеттерінің бірі больш
табылады (ҚР ҚК- нің 2-бабы) [ 1. 99] .
Меншікке қарсы қылмыстарды кейде мүлікгік қылмыстар деп те атайды. 1922
жөне 1926- жылдардағы қылмыстық кодекстердің тиісті тарауларының
тақырыптары солай деп аталған. Бүл екі түсінік бердей, себебі меншікке
қарсы жасалған қылмыстардың көпшілігінің заты мүлік болып табылады.
Бөтен мүлікті үрлаудың мөнін түсіну үшін қылмыстың объекгісін дүрыс
анықтаудың маңызы зор. Бүл мөселенің шешімі қылмыстық қүқық теориясында
жан-жақты қарастырылған қылмыс объектісі жайындағы жалпы ережеге негізделуі
тиіс .
Қол сүғу объектісін дүрыс анықтау қылмыстардың осы тобының мәнін ашуға,
олардың қоғамға қауіптілік сипатын көрсетуге мүмкіндік береді жене, ең
бастысы, қылмыстарды дүрыс саралауға бағыт береді. Меншікке қарсы
қылмыстардың тектік объектісі меншіктер қатынасы, яғни жеке немесе үжымдық
түтынуға, не өндірістік қызметті жүзеге асыруға арналған материалдық
игілікті бөлу саласындағы қоғамдық қатынастар болып табылады .
Жоғарыда баяндалғандарды қорыта келгенде, меншікке қарсы қылмыстардың
текгік объекгісін - меншік деп қарастыруға болады. Қазақстан
Республикасының Азаматтық кодексіне сөйкес меншікке құқық дегеніміз —
субъектінің өзіне тиесілі мүлікті иемденуге, пайдалануға, оған билік
жасауға қүқығын заң актілерінің мойындауы және қорғауы. Меншік иесінде өз
мүлкін иелену, пайдалану жөне оған билік жасау қүқығы болады. Меншікке
қарсы қылмыстар туралы зандағы заң нормаларымен қорғалатын тікелей объект
ретіндегі меншіктер қатынасының мәнін осы қүқықтар
қүрайды[5.123].
Иелену қүқығы дегеніміз — мүлікті іс жүзінде иеленуді заңмен
қамтамасыз етілген мүмкіндік арқылы жүзеге асыру.
Пайдалану қүқығы дегеніміз - мүліктен оның пайдалы табиғи
қасиеттерін алу және одан пайда көру мүмкіндіктерін заңмен қамгамасыз ету.
Пайда - кіріс, өсім тү-рінде, жеміс - өнім сипатында болуы мүмкін,
Билік ету қүқығы дегеніміз - мүліктің заң жүзіндегі тағдырын біреудің
Заңмен қамтамасыз етуі. (ҚР АК-нің 188-бабының 2-бөлігі).
Меншік иесі өзіне тиесілі мүлікке қатысты өз қалауы бойынша
кез келген әрекеттер жасауға , соның ішінде , бүл мүлікті
басқа адамдардың меншігіне беріп , иелігінен шығаруға, өзі меншік
иесі болып қала отырып, оларға мүлікті иелену, пайдалану жөне оған
билік ету жөніндегі өз өкілеттігін тапсыруға, мүмкіндікті кепілге
беруге және оған басқа да әдістермен ауыртпалық түсіруге, оларға езгеше
түрде билік етуге қүқылы (ҚР АК-нің 188-бабының 3-бөлігі). Меншікке қарсы
жасалған өрбір үрлык және баска да қылмыс қоғамға қаупті , себебі ол
қатынастарды бұзады.
Қазақстан Республикасында меншіктің жеке және мемлекттік түрлері
мойындалған . Қылмыстық кодекстің Ерекше бөлімінің "Меншікке қарсы
қылмыстар" тарауында бекітілген баптардың диспозицияларының мазмұны
бүл қарастырылып отырған қылмыстардың тікелей обьсктісі бөтеннің меншігі
екендігінің көрсетеді.
Кейбір кылмыстарда ( ұрлық, тонау, алаяқтық, т.б.) тікелей объектілер
тектік объекгілерге сәйкес келеді. Заң әдебиеттерінде тікелей объектілер
ретінде, меншіктің нақты формасын, оның мемлекеттік, кооперативтік, жеке
меншік, муниципалдық не жекелеген ұйымдардың меншігі болып табылуына
байланысты қарастыру керек деген пікір айтылған . Мұңдай ұсыныспен келісуге
болмайды, себебі Қазақстан Республикасының Конституциясы мен меншіктің кез
келген формасын бірдей қарауды жариялап отыр. Сондықтан да, үрлықты, бөтен
мүлікті иемденуді, тағы басқадай өрекеттерді саралау үшін ұрланған мүліктің
қандай формадағы меншік екендігінің маңызы жоқ.[2.35]
Объективтік жағынан алғаңда меншікке қарсы қылмысты заң шығарушы
қылмыстың материалдық қүрамы бойынша қарастырған. Сондықтан да, олардың
объективтік жағы үш міңдетті нышаннан тұрады: іс-әрекет, зардап жөне іс-
әрекет пен зардап арасындағы себептік - зардаптық байланыс. Тек қарақшылық
пен қорқытып алушылық қана формальды қылмыстар болып табылады, себебі
бұлардың міңдетті нышаны — тек қылмыстық іс- әрекет. Яғни, бұл
қылмыстардағы зардап қылмыс құрамының шегінен тыс жатыр . Қылмыстық
зардапта әрқашанда материалдық сипат болады, мүлікгік залал туындайды.
Меншікке қарсы жасалған кейбір қылмыстарда қүрамның объективтік жағының
міндетгі түрдегі элементі қылмыс жасаудың төсілі (күш қолданып немесе
қолданбай, жасырын немесе ашық) болып табылады.
Меншікке қарсы қылмыстардың субъектісі заңда белгіленген жасқа жеткен,
есі дүрыс адам бола алады, яғни қылмыс субъектісі жалпы. Бір қылмыста —
мүлікті ие-леніп алу немесе ысырап етуде — қылмыс қүрамының міндетті
элементі арнаулы субъект болуға тиіс. Кейбір қылмыстарда арнаулы
субъект сараланған құрамның ны-шаны ретінде алынады, мысалы, қызмет бабын
пайдаланып жасалған алаяқтық ( ҚК-тің 177-бабы 2-бөлігінің "в" тармағы),
алдау немесе сенімге қиянат жасау жолымен мүліктік залал келтіру (ҚК-тің
182-бабыньщ 1-бөлігі), жерге заттай қүқықтарды бүзу (ҚК-тің 186-бабының 3-
бөлігі).
Қылмыскердің жасына қарай жауаптылық жүктеуге байланысты мүлікке қарсы
жасалған барлық қылмыстарды екі топқа бөлуге болады. 16 жастан бастап
жауаптылық көзделген қылмыстарға: сеніп тапсырылған бөтен мүлікті иеленіп
алу немесе ысырап ету (ҚК-тің 176-бабы), алаяқтық (ҚК-тің 177-бабы), аддау
немесе сенімге қиянат жасау жолымен мүліктік залал келтіру (ҚК-тің 182-
бабы), көрінеу қылмыстық жолмен табылған мүлікті сатып алу немесе сату (ҚК-
тің 183-бабы), интеллектуалдық меншік құқықтарын бүзу (ҚК-тің 184- бабы),
жерге заттай құқықтарды бүзу (ҚК-тің 186-бабы), бөтен адам-ның мүлкін
қасақана жою немесе бүлдіру (ҚК-тің 188-бабы), автомобильді немесе өзге де
көлік қүралдарын ұрлау мақсатынсыз заңсыз иелену және ауырлататын мән-
жайлардың болмауы (ҚК-тің 185-бабының 1-бөлігі), ауырлататын мән-жайларсыз
бөтен адамның мүлкін қасақана жою немесе бүлдіру (ҚК-тің 187-бабының 1-
бөлігі) жатады. 14 жастан бастап жауаптылық көзделген қылмыстарга: үрлық
(ҚК-тің 175-бабы), тонау (ҚК-тің 178-бабы), қарақшылық (ҚК-тің 179-бабы),
қорқытьш алушылық (ҚК-тің 181-бабы), ауырлататын мән-жайларда автомобильді
немесе өзге де көлік қүралдарьш үрлау мақсатынсыз заңсыз иемдену (ҚК-тің
185-бабының 2-4-бөліктері), ауырлататын мән-жайларда бөтен адамның мүлкін
қасақана жағу немесе бүлдіру (ҚК-тің 187-бабы-ның 2, 3-бөліктері).
Субъективтік жағынан меншікке қарсы қылмыстар, тікелей ниетпен
жасалынады, меншікке қарсы тек бір қылмыс қана — бөтен мүлікті қасақана
жою немесе бүлдіру (ҚК-тің 188-бабы) кінәнің абайсыз формасында жасалуы
мүмкін.
Меншікке қарсы қылмыстар пайда табу мақстаныда және пайда табу
мақстаынсыз болып бөлінеді .
Пайда табу мақсатындағы қылмыстардың субъективтік жағынан міндетті
нышаны — пайда табуды көздеу немесе сондай себептер. Сонымен қатар, пайда
табу мақсатындағы кылмыстарды, олардың объективтік жақтарына қарай ,
мүлікті алумен баиланысты үрлау деп аталған және ұрлаумен байланысты емес
қылмыстарға бөлуге болады. Үрлауға мына қылмыстар жатады: иемденіп алу
немесе ысырап ету, алаяқтық, тонау, қаракшылық, ерекше қүнды заттарды
үрлау. Пайда табу мақсатыңдағы, бірақ ұрлаумен байланысты емес қылмыстарға
мыналар жатады: алдау немесе сенімге қиянат жасау жолымен мүліктік залал
келтіру, көрінеу қылмыстық жолмсн табылған мүлікті сатып алу немесе сату,
интеллектуалдық меншік қүқықтарын бұзу, автомобильді иемдену немесе өзге де
көлік қүралдарын ұрлау мақсатынсыз заңсыз иемдену, жерге заттай қүқықтарды
бүзу. Ал. бөтен мүлікті қасақана жою немесе бүлдіру, ботен мүлікті
абайсызда жою немесе бүдціру пайда табу мақсатынсыз жасалған қылмыстарға
жатады[ 3.123].

1. 2. Бөтен мүлікті ұрлаудың түсінігі және оның нышандары .

Меншікке қарсы қылмыстардың ішіндегі ең көп таралған жене қоғамға
едөуір қауіптісі — үрлау.
Қылмыстық заң, үрланғандық үшін, оның жасалу тәсілдеріне қарай нақты
жауаптылық қарастырған. ҚК-тің тиісті баптарына бөліп, нормативтік түрғыдан
бекіткен, оларға үрлаудың мына формалары жатады: үрлық, иемденіп алу немесе
ысырап ету, алаяқтық, тонау жене қарақшылық.
Үрлау түсінігін анықтаудың және оның негізгі элементтеріне сипаттама
берудің үрлаудың барлық формаларына тән нышандарды айқындауға және
бөлектеуге мүмкіңдік беретіндігі , үрлаудың нақты формаларына талдау
жасауды жеңілдететіндігі, оларды меншікке қарсы басқа қылмыстардан, басқа
объектіге қол сүғушылықтан, сондай- ақ қылмыстық заңмен жазаланбайтын
әрекеттерден шектеуге көмектесетіндігі қылмыстық заң ғылымында қүптау
тапқан . Қазіргі кезде ұрлау түсінігі Қазақстан Республикасының жаңа
Қылмыстық кодексінде өзінің зандық бекімін тапты. Мысалы, ҚК-тің 175-
бабының ескертуінде былай делінген: 'Осы кодекстің баптарында үрлау деп
пайдакүнемпік мақсатта бөтен мүлікті осы мүліктің меншік иесіне немесе
өзге иеленушісіне залал келтіре отырып, айыптының немесе басқа адамдардың
пайдасына заңсыз, қайтарымсыз алып қою және (немесе) айналдыру танылады".
Үрлау түсінігіне берілген бұл анықтамадан көретініміз, ғалым-заңгерлер
ұсынған , заң талаптарына жауап беретін топтама түсініктер ішінен заң
шығарушы "алу" терминін мойындаған. Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты
Пленумының 1996 жылғы 25 шілдедегі "Бөтен мүлікті үрлауды саралаудың
кейбір мәселелері туралы" қаулысында да үрлауға, бірқатар ауытқылармен, осы
тектес анықтама берілген: Бөтен мүлікті үрлау дегеніміз — меншік иесінің
мүлкін пайдакүнемдік мақсатта заңсыз, қайтарымсыз алу және оны өз пайдасына
немесе басқа адамдардың пайдасына айналдыру .[5.153]
Заңмен берілген анықтамадан үрлаудың объективтік жағьшан сипаттайтын
мына нышандарды бөліп алуға болады :
мүлікті алу;
алудың заңға қайшылығы;
алудың қайтарымсыз болуы;
паидакүнемдік мақсат;
"Алу" түсінігі ұрлаудың қарақшылықтан басқа барлық мүмкін болатын жеке
тәсілдерін қамтиды. Ал қарақшылықты алатын болсақ, заң шығарушы оның
аяқталу кезін мүлікті иелену мақсатында шабуыл жасау кезеңіне аударған. Бүл
нышан қылмыс затына заңға қайшы ықпал жасаудың сыртқы процесін
неғұрлым дәл бейнелейді және белгілі бір шамада қылмыстық- құқықтық
қорғау объектісіне зиян келтіру тетігін сипаттайды, себебі алу өрқашаңда
заңсыз қылмыспен, ұрланған мүліктің меншік қатынастарына қатысушылардың
(жақтардың) әлеуметтік байланыстарындағы қүрылымында орнын өзгерту
ұштасқан , ол байланысты қалай да бұзады, оның қалыпты дамуына нұқсан
келтіреді.
Кәсіпорын қорына әлі келіп түспеген мүлікті алу , білгілі бір мән –
жайларды ҚК – тің 182 – бабында көзделген қылмыстың құрамын береді , атап
айтқанда ол – алдау немесе сенімге қиянат жасау жолымен мүліктік залал
келтіру .

Үрлау арқылы мүлікті алғанда айыпты оны өз пайдасына немесе басқа
адамдардың пайдасына айншадырады .Үрлаған адам мүлікке өз меншітшдей билік
жасайды,бірақ заң жүзінде ол меншік иесі бола алмайды, себебі меншік
құқығын қылмыстық жолмен алу мүмкін емес. Сондықтан да жөбірленушінң
ұрланған затқа меншіктік құқығын ұрлық жоғалта алмайды. Үрлауға заң
тұрғысынан анықтама бергеңде бөтен мүлікті айьштының меншігінс емес, оның
пайдасына немесе басқа адамдардың пайдасьша айнаддыру дегенді , бәлкім ,
осы тұрғыдан түсіндіру қажет.
Алып қою нетижесінде меншік иесіне не басқа иемденушіғе материалдық
залал келеді. Үрлағандағы материалдық залал тікелей нақты залал түрінде
көрініс табуға тиіс. Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты Пленумының 1966
жылғы 25 шілдедегі қаулысында былай делінген: қылмыс объектісі болған
мүліктің қүнын анықтағанда, оның меншік иесінің қалай иемденгеніне
байланысты, қылмыс жасалған кездегі мемлекеттік, жеке сауда, нарықтық
немесе комиссиондық бағаларға сүйену қажет. Бағасы болмаған жағдайда
мүліктің қүны сараптаманың қорытындысы негізіңце анықталады . Үрлаудың
салдарынан келген залалдың орнын толтырғанда оның мелшері сот шешімі
қабылдаған кездегі бағаларға сүйеніп анықталады. Меншік иесіне немесе занды
иеленушіге материалдық залал келтірмейтін мүлікті алу үрлау ретінде
саралануға тиіс емес.
Үрлауды сипаттайтын келесі нышан — оның заңға қайшылығы, Заңға қайшы
нышан дегеніміз, шындығында да, болжаммен де оған өзінің құқығы жоқ бөтен
мүлікті айыптьшың алуы. Шындығындағы қүқық дегеніміз - сол мүлікті алуға
мүмкіңдік беретін, заңға негізделген қүқьгқтың болуы. Оның занда
белгіленген төртіпте рәсімделген , рәсімделмегеннің маңызы жоқ.Бұл жерде
назар ол құқықтың формасына емес , түп мәніне аударылады.
Бүдан жасалынатын түжырым - егер адам мүлікті алуға занды негіздемелері
бола түрып, оны алу үшін белгіленген тәртіптерді ғана бүзса, онда бұл
жағдайда үрлау болмайды.
Қылмыс аяқталғаннан кейін мүліктік залалдың орнын толтыру немесе
үрлаған мүлікті қайтару айышыны жауаптылықтан босатаайды, біпақ ол жазаны
жеңілдетуге негіздеме бола алады.
Айыпты мүлікті алып, оған өз қалауы бойынша би-лік жасай алатын кезден
бастап ұрлау аяқталған болып саналады. Әңгіме нақты билік жасағандықта
емес, сол билікті жасау мүмкіндігін алғаңдықта.
Сондықтан да ұрлауды аяқталған деп тану үшін айыптының затты іс жүзіңде
пайдаланғаны, оны пайда көргені қажет емес. Оның сондай мүмкіндікті алғаны
жеткілікті. Егер айыпты бөтен мүлікгі алуға бағытталған белгілі бір
әрекеттер жасаса, бірақ ол мүлікке билік жасау мүмкіндігіне қолын жеткізе
алмаса, онда ол өрекет үрлық жасауға оқталу ретіңце сараланады.
Қарақшылық бүлардың қатарына кірмейді, оның аяқталу кезеңі жайындағы
мәселе қылмыстың осы құрамына қатысты қаралған.[4.45]
Күзеттегі аймақта жасалған үрлықтың аяқталу кезеңін анықтауда қиындық
туыңдайды. Тергеу- сот практикасының соңғы кездердегі позициясы дүрыс,
себебі ол күзеттегі аймақта жасалған ұрлықты сол аймақтан мүлікті алып
шыққан кезден бастап аяқталған деп санау қажет, себебі ұрланған
мүлікке билік жасау мүмкіндігі сол кезден бастап туады деп санайды.
Мүлікті күзеттегі аймақтан қанша қашықтыққа алып барғандықтың маңызы жоқ,
дегенмен, үрлаған затты аймақтың қоршауынан асыра лақтыруды және қылмысқа
қатысушы басқа адамның сол мезетте үрлауын қылмыстың аяқталмағандығы деп
санаған жағдайлар болған .
Күзеттегі аймақта жасалған ұрлаудың аяқталу кезеңі мүліктің аумағына
жөне оның не мақсатқа арналғанына байланысты.
Мысалы, егер ұрланатын мүлік түтынылмайтын басқа және оны күзеттегі
аймақта пайдалануға мүмкіндік болмаса , оны сол аймақган сыртқа алып
шықпйынша ұрлау аяқталған болып есептелмейді. Ал, түтынылатын мүлікті
(мысалы спирттік ішімдікті) үрлағаңда қылмыстың аяқталу кезеңі
айыптының ұрланған мүлікке деген пиғылына байланысгы болады. Егер ол
ұрланған мүлікке сол аймақтан шыкпай- ақ билік жасайтын болса қылмыс
аяқталған деп саналады. Егер ол үрланған мүлікке кұзеттегі аймақтан
шыққан соң билік жасауды ойласатырса , онда мүлікті сол аймақтан тауып
алу - ұрлық жасауга окталу ретінде сараланады.
Егер айыпты мүлікті алып, кейін оңтайлы кезде шыгаруды ойластырьш оны
сол күзеттегі аймаққа жасырып қойса, сонан соң оны өз еркімен қайтарса,
оңда ол қыллмысты жасаудан өз еркімен бас тарту негізінде (ҚК-тің 26-бабы)
қылмыстық жауаптылықтан босайды.
Үрлау тек тікелей ниетпен жасалады. Айыпты мүлікгі заңсыз алғандығын
ұғынады, өз әрекетімен меншік иесіне залал келтіретіңцігін алдын ала
біледі, соны тілейді.
Үрлаудың міндетті нышаны — паидакүнемдік мақсат. Үрлауға заң
түрғысынан анықтама берілгеңце пайдакүнемдік мақсат үрлаудьщ нышаны деп
тіке көрсетілген. Ол мақсат айыптының өз пайдасына, сондай- ақ материадцық
жағдайына айыпты мүдделі басқа адамдардың пайдасына метериалдық, мүліктік
табыс келтіруді көздейді [6.140].
Алудың тәсілдеріне байланысты ҚР ҚК- інде ұрлаудың алты
формасы бекітілген: үрлық, сеніп тапсырылған мүлікті иеленіп алу, сеніп
тапсырылған мүлікті ысырап ету, алаяқтық, тонау, қарақшылық, қызмет
бабын пайдалану жолымен мүлікті алуды үрлаудың жеке формасы ретінде
танудан заң шығарушы бас тартты, оны ұрлаудың үш формасының иеленіп алудың,
ысырап етудің және алаяқтықтың саралаушы нышаны ретінде қарастырады.

II . Бөтен мүлікті ұрлау формалары мен түрлері .
II . 1. Ұрлық және оларға қолданатын жазалар мен ескертулер .

Қазақстан Республикасының күшіндегі қылмыстық заңына сөйкес үрлық
дегеніміз - бөтен мүлікті жасырын ұрлау болып табылады. Үрлықтың
объектісі — меншік.
Бүл қылмыстың заты — материалдық заты түріндегі, нақты қүндылығы бар
(заттар, тауарлар, бұйымдар, ақша, т.б.), өндіру үшін адам еңбегі
жүмсалған, сондықтан да ақшамен бағалана алатын бөтен мүлік.
Материалдық құндылығы жоқ зат немесе бұйым ұрлық заты бола алмайды,
себебі оны алу меншік иесіне материалдық залал келтірмейді. Сондықтан да,
жасау үшін қоғамға пайдалы еңбек жұмсалған табиғи байлықтарды (орманды,
балықты, тағы жануарларды, т.б.) заңсыз иелену меншікке қарсы қылмыстар
қатарына жатпайды, олар экологиялық қылмыстарға жатады.
Үрлыққа тен нышан — оның жасырын төсілмен жасалуы. Үрлықтың
жасырындық сипатын анықтағанда айыптының ниетіне, яғни оның үрлықты
субъективтік қабылдауына қоса назар аудару қажет. Үрлық болды деп санау
үшін айыпты жасырын үрлық жасауға үмтылуы, бөтен мүлікті жасырын түрде
иеленуге оның ниеті болуы тиіс.
Егер айыпты, өзінің мүлікті заңсыз иеленгендігін ұғынған бөгде
адамдардың араласуына мүмкіндік бермей, қалыптасқан жағдайға байланысты
әрекет жасаса да үр-лауда ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.