Арысқұм кен орнының мұнай тасымалдау құбырларын корозиядан қорғау
Мазмұны
Кіріспе
1. Геологиялық бөлім
1.1.Кен орнының жалпы сипаттамасы
1.2.Кен орнының геология.литологиялық құрылымының сипаттамасы
1.3. Тектоника
1.4. Мұнайгаздылық
1.5. Мұнайгаздылық
1.6. Мұнайдың, газдың, конденсаттың және судың құрамы және
қасиеттері
1.6.1. Мұнайдың, газдың, конденсаттың және судың құрамы және
қасиеттері
1.6.2.Қабат жағдайындағы мұнайдың қасиеттері.
1.6.3.Мұнай құрамындағы бос және еріген газдың сипаттамасы
1.6.4.Конденсаттың сипаттамасы
1.6.5.Жер асты суларының физикалық қасиеті мен химиялық құрамы
1.7. Физико.гидродинамикалық сипаттамасы
2. Технико.технологиялық бөлім.
2.1. Игеруді жобалауға арналған геолого.кәсіпшілік және технико.экономикалық негіздерді дайындау
2.2. Ұңғымалар қорының құрылымын талдау
2.3. Қабаттың геолого.физикалық сипаттамасы бойынша пайдалану
обьектілерін бөлу негіздемесі
2.4. Қабатқа әсер етуге арналған жұмыс агенттерін негіздеу
2.5. Өндіруші ұңғымалардың пайдалану әдістері мен жабдықтары
2.6. Ұңғымада көмірсутегілердің шөгуінің алдын алу және жою
әдістері
2.7. Жабдықтар мен құбырларды тотығудан қорғау шаралары
2.8. Құбыр желілерінің өткізгіштік қасиетін жоғарылату
2.9. Кәсіпшіліктегі мұнай құбырларының коррозиясы (тоттануы)
2.10. Кәсіпшіліктегі құбыр желілерінің гидравликалық есебі
3. Еңбекті қорғау және қоршаған ортаны қорғау бөлімі.
3.1. Арысқұм кен орнындағы өндірістік процестердің
қауіпсіздігін ұйымдастыру.
3.2. Өндірістік қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша
ұйымдастыру шаралары.
3.3. Арысқұм кен орнында өндірістік қауіпсіздікті қамтамасыз
ету шараларының тиімділігін бағалау.
3.3.1. Улағыш заттардың шығуынан және
қауіпті сәулелерден қорғау.
3.3.2. Электр қауіпсіздік шаралары.
3.3.3. Қысымда тұрған саңылаусыздандырылған жүйелерді
пайдалану қауіпсіздігі.
3.4 Атмосфералық ауаны қорғау, зиян заттардың шығу көздері.
3.5. Жер асты суларын қорғау.
3.6. Құнарлы топырақты қорғау.
Қорытынды
Әдебиеттер тізімі.
Кіріспе
1. Геологиялық бөлім
1.1.Кен орнының жалпы сипаттамасы
1.2.Кен орнының геология.литологиялық құрылымының сипаттамасы
1.3. Тектоника
1.4. Мұнайгаздылық
1.5. Мұнайгаздылық
1.6. Мұнайдың, газдың, конденсаттың және судың құрамы және
қасиеттері
1.6.1. Мұнайдың, газдың, конденсаттың және судың құрамы және
қасиеттері
1.6.2.Қабат жағдайындағы мұнайдың қасиеттері.
1.6.3.Мұнай құрамындағы бос және еріген газдың сипаттамасы
1.6.4.Конденсаттың сипаттамасы
1.6.5.Жер асты суларының физикалық қасиеті мен химиялық құрамы
1.7. Физико.гидродинамикалық сипаттамасы
2. Технико.технологиялық бөлім.
2.1. Игеруді жобалауға арналған геолого.кәсіпшілік және технико.экономикалық негіздерді дайындау
2.2. Ұңғымалар қорының құрылымын талдау
2.3. Қабаттың геолого.физикалық сипаттамасы бойынша пайдалану
обьектілерін бөлу негіздемесі
2.4. Қабатқа әсер етуге арналған жұмыс агенттерін негіздеу
2.5. Өндіруші ұңғымалардың пайдалану әдістері мен жабдықтары
2.6. Ұңғымада көмірсутегілердің шөгуінің алдын алу және жою
әдістері
2.7. Жабдықтар мен құбырларды тотығудан қорғау шаралары
2.8. Құбыр желілерінің өткізгіштік қасиетін жоғарылату
2.9. Кәсіпшіліктегі мұнай құбырларының коррозиясы (тоттануы)
2.10. Кәсіпшіліктегі құбыр желілерінің гидравликалық есебі
3. Еңбекті қорғау және қоршаған ортаны қорғау бөлімі.
3.1. Арысқұм кен орнындағы өндірістік процестердің
қауіпсіздігін ұйымдастыру.
3.2. Өндірістік қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша
ұйымдастыру шаралары.
3.3. Арысқұм кен орнында өндірістік қауіпсіздікті қамтамасыз
ету шараларының тиімділігін бағалау.
3.3.1. Улағыш заттардың шығуынан және
қауіпті сәулелерден қорғау.
3.3.2. Электр қауіпсіздік шаралары.
3.3.3. Қысымда тұрған саңылаусыздандырылған жүйелерді
пайдалану қауіпсіздігі.
3.4 Атмосфералық ауаны қорғау, зиян заттардың шығу көздері.
3.5. Жер асты суларын қорғау.
3.6. Құнарлы топырақты қорғау.
Қорытынды
Әдебиеттер тізімі.
Кіріспе
Арысқұм кен орнының игеру жобасы 1999 жылдың 24 маусымындағы № 337 инвестициялар бойынша ҚР минкомитетімен келісілген және «Арысқұм мұнай кен орнындағы көмірсутекті шикізатын барлау және өндірілген қоймаларды пайдалану құқығына » 1998 жылдың 8 қыркүйегінде №1505 ГКИ сериясының мемлекеттік лицензиясын иеленетін «Харрикейн Құмкөл мұнай» ААҚ-ның келісім шарты бойынша жасалған.
Мұнай кен орны 1985 жылы ашылған. Алаң бойынша зерттеулердің әртүрлі кезеңдеріндегі сейсмобарлау жұмыстары Тұрлан геофизикалық экспедициясымен жүргізілді.
Кен орындарындағы іздеу барлау жұмыстары «Южказгеология» ПГО Оңтүстік Қазақстандық мұнайгазбарлау экспедициясымен бірге жүргізілді. Ұңғымалардағы кәсіпшілік-геофизикалық зерттеулер ГИС партиясымен орындалды.
Осы еңбекте пайдалану объектілерінің орындалуы, бұрғылауға арналған өндіруші және су айдайтын ұңғымалардың саны және орындалуы дәлелденген, игеру варианттары бойынша технологиялық және экономикалық көрсеткіштер есептелінген, мұнайды өндіру технологиясы, ұңғымалардың өнімдерін кәсіпшілікте дайындау, жинау жүйесінің талаптары және сулану жүйесі дәлелденген.
Берілген жоба РД 39-0147035-207-86 сәйкес құралған және кен орнының өнеркәсіпті пайдалануға орнатуға жобалау – сметалық құжаттаманы дайындауға негіздеме болып табылады.
Арысқұм кен орнының игеру жобасы 1999 жылдың 24 маусымындағы № 337 инвестициялар бойынша ҚР минкомитетімен келісілген және «Арысқұм мұнай кен орнындағы көмірсутекті шикізатын барлау және өндірілген қоймаларды пайдалану құқығына » 1998 жылдың 8 қыркүйегінде №1505 ГКИ сериясының мемлекеттік лицензиясын иеленетін «Харрикейн Құмкөл мұнай» ААҚ-ның келісім шарты бойынша жасалған.
Мұнай кен орны 1985 жылы ашылған. Алаң бойынша зерттеулердің әртүрлі кезеңдеріндегі сейсмобарлау жұмыстары Тұрлан геофизикалық экспедициясымен жүргізілді.
Кен орындарындағы іздеу барлау жұмыстары «Южказгеология» ПГО Оңтүстік Қазақстандық мұнайгазбарлау экспедициясымен бірге жүргізілді. Ұңғымалардағы кәсіпшілік-геофизикалық зерттеулер ГИС партиясымен орындалды.
Осы еңбекте пайдалану объектілерінің орындалуы, бұрғылауға арналған өндіруші және су айдайтын ұңғымалардың саны және орындалуы дәлелденген, игеру варианттары бойынша технологиялық және экономикалық көрсеткіштер есептелінген, мұнайды өндіру технологиясы, ұңғымалардың өнімдерін кәсіпшілікте дайындау, жинау жүйесінің талаптары және сулану жүйесі дәлелденген.
Берілген жоба РД 39-0147035-207-86 сәйкес құралған және кен орнының өнеркәсіпті пайдалануға орнатуға жобалау – сметалық құжаттаманы дайындауға негіздеме болып табылады.
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1. Максимов М.И. «Геологические основы разработки нефтяных месторождений» Москва «Недра», 1975 г.
2. «Справочное руководство по проектированию разработки и эксплуатации нефтяных месторождений».
Гиматудинов Ш.К. и др. М. «Недра», 1978 г.
3. «Сборник задач по разработке нефтяных месторождений». Учебное пособие для вузов.
Желтов и др. М. «Недра», 1985 г.
4. Нұрсұлтанов Ғ.М. «Ұңғыманы бұрғылау және мұнай өндіру негіздері», Алматы, ҚазҰТУ, 1994 ж.
5. Шуров В.И. «Технология и техника добычи нефти», учебник для вузов. М. «Недра», 1983 г.
6. Муравьев И.М. «Справочник мастера по добыче нефти», М. «Недра», 1975 г.
7. Панов. «Охрана труда при разработке нефтяных и газовых месторождений». М. «Недра», 1975 г.
8. Малышев Ю.М. и др. «Экономика нефтяной и газовой промышленности», М. «Недра», 1980 г.
9. Арысқұм және Құмкөл кен орындарын игеру жобаларының құжаттама материалдары қолданылды.
10. Жұмағұлов Т.Ж., Абжаев М.М., Сейтқасымов Б.С., Сейтжанов С.С.
Мұнай өндірудің техникасы мен технологиясы:
Оқу құралы.- Қызылорда, 2006.-170 бет.
1. Максимов М.И. «Геологические основы разработки нефтяных месторождений» Москва «Недра», 1975 г.
2. «Справочное руководство по проектированию разработки и эксплуатации нефтяных месторождений».
Гиматудинов Ш.К. и др. М. «Недра», 1978 г.
3. «Сборник задач по разработке нефтяных месторождений». Учебное пособие для вузов.
Желтов и др. М. «Недра», 1985 г.
4. Нұрсұлтанов Ғ.М. «Ұңғыманы бұрғылау және мұнай өндіру негіздері», Алматы, ҚазҰТУ, 1994 ж.
5. Шуров В.И. «Технология и техника добычи нефти», учебник для вузов. М. «Недра», 1983 г.
6. Муравьев И.М. «Справочник мастера по добыче нефти», М. «Недра», 1975 г.
7. Панов. «Охрана труда при разработке нефтяных и газовых месторождений». М. «Недра», 1975 г.
8. Малышев Ю.М. и др. «Экономика нефтяной и газовой промышленности», М. «Недра», 1980 г.
9. Арысқұм және Құмкөл кен орындарын игеру жобаларының құжаттама материалдары қолданылды.
10. Жұмағұлов Т.Ж., Абжаев М.М., Сейтқасымов Б.С., Сейтжанов С.С.
Мұнай өндірудің техникасы мен технологиясы:
Оқу құралы.- Қызылорда, 2006.-170 бет.
Аннотация
Дипломдық жұмыс Арысқұм кен орнының мұнай тасымалдау құбырларын
корозиядан қорғау тақырыбында жазылды.
Дипломдық жұмыс үш бөлімнен тұрады:
- Геологиялық бөлімде кен орнының геолого-геофизикалық
зерттеулері стратиграфиясы, тектоникасы, мұнай газдылығы және сулылығы
жайлы мәліметтер енгізілген.
-Технико-технологиялық бөлімде ағымды игеру мен ұңғымалар
қорына талдау жасалған, ұңғымалы гидродинамикалық зерттеу нәтижелері қабат
мұнайының құрамы, кен орнының игеру жобалары, ұңғыма өнімдерін коррозиядан
қорғау жұмыстары және құбырлардың гидравликалық өткізгіштігіне есептер
қарастырылған.
- Еңбекті және қоршаған ортаны қорғау бөлімінде экология мен
қоршаған орта мәселелері, өрт қауіпсіздігі, меңгеру процесін жүргізу
барысында жұмысшылардың техника қауіпсіздігі келтірілген.
Аннотация
Данны дипломная работа написан на тему Защита нефтепроводов от
коррозии на месторождения Арыскум .
Дипломная работа состоит из 3-х частей геологической, технико-
технологической, охрана труда и окружающей среды.
В геологической части приведены общие сведения о геолого-
геофизических исследованиях, стратиграфий тектоники, нефтегазоносность и
водоностность месторождения.
В технико-технологической части рассмотренны анализы текущей
разработки фонда скважин, гидродинамических исследовании скважин, в этой же
части представлены общие сведение о составе пластовой нефти и проект
разработки.
В дипломном работе полностью охвачены проблемы охраны труда и
окружающей среды в нефтедобыче.
Кіріспе
Арысқұм кен орнының игеру жобасы 1999 жылдың 24 маусымындағы № 337
инвестициялар бойынша ҚР минкомитетімен келісілген және Арысқұм мұнай кен
орнындағы көмірсутекті шикізатын барлау және өндірілген қоймаларды
пайдалану құқығына 1998 жылдың 8 қыркүйегінде №1505 ГКИ сериясының
мемлекеттік лицензиясын иеленетін Харрикейн Құмкөл мұнай ААҚ-ның келісім
шарты бойынша жасалған.
Мұнай кен орны 1985 жылы ашылған. Алаң бойынша зерттеулердің
әртүрлі кезеңдеріндегі сейсмобарлау жұмыстары Тұрлан геофизикалық
экспедициясымен жүргізілді.
Кен орындарындағы іздеу барлау жұмыстары Южказгеология ПГО Оңтүстік
Қазақстандық мұнайгазбарлау экспедициясымен бірге жүргізілді. Ұңғымалардағы
кәсіпшілік-геофизикалық зерттеулер ГИС партиясымен орындалды.
Осы еңбекте пайдалану объектілерінің орындалуы, бұрғылауға арналған
өндіруші және су айдайтын ұңғымалардың саны және орындалуы дәлелденген,
игеру варианттары бойынша технологиялық және экономикалық көрсеткіштер
есептелінген, мұнайды өндіру технологиясы, ұңғымалардың өнімдерін
кәсіпшілікте дайындау, жинау жүйесінің талаптары және сулану жүйесі
дәлелденген.
Берілген жоба РД 39-0147035-207-86 сәйкес құралған және кен орнының
өнеркәсіпті пайдалануға орнатуға жобалау – сметалық құжаттаманы дайындауға
негіздеме болып табылады.
1. Геологиялық бөлім
1.1. Кен орнының жалпы сипаттамасы
Арысқұм кен орны әкімшілік қатынаста Қазақстан Республикасының
Қарағанды облысы Ұлытау ауданында орналасқан. Кен орнының географиялық
орналасуы Торғай ойпатының оңтүстік бөлігі және келесі координаттарымен
шектелген: 450-55-460 40 СШ және 640-34 - 65014 в.д.
Жақын мекен жайы Қызылорда қаласы (Оңтүстікте 300 км) және Жезқазған
қаласы (солтүстік шығыста 280 км) және Жосалы станциясы (оңтүстік батыста
120 км) Солтүстік - шығыста 70 км қашықтықта игеріліп жатқан үлкен кен орны
Құмкөл мұнайшылардан вахта–қыстағы орналасқан. Кен орнынан шығысқа қарай
Омск-Павлодар-Шымкент мұнай құбыры өтеді.
Ал орографикалық қабатынаста аудан 100-160 м рельеф белігісімен
жазықталған. Су жүйесі және жер бетіндегі су көзі жоқ. Жануар және өсімдік
әлемі жартылай шөлейт аймағына ұқсас, климат тез өзгергіш, ауа
температурасы қыс мезгілінде – 38- 40 0 С дейін, жазда +30 +35 0С-ге дейін.
Қар көп емес жауын –шашын негізінен қыс-көктем мезгілдерінде болады. Күшті
жел: жазда батыстан; оңтүстік батыстан, қалған жыл мезгілдерінде
солтүстіктен және солтүстік –батыстан соғады.
Арысқұм кен орны Құмкөл кен орнымен тегістелген жолмен байланысқан .
Техникалық жұмыстармен ауыз суға тереңдігі 80-100 метр жоғары бор су
қабатынан алып пайдаланады. Алаң аймағындағы жергілікті халық жаз
мезгілінде мал шаруашылығымен айналысады. Ауданның әлеуметтік-экономикалық
жағдайы нашар дамыған. Арысқұм массиві жартылай бекітілген түйіршік
бүдірқұмнан құралған.
Ауданның ауа-райы тез өзгергіш, мезгілімен тәуліктік ауаның
температурасы тербелісі ылғалдылығы өте тапшы және аз мөлшерде жауын-шашын
болып отырады. Жыл бойындағы түскен ылғал мөлшері 150 мм-ге дейін,
негізінде қыс, күз мезгілдерінде түседі.
Арысқұм кен орнынан солтүстік-шығысқа қарай 87 км қашықтықтаЖиқанбұлақ
құрылыс құмдарының кен орны және осы бағытта 137 км қашықтықта ұсақ тасты
құмды қоспалы Қалмаққырған кен орны бар. Жануарларды суару үшін оларға
жақын жерден Қызылорда гидрогеологиялық экспедициясымен өзгермейтін тегіс
жерден артезиан ұңғымасы бұрғыланған.
Аудан сейсмикалық емес.
1.2. Кен орнының геология-литологиялық құрылымының сипаттамасы
Арысқұм кен орнының қимасында ертепалеозой іргетасыблогы
шоғырланған,терең жатқан мезо-кайнозой түзілімдері қатысады.
Төменгі протерезой-PR1
Іргетас жыныстары төменгіпалеозой жасындағы конгломераттармен және
сазды жіктастармен ұсынылған жүйелі іргетас шығар жерінде тек бір ұңғымамен
ашылған.
Мезозой-Кайнозой-MZ-KZ
Мезозой-Кайнозой шөгінді жынысының түзілімдері екі құрылымдық қабат
астына бөлінеді.
Төменгі қабат асты тафрогенді (борлы) және жоғарғы аралық жұқа тасты
түзілімдерден және грабен синклиналдармен толтырылған төменгі-жоғарғы юра
терригенді түзілімдерден құралған.
Юра жүйесі. (І )
Арысқұм ойпатында юра қимасында үш ритм жиынтығына бөлінеді. Төменгісі
– төменгі бөліктің Сазымбай және Айболинск свитасы түрінде жасалған.
Ортаңғы ритм жиынтығы – ортаңғы бөліктің дощан және қарағансай свитасы
түрінде көрсетілген. Жоғарғы ритм жиынтығы жоғарғы бөліктің Құмкөл және
Ақшабұлақ свитасымен жабылған.
Ортаңғы және төменгі бөліктер J14-J21-2;
Қима 5-ұңғымамен ашылған. Дощан свитасы j1-2d орташа, майда түйіршікті
сұр және ақшыл-сұр құм, кварц, саз, цементі және грабилитте жүретін үлкен
ұсақты құм кездеседі. Көміртектелген өсімдік қалдықтары көп. Орвида
аргелитті қара –сұр түсті ерітінді ағып жатыр. Шөгіндінің қалыңдығы 214
метрден 775 метрге дейін өзгеріп отырады.
Қарағансай свитасы (j2Кс)- қара аргелитке дейін қарасұр ағынды және
сұр, ақшыл сұр құм түрінде жасалған. Аргелиттер қарасұр, қараға дейін құм
қабатшаларынан көмір шөгіндісімен тығыз. Құм орташа ұсақ тасты,
кварцхлоридті мусковидті, цемент-сазды, түйіршік жақсы тапталған
қабаттардан тұрады. Бес ұңғымамен өткен қабаттың толық қалыңдығы свита
қалыңдығы 196 метрден 355 метрге дейін өзгеріп отырады.
Жоғары бөлік (І3).
Жоғарғы юра түзілімдері Құмкөл плитасының құмды-сазды құрылымдарына
және Ақшабұлақ плитасына бөлінеді.
Құмкөл свитасы (J3km) құмшауыт, құм, сұр түсті майда-орташа
түйіршікті алевролитті үш горизонтпен күрделі, құрамы кварц,
кварцолевролитті слюдистті, массивті, цемент сазды, кей жерлері жартылай
қабат түріндегі карбонатты. Горизонттар кен орнын барлық жері бойынша сұр
аргелиттері және сазды олевролиттер қабаттарымен бөлінген.
Төменгі Құмкөл свитасының (J3km) қалыңдығы 60-133 м және төменгі
бөлігінде ұсақтасты конгломераттар және аргелиттермен ұсақтасты
құмдақтармен біркелкі қабаттарынан құралған.
Ортаңғы Құмкөл свитасы (J3km) қалыңдығы шеткі бөліктерінде 275м ден
353 метр аралығында орналасқан.
Ақшабұлақ плитасы (J3аr) Құмкөл свитасына сәйкес , онымен құмды
жыныстардың сазды жынысқа қатып алмасуы түрінде айқын шекаралы түрінде
жатыр.
Свита екі қосалқы свитаға бөлінген, көлдік-жайылмалы фракциялармен
ұсынылған ала түсті карбонатты саздар, алевролиттер және құмдақтардың
қабаттасуында жоғары қарай өтетін құмдар қабаттары мен битуминозды саздар
және аргелиттермен қалыптасқан.
Бор жүйесі- К
Бор жүйесі ауданында және кен орнында аймақтағы шайылумен және жоғарғы
Юраның Ақшабұлақ свитасының бұрышына сәйкес келмеуімен және аймақтағы
шайылумен және Юра іргетасы жыныстарында таралған. Оның қимасы төменгі
бөлімге – даул, Қарашатау свитасы, ал жоғарғы бөлімі Қызыл қия свитасы
құрамында мүшеленеді.
Төменгі бөлік-К1
Даул свитасы ( К1 d) төменгі неокомның төменгі даулына және жоғарғы
даулына немесе жоғарғы неокомның жоғарғы даулына бөлінеді. Төменгі қосалқы
свитасы негізінде аймақтың мұнайлы Арысқұм горизонтына бөлінеді.
Арысқұм горизонты ( К1 аr) . Горизонтқа әртүрлі түйіршікті құмдармен
құмдақтармен және гравилиттермен құралған М- ІІ мұнай газды қабаттар
қосылған. Қалыңдығы 9-36м аралығында ауытқиды.
Қарашатау свитасы ( К1 kr) свитасы даул свитасында шайылумен жатыр,
саздар түбінде гравилиттер қабаттарымен түзілген сұр құмдақтардан құралған.
Свита жасы апт орташа және альб тесікті- тозаңды кешенмен белгіленген,
қалыңдығы 340м .
Төменгі – жоғарғы бөлік- К 1-2
Құмдар және құмдақтардың қабаттасуымен ала түсті сазды
алевролиттермен, монтморилонит-каолинитті саздармен құралған, орташа
қалыңдығы 265м .
Жоғарғы бөлік- К 2
Оның құрамында төменгі тұран балапан свитасы және жоғарғы тұран-
сенонның бөлшектелген түзілімдерімен айқындалады.
Балапан свитасы ( К1 be ) құм және құмдақтар қабаттарымен саздар
алевролиттермен ұсынылған қалыңдығы 105м дейінгі теңіздік сұр түсті
түзілімдермен қалыптасқан.
Жоғарғы Тұран-сенон ( К1 t2 -sn ) қалыңдығы 80м. Шеткі бөлігіндегі
жоғарғы тастар қабаттармен алатүсті құмдар, саздар және алевролиттер
қабаттармен ұсынылған.
Палеоген-төртік жүйесі –P-Q
Түзілімдері қиманың жоғарғы бөлігіндегі эолом, құмдармен,
алевролиттер, суглинкалармен карбонатты құмдақтар, сұр, жасыл-сұр саздармен
ұсынылған.
1.3. Тектоника
Арысқұм кенорны Арысқұм иіндіойысының батыс бөлігін күрделендіре
түсетін Арысқұм грабен - синклиналды ең аса көп иілген орталық бөлігінде
орналасқан. Арысқұм ойысы Оңтүстік-Торғай ойпатынан шеткі Оңтүстік бөлігіне
орналасқан.
Құрылымның құрылысы үш негізгі көрінетін беткейлер бойынша : ІІб , ІІІ
а және ІІІб бойынша сипатталған. Барлық беткейлер бойынша құрылым өзімен
Солтүстік – Шығыстан басты Қаратау кескіні аймағынан ,Оңтүстік батыстан
аяқталған изогипспен шектескен жартылай дөңбек күмбезді болып орналасқан.
ІІб – горизонты бойынша құрылымның ең шекті өлшемі 30х60 км.
1.4. Мұнайгаздылық
Оңтүстік-Торғай ойпатының Арысқұм иінді ойысының мұнайгаздылығы
Арысқұм кен орнынан шығысқа қарай 70 км-де орналасқан Құмкөл мұнай кен
орнының ашылуымен дәлелденген.
Арысқұм иінді ойысында жауын-шашын жиналудағы ірі ырғақтармен
байланысты 3 белгіленген және екі келешекті мұнайгазды кешендері айқын
көрінеді.
Орналасқан санына байланысты орта юра, жоғары юра және төменгі неоком
кешендері жатады.
Келешектегі мұнайгаз санына төменгі юра және жоғарғы неоком кешендері
жатады.
Арысқұм кен орнында төменгі неоком түзілімдерінің өнекәсіптік
мұнайгаздылығы белгіленген, мұнда арысқұм өнімді беткейі (K1nc1)
айқындалған. (K1nc1) беткейі барлық ұңғымаларда қатты айқындалып, кен орны
көлемі бойынша жақсы көрінеді. Беткейге мұнайлы сілемдермен газ шоғыры
қосылған.
Кеніш үшін жабын болып төменгі неокомныңсаз балшықты жыныстарының
қабатшасы қызмет атқарады.
Мұнайлы жиектері газды шоғыры 1053,6 м – 927,8 м тереңдіктегі
арақашықтықта орналасқан. Кеніш 14 ұңғымамен сынап көнуі арқылы зерттелген.
Кеніштің мұнайлы бөлігі 5 ұңғымамен зерттелген. №14 ұңғымадан алынған
ең жоғарғы өнім 93,6 м3 тәу. мөлшерін көрсетті.
Газдың ең төменгі бөлігі №12 ұңғымада белгіленген және оның ең төменгі
деңгейі -884,6 м. Осындай ұңғымадан газ алынған қабат-коллектор табанының
белгісі -885 м-ге тең.
№7 ұңғымадан 1023,6-1026,6 м және (-884,7 - 887,7 м) аралықта
тәулігіне 73 м3 тәу. көлемде мұнай және 37 мың м3 тәу көлемінде газ
алынды.
Жоғарыда айтылған газды-мұнай шекарасы №7 ұңғымадан газды мұнай ағысы
алынған арақашықтықтағы қос коллектор қабаттар аралығындағы арақашықтық -
885 м деңгейіне тең болады.
Мұнай-су шекарасы кеніш ауданының үлкен бөлігінде -913 м тереңдік
деңгейінде қабылданған.
№8 ұңғымада -902,9-915,9 м белгілерінде 75%-ке дейінгі мұнайлы
2м3тәу. өнімде сулы мұнай алынды. Табан суларын жою үшін 902,9 - 909,9 м
тереңдікте орнатылған цемент көпірі нәтижесінде сусыз мұнай алу мүмкін
болмады.
ГИС деректерінің интерпретациясы нәтижесі бойынша мұнай қабатының
табаны -912,1 м тереңдікке, ал су қабатының жабыны – 913,9 м тереңдікке
сәйкес келеді.
№14 ұңғымада -910,7- 916,7 м белгісі аралығын сынау кезінде фонтанды
ағын алынбады, ұңғыманы жуу кезінде сағадан 8 м3 мұнай және 0,8 м3 қабат
суы алынды.
Осы ұңғымада -902,7- 906,7 м белгісі аралығынан сусыз мұнай фонтаны
алынды. Мұндағы мұнай қабатының табаны -912,9 м тереңдікте, ал су
қабатының жоғарғы бөлігі -914,7 м. тереңдік белгісінде орналасқан.
Өнімді коллекторларды ашқан №66 с құрылымдық ұңғымада ГИС деректері
бойынша мұнай қабатының табаны дәлелденген мұнайға қаныққан кернмен -907,6
м тереңдік белгісінде орналасқан.
№19 ұңғымасының аймағында сумұнай шекарасы -915 м тереңдікте
орналасқан. Берілген ұңғымада -913,4 - 915,4 м аралығын және -917,4-919,4м
аралығын сынау кезінде 2,64 м3тәу өніммен сусыз мұнай алынды.
№19 ұңғымасында ГИС мәліметтері бойынша мұнай қабатының табаны -915,0
м тереңдік белгісіне сай келеді, ал 1 м қалыңдықтағы қабат-коллекторының
табаны -918,0 м тереңдікте орналасқан.
ГНК және ВНК ескерумен кеніштегі газ бөлігінің және мұнай
қабатының биіктік қалыңдығы 81-27м –ге тең болады.
Өнімділіктің жалпы ауданы 9021,0 га-ға тең. Осыған байланысты таза газ
аумағы 58,6%, газмұнайлы аумағы -12,2% , таза мұнай аумағы- 15,8% және
сумұнайлы аумақ -18,4% құрайды.Арысқұм өнімді горизонты кенішінің қабаты
тектоникалық экрандалған.
Арысқұм кен орнын барлау процессінде төменгі неоком және жоғары юра
қабатшаларынан газ көзі бар екендігі анықталды.
Жоғарыда жатқан төменгі неоком шөгіндісінде №3 ұңғымадан өнімділігі 60
мың м3тәу болатын газ тереңдігі -940-945 м аралығында және -907-910 м
аралығында өнімділігі 77,9 мың м3тәу болатын газ көлемі алынды.
Кернді алу деректеріне сүйене отырып кен орнының жыныстары
сазбалшықты, аргилитті және сирек кездесетін құмтастар және алевролит
қабатшаларынан тұратыны анықталды.
Ал басқа ұңғымаларды сынау кезінде газ көзі табылған жоқ.
№3 және №6 ұңғымаларының қималарын салыстыру кезінде әртүрлі
гипсометриялық белгілерде жатқан өнімділікті қабаттар өзара түзетілмейді.
Осыдан №3 және №6 ұңғымалар ауданында кішкене газды, құмды-
алевролитті линзалардың төменгі неоком шөгінділерінде болуы туралы айтуға
болады.
1.5. Өнімді қабаттың коллекторлық құрылымы, қабат сипаттамасы
және олардың біртексіздігі
ГИС деректері бойынша K1nc1ar өнімді қабаты 5-8 құм-гравелитті қабат –
коллекторлары түрінде сипатталған. Қатпардың осімен оңтүстік- батыс қанаты
жағына ойыстау кезінде тығыз сазды өткізбейтін түзілімдер бөлігінің алмасуы
жүреді. Қабат беткейінің ең үлкен бөлінуі №18 және №14 ұңғымаларда
белгіленген, мұнда қабат коллекторларының саны 7-8 –ге жетеді.
Жалпы тиімді қалыңдықтар 2,2 метрден 27 метрге дейін өзгеріп отырады.
Жалпы тиімді қалыңдықтар қатпардың осьтік бойына сәйкес келеді.
Газға қаныққан қалыңдықтар 3,2 метрмен 12,6 метр аралығында өзгеріп
отырады, ал мұнайлықтың толық кескіні тиімді мұнайлылықтың толық кескінінің
шектеулі қалыңдығында 1,2 м өзгеріп отырады.
Өнімді қабаттың коллекторлары жоғары сүзілетін-сыйымдылық
қасиеттерімен бос цементтелген құмдақтар мен гравилиттер түрінде
көрсетілген. Газға қаныққан коллекторлардың кеуектілігі орташа есеппен
0,174 бірлік үлесіне тең ал, мұнайдың кеуектілігі – 0,186, ал үлгілер
бойынша кеуектілік 0,225 бірлік үлеске тең болады, осыған сәйкес
өткізгіштік 0,003 тен 0,0143 мкм2 аралығында ауытқиды.
1.1-кестеде кеніштің мұнай бөлігінің коллектор жыныстарының
сипаттамасы көрсетілген. Бәрінен бұрын, коллекторлардың сүзілу-көлемінің
қасиеттері көбірек болжанады, яғни кернді айқындау аса тығыз үлгілерде
жүргізіледі, ал сол уақытта бос үлгілер шықпайды немесе талдау негізінде
бұзылады. Сынақ деректерінен коллекторлардың мұнай бөлігінің өткізгіштігі
орташа 0,142 мкм2 құрайды.
Беткейдің құмдылығы 0,14 тен 0,82 аралығына дейінгі кең диапазонда
өзгеріп отырады. Беткейдің орташа құмдылығы 0,58 бірлік үлесті құрайды.
1.1-кесте. Қалыңдық сипаттамалары
Қалыңдық Параметрлер атауы Неоком горизонты
1 2 3
Жалпы Орташа мәні, м 18,08
Вариация коэффициенті, % 0,379
Өзгеру аралығы, м 8,0-35,4
Газға қаныққан Орташа мәні, м 7,9
Вариация коэффициенті, % 0,390
Өзгеру аралығы, м 1,0-12,6
Мұнайға қаныққан Орташа мәні, м 8,3
Вариация коэффициенті, % 0,369
Өзгеру аралығы, м 1,2-15,0
Суға қаныққан Орташа мәні, м 9,06
Вариация коэффициенті, % 0,759
Өзгеру аралығы, м 1,0-22,4
Жалпы тиімділік Орташа мәні, м 11,6
Вариация коэффициенті, % 0,541
Өзгеру аралығы, м 2,2-27,0
1.2-кесте. Біртексіздік сипаттамаларының
статистикалық көрсеткіштері
Қабат Анықтауға Құмдылық Жіктелу коэффициентінің
анықталған коэффициентінің бірлік бірлік үлесі
ұңғымалар үлесі
саны
Орташа мәніВариация Орташа мәніВариация
коэф-ті коэф-ті
1 2 3 4 5 6
М-ІІ 19 0,58 0,307 4,1 -
1.3-кесте. М-ІІ горизонтының мұнайгазғақанығуы
және коллектор қасиеттерінің сипаттамалары
Анық-тау Атауы ӨткізгіКеуектіБастапқы Суға
әдісі штік лік байланыс-
мкм2 Бірл.үл ты қанығу
есі Бірл.үлес
і
Мұнайға Газға
қанығу, қанығу
бірл.үлесБірл.үл
і есі
Кернді Ұңғыма саны, 1 4 - - -
зертха-надана
лық
зерттеу
Анықталу саны, 7 20 - - -
дана
Орташа мәні 0,0035 0,152 - - -
Вариация коэфф. - - - - -
Өзгеру аралығы 0,003-00,074-0- - -
,0143 ,234
Скважи- Ұңғыма саны,дана - 4 4 - -
наны
геофизика
лық
зерттеу
Анықталу саны, - 20 13 - -
дана
Орташа мәні - 0,186 0,66 - -
Вариация коэфф. - - - - -
Өзгеру аралығы - 0,12- 0,52-0,8 - -
Скважи-наҰңғыма саны,дана 3 - - - -
ны
гидроди-н
амика-лық
зерттеу
Анықталу саны, 3 - - - -
дана
Орташа мәні 0,142 - - - -
Вариация коэфф. - - - - -
Өзгеру аралығы 0,118-
Жобалауда 0,142 0,186 0,66; - -
қабылданғаны 0,61
6. Мұнайдың, газдың, конденсаттың және судың құрамы және
қасиеттері
Кен орны бойынша мұнай,газ және конденсаттың құрамын және қасиеттерін
зерттеу ОңтҚазгеология ПГО (Алматы қаласы), ИГИРНИГМ және ОМП ТашГУ және
Оңтүстік Қазақстанның мұнай зерттеу экспедициясының зертханасында
жүргізілді. Мұнайдың тауырлы сапасын талдау ҚазССР ИХН және ПС АН
өткізілді.
1.6.1. Газдан ажыратылған мұнайдың құрамы мен қасиеті
Өнімді қабаттардың мұнайларының физика-химиялық сипаттамалары 6
ұңғыманың (№1п,7,8,14,19,13) 18 беттік сынақтары бойынша зерттелген,
олардың 14 сынағы Арысқұм өнімді горизонтындағы мұнай қасиетінің
сипаттамасы анықталған. Арысқұм өнімді қабаты мұнайының құрамының өзіндік
қасиеттері тұрақты болып келеді.
Мұнай тығыздығы 0,8415 тм3 – тен 0,8957 тм3 аралығында өзгеріп
отырады. Ашық фракциялардың болуы (3000С дейін) 7%-тен 33%-ке дейін,ал
бензин фракциясы (2000С дейін). М-ІІ өнімді қабатының мұнайлары: аз
күкіртті (күкірт құрамы 0,46%-дейін, тек №1п ұңғымасын талдау кезінде 0,84%-
ке жеткен), шайырлы (асфальтен-шайырдың құрамы 16,65% дейін), жоғары
парафинді (парафин құрамы 9,7 %-ден 27,82% дейін). ИГИРНИГМ талдауы
бойынша бензин фракциясы топтық көмірсутекті құрамы бойынша мұнай нафтенді
циклға байланысты 59,9% дейін, парафинді тізбекке байланысты 39,1% дейін
және ароматты көмірсутектер 16,8%- ден 23,1%-ке дейін.
Мұнайдың қату температурасы +120С тан+240С-қа дейін, жеклеген
талдаулар бойынша 290С қа дейін. Мұнайдың қату температурасының жоғары
болуына байланысты стандартты жағдайлардағы тұтқырлықты өлшеу
жүргізілмейді.
2. Қабат жағдайындағы мұнайдың қасиеттері
Арысқұм өнімді горизонтының мұнайының қасиеттері Оңтүстік Қазақстан
НРЭ тереңдікті зерттеу зертханасында №7, 14, 19 ұңғымаларына 14 сынақ
жұмыстары жүргізілген.
Талдау жұмыстарының нәтижесі қабат мұнайының қанығу қысымы қабат
қысымынан төмен екендігі көрініп тұр және ол 5,8 МПа – 9,3 МПа дейінгі
аралығында ауытқып отырады.
Динамикалық тұтқырлық 2,59-4,84 мПа*с-ті құрайды. Мұнайдың құрамындағы
газ мөлшері ұңғымалар бойынша 19,2 м3т – дан 55,2 м3т дейін өзгеріп
отырады. Газдың мұнайда еру коэффициенті 2,8-5,2
м3(м3*МПа) құрайды. Орташа газқұрамы 39,7 м3т болғанда орта есеппен
көлемдік коэффициент 1,09- ға тең болады. Қабат температурасы 430С –тан
450С аралығында болады.
3. Мұнай құрамындағы бос және еріген газдың сипаттамасы
Еркін газдың құрамы мен қасиеті кеніштің газды бөлігіндегі барлық
ұңғымалардағы 23 сынақта зерттеліп, мұнайдағы еріген газдың 8 сынақтары
зерттелген.
Еркін газ негізінен метаннан тұрады, оның үлесі 95,04 % -ды құрайды.
Метанның гомологтық құрамы пайыз мөлшерінде есептеледі ,ал этанның пайыздық
мөлшері аз болады. Құрамында С5+в болуы шамамен 0,99%, ал газдың құрамында
күкіртсутегі кездеспейді. Бойл-Мариотт заңынан газдың ауытқуына есептелген
түзету 1,203 ке тең.
Мұнайдағы еріген газдың еркін газдан айырмашылығы аз метанды болуында,
оның орташа мәні 70,86% -ке тең. Орташа көмірқышқыл газы мен азоттың көлемі
өте аз мөлшерде, яғни орта есеппен 3,04% және 3,46% және күкіртсутегі-0,1%
ал гелий -0,06%.
4. Конденсаттың сипаттамасы
Конденсаттың физико-химиялық қасиеттері беттегі жағдайларда ЦЛ ПГО
Оңтүстікгеология және ИГИРНИГМ-де 9 сынақ бойынша іріктелген. Шикі
конденсаттың құрамы 1.4-кестеде көрсетілген.
Конденсаттың тығыздығы 0,7386 – 0,7883 гм3 аралығында өзгеріп
отырады. Күкірт құрамына келетін болсақ конденсат аз күкіртті болып келеді
(күкірт 0,01- 0,06), 2000С температураға дейін қайнайтын ашық фракциялар 94
% мөлшерінде болады, бастапқы қайнау температурасы 390С. Конденсат
құрамындағы парафиннің мөлшері 0,01- ден 1,3 % дейін.
5. Жер асты суларының физикалық қасиеті мен химиялық құрамы
Арысқұм кен орнының өнімді горизонттарындағы қабат сулары В.А.Сулиннің
жіктемесі бойынша өзімен хлоридкальций түріндегі хлорид тобына және натрий
тобына жататын тұзды болып келеді. Юра сулы горизонтының минералдығы 61,6-
86,7 гл аралығында өзгеріп отырады, неоком горизонтында 43,3- 62,3 гл
аралығында болады. Суы қышқыл, РН орта есеппен -6,3 , тоттандырғыш,
цементке қатысты агрессивті. rNa+ rCl- коэффициенті 0,74-0,94 аралығында
өзгеріп отырады. Шеллер коэффициенті 0,012-0,202 аралығында. Судың
қаттылығы 130-312 мгэкв.л. Суы өте қатты, ыстық (0С). Қабат суындағы
иондардың орташа мәні 1.8- кестеде көрсетілген.
Арысқұм кен орындарындағы қабат суларында иодтың мөлшері өте аз,
шамамен 1,2-3,5мгл. Судағы амонийдің құрамы тұрақте емес, ол 1,6-120 мгл
аралығында өзгеріп отырады. Кен орнындағы судың құрамында радий мен уранның
мөлшері өте жоғары: Ra – 0,03*10-11 – 7,87*10 -11 кюл аралығында, ал U –
0,005- 0,035 мгл аралығында өзгеріп отырады. Судың минералдығы өсуіне
байланысты уранның мөлшері де азайып бара жатыр. Қалған микрокомпоненттер
өте аз мөлшерде кездеседі.
Жоғарыда көрсетілген мәндерге сүйене отырып , қорытындысында Арысқұм
кен орнының суы ыстық және минералды (86,7 гл) екенін білеміз.
Қабат суларының гидродинамикасы бойынша деректерді талдау нәтижесінде
коллекторлардың сүзілу қасиеті жақсы екендігін көрсетеді. Кен орнының
ауданы гидрогеология деректерінің қосындысы кеніштің серпімді суарынды
режимде болжауға мүмкіндік береді.
1.4-кесте. Арысқұм кен орны. Қабат мұнайы, газы және суының қасиеті
М-ІІ
Атаулары
Зерттелгені өзгеру Орташа
аралығы мәні
Скв.саны. сыналған
(скв.номері)
1 2 3 4 5
а) Мұнай
Газға қанығу қысымы, МПа 3(7,14,19) 13 5,8-9,3 8,18
Құрамындағы газ, м3т 3(7,14,19) 14 19,6-55,2 39,7
Газ факторының қосындысы,
м3т
Тығыздығы, тм3 3(7,14,19) 14 0,793-0,841 0,818
Тұтқырлығы, мПа*с 3(7,14,19) 14 2,59-4,84 4,03
Парафинге қанығу
температурасы, 0С 3(7,14,19) 14
Қабат температурасы, 0С 3(7,14,19) 4 43-45 44
б) Газ
Қабаттағы қысымы, мПа 4 8 9,55-10,68 10,5
Қабат температурасы, 0С 4 8 35,8-41,85 37,1
Тығыздығы, гсм3 4 8 0,740 0,740
Келтірілген қысым, МПа 4 8 2,09-2,49 2,31
Келтірілген температура, 0С4 8 1,54-1,58 1,57
Көлемдік коэффициент 4 8 0,086-0,104 0,093
в) Конденсат
Тұтқырлық, мкм2с 4 6 0,8787-1,0730,96
Тығыздық, гсм3 5 9 0,738-0,788 0,755
Қату температурасы, 0С 4 6 -21 -21
Қайнау температурасы, 0С 5 9 +31; +43,5 +39
г) Қабат суы
Жалпы минералдығы, гл 3(1п,8,14) 4 51481-62301 56765,2
Тығыздығы, гсм3 3(1п,8,14) 4 1,01-1,05 1,01
1.5-кесте. Қабат мұнайының және газдан ажыраған мұнайдың
құрамындағы компоненттері. М-ІІ (мольдік құрамы, %)
Атауы Стандартты жағдайдағы қабат мұнайын
бірнеше рет газдан айыру
Күкіртсутегі 0,10
Көмірқышқыл газы 3,04
Азот .Оның ішінде: 3,46
Гелий
Метан 0,06
Этан 70,86
Пропан 11,07
Изобутан 3,42
Н.бутан 2,23
Сутегі 2,66
Оттегі 0,722
С5Н12 0,844
Молекулярлық массасы, кгкмоль 1,43
Тығыздығы: - газ, гсм3
- газға қатысты 0,972
- мұнай, тм3 0,806
1.6-кесте. Еркін газдың құрамының компоненттері.
М-ІІ (мольдік құрамы, %)
Атауы Стандартты жағдайдағы қабат мұнайын
бірнеше рет газдан айыру
Күкіртсутегі -
Көмірқышқыл газы 0,68
Азот . Оның ішінде: 3,01
Гелий 0,04
Метан 81,0
Этан 6,33
Пропан 5,07
Изобутан 1,02
Н.бутан 1,66
Циклопентан 0,47
Сутегі 0,3
Оттегі 0,22
Молекулярлық массасы, кгкмоль
Тығыздығы:
газ, гсм3 0,861
газға қатысты 0,714
(ауа бойынша)
- мұнай, тм3
1.7-кесте. Газдан ажыратылған мұнайдың фракциялық
құрамы және физико-химиялық құрамы. М-ІІ
Атауы Зерттелгені өзгерудің Орта-ша
ара мәні
қашықтығы
Скв. сыналғаны
(скв. номері)
1 2 3 4 5
440С –дағы кинематикалық
тұтқырлығы , мм2с
Қату температурасы, 0С 2 3 2,8-5,75 4,1
5 11 +12 ; +29 +19
Массалық Күкірт 5(1п,7,8,14,114 0,14-0,84 0,33
құрамы,% Силикагелді 9)
шайыр 14 6,76-16,65 12,95
Асфальтендер 5(1п,7,8,14,114 0,09-2,61 0,87
Парафиндер 9) 14 9,7-27,82 16,4
5(1п,7,8,14,1
9)
5(1п,7,8,14,1
9)
Фракцияның 1000С 3(1п,7,14) 3 0,5-1 0,83
көлемдік 1500С дейін 5(1п,7,8,14,113 5-16,5 8,85
шығысы, % 2000С дейін 9) 14 2-24 14,5
3000С дейін 5(1п,7,8,14,114 7-33 24,3
9)
5(1п,7,8,14,1
9)
1.8-кесте. Қабат суындағы иондардың және қоспалардың құрамы. М-ІІ
Иондар құрамыЗерттелгені өзгерудің Орташа мәні
ара қашықтығы
Скв. сыналғаны
(скв. номері)
1 2 3 4 5
Cl- 3(1п,8,14) 4 33007-38200 33031,75
S04- 3(1п,8,14) 4 14-369 108,75
HC03- 3(1п,8,14) 4 85-671 247,5
Ca++ 3(1п,8,14) 4 2094-5100 3241,25
Mg++ 3(1п,8,14) 4 369-772 596,75
Na++K+ 3(1п,8,14) 4 16572-20842 19375,5
pH қоспасы 3(1п,8,14) 4 6,3-7,4 6,32
6. Физико-гидродинамикалық сипаттамасы
Игерудің технологиялық көрсеткіштерін және соңғы мұнай бергіштік
коэффициентін анықтау гидродинамикалық есептеу жолымен жүргізіледі.
Мұнайдың алыну коэффициенттерін бағалау бойынша гидродинамикалық есептеу
схемалары бірқатар өктемді функцияларды пайдалануда негізделеді.
Зертхана жағдайларында су мен мұнайдың ығыстырылу коэффициентін
сараптамалық анықтаудағы тәжірибелер Арысқұм кен орнынан натуральды керн
үлгілерінде КазНИГРИ институтымен жүргізілген тәжірибелер бойынша
орындалды.
Алдымен қабат суы мен қаныққан вакумдалу, моделдерді жинақтау,
бастапқы өткізгіштіктерді өлшеу, қалдық сулардың түзілуі, үлгілердің
мұнайда қанығуы және қабат суын ығыстыру жүргізілді.
1.9-кесте. Үлгі параметрі және кеуекті ортаның сипаттамасы
№№ №№ ұңғымаАлу Литология d, см L,см m,% K,
моделдер аралығы,м мкм2
1 2 3 4 5 6 7 8
1 19 1045-1046 Алевролит 2,9 10,5 29 0,035
2 19 1042-1044 Алевролит 2,9 10,5 25 0,076
Гравелит
3 19 1044-1045 Алевролит 2,9 10,5 26,1 0,121
Құмтасты
4 19 1041-1042 Гравелит 2,9 10,5 24,4 0,256
5 19 1040-1041 Гравелит 2,9 10,5 21,3 0,320
Моделдер өлшемдері, олардың параметрлері және Арысқұм кен орнының
параметрлері бойынша нақты сипаттамалары:
Мұндағы: =0,0033 смсек- ығыстыру жылдамдығы;
4,42 мПа*с – мұнай тұтқырлығы;
=26 динсм –беттік керілу.
Үлгі үшін ығыстыру фазасы ретінде 7-ұңғымадан алынған Арысқұмның
газсыздандырылған мұнайы алынған. Мұнай қабат жағдайларындағы тұтқырлықтың
мәніне сәйкес қабат температурасы t=+450С болғанда тұтқырлығы 4,42 мПа*с-қа
дейін сульфирленген керосинмен араласқан.
Ығыстыратын сұйық ретінде параметрлері: минералдығы - 70,46 мПа*с,
тығыздығы – 1,039 гсм3 , қабат температурасы- +450С , тұтқырлығы – 0,78
мПа*с болатын қабат суы қатысты.
Шығарылған су балансы бойынша бастапқы суға қанығу Sсв=0,319-0,328
аралығында болады.
Мұнайды сумен ығыстырып шығару коэффициентін есептеп шығару келесі
теңдеумен анықталады:
мұндағы: SH –байланысқан судың мазмұны мен анықталатын бастапқы
мұнайға қанығушылық;
SH*- қалған мұнайға қанығушылық;
Су мен мұнайды ығыстырудағы тәжірибелер W=99% шекті сулылық кезінде
аяқталады және де айдалу көлемі саңылаулар көлемінен Vайд = 6-7 құрайды.
Өңделудің негізгі режимі мұнайды сумен ығыстырумен байланысты
КАЗНИГРИ-де берілген процесті бейнелейтін тәжірибелер сериясы орындалған.
Ығыстыру бойынша негізгі тәжірибелер қорытындысы 1.10-кестеде
көрсетілген.
1.10 – кестесі Ығыстыру қорытындылары
Параметрлер Тәжірибелер №
І ІІ ІІІ ІV V
Өткізгіштер, мкм2 0,035 0,076 0,121 0,256 0,320
Қалдық суға қанығушылық, бірл. 0,328 0,320 0,312 0,289 0,319
үлес
Бастапқы мұнайға қанығушылық, 0,672 0,680 0,692 0,711 0,681
бірл. үлес.
Қалдық мұнайға қанығушылық, 0,334 0,317 0,289 0,234 0,219
бірл.үлес.
Ығыстыру коэффициенті, бірл.үл. 0,501 0,534 0,581 0,670 0,683
Су айдау көлемі (үлгі жыныстың 6,0 6,5 6,2 5,9 7,2
көлемі бойынша)
Кестеде көрсетілгендей коллекторлар үшін мұнайды сумен ығыстыруға
арналған коэффициент өткізгіштікке тікелей байланысты. Соңғы өсуге
байланысты ығыстыру коэффициенті біркелкі өседі.
8. Мұнай, газ және конденсат қорлары
Арысқұм кен орнының қорлары алғашқы рет 1988 жылы 15-қарашада
Маңғышлақтың ЭГИС, ВНИГНИ және Оңтүстік Қазақстан мұнай барлау
экспедициясының, Қазақстандық тәжірибе -әдістемелік экспедициясының
қызметкерлерімен есептеліп, СССР ГКЗ -ға ұсынылды.
Еркін газ, конденсат, мұнай және еріген газдың Арысқұм беткейінің
түзілімдеріндегі баланс қорларына сәйкес келесі сандарда санаттар бойынша
қайта есептеуге жіберілді:
Еркін газ, Конденсат Конденсат Мұнай, мың.т. Еріген газ,
млн.м3 құрамы гм3 мың.т. млн.м3
С1 С1
С1 С2 С1 С2
6476 16.0 104 20095 9112 798 362
Мұнайды және конденсатты алу коэффициенті және өндірілетін мұнай қорын
алу көлемі сәйкесінше келесі көлемде есептеледі:
Өндіру коэффициентті Мұнай, мың.т. Еріген газ, млн.м3Конденсат ,
мың.т.
С1
Мұнай Конденсат
С1 С2 С1 С2
С1 С2
0,3 0,2 0,88 6028 1822 239 72 92
Еріген газдағы этан, пропан, бутан және гелийдің қоры категория
бойынша келесі көлемде:
компонеттер Құрамы, Қорлар , мың. т. (гелий - мың. т.)
Молярлық %
баланстық өндірілген
С1 С2 С1 С2
этан 8,86 88 40 26 8
пропан 3,42 50 23 15 5
бутан 4,89 94 43 28 8
гелий 0,06 479 217 143 43
Мұнайды алу коэффициенті табиғи режим жұмысы шартындағы қор үшін С1-
категориясы 0,3-ке тең, С2 категориясы үшін -0,2-ке тең. Комиссия шешімі
бойынша сараптаудың нәтижесінде саз-балшықты цементте коллектор жыныстарын
құрайтын монтмориллиониттің үлкен мөлшерде болуына байланысты және қабатқа
салқын суды айдау нәтижесінде тау жыныстары ісініп, өткізгіш каналдарды
бітеп тастауы мүмкін болуына байланысты кенішті игеру мүмкін еместігі
айтылды.
Арысқұм горизонтына су айдау бойынша өндірістік-тәжірибе жұмыстары
1989 жылдың 24-қыркүйегінен 21-қараша аралығында жүргізілді.
Өндірістік тәжірибе жұмыстарының қорытындысын есепке ала отырып өнімді
қабат қоры СССР ГКЗ-ға қайта ұсынылды. СССР ГКЗ 01.07.90 жылы қорды бекіту
туралы шешім шығарды.
29.09.89 жылы бекітілген қор және еріген газды және мұнай қорын
өндіруге 01.07.90 ж. қайта бекітілген баланстық қор жобада қолданылды.
1.12-кестеде мұнай және еріген газдың есептелген қоры көрсетілген.
1.12-кесте. Арысқұм кен орны. Мұнайдың және еріген газдың
есептелген қоры.
Го Ау-мақ Қор Мұ най лы Орт.мұ
ри категорияслық ауд. найға
зонт ы қанығу қа
лың дығы,
м.
1 Қабаттың серпімді сыйымдылық Па-1 5*10-10
коэффициенті
2 Өткізгіштік k М2 3,7*10-13
3 Қоректену контурының радиусы R М 5000
4 Газдың молярлық массасы M Кгмоль 17,787
5 Газдың салыстырмалы тығыздығы 0,614
6 Шекті қысымы Ркр МПа 4,55
7 Шекті температурасы Ткр 0К 198,1
8 Бастапқы қабат қысымы Р0 МПа 10,5
9 Қабат температурасы Тпл 0С 36,8
10 Келтірілген температура Тпр 0С 1,56
11 Келтірілген қысым Рпр МПа
12 Беттік керілу Z0
13 Шектеулі қабаттағы өзгеріс р МПа
14 Коэффициент А
15 Коэффициент В
16 Газ шапкасындағы газ көлемі Vг М3
17 Газ қоры Qг М3
2.4-кесте. Келтірілген геолого-физикалық сипаттамалар.
М-ІІ ( мұнай бөлігі)
Параметрлер Толық Оның ішінде:
қабат
бойынша
НЗ ГНЗ ВНЗ
Орташа жату тереңдігі, м 1030 ВНК-913 ГНК-886
Кеніш түрі
Коллектор түрі Терригенді
Мұнайлылық ауданы, мың.м2 81156137 76903312100806531
Орташа жалпы қалыңдығы, м 18
Газдылық қалыңдығы, м 7,9
Мұнайлылық қалыңдығы, м 8,7
Кеуектілік , бір. үлесі 0,22
Орташа мұнайға қанығу, бір.үл.0,66
өткізгіштік , мкм2 0,142
Құмдылық коэффициенті, б.үлес 0,58
Жіктелу коффициенті, бір.үлес.4,1
Қабат температурасы, 0С 44
Қабат қысымы, МПа 10,49
Қабат шартындағы мұнай 4,03
тұтқырлығы, мПа*с
Мұнайдың кинеметикалық 4,1
тұтқырлығы, 440С-тағы
Қабат жағдайындағы мұнай 0,818
тығыздығы, тм3
Станд. жағдайдағы мұнайдың 0,854
тығыздығы, тм3
Мұнайдың көлемдік коэф. 1,09
Судың көлемдік коэф. 1,028
Мұнайдағы күкірт көлемі, % 0,33
Парафин мөлшері, % 16,4
Мұнайдың газбен қанығу қысымы,8,18
МПа
Мұнайдағы газ мөлшері, м3т 39,7
Қабат жағдайындағы судың 0,78
тұтқырлығы, мПа*с
Қабат жағдайындағы судың 1,038
тығыздығы, гсм3
Орташа өнімділік, м3(тәу*МПа)46,3
Орташа тұтымдылық, 200
м3(тәу*МПа)
Мұнайдың бастапқы баланстық 29208-20012575- 6715- 9918-
қоры, мың. т. 96 8054 5160 6882
С1С2 категориясы бойынша 9112 4521 1555 3036
Мұнайдың бастапқы өндірілген 10174- 4931- 2117- 3126-
қоры, мың. т. 8352 4027 1806 2519
С1С2 категориясы бойынша 1822 904 311 607
Мұнайды алу коэффициенті, 0,41 0,5 0,35 0,366
С1С2 0,2 0,2 0,2 0,2
2.4. Қабатқа әсер етуге арналған жұмыс агенттерін негіздеу
Арысқұм мұнайгазконденсатты кен орнын игерудің технологиялық
схемасына сүйеніп, суды айдау пайдаланудың үшінші жылында қолдану
ұсынылады. Айдау үшін қолданылатын негізгі су көздері болып өндірілген
мұнайдың құрамындағы ілеспе су жатады.
Өнімді қабаттың қабат суы хлоркальций түрінде, минералдығы 56,8
гдм3. Қабат суларының гидродинамикалық мәліметтерінің қорытындысы
коллектор жыныстарының сүзілуі жақсы екендігін көрсетеді. Кен орнының
ауданының гидрогеологиясы бойынша алынған деректер кеніш серпімді суарынды
жұмыс режимінде деп есептейді.
Бірақ та алғашқы жылдары қабат қысымын ұстау үшін және техникалық
жағынан қолданылатын су көздері тапшы болуы бақыланатын болады.
Бірінші жылдары айдауға тапшы болатын су көлемі 234 мың. м3 –ті
құрайды. Жоба бойынша су тапшылығы, пайдаланудың 11- ші жылына дейін
сақталады, сол себептен осы жобада қосымша су көздері ретінде 200-300 м
тереңдікте орналасқан Тұран шөгіндісінің суын пайдалануды ұсыну жөн деп
табылады.
Кен орнын пайдаланудың амортизациялық мерзімі 104 тәулік бойынша
табиғи қор 4980 м3тәу (57,6 лс) құрайды.
Техникалық суға деген сұранысты есептеулер көрсеткендей тұран
қабатындағы жер асты суы толығымен қанағаттандырады.
Егер, суға деген сұраныс өскен жағдайда төменгі қабатта орналасқан
сеноман горизонтының су көздерін пайдалануға болады.
2.5. Өндіруші ұңғымалардың пайдалану әдістері мен жабдықтары
Арысқұм кен орнында ұңғымаларды пайдалану процесі екі әдіспен жүреді.
Фонтандық және механикалық. Кен орнында 39 жұмыс істеуші, пайдаланып жатқан
ұңғымалардың 12-сі фонтанды әдіспен, 27-ұңғыма механикалық әдіспен мұнай
беріп тұр. Фонтандық ұңғымалардың сағалары крест типтес АФ1-65-21 және АФК
–1-65-35(ГОСТ 13846-84) фонтандық арматурамен жабдықталған.
Сұйықтық көтерілісі диаметрі 73 мм НКТ бойымен жүреді. Барлық
пайдаланушы объектілерде НКТ башмағы перфорация аралығынан 10-50 см
жоғары орналасады.
Мұнай өндірудің фонтандық әдісі ұңғыманың сулылығы және өнім бойынша
рентабельді жұмыспен айқындалан, үлкен мөлшердегі сулылықпен жұмыс
істеушілерін механикалыққа ауыстырады, терең сораптық ұңғымалар
пайдаланылады, олар тербеткіш-штангалы СКД 8 және ПШГН-8 ұңғымалары және
винттік сораптармен, “КНДН” ұңғымалармен жабдықталған.
Диаметрі 56 және 43 мм тереңдік сораптар ұңғымаға диаметрі 72 мм
тереңдігі 600,0-1100 м түсіріледі.
Газ ықпалымен күрделіленген ұңғымалар үшін 1100 м тереңдікке
сораптарды түсіргенде, тереңдік сораптарды газдық якорьлармен жабдықтау
керек, ал газдық якорь жоқ болған жағдайда сорапты өнімді горизонттан 20 м
биіктікке түсіріп, сорап астынан ұзындығы 20 м хвостовик орнату керек.
Бағананың ең тиімді құрылымы ұңғымаларға арналған штанг, олар СКД-8
және ПШГН-8 станок тербеткіштермен жабдықталған, сорапты 800 метрге дейін
көтергенде ауыспалы жүктегіш есебімен, ол бірыңғай сатылық бағана ШН-22-20-
У тереңдікке 800 метрден көп тереңдікке сорапты түсіру болып табылады.
Штангілер екі сатылық бағаналарының диаметрі ШНУ 2219-(ГОСТ-13877), сағалық
сальниктік штоктар ШСУ –31-4600, сағалық шток көтергіші ПСШ-6.
Терең сорапты ұңғымалардың сағалары өздігінен орнатылғыш екі қабат
қыртысты УС-1-73-31 сальниктерімен жабдықталады және жинақтау тіркесінен
газ жіберетін қайтару клапанымен де жабдықталады.
Сағаны саңылаусыздандыру (герметизациялау) үшін және сұйықтықты
сараптау жұмысын реттеп, оны ұңғыма сораптары арқылы атқылау үшін және де
технологиялық операцияларын жүргізу үшін, жөндеу және зерттеу жұмыстарын
жүргізу үшін сағалық ОУ-140-146168-656 жабдығы ұсынылады.
2.6. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Дипломдық жұмыс Арысқұм кен орнының мұнай тасымалдау құбырларын
корозиядан қорғау тақырыбында жазылды.
Дипломдық жұмыс үш бөлімнен тұрады:
- Геологиялық бөлімде кен орнының геолого-геофизикалық
зерттеулері стратиграфиясы, тектоникасы, мұнай газдылығы және сулылығы
жайлы мәліметтер енгізілген.
-Технико-технологиялық бөлімде ағымды игеру мен ұңғымалар
қорына талдау жасалған, ұңғымалы гидродинамикалық зерттеу нәтижелері қабат
мұнайының құрамы, кен орнының игеру жобалары, ұңғыма өнімдерін коррозиядан
қорғау жұмыстары және құбырлардың гидравликалық өткізгіштігіне есептер
қарастырылған.
- Еңбекті және қоршаған ортаны қорғау бөлімінде экология мен
қоршаған орта мәселелері, өрт қауіпсіздігі, меңгеру процесін жүргізу
барысында жұмысшылардың техника қауіпсіздігі келтірілген.
Аннотация
Данны дипломная работа написан на тему Защита нефтепроводов от
коррозии на месторождения Арыскум .
Дипломная работа состоит из 3-х частей геологической, технико-
технологической, охрана труда и окружающей среды.
В геологической части приведены общие сведения о геолого-
геофизических исследованиях, стратиграфий тектоники, нефтегазоносность и
водоностность месторождения.
В технико-технологической части рассмотренны анализы текущей
разработки фонда скважин, гидродинамических исследовании скважин, в этой же
части представлены общие сведение о составе пластовой нефти и проект
разработки.
В дипломном работе полностью охвачены проблемы охраны труда и
окружающей среды в нефтедобыче.
Кіріспе
Арысқұм кен орнының игеру жобасы 1999 жылдың 24 маусымындағы № 337
инвестициялар бойынша ҚР минкомитетімен келісілген және Арысқұм мұнай кен
орнындағы көмірсутекті шикізатын барлау және өндірілген қоймаларды
пайдалану құқығына 1998 жылдың 8 қыркүйегінде №1505 ГКИ сериясының
мемлекеттік лицензиясын иеленетін Харрикейн Құмкөл мұнай ААҚ-ның келісім
шарты бойынша жасалған.
Мұнай кен орны 1985 жылы ашылған. Алаң бойынша зерттеулердің
әртүрлі кезеңдеріндегі сейсмобарлау жұмыстары Тұрлан геофизикалық
экспедициясымен жүргізілді.
Кен орындарындағы іздеу барлау жұмыстары Южказгеология ПГО Оңтүстік
Қазақстандық мұнайгазбарлау экспедициясымен бірге жүргізілді. Ұңғымалардағы
кәсіпшілік-геофизикалық зерттеулер ГИС партиясымен орындалды.
Осы еңбекте пайдалану объектілерінің орындалуы, бұрғылауға арналған
өндіруші және су айдайтын ұңғымалардың саны және орындалуы дәлелденген,
игеру варианттары бойынша технологиялық және экономикалық көрсеткіштер
есептелінген, мұнайды өндіру технологиясы, ұңғымалардың өнімдерін
кәсіпшілікте дайындау, жинау жүйесінің талаптары және сулану жүйесі
дәлелденген.
Берілген жоба РД 39-0147035-207-86 сәйкес құралған және кен орнының
өнеркәсіпті пайдалануға орнатуға жобалау – сметалық құжаттаманы дайындауға
негіздеме болып табылады.
1. Геологиялық бөлім
1.1. Кен орнының жалпы сипаттамасы
Арысқұм кен орны әкімшілік қатынаста Қазақстан Республикасының
Қарағанды облысы Ұлытау ауданында орналасқан. Кен орнының географиялық
орналасуы Торғай ойпатының оңтүстік бөлігі және келесі координаттарымен
шектелген: 450-55-460 40 СШ және 640-34 - 65014 в.д.
Жақын мекен жайы Қызылорда қаласы (Оңтүстікте 300 км) және Жезқазған
қаласы (солтүстік шығыста 280 км) және Жосалы станциясы (оңтүстік батыста
120 км) Солтүстік - шығыста 70 км қашықтықта игеріліп жатқан үлкен кен орны
Құмкөл мұнайшылардан вахта–қыстағы орналасқан. Кен орнынан шығысқа қарай
Омск-Павлодар-Шымкент мұнай құбыры өтеді.
Ал орографикалық қабатынаста аудан 100-160 м рельеф белігісімен
жазықталған. Су жүйесі және жер бетіндегі су көзі жоқ. Жануар және өсімдік
әлемі жартылай шөлейт аймағына ұқсас, климат тез өзгергіш, ауа
температурасы қыс мезгілінде – 38- 40 0 С дейін, жазда +30 +35 0С-ге дейін.
Қар көп емес жауын –шашын негізінен қыс-көктем мезгілдерінде болады. Күшті
жел: жазда батыстан; оңтүстік батыстан, қалған жыл мезгілдерінде
солтүстіктен және солтүстік –батыстан соғады.
Арысқұм кен орны Құмкөл кен орнымен тегістелген жолмен байланысқан .
Техникалық жұмыстармен ауыз суға тереңдігі 80-100 метр жоғары бор су
қабатынан алып пайдаланады. Алаң аймағындағы жергілікті халық жаз
мезгілінде мал шаруашылығымен айналысады. Ауданның әлеуметтік-экономикалық
жағдайы нашар дамыған. Арысқұм массиві жартылай бекітілген түйіршік
бүдірқұмнан құралған.
Ауданның ауа-райы тез өзгергіш, мезгілімен тәуліктік ауаның
температурасы тербелісі ылғалдылығы өте тапшы және аз мөлшерде жауын-шашын
болып отырады. Жыл бойындағы түскен ылғал мөлшері 150 мм-ге дейін,
негізінде қыс, күз мезгілдерінде түседі.
Арысқұм кен орнынан солтүстік-шығысқа қарай 87 км қашықтықтаЖиқанбұлақ
құрылыс құмдарының кен орны және осы бағытта 137 км қашықтықта ұсақ тасты
құмды қоспалы Қалмаққырған кен орны бар. Жануарларды суару үшін оларға
жақын жерден Қызылорда гидрогеологиялық экспедициясымен өзгермейтін тегіс
жерден артезиан ұңғымасы бұрғыланған.
Аудан сейсмикалық емес.
1.2. Кен орнының геология-литологиялық құрылымының сипаттамасы
Арысқұм кен орнының қимасында ертепалеозой іргетасыблогы
шоғырланған,терең жатқан мезо-кайнозой түзілімдері қатысады.
Төменгі протерезой-PR1
Іргетас жыныстары төменгіпалеозой жасындағы конгломераттармен және
сазды жіктастармен ұсынылған жүйелі іргетас шығар жерінде тек бір ұңғымамен
ашылған.
Мезозой-Кайнозой-MZ-KZ
Мезозой-Кайнозой шөгінді жынысының түзілімдері екі құрылымдық қабат
астына бөлінеді.
Төменгі қабат асты тафрогенді (борлы) және жоғарғы аралық жұқа тасты
түзілімдерден және грабен синклиналдармен толтырылған төменгі-жоғарғы юра
терригенді түзілімдерден құралған.
Юра жүйесі. (І )
Арысқұм ойпатында юра қимасында үш ритм жиынтығына бөлінеді. Төменгісі
– төменгі бөліктің Сазымбай және Айболинск свитасы түрінде жасалған.
Ортаңғы ритм жиынтығы – ортаңғы бөліктің дощан және қарағансай свитасы
түрінде көрсетілген. Жоғарғы ритм жиынтығы жоғарғы бөліктің Құмкөл және
Ақшабұлақ свитасымен жабылған.
Ортаңғы және төменгі бөліктер J14-J21-2;
Қима 5-ұңғымамен ашылған. Дощан свитасы j1-2d орташа, майда түйіршікті
сұр және ақшыл-сұр құм, кварц, саз, цементі және грабилитте жүретін үлкен
ұсақты құм кездеседі. Көміртектелген өсімдік қалдықтары көп. Орвида
аргелитті қара –сұр түсті ерітінді ағып жатыр. Шөгіндінің қалыңдығы 214
метрден 775 метрге дейін өзгеріп отырады.
Қарағансай свитасы (j2Кс)- қара аргелитке дейін қарасұр ағынды және
сұр, ақшыл сұр құм түрінде жасалған. Аргелиттер қарасұр, қараға дейін құм
қабатшаларынан көмір шөгіндісімен тығыз. Құм орташа ұсақ тасты,
кварцхлоридті мусковидті, цемент-сазды, түйіршік жақсы тапталған
қабаттардан тұрады. Бес ұңғымамен өткен қабаттың толық қалыңдығы свита
қалыңдығы 196 метрден 355 метрге дейін өзгеріп отырады.
Жоғары бөлік (І3).
Жоғарғы юра түзілімдері Құмкөл плитасының құмды-сазды құрылымдарына
және Ақшабұлақ плитасына бөлінеді.
Құмкөл свитасы (J3km) құмшауыт, құм, сұр түсті майда-орташа
түйіршікті алевролитті үш горизонтпен күрделі, құрамы кварц,
кварцолевролитті слюдистті, массивті, цемент сазды, кей жерлері жартылай
қабат түріндегі карбонатты. Горизонттар кен орнын барлық жері бойынша сұр
аргелиттері және сазды олевролиттер қабаттарымен бөлінген.
Төменгі Құмкөл свитасының (J3km) қалыңдығы 60-133 м және төменгі
бөлігінде ұсақтасты конгломераттар және аргелиттермен ұсақтасты
құмдақтармен біркелкі қабаттарынан құралған.
Ортаңғы Құмкөл свитасы (J3km) қалыңдығы шеткі бөліктерінде 275м ден
353 метр аралығында орналасқан.
Ақшабұлақ плитасы (J3аr) Құмкөл свитасына сәйкес , онымен құмды
жыныстардың сазды жынысқа қатып алмасуы түрінде айқын шекаралы түрінде
жатыр.
Свита екі қосалқы свитаға бөлінген, көлдік-жайылмалы фракциялармен
ұсынылған ала түсті карбонатты саздар, алевролиттер және құмдақтардың
қабаттасуында жоғары қарай өтетін құмдар қабаттары мен битуминозды саздар
және аргелиттермен қалыптасқан.
Бор жүйесі- К
Бор жүйесі ауданында және кен орнында аймақтағы шайылумен және жоғарғы
Юраның Ақшабұлақ свитасының бұрышына сәйкес келмеуімен және аймақтағы
шайылумен және Юра іргетасы жыныстарында таралған. Оның қимасы төменгі
бөлімге – даул, Қарашатау свитасы, ал жоғарғы бөлімі Қызыл қия свитасы
құрамында мүшеленеді.
Төменгі бөлік-К1
Даул свитасы ( К1 d) төменгі неокомның төменгі даулына және жоғарғы
даулына немесе жоғарғы неокомның жоғарғы даулына бөлінеді. Төменгі қосалқы
свитасы негізінде аймақтың мұнайлы Арысқұм горизонтына бөлінеді.
Арысқұм горизонты ( К1 аr) . Горизонтқа әртүрлі түйіршікті құмдармен
құмдақтармен және гравилиттермен құралған М- ІІ мұнай газды қабаттар
қосылған. Қалыңдығы 9-36м аралығында ауытқиды.
Қарашатау свитасы ( К1 kr) свитасы даул свитасында шайылумен жатыр,
саздар түбінде гравилиттер қабаттарымен түзілген сұр құмдақтардан құралған.
Свита жасы апт орташа және альб тесікті- тозаңды кешенмен белгіленген,
қалыңдығы 340м .
Төменгі – жоғарғы бөлік- К 1-2
Құмдар және құмдақтардың қабаттасуымен ала түсті сазды
алевролиттермен, монтморилонит-каолинитті саздармен құралған, орташа
қалыңдығы 265м .
Жоғарғы бөлік- К 2
Оның құрамында төменгі тұран балапан свитасы және жоғарғы тұран-
сенонның бөлшектелген түзілімдерімен айқындалады.
Балапан свитасы ( К1 be ) құм және құмдақтар қабаттарымен саздар
алевролиттермен ұсынылған қалыңдығы 105м дейінгі теңіздік сұр түсті
түзілімдермен қалыптасқан.
Жоғарғы Тұран-сенон ( К1 t2 -sn ) қалыңдығы 80м. Шеткі бөлігіндегі
жоғарғы тастар қабаттармен алатүсті құмдар, саздар және алевролиттер
қабаттармен ұсынылған.
Палеоген-төртік жүйесі –P-Q
Түзілімдері қиманың жоғарғы бөлігіндегі эолом, құмдармен,
алевролиттер, суглинкалармен карбонатты құмдақтар, сұр, жасыл-сұр саздармен
ұсынылған.
1.3. Тектоника
Арысқұм кенорны Арысқұм иіндіойысының батыс бөлігін күрделендіре
түсетін Арысқұм грабен - синклиналды ең аса көп иілген орталық бөлігінде
орналасқан. Арысқұм ойысы Оңтүстік-Торғай ойпатынан шеткі Оңтүстік бөлігіне
орналасқан.
Құрылымның құрылысы үш негізгі көрінетін беткейлер бойынша : ІІб , ІІІ
а және ІІІб бойынша сипатталған. Барлық беткейлер бойынша құрылым өзімен
Солтүстік – Шығыстан басты Қаратау кескіні аймағынан ,Оңтүстік батыстан
аяқталған изогипспен шектескен жартылай дөңбек күмбезді болып орналасқан.
ІІб – горизонты бойынша құрылымның ең шекті өлшемі 30х60 км.
1.4. Мұнайгаздылық
Оңтүстік-Торғай ойпатының Арысқұм иінді ойысының мұнайгаздылығы
Арысқұм кен орнынан шығысқа қарай 70 км-де орналасқан Құмкөл мұнай кен
орнының ашылуымен дәлелденген.
Арысқұм иінді ойысында жауын-шашын жиналудағы ірі ырғақтармен
байланысты 3 белгіленген және екі келешекті мұнайгазды кешендері айқын
көрінеді.
Орналасқан санына байланысты орта юра, жоғары юра және төменгі неоком
кешендері жатады.
Келешектегі мұнайгаз санына төменгі юра және жоғарғы неоком кешендері
жатады.
Арысқұм кен орнында төменгі неоком түзілімдерінің өнекәсіптік
мұнайгаздылығы белгіленген, мұнда арысқұм өнімді беткейі (K1nc1)
айқындалған. (K1nc1) беткейі барлық ұңғымаларда қатты айқындалып, кен орны
көлемі бойынша жақсы көрінеді. Беткейге мұнайлы сілемдермен газ шоғыры
қосылған.
Кеніш үшін жабын болып төменгі неокомныңсаз балшықты жыныстарының
қабатшасы қызмет атқарады.
Мұнайлы жиектері газды шоғыры 1053,6 м – 927,8 м тереңдіктегі
арақашықтықта орналасқан. Кеніш 14 ұңғымамен сынап көнуі арқылы зерттелген.
Кеніштің мұнайлы бөлігі 5 ұңғымамен зерттелген. №14 ұңғымадан алынған
ең жоғарғы өнім 93,6 м3 тәу. мөлшерін көрсетті.
Газдың ең төменгі бөлігі №12 ұңғымада белгіленген және оның ең төменгі
деңгейі -884,6 м. Осындай ұңғымадан газ алынған қабат-коллектор табанының
белгісі -885 м-ге тең.
№7 ұңғымадан 1023,6-1026,6 м және (-884,7 - 887,7 м) аралықта
тәулігіне 73 м3 тәу. көлемде мұнай және 37 мың м3 тәу көлемінде газ
алынды.
Жоғарыда айтылған газды-мұнай шекарасы №7 ұңғымадан газды мұнай ағысы
алынған арақашықтықтағы қос коллектор қабаттар аралығындағы арақашықтық -
885 м деңгейіне тең болады.
Мұнай-су шекарасы кеніш ауданының үлкен бөлігінде -913 м тереңдік
деңгейінде қабылданған.
№8 ұңғымада -902,9-915,9 м белгілерінде 75%-ке дейінгі мұнайлы
2м3тәу. өнімде сулы мұнай алынды. Табан суларын жою үшін 902,9 - 909,9 м
тереңдікте орнатылған цемент көпірі нәтижесінде сусыз мұнай алу мүмкін
болмады.
ГИС деректерінің интерпретациясы нәтижесі бойынша мұнай қабатының
табаны -912,1 м тереңдікке, ал су қабатының жабыны – 913,9 м тереңдікке
сәйкес келеді.
№14 ұңғымада -910,7- 916,7 м белгісі аралығын сынау кезінде фонтанды
ағын алынбады, ұңғыманы жуу кезінде сағадан 8 м3 мұнай және 0,8 м3 қабат
суы алынды.
Осы ұңғымада -902,7- 906,7 м белгісі аралығынан сусыз мұнай фонтаны
алынды. Мұндағы мұнай қабатының табаны -912,9 м тереңдікте, ал су
қабатының жоғарғы бөлігі -914,7 м. тереңдік белгісінде орналасқан.
Өнімді коллекторларды ашқан №66 с құрылымдық ұңғымада ГИС деректері
бойынша мұнай қабатының табаны дәлелденген мұнайға қаныққан кернмен -907,6
м тереңдік белгісінде орналасқан.
№19 ұңғымасының аймағында сумұнай шекарасы -915 м тереңдікте
орналасқан. Берілген ұңғымада -913,4 - 915,4 м аралығын және -917,4-919,4м
аралығын сынау кезінде 2,64 м3тәу өніммен сусыз мұнай алынды.
№19 ұңғымасында ГИС мәліметтері бойынша мұнай қабатының табаны -915,0
м тереңдік белгісіне сай келеді, ал 1 м қалыңдықтағы қабат-коллекторының
табаны -918,0 м тереңдікте орналасқан.
ГНК және ВНК ескерумен кеніштегі газ бөлігінің және мұнай
қабатының биіктік қалыңдығы 81-27м –ге тең болады.
Өнімділіктің жалпы ауданы 9021,0 га-ға тең. Осыған байланысты таза газ
аумағы 58,6%, газмұнайлы аумағы -12,2% , таза мұнай аумағы- 15,8% және
сумұнайлы аумақ -18,4% құрайды.Арысқұм өнімді горизонты кенішінің қабаты
тектоникалық экрандалған.
Арысқұм кен орнын барлау процессінде төменгі неоком және жоғары юра
қабатшаларынан газ көзі бар екендігі анықталды.
Жоғарыда жатқан төменгі неоком шөгіндісінде №3 ұңғымадан өнімділігі 60
мың м3тәу болатын газ тереңдігі -940-945 м аралығында және -907-910 м
аралығында өнімділігі 77,9 мың м3тәу болатын газ көлемі алынды.
Кернді алу деректеріне сүйене отырып кен орнының жыныстары
сазбалшықты, аргилитті және сирек кездесетін құмтастар және алевролит
қабатшаларынан тұратыны анықталды.
Ал басқа ұңғымаларды сынау кезінде газ көзі табылған жоқ.
№3 және №6 ұңғымаларының қималарын салыстыру кезінде әртүрлі
гипсометриялық белгілерде жатқан өнімділікті қабаттар өзара түзетілмейді.
Осыдан №3 және №6 ұңғымалар ауданында кішкене газды, құмды-
алевролитті линзалардың төменгі неоком шөгінділерінде болуы туралы айтуға
болады.
1.5. Өнімді қабаттың коллекторлық құрылымы, қабат сипаттамасы
және олардың біртексіздігі
ГИС деректері бойынша K1nc1ar өнімді қабаты 5-8 құм-гравелитті қабат –
коллекторлары түрінде сипатталған. Қатпардың осімен оңтүстік- батыс қанаты
жағына ойыстау кезінде тығыз сазды өткізбейтін түзілімдер бөлігінің алмасуы
жүреді. Қабат беткейінің ең үлкен бөлінуі №18 және №14 ұңғымаларда
белгіленген, мұнда қабат коллекторларының саны 7-8 –ге жетеді.
Жалпы тиімді қалыңдықтар 2,2 метрден 27 метрге дейін өзгеріп отырады.
Жалпы тиімді қалыңдықтар қатпардың осьтік бойына сәйкес келеді.
Газға қаныққан қалыңдықтар 3,2 метрмен 12,6 метр аралығында өзгеріп
отырады, ал мұнайлықтың толық кескіні тиімді мұнайлылықтың толық кескінінің
шектеулі қалыңдығында 1,2 м өзгеріп отырады.
Өнімді қабаттың коллекторлары жоғары сүзілетін-сыйымдылық
қасиеттерімен бос цементтелген құмдақтар мен гравилиттер түрінде
көрсетілген. Газға қаныққан коллекторлардың кеуектілігі орташа есеппен
0,174 бірлік үлесіне тең ал, мұнайдың кеуектілігі – 0,186, ал үлгілер
бойынша кеуектілік 0,225 бірлік үлеске тең болады, осыған сәйкес
өткізгіштік 0,003 тен 0,0143 мкм2 аралығында ауытқиды.
1.1-кестеде кеніштің мұнай бөлігінің коллектор жыныстарының
сипаттамасы көрсетілген. Бәрінен бұрын, коллекторлардың сүзілу-көлемінің
қасиеттері көбірек болжанады, яғни кернді айқындау аса тығыз үлгілерде
жүргізіледі, ал сол уақытта бос үлгілер шықпайды немесе талдау негізінде
бұзылады. Сынақ деректерінен коллекторлардың мұнай бөлігінің өткізгіштігі
орташа 0,142 мкм2 құрайды.
Беткейдің құмдылығы 0,14 тен 0,82 аралығына дейінгі кең диапазонда
өзгеріп отырады. Беткейдің орташа құмдылығы 0,58 бірлік үлесті құрайды.
1.1-кесте. Қалыңдық сипаттамалары
Қалыңдық Параметрлер атауы Неоком горизонты
1 2 3
Жалпы Орташа мәні, м 18,08
Вариация коэффициенті, % 0,379
Өзгеру аралығы, м 8,0-35,4
Газға қаныққан Орташа мәні, м 7,9
Вариация коэффициенті, % 0,390
Өзгеру аралығы, м 1,0-12,6
Мұнайға қаныққан Орташа мәні, м 8,3
Вариация коэффициенті, % 0,369
Өзгеру аралығы, м 1,2-15,0
Суға қаныққан Орташа мәні, м 9,06
Вариация коэффициенті, % 0,759
Өзгеру аралығы, м 1,0-22,4
Жалпы тиімділік Орташа мәні, м 11,6
Вариация коэффициенті, % 0,541
Өзгеру аралығы, м 2,2-27,0
1.2-кесте. Біртексіздік сипаттамаларының
статистикалық көрсеткіштері
Қабат Анықтауға Құмдылық Жіктелу коэффициентінің
анықталған коэффициентінің бірлік бірлік үлесі
ұңғымалар үлесі
саны
Орташа мәніВариация Орташа мәніВариация
коэф-ті коэф-ті
1 2 3 4 5 6
М-ІІ 19 0,58 0,307 4,1 -
1.3-кесте. М-ІІ горизонтының мұнайгазғақанығуы
және коллектор қасиеттерінің сипаттамалары
Анық-тау Атауы ӨткізгіКеуектіБастапқы Суға
әдісі штік лік байланыс-
мкм2 Бірл.үл ты қанығу
есі Бірл.үлес
і
Мұнайға Газға
қанығу, қанығу
бірл.үлесБірл.үл
і есі
Кернді Ұңғыма саны, 1 4 - - -
зертха-надана
лық
зерттеу
Анықталу саны, 7 20 - - -
дана
Орташа мәні 0,0035 0,152 - - -
Вариация коэфф. - - - - -
Өзгеру аралығы 0,003-00,074-0- - -
,0143 ,234
Скважи- Ұңғыма саны,дана - 4 4 - -
наны
геофизика
лық
зерттеу
Анықталу саны, - 20 13 - -
дана
Орташа мәні - 0,186 0,66 - -
Вариация коэфф. - - - - -
Өзгеру аралығы - 0,12- 0,52-0,8 - -
Скважи-наҰңғыма саны,дана 3 - - - -
ны
гидроди-н
амика-лық
зерттеу
Анықталу саны, 3 - - - -
дана
Орташа мәні 0,142 - - - -
Вариация коэфф. - - - - -
Өзгеру аралығы 0,118-
Жобалауда 0,142 0,186 0,66; - -
қабылданғаны 0,61
6. Мұнайдың, газдың, конденсаттың және судың құрамы және
қасиеттері
Кен орны бойынша мұнай,газ және конденсаттың құрамын және қасиеттерін
зерттеу ОңтҚазгеология ПГО (Алматы қаласы), ИГИРНИГМ және ОМП ТашГУ және
Оңтүстік Қазақстанның мұнай зерттеу экспедициясының зертханасында
жүргізілді. Мұнайдың тауырлы сапасын талдау ҚазССР ИХН және ПС АН
өткізілді.
1.6.1. Газдан ажыратылған мұнайдың құрамы мен қасиеті
Өнімді қабаттардың мұнайларының физика-химиялық сипаттамалары 6
ұңғыманың (№1п,7,8,14,19,13) 18 беттік сынақтары бойынша зерттелген,
олардың 14 сынағы Арысқұм өнімді горизонтындағы мұнай қасиетінің
сипаттамасы анықталған. Арысқұм өнімді қабаты мұнайының құрамының өзіндік
қасиеттері тұрақты болып келеді.
Мұнай тығыздығы 0,8415 тм3 – тен 0,8957 тм3 аралығында өзгеріп
отырады. Ашық фракциялардың болуы (3000С дейін) 7%-тен 33%-ке дейін,ал
бензин фракциясы (2000С дейін). М-ІІ өнімді қабатының мұнайлары: аз
күкіртті (күкірт құрамы 0,46%-дейін, тек №1п ұңғымасын талдау кезінде 0,84%-
ке жеткен), шайырлы (асфальтен-шайырдың құрамы 16,65% дейін), жоғары
парафинді (парафин құрамы 9,7 %-ден 27,82% дейін). ИГИРНИГМ талдауы
бойынша бензин фракциясы топтық көмірсутекті құрамы бойынша мұнай нафтенді
циклға байланысты 59,9% дейін, парафинді тізбекке байланысты 39,1% дейін
және ароматты көмірсутектер 16,8%- ден 23,1%-ке дейін.
Мұнайдың қату температурасы +120С тан+240С-қа дейін, жеклеген
талдаулар бойынша 290С қа дейін. Мұнайдың қату температурасының жоғары
болуына байланысты стандартты жағдайлардағы тұтқырлықты өлшеу
жүргізілмейді.
2. Қабат жағдайындағы мұнайдың қасиеттері
Арысқұм өнімді горизонтының мұнайының қасиеттері Оңтүстік Қазақстан
НРЭ тереңдікті зерттеу зертханасында №7, 14, 19 ұңғымаларына 14 сынақ
жұмыстары жүргізілген.
Талдау жұмыстарының нәтижесі қабат мұнайының қанығу қысымы қабат
қысымынан төмен екендігі көрініп тұр және ол 5,8 МПа – 9,3 МПа дейінгі
аралығында ауытқып отырады.
Динамикалық тұтқырлық 2,59-4,84 мПа*с-ті құрайды. Мұнайдың құрамындағы
газ мөлшері ұңғымалар бойынша 19,2 м3т – дан 55,2 м3т дейін өзгеріп
отырады. Газдың мұнайда еру коэффициенті 2,8-5,2
м3(м3*МПа) құрайды. Орташа газқұрамы 39,7 м3т болғанда орта есеппен
көлемдік коэффициент 1,09- ға тең болады. Қабат температурасы 430С –тан
450С аралығында болады.
3. Мұнай құрамындағы бос және еріген газдың сипаттамасы
Еркін газдың құрамы мен қасиеті кеніштің газды бөлігіндегі барлық
ұңғымалардағы 23 сынақта зерттеліп, мұнайдағы еріген газдың 8 сынақтары
зерттелген.
Еркін газ негізінен метаннан тұрады, оның үлесі 95,04 % -ды құрайды.
Метанның гомологтық құрамы пайыз мөлшерінде есептеледі ,ал этанның пайыздық
мөлшері аз болады. Құрамында С5+в болуы шамамен 0,99%, ал газдың құрамында
күкіртсутегі кездеспейді. Бойл-Мариотт заңынан газдың ауытқуына есептелген
түзету 1,203 ке тең.
Мұнайдағы еріген газдың еркін газдан айырмашылығы аз метанды болуында,
оның орташа мәні 70,86% -ке тең. Орташа көмірқышқыл газы мен азоттың көлемі
өте аз мөлшерде, яғни орта есеппен 3,04% және 3,46% және күкіртсутегі-0,1%
ал гелий -0,06%.
4. Конденсаттың сипаттамасы
Конденсаттың физико-химиялық қасиеттері беттегі жағдайларда ЦЛ ПГО
Оңтүстікгеология және ИГИРНИГМ-де 9 сынақ бойынша іріктелген. Шикі
конденсаттың құрамы 1.4-кестеде көрсетілген.
Конденсаттың тығыздығы 0,7386 – 0,7883 гм3 аралығында өзгеріп
отырады. Күкірт құрамына келетін болсақ конденсат аз күкіртті болып келеді
(күкірт 0,01- 0,06), 2000С температураға дейін қайнайтын ашық фракциялар 94
% мөлшерінде болады, бастапқы қайнау температурасы 390С. Конденсат
құрамындағы парафиннің мөлшері 0,01- ден 1,3 % дейін.
5. Жер асты суларының физикалық қасиеті мен химиялық құрамы
Арысқұм кен орнының өнімді горизонттарындағы қабат сулары В.А.Сулиннің
жіктемесі бойынша өзімен хлоридкальций түріндегі хлорид тобына және натрий
тобына жататын тұзды болып келеді. Юра сулы горизонтының минералдығы 61,6-
86,7 гл аралығында өзгеріп отырады, неоком горизонтында 43,3- 62,3 гл
аралығында болады. Суы қышқыл, РН орта есеппен -6,3 , тоттандырғыш,
цементке қатысты агрессивті. rNa+ rCl- коэффициенті 0,74-0,94 аралығында
өзгеріп отырады. Шеллер коэффициенті 0,012-0,202 аралығында. Судың
қаттылығы 130-312 мгэкв.л. Суы өте қатты, ыстық (0С). Қабат суындағы
иондардың орташа мәні 1.8- кестеде көрсетілген.
Арысқұм кен орындарындағы қабат суларында иодтың мөлшері өте аз,
шамамен 1,2-3,5мгл. Судағы амонийдің құрамы тұрақте емес, ол 1,6-120 мгл
аралығында өзгеріп отырады. Кен орнындағы судың құрамында радий мен уранның
мөлшері өте жоғары: Ra – 0,03*10-11 – 7,87*10 -11 кюл аралығында, ал U –
0,005- 0,035 мгл аралығында өзгеріп отырады. Судың минералдығы өсуіне
байланысты уранның мөлшері де азайып бара жатыр. Қалған микрокомпоненттер
өте аз мөлшерде кездеседі.
Жоғарыда көрсетілген мәндерге сүйене отырып , қорытындысында Арысқұм
кен орнының суы ыстық және минералды (86,7 гл) екенін білеміз.
Қабат суларының гидродинамикасы бойынша деректерді талдау нәтижесінде
коллекторлардың сүзілу қасиеті жақсы екендігін көрсетеді. Кен орнының
ауданы гидрогеология деректерінің қосындысы кеніштің серпімді суарынды
режимде болжауға мүмкіндік береді.
1.4-кесте. Арысқұм кен орны. Қабат мұнайы, газы және суының қасиеті
М-ІІ
Атаулары
Зерттелгені өзгеру Орташа
аралығы мәні
Скв.саны. сыналған
(скв.номері)
1 2 3 4 5
а) Мұнай
Газға қанығу қысымы, МПа 3(7,14,19) 13 5,8-9,3 8,18
Құрамындағы газ, м3т 3(7,14,19) 14 19,6-55,2 39,7
Газ факторының қосындысы,
м3т
Тығыздығы, тм3 3(7,14,19) 14 0,793-0,841 0,818
Тұтқырлығы, мПа*с 3(7,14,19) 14 2,59-4,84 4,03
Парафинге қанығу
температурасы, 0С 3(7,14,19) 14
Қабат температурасы, 0С 3(7,14,19) 4 43-45 44
б) Газ
Қабаттағы қысымы, мПа 4 8 9,55-10,68 10,5
Қабат температурасы, 0С 4 8 35,8-41,85 37,1
Тығыздығы, гсм3 4 8 0,740 0,740
Келтірілген қысым, МПа 4 8 2,09-2,49 2,31
Келтірілген температура, 0С4 8 1,54-1,58 1,57
Көлемдік коэффициент 4 8 0,086-0,104 0,093
в) Конденсат
Тұтқырлық, мкм2с 4 6 0,8787-1,0730,96
Тығыздық, гсм3 5 9 0,738-0,788 0,755
Қату температурасы, 0С 4 6 -21 -21
Қайнау температурасы, 0С 5 9 +31; +43,5 +39
г) Қабат суы
Жалпы минералдығы, гл 3(1п,8,14) 4 51481-62301 56765,2
Тығыздығы, гсм3 3(1п,8,14) 4 1,01-1,05 1,01
1.5-кесте. Қабат мұнайының және газдан ажыраған мұнайдың
құрамындағы компоненттері. М-ІІ (мольдік құрамы, %)
Атауы Стандартты жағдайдағы қабат мұнайын
бірнеше рет газдан айыру
Күкіртсутегі 0,10
Көмірқышқыл газы 3,04
Азот .Оның ішінде: 3,46
Гелий
Метан 0,06
Этан 70,86
Пропан 11,07
Изобутан 3,42
Н.бутан 2,23
Сутегі 2,66
Оттегі 0,722
С5Н12 0,844
Молекулярлық массасы, кгкмоль 1,43
Тығыздығы: - газ, гсм3
- газға қатысты 0,972
- мұнай, тм3 0,806
1.6-кесте. Еркін газдың құрамының компоненттері.
М-ІІ (мольдік құрамы, %)
Атауы Стандартты жағдайдағы қабат мұнайын
бірнеше рет газдан айыру
Күкіртсутегі -
Көмірқышқыл газы 0,68
Азот . Оның ішінде: 3,01
Гелий 0,04
Метан 81,0
Этан 6,33
Пропан 5,07
Изобутан 1,02
Н.бутан 1,66
Циклопентан 0,47
Сутегі 0,3
Оттегі 0,22
Молекулярлық массасы, кгкмоль
Тығыздығы:
газ, гсм3 0,861
газға қатысты 0,714
(ауа бойынша)
- мұнай, тм3
1.7-кесте. Газдан ажыратылған мұнайдың фракциялық
құрамы және физико-химиялық құрамы. М-ІІ
Атауы Зерттелгені өзгерудің Орта-ша
ара мәні
қашықтығы
Скв. сыналғаны
(скв. номері)
1 2 3 4 5
440С –дағы кинематикалық
тұтқырлығы , мм2с
Қату температурасы, 0С 2 3 2,8-5,75 4,1
5 11 +12 ; +29 +19
Массалық Күкірт 5(1п,7,8,14,114 0,14-0,84 0,33
құрамы,% Силикагелді 9)
шайыр 14 6,76-16,65 12,95
Асфальтендер 5(1п,7,8,14,114 0,09-2,61 0,87
Парафиндер 9) 14 9,7-27,82 16,4
5(1п,7,8,14,1
9)
5(1п,7,8,14,1
9)
Фракцияның 1000С 3(1п,7,14) 3 0,5-1 0,83
көлемдік 1500С дейін 5(1п,7,8,14,113 5-16,5 8,85
шығысы, % 2000С дейін 9) 14 2-24 14,5
3000С дейін 5(1п,7,8,14,114 7-33 24,3
9)
5(1п,7,8,14,1
9)
1.8-кесте. Қабат суындағы иондардың және қоспалардың құрамы. М-ІІ
Иондар құрамыЗерттелгені өзгерудің Орташа мәні
ара қашықтығы
Скв. сыналғаны
(скв. номері)
1 2 3 4 5
Cl- 3(1п,8,14) 4 33007-38200 33031,75
S04- 3(1п,8,14) 4 14-369 108,75
HC03- 3(1п,8,14) 4 85-671 247,5
Ca++ 3(1п,8,14) 4 2094-5100 3241,25
Mg++ 3(1п,8,14) 4 369-772 596,75
Na++K+ 3(1п,8,14) 4 16572-20842 19375,5
pH қоспасы 3(1п,8,14) 4 6,3-7,4 6,32
6. Физико-гидродинамикалық сипаттамасы
Игерудің технологиялық көрсеткіштерін және соңғы мұнай бергіштік
коэффициентін анықтау гидродинамикалық есептеу жолымен жүргізіледі.
Мұнайдың алыну коэффициенттерін бағалау бойынша гидродинамикалық есептеу
схемалары бірқатар өктемді функцияларды пайдалануда негізделеді.
Зертхана жағдайларында су мен мұнайдың ығыстырылу коэффициентін
сараптамалық анықтаудағы тәжірибелер Арысқұм кен орнынан натуральды керн
үлгілерінде КазНИГРИ институтымен жүргізілген тәжірибелер бойынша
орындалды.
Алдымен қабат суы мен қаныққан вакумдалу, моделдерді жинақтау,
бастапқы өткізгіштіктерді өлшеу, қалдық сулардың түзілуі, үлгілердің
мұнайда қанығуы және қабат суын ығыстыру жүргізілді.
1.9-кесте. Үлгі параметрі және кеуекті ортаның сипаттамасы
№№ №№ ұңғымаАлу Литология d, см L,см m,% K,
моделдер аралығы,м мкм2
1 2 3 4 5 6 7 8
1 19 1045-1046 Алевролит 2,9 10,5 29 0,035
2 19 1042-1044 Алевролит 2,9 10,5 25 0,076
Гравелит
3 19 1044-1045 Алевролит 2,9 10,5 26,1 0,121
Құмтасты
4 19 1041-1042 Гравелит 2,9 10,5 24,4 0,256
5 19 1040-1041 Гравелит 2,9 10,5 21,3 0,320
Моделдер өлшемдері, олардың параметрлері және Арысқұм кен орнының
параметрлері бойынша нақты сипаттамалары:
Мұндағы: =0,0033 смсек- ығыстыру жылдамдығы;
4,42 мПа*с – мұнай тұтқырлығы;
=26 динсм –беттік керілу.
Үлгі үшін ығыстыру фазасы ретінде 7-ұңғымадан алынған Арысқұмның
газсыздандырылған мұнайы алынған. Мұнай қабат жағдайларындағы тұтқырлықтың
мәніне сәйкес қабат температурасы t=+450С болғанда тұтқырлығы 4,42 мПа*с-қа
дейін сульфирленген керосинмен араласқан.
Ығыстыратын сұйық ретінде параметрлері: минералдығы - 70,46 мПа*с,
тығыздығы – 1,039 гсм3 , қабат температурасы- +450С , тұтқырлығы – 0,78
мПа*с болатын қабат суы қатысты.
Шығарылған су балансы бойынша бастапқы суға қанығу Sсв=0,319-0,328
аралығында болады.
Мұнайды сумен ығыстырып шығару коэффициентін есептеп шығару келесі
теңдеумен анықталады:
мұндағы: SH –байланысқан судың мазмұны мен анықталатын бастапқы
мұнайға қанығушылық;
SH*- қалған мұнайға қанығушылық;
Су мен мұнайды ығыстырудағы тәжірибелер W=99% шекті сулылық кезінде
аяқталады және де айдалу көлемі саңылаулар көлемінен Vайд = 6-7 құрайды.
Өңделудің негізгі режимі мұнайды сумен ығыстырумен байланысты
КАЗНИГРИ-де берілген процесті бейнелейтін тәжірибелер сериясы орындалған.
Ығыстыру бойынша негізгі тәжірибелер қорытындысы 1.10-кестеде
көрсетілген.
1.10 – кестесі Ығыстыру қорытындылары
Параметрлер Тәжірибелер №
І ІІ ІІІ ІV V
Өткізгіштер, мкм2 0,035 0,076 0,121 0,256 0,320
Қалдық суға қанығушылық, бірл. 0,328 0,320 0,312 0,289 0,319
үлес
Бастапқы мұнайға қанығушылық, 0,672 0,680 0,692 0,711 0,681
бірл. үлес.
Қалдық мұнайға қанығушылық, 0,334 0,317 0,289 0,234 0,219
бірл.үлес.
Ығыстыру коэффициенті, бірл.үл. 0,501 0,534 0,581 0,670 0,683
Су айдау көлемі (үлгі жыныстың 6,0 6,5 6,2 5,9 7,2
көлемі бойынша)
Кестеде көрсетілгендей коллекторлар үшін мұнайды сумен ығыстыруға
арналған коэффициент өткізгіштікке тікелей байланысты. Соңғы өсуге
байланысты ығыстыру коэффициенті біркелкі өседі.
8. Мұнай, газ және конденсат қорлары
Арысқұм кен орнының қорлары алғашқы рет 1988 жылы 15-қарашада
Маңғышлақтың ЭГИС, ВНИГНИ және Оңтүстік Қазақстан мұнай барлау
экспедициясының, Қазақстандық тәжірибе -әдістемелік экспедициясының
қызметкерлерімен есептеліп, СССР ГКЗ -ға ұсынылды.
Еркін газ, конденсат, мұнай және еріген газдың Арысқұм беткейінің
түзілімдеріндегі баланс қорларына сәйкес келесі сандарда санаттар бойынша
қайта есептеуге жіберілді:
Еркін газ, Конденсат Конденсат Мұнай, мың.т. Еріген газ,
млн.м3 құрамы гм3 мың.т. млн.м3
С1 С1
С1 С2 С1 С2
6476 16.0 104 20095 9112 798 362
Мұнайды және конденсатты алу коэффициенті және өндірілетін мұнай қорын
алу көлемі сәйкесінше келесі көлемде есептеледі:
Өндіру коэффициентті Мұнай, мың.т. Еріген газ, млн.м3Конденсат ,
мың.т.
С1
Мұнай Конденсат
С1 С2 С1 С2
С1 С2
0,3 0,2 0,88 6028 1822 239 72 92
Еріген газдағы этан, пропан, бутан және гелийдің қоры категория
бойынша келесі көлемде:
компонеттер Құрамы, Қорлар , мың. т. (гелий - мың. т.)
Молярлық %
баланстық өндірілген
С1 С2 С1 С2
этан 8,86 88 40 26 8
пропан 3,42 50 23 15 5
бутан 4,89 94 43 28 8
гелий 0,06 479 217 143 43
Мұнайды алу коэффициенті табиғи режим жұмысы шартындағы қор үшін С1-
категориясы 0,3-ке тең, С2 категориясы үшін -0,2-ке тең. Комиссия шешімі
бойынша сараптаудың нәтижесінде саз-балшықты цементте коллектор жыныстарын
құрайтын монтмориллиониттің үлкен мөлшерде болуына байланысты және қабатқа
салқын суды айдау нәтижесінде тау жыныстары ісініп, өткізгіш каналдарды
бітеп тастауы мүмкін болуына байланысты кенішті игеру мүмкін еместігі
айтылды.
Арысқұм горизонтына су айдау бойынша өндірістік-тәжірибе жұмыстары
1989 жылдың 24-қыркүйегінен 21-қараша аралығында жүргізілді.
Өндірістік тәжірибе жұмыстарының қорытындысын есепке ала отырып өнімді
қабат қоры СССР ГКЗ-ға қайта ұсынылды. СССР ГКЗ 01.07.90 жылы қорды бекіту
туралы шешім шығарды.
29.09.89 жылы бекітілген қор және еріген газды және мұнай қорын
өндіруге 01.07.90 ж. қайта бекітілген баланстық қор жобада қолданылды.
1.12-кестеде мұнай және еріген газдың есептелген қоры көрсетілген.
1.12-кесте. Арысқұм кен орны. Мұнайдың және еріген газдың
есептелген қоры.
Го Ау-мақ Қор Мұ най лы Орт.мұ
ри категорияслық ауд. найға
зонт ы қанығу қа
лың дығы,
м.
1 Қабаттың серпімді сыйымдылық Па-1 5*10-10
коэффициенті
2 Өткізгіштік k М2 3,7*10-13
3 Қоректену контурының радиусы R М 5000
4 Газдың молярлық массасы M Кгмоль 17,787
5 Газдың салыстырмалы тығыздығы 0,614
6 Шекті қысымы Ркр МПа 4,55
7 Шекті температурасы Ткр 0К 198,1
8 Бастапқы қабат қысымы Р0 МПа 10,5
9 Қабат температурасы Тпл 0С 36,8
10 Келтірілген температура Тпр 0С 1,56
11 Келтірілген қысым Рпр МПа
12 Беттік керілу Z0
13 Шектеулі қабаттағы өзгеріс р МПа
14 Коэффициент А
15 Коэффициент В
16 Газ шапкасындағы газ көлемі Vг М3
17 Газ қоры Qг М3
2.4-кесте. Келтірілген геолого-физикалық сипаттамалар.
М-ІІ ( мұнай бөлігі)
Параметрлер Толық Оның ішінде:
қабат
бойынша
НЗ ГНЗ ВНЗ
Орташа жату тереңдігі, м 1030 ВНК-913 ГНК-886
Кеніш түрі
Коллектор түрі Терригенді
Мұнайлылық ауданы, мың.м2 81156137 76903312100806531
Орташа жалпы қалыңдығы, м 18
Газдылық қалыңдығы, м 7,9
Мұнайлылық қалыңдығы, м 8,7
Кеуектілік , бір. үлесі 0,22
Орташа мұнайға қанығу, бір.үл.0,66
өткізгіштік , мкм2 0,142
Құмдылық коэффициенті, б.үлес 0,58
Жіктелу коффициенті, бір.үлес.4,1
Қабат температурасы, 0С 44
Қабат қысымы, МПа 10,49
Қабат шартындағы мұнай 4,03
тұтқырлығы, мПа*с
Мұнайдың кинеметикалық 4,1
тұтқырлығы, 440С-тағы
Қабат жағдайындағы мұнай 0,818
тығыздығы, тм3
Станд. жағдайдағы мұнайдың 0,854
тығыздығы, тм3
Мұнайдың көлемдік коэф. 1,09
Судың көлемдік коэф. 1,028
Мұнайдағы күкірт көлемі, % 0,33
Парафин мөлшері, % 16,4
Мұнайдың газбен қанығу қысымы,8,18
МПа
Мұнайдағы газ мөлшері, м3т 39,7
Қабат жағдайындағы судың 0,78
тұтқырлығы, мПа*с
Қабат жағдайындағы судың 1,038
тығыздығы, гсм3
Орташа өнімділік, м3(тәу*МПа)46,3
Орташа тұтымдылық, 200
м3(тәу*МПа)
Мұнайдың бастапқы баланстық 29208-20012575- 6715- 9918-
қоры, мың. т. 96 8054 5160 6882
С1С2 категориясы бойынша 9112 4521 1555 3036
Мұнайдың бастапқы өндірілген 10174- 4931- 2117- 3126-
қоры, мың. т. 8352 4027 1806 2519
С1С2 категориясы бойынша 1822 904 311 607
Мұнайды алу коэффициенті, 0,41 0,5 0,35 0,366
С1С2 0,2 0,2 0,2 0,2
2.4. Қабатқа әсер етуге арналған жұмыс агенттерін негіздеу
Арысқұм мұнайгазконденсатты кен орнын игерудің технологиялық
схемасына сүйеніп, суды айдау пайдаланудың үшінші жылында қолдану
ұсынылады. Айдау үшін қолданылатын негізгі су көздері болып өндірілген
мұнайдың құрамындағы ілеспе су жатады.
Өнімді қабаттың қабат суы хлоркальций түрінде, минералдығы 56,8
гдм3. Қабат суларының гидродинамикалық мәліметтерінің қорытындысы
коллектор жыныстарының сүзілуі жақсы екендігін көрсетеді. Кен орнының
ауданының гидрогеологиясы бойынша алынған деректер кеніш серпімді суарынды
жұмыс режимінде деп есептейді.
Бірақ та алғашқы жылдары қабат қысымын ұстау үшін және техникалық
жағынан қолданылатын су көздері тапшы болуы бақыланатын болады.
Бірінші жылдары айдауға тапшы болатын су көлемі 234 мың. м3 –ті
құрайды. Жоба бойынша су тапшылығы, пайдаланудың 11- ші жылына дейін
сақталады, сол себептен осы жобада қосымша су көздері ретінде 200-300 м
тереңдікте орналасқан Тұран шөгіндісінің суын пайдалануды ұсыну жөн деп
табылады.
Кен орнын пайдаланудың амортизациялық мерзімі 104 тәулік бойынша
табиғи қор 4980 м3тәу (57,6 лс) құрайды.
Техникалық суға деген сұранысты есептеулер көрсеткендей тұран
қабатындағы жер асты суы толығымен қанағаттандырады.
Егер, суға деген сұраныс өскен жағдайда төменгі қабатта орналасқан
сеноман горизонтының су көздерін пайдалануға болады.
2.5. Өндіруші ұңғымалардың пайдалану әдістері мен жабдықтары
Арысқұм кен орнында ұңғымаларды пайдалану процесі екі әдіспен жүреді.
Фонтандық және механикалық. Кен орнында 39 жұмыс істеуші, пайдаланып жатқан
ұңғымалардың 12-сі фонтанды әдіспен, 27-ұңғыма механикалық әдіспен мұнай
беріп тұр. Фонтандық ұңғымалардың сағалары крест типтес АФ1-65-21 және АФК
–1-65-35(ГОСТ 13846-84) фонтандық арматурамен жабдықталған.
Сұйықтық көтерілісі диаметрі 73 мм НКТ бойымен жүреді. Барлық
пайдаланушы объектілерде НКТ башмағы перфорация аралығынан 10-50 см
жоғары орналасады.
Мұнай өндірудің фонтандық әдісі ұңғыманың сулылығы және өнім бойынша
рентабельді жұмыспен айқындалан, үлкен мөлшердегі сулылықпен жұмыс
істеушілерін механикалыққа ауыстырады, терең сораптық ұңғымалар
пайдаланылады, олар тербеткіш-штангалы СКД 8 және ПШГН-8 ұңғымалары және
винттік сораптармен, “КНДН” ұңғымалармен жабдықталған.
Диаметрі 56 және 43 мм тереңдік сораптар ұңғымаға диаметрі 72 мм
тереңдігі 600,0-1100 м түсіріледі.
Газ ықпалымен күрделіленген ұңғымалар үшін 1100 м тереңдікке
сораптарды түсіргенде, тереңдік сораптарды газдық якорьлармен жабдықтау
керек, ал газдық якорь жоқ болған жағдайда сорапты өнімді горизонттан 20 м
биіктікке түсіріп, сорап астынан ұзындығы 20 м хвостовик орнату керек.
Бағананың ең тиімді құрылымы ұңғымаларға арналған штанг, олар СКД-8
және ПШГН-8 станок тербеткіштермен жабдықталған, сорапты 800 метрге дейін
көтергенде ауыспалы жүктегіш есебімен, ол бірыңғай сатылық бағана ШН-22-20-
У тереңдікке 800 метрден көп тереңдікке сорапты түсіру болып табылады.
Штангілер екі сатылық бағаналарының диаметрі ШНУ 2219-(ГОСТ-13877), сағалық
сальниктік штоктар ШСУ –31-4600, сағалық шток көтергіші ПСШ-6.
Терең сорапты ұңғымалардың сағалары өздігінен орнатылғыш екі қабат
қыртысты УС-1-73-31 сальниктерімен жабдықталады және жинақтау тіркесінен
газ жіберетін қайтару клапанымен де жабдықталады.
Сағаны саңылаусыздандыру (герметизациялау) үшін және сұйықтықты
сараптау жұмысын реттеп, оны ұңғыма сораптары арқылы атқылау үшін және де
технологиялық операцияларын жүргізу үшін, жөндеу және зерттеу жұмыстарын
жүргізу үшін сағалық ОУ-140-146168-656 жабдығы ұсынылады.
2.6. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz
Реферат
Курстық жұмыс
Диплом
Материал
Диссертация
Практика
Презентация
Сабақ жоспары
Мақал-мәтелдер
1‑10 бет
11‑20 бет
21‑30 бет
31‑60 бет
61+ бет
Негізгі
Бет саны
Қосымша
Іздеу
Ештеңе табылмады :(
Соңғы қаралған жұмыстар
Қаралған жұмыстар табылмады
Тапсырыс
Антиплагиат
Қаралған жұмыстар
kz