КӘСІПОРЫННЫҢ ЖАЛПЫ СИПАТЫ ЖӘНЕ ТЕХНИКА-ЭКОНОМИКАЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІН ТАЛДАУ

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 35 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1. КӘСІПОРЫННЫҢ ЖАЛПЫ СИПАТЫ ЖӘНЕ ТЕХНИКА-ЭКОНОМИКАЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІН ТАЛДАУ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... .4
2. КӘСІПОРЫНДА БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕПТІ ҰЙЫМДАСТЫРУ ... ... .-
Бухгалтерлік есептің шоттары, олардың мақсаты мен құрылысы..25
Кәсіпорында кассалық операцияларды жүргізу тәртібі ... ... ... ... ...25
Банктегі есеп айырысу шоты бойынша есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ..27
Қолма қол ақшаны алу,қабылдау,беру және кассаға кіріске алу, кассалық құжаттарды рәсімдеу тәртібі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .29
Есеп айырысу шоты бойынша операциялар есебі ... ... ... ... ... ... ... 30
Негізгі құралдар есебі және амортизациясы ... ... ... ... ... .. ... ... ... ...33

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3 5

Кіріспе

Студенттердің өндірістік практикалары Ережеге сай басқа кәсіби ұйымдарда, мекемелер мен кәсіпорындарда өткізіледі.
Ұйымдарда, мекемелер мен кәсіпорындарда өткізілетін практика практика базасы мен университет арасындағы келісімшарттың негізінде жүзеге асады. Практика базасы ретінде оның өтілу ерекшеліктеріне сай Алматы қаласы мен Алматы облысындағы ұйымдар, мекемелер мен кәсіпорындар таңдалып алынады. Күндізгі және сырттай бөлімнің студенттері практиканы кафедра тарапынан белгіленген орындардан өтеді.
Практиканың өту мерзімі оқу процесінің күнтізбелік кестесіне және оқу жоспарына сәйкестендіріліп жасалады. Практика мерзімдері студенттердің теориялық дайындығы мен практика базасының және университеттің оқу-өндірістік (академиялық күнтізбе мен оқу процесінің кестесіне сәйкес) мүмкіндігіне сай тағайындалады. Практика өтілетін орынға студенттерді тең бөлу үшін оқу топтарының практикасын оқу жоспарында көрсетілген практика мен демалыс кезеңдері бойынша кезектесу жолымен жүзеге асыруға болады.
Мен Есеп және аудит мамандығының студенті Бұлантаева Айжан өндірістік іс-тәжірибемді 2 мамыр айынан 7 шілде айы аралығында АзияСпецТехПром ЖШС-нде бухгалтерия бөлімінде бухгалтердің көмекшісі ретінде іс-тәжірибеден өттім.
Бұл практикалық жұмысымды атқарғанда осы мекеменің барлық іс қағаздарымен,соның ішінде бухгалтерлік жазбаларымен сондай-ақ ұйымдық құрылымымен, жалпы қаржылық жағдайымен танысып өткіздім.
Іс-тәжірибе мақсаты: теоретикалық білімді ары қарай тереңдетіп, бекіту, қаржылық - экономикалық талдау аймағында қажетті іс-тәжірибелік дағды мен іскерліктерге ие болу, есептік - аналитикалық жұмыстардың автоматтандырылуының бағдарламалық тәсілдерін пайдалану, мекеме жұмысының нәтижелерін объективті бағалау, шаруашылық етудің тиімділігінің ары қарай өсу резервын анықтау, ұсынылған тауар, жұмыс және қызметке деген сұранысты толығымен қанағаттандыру жолдарын іздеу.
Іс-тәжірибенің негізгі міндеттері мыналар болып табылады:
Кәсіпорынмен, оның құрылымымен, өнімнің технологиясымен, өндірістік және басқарушылық бөлімшелердің негізгі қызметтерімен танысу;
Мекемедегі есептік жұмыс іс-тәжірибесін, басқару құралының құрылымын, есептеу мен талдаудың қолданылатын тәсілдерінің автоматтандырылуы, қаржылық құжатнамалар мен құжат айналымының сызбасы құрамы мен мазмұнын зерттеу;
Есептеу мен талдау ұйымының сыни талдауы, олардың ары қарай толық жетілуіне ұсыныстар енгізу.

Шаруашылық субъектінің ұйымдық құрылымы

Алматы қаласындағы ауылшаруашылығы техникаларын алып-сатумен, жөндеумен айналысатын кәсіпорын болып табылады.
Шаруашылық субъект Қазақстан Республикасының Конституциясына, Қазақстан Республикасы ратификацияланған халықаралық шарттарға, Қазақстан Республикасының Президенті мен Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілеріне, өзге де нормативтік құқықтық актілерге, сондай-ақ Ережелерге сәйкес жүзеге асырады.
АзияСпецТехПром ЖШС ұйымдық - құқықтық мемлекеттік мекеме нысанындағы заңды тұлға болып табылады, мемлекеттік тілдегі өзінің атауы бар мөртағбасы мен мөртаңбаны, белгіленген үлгідегі бланкілері, сондай заңнамаға сәйкес қазынашылық органдарында шоттары бар.
Азия СпецТехПром жауапкершілігі шектеулі серіктестігі Азаматтық Кодекске және Қазақстан Республикасының 1998 жылдың 22 сәуіріндегі "Жауапкершілігі шектеулі және қосымша жауапкершілікті серіктестіктер туралы" заңына сәйкес құрылған.
Серіктестіктің Алматы қаласындағы Казкоммерцбанкте ашылған ағымдағы шоты бар (N 014477506). Салық төлеуші ретінде салық комитетіне тіркелген, салық төлеу бойынша тіркеу N 600400025292
Серіктестікті басқарудың жоғарғы органы - қатысушылардың жалпы жиналысы болып табылады. Бұл жоғарғы орган серіктестіктің қызметімен байланысты кез келген мәселені талқылауға құқылы.
Серіктестіктің қатысушылары оның міндеттемелері бойынша ынтымақты жауапкершілікті әрбір қатысушының енгізілген салымы шегінде атқарады.
Кәсіпорынды басқару функциясын жүзеге асырушы - директор. Ол серіктестіктің қаржы - шаруашылық қызметімен байланысты барлық іс-әрекеттердің жүзеге асырылуына жауап береді.
Төменде АзияСпецТехПром жауапкершілігі шектеулі серіктестігін басқару құрылымы келтірілді (1.1 сурет).
Директор
Директор
Қатысушылардың жалпы жиналысы
Қатысушылардың жалпы жиналысы
Жабықтау бөлімі
Жабықтау бөлімі
Бухгалтерия бөлімі
Бухгалтерия бөлімі
Маркетинг бөлімі
Маркетинг бөлімі
Кадрлар бөлімі
Кадрлар бөлімі

1.1 сурет - АзияСпецТехПром жауапкершілігі шектеулі серіктестігін басқару құрылымы
Серіктестік коммерциялық ұйым болып табылады, өзінің қызметіне байланысты Қазақстан Республикасының заңдарымен тыйым салынбайтын кез келген қызмет түрлерін жүзеге асыруға қажетті азаматтық құқықтары бар және міндеттемелерді атқарады. Серіктестіктің қаржы-шаруашылық қызметі мүліктік, экономикалық және қаржылық дербестік негізінде жүзеге асырылады.
Серіктестік қызметінің негізгі бағыттары төмендегілер:
- жалпы комерциялық қызмет;
- бөлшек және көтерме сауда ұйымдастыру;
- сауда делдалдық қызмет;
Кәсіпорынның шаруашылық қызметінің негізгі мақсаты - өздерінің ұсынып отырған тауарларына деген заңды және жеке тұлғалардың сұранысын қанағаттандыру және сол арқылы көп мөлшерде табыс табу.
Серіктестік қазіргі кезде алыс жақын шетелдерден сатылып алынған ауылшаруашылық машиналарын (1.2 сурет) және күнделікті халық тұтынатын тауарларды сатып-өткізумен айналысады.

1.Тұқым себетін машина 2. Тракторлар

3. Комбайн 4.Топыраққа минералдық тыңайтқыштарды
енгізуші қондырғы

1.2 сурет - АзияСпецТехПром жауапкершілігі шектеулі серіктестігі сатып-өткізетін ауылшаруашылық машиналары

АзияСпецТехПром жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің
ұйымдық құрылымы және қаржылық жағдайы

АзияСпецТехПром жауапкершілігі шектеулі серіктестігінде жоғарыда аталған қызмет түрлері тұрақты түрде жүзеге асырылып отырады. Серіктестіктің қаржы-шаруашылық қызметінің қаржылық нәтижесі 2010 жылы 3200,0 мың теңге таза табысты құраған болса, 2011 жылды кәсіпорын 2400,0 мың теңге таза табыспен аяқтады.
АзияСпецТехПромжауапкершілігі шектеулі серіктестігінің экономикалық даму жағдайын оның соңғы жылдардағы негізгі экономикалық көрсеткіштері арқылы сипаттауға болады.
Төмендегі кестеде (1.1) АзияСпецТехПром жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің 2015-2016 жылдардағы қаржы-шаруашылық қызметінің негізгі экономикалық көрсеткіштері келтірілді.

1.1 Кесте - АзияСпецТехПром жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің
2015-2016 жылдардағы негізгі экономикалық көрсеткіштері

Көрсеткіштер
2015 жыл
2016 жыл
Ауытқу-лар
(+,-)
Ауытқу-лар, (%)

Тауарды сатып-өткізуден түскен табыс, мың теңге

122458,6

149655,8

+27197,2

+22,2
Сатып-өткізілген тауардың өзіндік құны, мың теңге
103833,4
12185,2
+18011,8
+17,3
Жалпы табыс, мың теңге
18625,2
27810,6
+9185,4
+49,3
Негізгі өндірістік құралдардың құны, мың теңге

13281,4

23115,6

+9834,2

+74,0
Жұмыскерлердің орташа тізімдік саны, адам

34

38

+4

+11,8
Таза табыс, мың теңге
3200,0
2400,0
-800,0
-25,0

* Ұйымның қаржылық есептілігінің мәліметтері бойынша құрылды (қосымша 1,2)

Кестенің мәліметтерінен серіктестікте есепті жылы тауар сатып-өткізуден түскен табыс өткен жылмен салыстырғанда 27197,2 мың теңгеге немесе 22,2
пайызға көбейгендігін көреміз. Бұл көрсеткіш сатып-өткізілген тауардың
көлемінің көбеюімен және құнының өсуімен байланысты болып отыр.
Серіктестіктің сатып-өткізілген тауарларының өзіндік құны 2016 жылды
өткен жылмен салыстырғанда 18011,8 мың тенгеге немесе 17,3 пайызға артқан. Өзіндік құнның артуы да жоғарыда аталған себептерден туындап отыр. Кәсіпорынның жалпы табысы есепті жылы 18625,2 мың теңгені құрап, өткен жылмен салыстырғанда 9185,4 мың теңгеге немесе 49,3 пайызға көбейген.
Негізгі өндірістік құралдардың құнының жоғарылауы кейбір көлік құралдарының жаңалануымен түсіндіріледі, яғни есепті жылды (2016) өткен жылмен салыстырғанда негізгі өндірістік құралдардың құны 9834,2 мың теңгеге артқан. Серіктестіктің жұмыскерлерінің саны есепті жылда 4 адамға немесе 11,8 пайызға көбейген.
АзияСпецТехПром жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің шаруашылық қызметінің қаржылық нәтижесі де жылдан-жылға төмендеп отыр. Серіктес-тіктің таза табысының мөлшері 2016 жылы өткен жылмен салыстырғанда 800,0 мың теңгеге немесе 25,0 пайызға төмендеген (сурет 1.3).

Сурет 1.3 - АзияСпецТехПром жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің
2015-2016 жылдардағы негізгі экономикалық көрсеткіштері

АзияСпецТехПром жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің қаржылық жағдайына талдау жасау мақсатында, зерттеу жүргізілген кәсіпорынның табыстары мен шығыстары жөніндегі қорытынды есеп нысаны қарастырылды (1.2 кесте).
Кестеде келтірілген мәліметтерден АзияСпецТехПром жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің тауарды сатып-өткізуден түскен табысының 2016 жылды өткен жылмен салыстырғанда 27197,2 мың теңгеге немесе 22,2 пайызға көбейгендігін көреміз. Сонымен бірге сатып-өткізілген тауардың өзіндік құны да 18011,8 мың теңгеге немесе 17,3 пайызға көбейген.
Тауарды (жұмысты, қызметті) сатып-өткізуден түскен табыс пен сатып
өткізілген тауардың (жұмыстың, қызметтің) өзіндік құнының айырмасы болып
табылатын жалпы табыс зерттеу жүргізілген кәсіпорында есепті жылды өткен жылмен салыстырғанда 9185,4 мың теңге немесе 49,3 пайызға көбейген. Тауардың өзіндік құнына кірмей шегерістерге жататын кезеңдік шығыстар өткен жылы 14187,8 мың теңгені құраса, есепті жылда олар 10092,7 мың теңгеге немесе 71,1 пайызға көбейген. Салық салынғанға дейінгі кәдімгі қызметтен түскен табыс зерттеу жүргізілген кәсіпорында есепті жылды өткен жылмен салыстырғанда 907,3 мың теңгеге немесе 20,4 пайызға азайған. Ал табыс салығы бойынша шығыстардың сомасы 107,3 мың теңгеге немесе 8,7 пайызға азайған.

1.2 Кесте - АзияСпецТехПром жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің 2015-2016 жылдардағы табыстары мен шығыстары жөніндегі көрсеткіштер

№
Көрсеткіштер
2015 ж.
2016 ж.
Ауытқулар (+;-)

мың. тг.
(%)
1
2
3
4
5
6
1
Тауарды (қызметті) сатып-өткізуден түскен табыс, мың теңге

122458,6

149655,8

+27197,2

+22,2
2
Сатып-өткізілген тауардың (қызметтің) өзіндік құны, мың теңге

103833,4

121845,2

+18011,8

+17,3
3
Жалпы табыс, мың теңге
18625,2
27810,6
+9185,4
+49,3
4
Қызмет көрсету бойынша шығыстар, мың теңге

2270,0

6070,1

+3800,1

+167,4
5
Әкімшілік шығыстар, мың теңге
9931,5
15782,3
+5850,8
58,9
6
Қаржыландыру бойынша шы-ғыстар, мың теңге

1986,3

2428,1

+441,8

22,2
7
Салық салынғанға дейінгі кәдімгі қызметтен түскен табыс (зиян), мың теңге

4437,4

3530,1

-907,3

-20,4
8
Табыс салығы бойынша шығыстар, мың теңге

1237,4

1130,1

-107,3

-8,7
9
Таза табыс (зиян), мың теңге
3200,0
2400,0
-800,0
-25,0

* Ұйымның қаржылық есептілігінің мәліметтері бойынша құрылды (қосымша 2)

Серіктестіктің қаржы-шаруашылық қызметінің нәтижесі болып табылатын таза табыс сомасы есепті жылды өткен жылмен салыстырғанда 800,0 мың теңгеге немесе 25,0 пайызға төмендеген. Бұл көрсеткіш кәсіпорынның есепті кезең ішіндегі шаруашылық қызметінің нашарлағандығын, соның нәтижесінде есепті кезеңнің аяғында оның шамасының өткен есепті кезеңдермен салыстырғанда едәуір деңгейде төмендегендігін көрсетеді (сурет 1.4).

Сурет 1.4 - АзияСпецТехПром жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің 2015-2016 жылдардағы табыстары мен шығыстары жөніндегі көрсеткіштер

Активтер, меншікті капитал және міндеттемелер кәсіпорынның қаржылық жағдайын бухгалтерлік баланста анықтауға (бағалауға) тікелей байланысты элементтер болып табылады.
Қаржылық қорытынды есептің негізгі элементі болып табылатын кәсіпорын активтеріне сипаттама беру үшін сол активтердің соңғы жылдардағы нақты бары және олардың құрамы мен құрылымындағы болған өзгерістер зерттеледі. Баланс мәліметтері бойынша кәсіпорын активтерінің құрамы мен орналасуына талдау жасау үшін төмендегі талдамалық кесте жасалынды (1.3 кесте ).

1.3 Кесте - АзияСпецТехПром жауапкершілігі шектеулі серіктестігіндегі
2016 жылғы баланс активтерінің құрамы мен орналасуы

Көрсеткіштер
2016 жылдың басына
2016 жылдың аяғына

сомасы,
мың теңге
үлесі, %
сомасы,
мың теңге
үлесі,
%
Активтердің құны,
барлығы

33431,6

100

49283,2

100
оның ішінде:

Қысқа мерзімді активтер
12936,6
38,7
18953,9
38,5
олардың ішінде:

а) тауарлы-материалдық босалқылар
6763,7
20,2
12550,8
25,5
ә) ақша қаражаттары
3690,9
11,0
4289,4
8,7
б) дебиторлық борыштар
2482,0
7,5
2113,7
4,3
Ұзақ мерзімді активер
20495,0
61,3
30329,3
61,5
олардың ішінде:

а) негізгі құралдар - қалдық құны бойынша

13281,4

39,7

23115,6

46,9
ә) материалдық емес активтер - қалдық құны бойынша

721,4

2,2

865,6

1,8
б) қаржылық инвестициялар
750,0
2,2
750,0
1,5
в) дебиторлық борыштар
5742,2
17,2
5598,1
11,3

* Ұйымның қаржылық есептілігінің мәліметтері бойынша құрылды (қосымша 1)

Кестеде келтірілген мәліметтерден АзияСпецТехПром жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің активтерінің нақты құнының 2016 жылы өткен жылмен салыстырғанда 15851,6 мың теңгеге немесе 47,4 пайызға өскендігін көреміз. Бұл көрсеткіш кәсіпорынның ары қарай дамуының куәсі болғандықтан оның жұмысын оң бағалауға мүмкіндік береді.
Активтерге талдау жасауда олардың қалай орналастырылғандығын және есепті жылда неге көбірек көңіл аударылғандығын, кәсіпорынның өндірістік потенциалының, оның негізгі құралдарының жағдайының қандай екендігін, сондай-ақ, мүліктердің жұмылдырылу жағдайын анықтау қажет.
Қысқа мерзімді активтердің баланс валютасындағы үлес салмағын, яғни кәсіпорын активтерін жұмылдыру коэффициентінің жоғарылауын анықтау керек. Ол қарыздарды жабу үшін қажетті қаржылардың үлесін сипаттайды.
Қысқа мерзімді активтер құнының кәсіпорындағы барлық мүліктің құнына қатынасы ретінде анықталатын жұмылдыру коэффициенті есепті жылдың аяғында 38,5 пайыз болды, яғни көрсеткіш оның жыл басындағы шамасымен салыстырғанда 0,2 пунктке төмендеген. Қаржылық көзқараспен қарағанда бұл
коэффициенттің төмендеуі мүлік құрылымындағы теріс қадам болып табылады,
яғни ол көрсеткіш кәсіпорын мүлкі айналымының баяулағандығын, оларды пайдалану тиімділігі төмендегендігін көрсетеді. Кестенің мәліметтерінен ұзақ мерзімді активтердің кәсіпорын активтерінің құрамындағы үлесі қысқа мерзімді активтердің үлесіне қарағанда жоғары екендігін көреміз. Егер есептің жылдың басында ұзақ мерзімді активтердің үлесі, қысқа мерзімді активтердің үлесінен 22,6 пайызға (61,3-38,7) артық болған болса, жылдың аяғында 23,0 пайызға (61,5-38,5) артық болды.
Есепті жылда ұзақ мерзімді активтердің құны 9834,3 мың теңгеге немесе 48,0 пайызға жоғарылаған, ал қысқа мерзімді активтердің құны 6017,3 мың теңгеге немесе 46,5 пайызға өскен, яғни қысқа мерзімді активтердің барлық активтердің құрамындағы өсу тенденциясы жоғарылаған (сурет 1.5).

Сурет 1.5 - АзияСпецТехПром жауапкершілігі шектеулі серіктестігіндегі
2016 жылғы баланс активтерінің құрамы мен орналасуы

Ары қарай төмендегі 1.4 кесте бойынша кәсіпорынның қысқа мерзімді активтерінің құрамы мен құрылымына талдау жасаймыз.

1.4 Кесте - АзияСпецТехПром жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің қысқа мерзімді активтерінің құрамы мен құрылымы

КӨРСЕТКІШТЕР
2016 жылдың басына
2016 жылдың аяғына
Өсуі (+)
төмендеуі ( - ) ,%-бен

сомасы,
мың теңге
үлесі %
сомасы, мың теңге
үлесі %

1
2
3
4
5
6
Қысқа мерзімді активтер, барлығы оның ішінде

12936,6

100

18953,9

100

+ 46,5
1.1.Тауарлы-материалдық
босалқылар (қорлар)

6763,7

52,3

12550,8

66,2

+85,6

1.2. Дебиторлық борыштар

2482,0
19,2
2113,7
11,2
- 14,8
1.3. Ақша қаражаттары

3690,9
28,5
4289,4
22,6
+ 16,2

* Ұйымның қаржылық есептілігінің мәліметтері бойынша құрылды (қосымша 1)

Кестенің мәліметтері жалпы кәсіпорын активтері динамикасының жоғарылағандығын көрсетеді. Ал олардың жекелеген элементтері бойынша жүргізілген зерттеулер төмендегідей қорытынды жасауға мүмкіндік береді.
Кәсіпорынның материалдық айналым құралдары есепті кезең ішінде 85,6
пайызға көбейіп, 12550,8 мың теңгені құраған. Олардың қысқа мерзімді активтердің жалпы құнындағы үлес салмағы есепті жыл ішінде 13,9 пайызға жоғарылаған (сурет 1.6).

Сурет 1.6 - АзияСпецТехПром жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің
қысқа мерзімді активтерінің құрамы мен құрылымы

Есепті кезең ішінде кәсіпорынның дебиторлық борыштары азайған. Егер оның шамасы есепті жылдың басында 2482,0 мың теңге болған болса, жылдың аяғында 2113,7 мың теңгені құраған немесе 14,8 пайызға төмендеген. Бұл көрсеткіштің төмендеуі кәсіпорынның қаржылық жағдайының біршама жақсарғандығын көрсетеді. Кәсіпорынның ақша қаражаттары есепті жыл ішінде 598,5 мың теңгеге немесе 16,2 пайызға көбейіп, 4289,4 мың теңгені құраған.
Зерттеу жүргізу барысында кәсіпорынның балансында көрсетілген дебиторлық борыштардың құрылымындағы өзгерістерді зерттеу, оның нақты құнына қатысты баға беру қажет.
Төмендегі 1.5 кестеде АзияСпецТехПром жауапкершілігі шектеулі серік-тестігіндегі дебиторлық борыштың 2016 жылғы құрамы мен құрылымы келтірілді.

1.5 Кесте - АзияСпецТехПром жауапкершілігі шектеулі серіктестігіндегі дебиторлық борыштардың 2016 жылғы құрамы мен құрылымы

№

Дебиторлық борыштың баптары
Жылдың басына
Жылдың аяғына
Бір жылдағы өзгеріс
(+,-)
Құрылымның өзгеруі
(бағ. 4 - бағ. 2)

сомасы, мың теңге
үле-сі, %
сома-сы, мың теңге
үле-сі, %
сомасы, мың теңге
үлесі, %

А
Б
1
2
3
4
5
6
7

Қысқа мерзімді дебиторлық борыштар

2482,0

100

2113,7

100

-368,3

-14,8

-

оның ішінде

а)
Сатып алушылар мен тапсырыс бе-рушілердің қысқа мерзімді дебитор-лық борыштары

1687,8

68,0

1617,0

76,5

-70,8

- 4,2

+8,5
ә)
Жұмыскерлердің қысқа мерзімді де-биторлық борыш-тары

59,6

2,4

25,4

1,2

- 34,2

-57,4

-1,2
б)
Басқа да қысқа мерзімді дебитор-лық борыштар

734,6

29,6

471,3

22,3

-263,3

-35,8

-7,3

* Ұйымның қаржылық есептілігі мәліметтері негізінде құрылды (қосымша1)

Кестеде көрсетілгендей АзияСпецТехПром жауапкершілігі шектеулі серіктестігіндегі қысқа мерзімді дебиторлық борыш 2016 жылдың ішінде 368,3 мың теңгеге немесе 14,8 пайызға азайған. Оның ішінде сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің қысқа мерзімді дебиторлық борыштары есепті жылды өткен жылмен салыстырғанда 70,8 мың теңгеге немесе 4,2 пайызға азайған. Маңызды өзгеріс дебиторлық борыштың құрылымында орын алған.
Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің дебиторлық борыштарының үлесі есепті жыл ішінде 68,0 пайыздан 76,5 пайызға дейін 8,5 пунктке төмендеген, ал басқа да қысқа мерзімді дебиторлық борыштардың үлесі жылдың аяғында 22,3 пайызды құрады, яғни жылдың басындағымен салыстырғанда 7,3 пунктке азайған. Сонымен бірге, кестенің мәліметтерінен
зерттеу жүргізілген серіктестік жұмыскерлерінің қысқа мерзімді дебиторлық борыштарының үлесі есепті жылы 1,2 пунктке төмендегенін көреміз (1.7 сурет).

Сурет 1.7 - АзияСпецТехПром жауапкершілігі шектеулі серіктестігіндегі
дебиторлық борыштардың 2016 жылғы құрамы мен құрылымы

Нарықтық қатынастар жағдайында кәсіпорынның қызметі және оның дамуы басым түрде өзін-өзі қаржыландыру, яғни меншікті капитал есебінен жүзеге асырылады. Меншікті қаржы ресурстары жетіспеген жағдайда ғана сырттан қаржылар тартылады.
Меншікті капитал мен міндеттемелердің ара қатынасы кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығының мәнін ашып көрсетеді. Сондықтан меншікті капи-талдың нақты мөлшерін ғана анықтап қоймай, оның кәсіпорын капиталының жалпы сомасындағы үлес салмағын анықтаудың маңызы зор.
Қаржылық қорытынды есеп активтері құралу көздерінің құрамы мен құрылымына талдау төмендегі кесте (1.6.) бойынша жасалынды.
1.6 Кесте - АзияСпецТехПром жауапкершілігі шектеулі серіктестігі активтерінің құралу көздерінің 2016 жылғы құрамы мен құрылымы

Реттік номері

Көрсеткіш-тер
2016 жылдың басына
2016 жылдың аяғына
Жыл ішіндегі өзгеруі (+;-)

сомасы, мың теңге
үлесі, %
сомасы, мың теңге
үлесі,
%
мың теңге (3 бағ.- 1 бағ)
%-бен 5 бағ
1 бағ
х100
А
В
1
2
3
4
5
6
1
Активтердің құралу көздері барлығы

33431,6

100

49283,2

100

+15851,6

+47,4

Оның ішінде:
1.1. Капитал

4094,0

12,2

3490,0

7,1

-604,0

-14,8

1.2. Міндетте-мелер

29337,6

87,8

45793,2

92,9

+16455,6

+56,1
2
Тәуелсіздік коэффициенті

х

0,12

Х

0,07

х

Х
3
Қаржыланды-ру коэффи-циенті

х

0,14

Х

0,08

х

Х
4
Міндеттеме-лердің капитал-ға қатынасы коэффициенті
х
7,17
Х
13,12
х
Х

* Ұйымның қаржылық есептілігі мәліметтері негізінде құрылды (қосымша1)

Кестенің мәліметтерінен кәсіпорын мүлкінің құралу көздерінің есепті жылда 15851,6 мың теңгеге немесе 47,4 пайызға көбейгендігін көреміз. Бұл негізінен кәсіпорынның міндеттемелерінің көбеюінен болып отыр. Капиталдың
шамасы есепті жылдың аяғында өткен жылмен салыстырғанда 604,0 мың теңгеге немесе 14,8 пайызға төмендеген. Ал міндеттемелердің шамасы есепті жылы өткен жылмен салыстарғанда 16455,6 мың теңгеге жоғарылаған.
Капиталдың кәсіпорын активтері құралу көздерінің барлығына қатынасы ретінде анықталатын тәуелсіздік коэффициенті есепті жыл ішінде 0,12-ден 0,07-ге дейін төмендеген, яғни ол кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығының төмендегендігін көрсетеді. Есепті жылдағы тәуелсіздік коэффициенті нарықтық қатынастары дамыған елдерде жоғары көрсеткіш болып саналатын коэффициент шамасынан (0,5-0,6) әлдеқайда төмен болып отыр. Сондықтан, зерттеу жүргізілген кәсіпорында қаржылық тұрақтылық деңгейі өте төмен деп айтуға болады.
Серіктестіктің қаржылық тұрақтылығын сипаттайтын келесі көрсеткіш қаржыландыру коэффициенті. Бұл көрсеткіш капиталдың міндеттемелерге қатынасы ретінде анықталады. Зерттеу жүргізілген кәсіпорында есепті жылдың аяғында қаржыландыру коэффициенті 0,08-ге тең болды. Бұл әрине, төмен көрсеткіш.
Міндеттемелердің меншікті капиталға қатынасы коэффициенті кәсіпорын-ның активке салынған 1 теңге меншікті қаржылары сырттан қанша қаржыларды тартқанын сипаттайды. Есепті кезеңнің басында активке салынған меншікті қаржылардың әрбір теңгесі 7,17 теңге сырттан қаражат тартқандығын көреміз. Есепті кезең ішінде қарызға міндеттемелер меншікті салымның әрбір теңгесіне 13,12 теңгеге дейін жоғарылаған, яғни кәсіпорын өзінің шаруашылық қызметіне сырттан алынған капиталды көбірек пайдаланған (сурет 1.8).

Сурет 1.8 - АзияСпецТехПром жауапкершілігі шектеулі серіктестігі
активтерінің құралу көздерінің 2016 жылғы құрамы мен құрылымы

Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығы активтердің құралу көздерінің құрамымен ғана емес, сонымен бірге олардың қаржылық қорытынды есеп активтеріне салынуының дұрыстығымен де сипатталады. Сондықтан міндетте-мелердің құрамына талдау жасаудың да кәсіпорын үшін маңызы зор.
Талдау жасау үшін міндеттемелердің жекелеген баптарының есептік көр-сеткіштерін топтық жиынтықтармен салыстыру, олардың базалық көрсеткіш-терден ауытқуын анықтау және салыстырмалы шамалардың өзгеруіне баға беру қажет.
Осы мақсатпен зерттеу жүргізудің келесі кезеңінде міндеттемелердің құрамы мен құрылымына төмендегі 1.7 кесте бойынша талдау жасалынды.

1.7 Кесте - АзияСпецТехПром жауапкершілігі шектеулі серіктестігіндегі
міндеттемелердің 2016 жылғы құрамы мен құрылымы

№
Көрсеткіштер
Жылдың басына
Жылдың аяғына

сомасы,
мың тенге
үлесі,
%
сомасы,
мың тенге
үлесі,%
1
Міндеттемелер
оның ішінде:

29337,6

100

45793,2

100

1.1. Ұзақ мерзімді қаржылық міндеттемелер

13096,0

44,6

20926,0

45,7

1.2. Қысқа мерзімді қаржылық міндеттемелер

2500,0

8,5

2200,0

4,8

1.3. Қысқа мерзімді кредитор-лық борыштар
13260,7
45,3

22080,5

48,2

1.4. Салық бойынша міндетте-мелер
480,9

1,6

586,7

1,3

* Ұйымның қаржылық есептілігінің мәліметтері бойынша құрылды (қосымша 1)

Кестенің мәліметтерінен кәсіпорынның активтерінің құралу көздерінің құрамында міндеттемелердің үлесі өте жоғары екендігін көреміз. Егер есепті жылдың басында оның кәсіпорынның барлық капиталындағы үлесі 87,8 пайызды құраған болса, жылдың аяғында 92,9 пайызды құрады.
Міндеттемелердің құрамында есепті кезеңнің ішінде қысқа мерзімді кредиторлық борыштардың үлесі жоғары болған. Егер жылдың басында оның үлесі 45,3 пайызды құраған болса, жылдың аяғында 2,9 пунктке жоғарылап 48,2 пайызды құраған.
Сонымен бірге міндеттемелердің құрамында есепті кезең ішінде ұзақ мер-
зімді несиелердің үлесі тиісінше жылдың басында 44,6 пайыз болған болса, жылдың аяғында 45,7 пайызды құраған, ал қысқа мерзімді несиелердің үлесі жылдың аяғында 3,7 пунктке төмендеп, 4,8 пайызды құраған (1.9 сурет).

Сурет 1.9 - АзияСпецТехПром жауапкершілігі шектеулі серіктестігіндегі
міндеттемелердің 2016 жылғы құрамы мен құрылымы

Зерттеу жүргізудің келесі кезеңінде кредиторлық борыштардың құрамы мен құрылымына төмендегі 1.8 кесте бойынша талдау жасалынды.

1.8 Кесте - АзияСпецТехПром жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің кредиторлық борыштарының 2015-2016
жылдардағы құрамы мен құрылымы

Көрсеткіштер
2015 жыл
2016 жыл
Жыл ішіндегі
өзгеруі (+ - )

сомасы,
мың
теңге
үлесі %
сомасы,
мың теңге
үлесі %
мың
теңге
%-бен

Қысқа мерзімді креди-торлық борыш, барлығы
оның ішінде:

13260,7

100

22080,5

100

+8819,8

+66,5
Жабдықтаушылар мен мердігерлерге қысқа мерзімді кредиторлық борыштар

8089,0

61,0

14573,1

66,0

+6484,1

+80,2

1.2. Жұмыскерлерге ең-бек ақы төлеу бойынша қысқа мерзімді борыштар

3713,0

28,

5122,6

23,2

+1409,6

+38,0
1.3. Басқа да қысқа мер-зімді кредиторлық бо-рыштар

1458,7

11,0

2384,8

10,8

+926,1

+63,5

* Ұйымның қаржылық есептілігінің мәліметтері бойынша құрылды (қосымша 1)

Кестенің мәліметтерінен кәсіпорынның кредиторлық борыштарының құрамында жабдықтаушылар мен мердігерлерге қысқа мерзімді кредиторлық борыштардың үлесі өте жоғары екендігін көреміз. Егер есепті жылдың басында оның үлесі 61,0 пайызды құраған болса, жылдың аяғында - 66,0 пайызды құрады. Бұдан серіктестіктің кредиторлық борыштары негізінен жабдықтаушылар мен мердігерлерге қысқа мерзімді кредиторлық борыштардан
тұратындығын көреміз. Жұмыскерлерге еңбек ақы төлеу бойынша қысқа мерзімді борыштар тиісінше жылдың басында 28,0 пайызды құраған болса, жылдың аяғында 4,8 пунктке төмендеп, 23,2 пайызды құрады. Бірақ оның көлемі есепті кезең ішінде 1409,6 мың теңгеге немесе 38,0 пайызға көбейген.
Басқа да қысқа мерзімді кредиторлық борыштар тиісінше 2015 жылы барлық кредиторлық борыштардың 11,0 пайызын құраған болса, 2016 жылы - 10,8 пайызын құраған. Есепті жыл ішінде ол 926,1 мың теңгеге немесе 63,5 пайызға көбейген.
Есепті кезең ішінде серіктестіктің қысқа мерзімді кредиторлық борыштары 8819,8 мың теңгеге көбейген. Бұл жағдай кәсіпорынның ағымдағы міндеттеме-лерін өтей алу қабілетінің біршама төмендегендігін көрсетеді (сурет 1.10).

Сурет 1.10 - АзияСпецТехПром жауапкершілігі шектеулісеріктестігінің кредиторлық борыштарының 2015-2016 жылдардағы құрамы мен құрылымы

Сонымен, АзияСпецТехПром жауапкершілігі шектеулі серіктестігіне жүргізілген зерттеулер нәтижесі оның активтерінің басым түрде міндеттемелер-дің есебінен құралатындығын көрсетті.

АзияСпецТехПром жауапкершілігі шектеулі серіктестігінде бухгалтерлік есепті ұйымдастыру жағдайы. Есеп саясаты

АзияСпецТехПром жауапкершілігі шектеулі серіктестігінде бухгалтерлік есепті ұйымдастыру Қазақстан Республикасының Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңына 21.02.2007ж, Қаржылық есептіліктің №2 Ұлттық стандартына (Қазақстан Республикасы Қаржы Министрлігінің 21.06.2007ж №217 бұйрығымен бекітілген), бухгалтерлік есептің типтік шоттар жоспарына негізделуге тиісті.
Қазақстан Республикасының Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңына сәйкес кәсіпорында бухгалтерлік есептің ұйымдастырылуына серіктестік басшысы мен бас бухгалтер жауапты [1]. Серіктестікте бухгалтерлік есепті ұйымдастыру және қаржылық қорытынды есепті дайындау үшін дербес құрылым ретінде бухгалтерия аппараты құрылған.
Серіктестікте жоғарыда аталған заңдық және нормативтік құжаттарға негізделген есеп саясаты құрылған. Есеп саясаты бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілікті нормативтік реттеу жүйесінің ішкі элементі болып табылады.
Есеп саясатының мақсаты: бухгалтерлік есеп операцияларын орындау барысында қателер жібермеу, фактілерді бұрмалау, ұйымдарды қаржы жағда-йын бағалау, шаруашылық қызметінің үздіксіздігін қамтамасыз ету, мате-риалды активтерді бағалау мен есептен шығару, таза пайда есебінен резервтер құру бағытындағы мейлінше жоғары дәрежедегі икемді есеп ақпараттарын қалыптастыру болып табылады.
Қаржылық есептілік ақпараттарын пайдаланушылар тұрғысынан қарағанда есеп саясаты - қандай әдістердің қолданылғандығы, бірнеше есепті жылдар ішінде қорытынды есептің қалай жасалғандығы, қаржылық талдау жұмысының қалай орындалғандығы, сондай-ақ ұйым қызметі өрісінде болған өзгерістер жөніндегі қосымша ақпараттардың қалай алынғандығы, тағы басқа жағдай-ларды толығымен көрсетуі керек. Айтылған мақсаттарды нақтылы тәжірибеде іске асыру үшін әр түрлі есеп ережелері мен әдістер қолданылады. Есеп әдістері шындық фактілерді тану мақсатымен ұштастық жағдайда болады. Яғни бухгалтерлік есеп әдістерін ықпалды және икемді жолдармен іске асыру арқылы тиісті мақсатқа жетуге болатындығын білеміз.
Есеп саясатының ең негізгі атқаратын міндеті - кәсіпорынның әр жылдар бойы таза пайда алуына әсер ету болып табылады. Таза пайда алу процесіне кәсіпорынның өздері ғана емес, оның қатысушылары, сатып алушылар, несиелендірушілер және салық органдары да мүдделі.
Есеп саясатының міндеттері:
- есеп процедуралары арасындағы нақтылы фактілер мен орындалмай қалған фактілер арасындағы байланысты анықтау;
- нәтижелі көрсеткіштерге есеп өрісінде қолданылған әр түрлі әдістердің сандық және сомалық әсер етуінің тиімділігін арттыру;
- қаржылық есептілік сенімділігін арттыру үшін қолданылатын маңызды есеп әдістерін белгілеу;
- ұйымдардың есеп варианттарын таңдап алу процесінде ұзақ және ағымдағы активтерді (негізгі және айналымдағы) бағалаудағы, материалды және материалдық емес активтерге амортизаия есептеудегі әдістерді таңдап алу жөніндегі ұйымның ішкі құқығын қамтамасыз ету;
- синтетикалық және аналитикалық шоттар тізімін жасау, тауарлы материалды құндылықтарды бағалау және бұларды сату, өндірістік шығын-дарды реттеу тағы басқа әдістерді кеңінен қолдану және тағы сол сияқты.
Есеп саясаты кәсіпорындағы есеп жүргізу процесінің барлық аспектілерін
қамтыған - ұйымдық, техникалық, әдістемелік.
Техникалық аспект - бухгалтерлік есепті жүргізу нысанын (жеңілдетілген, автоматтандырылған) анықтайды.
Ұйымдық аспект - кәсіпорындағы бухгалтерлік қызметті ұйымдастыру элементтерін қамтиды.
Бухгалтерлік есептің әдістемелік аспектісі активтерді бағалау тәсілдері, амортизацияны есептеу тәсілдері, табыстарды анықтау тәсілдері сияқты элементтерден тұрады.
Серіктестік басшысы тарапынан Бас бухгалтерге есеп саясатында белгіленген ережелердің негізінде қаржылық есептіліктің көрсеткіштерін қалыптастыру, оның ішінде қаржылық есептілік элементтерін тану (есепке алу), бағалау және есептеу мәселелері бойынша өз бетінше шешім қабылдауға өкілеттік берілген.
Бухгалтерия қызметін реттеуші нормативтік-құқықтық құжат ретінде Бухгалтерия жөніндегі ішкі ереже-нұсқау танылады.
Серіктестікте есеп жүргізудің жалпы жүйесі төмендегілерден тұрады:
- Қаржылық есеп - Қаржылық есептіліктің Халықаралық стандарт-тарының талаптары бойынша жасалған типтік шоттар жоспарының шоттары бойынша жүргізіледі;
- Салық есебі - Салық заңына сәйкес қаржылық есептің нәтижелері негізінде құрылады;
- Статистикалық есеп - Қаржылық есептің мәліметтеріне негізделеді;
- Басқару есебі - Қаржылық есептен, өндірістік есептен, статистикалық және салық есебінен туындайтын, серіктестік басшысының тапсырмасы бойынша құрылатын және ағымдағы, келешек жағдайларға талдау жасау мен тиімді басқару шешімдерін қабылдау үшін қажетті жиынтық ақпараттар.
Серіктестік мүліктерінің, міндеттемелерінің, шаруашылық операция-ларының бухгалтерлік есебі 1С: Предприятие компьютерлік бағдарламасын пайдалана отырып, теңгемен және тиынмен жүргізіледі.
Орындалған шаруашылық операцияларына ішкі бақылауды бастапқы есеп құжаттарын қабылдау сәтінде бухгалтерия жүзеге асырады.
Есеп саясатының құжаттары ретінде есеп саясатының өзі, типтік шоттар жоспарының негізінде жасалынған жұмысшы шоттар жоспары және серіктестіктің тиісті өкімдік құжаттарымен бекітілген құжат айналымының графигі танылады.
Мүліктердің, міндеттемелердің және шаруашылық операцияларының есебі серіктестікте құрылған жұмысшы шоттар жоспарына сәйкес жүргізіледі.
Бухгалтерлік есеп регистрлері 1С: Предприятие компьютерлік бағдарлама-сында қарастырылған форматта құрылады.
Шаруашылық қызметтің фактілерін рәсімдеу үшін серіктестік Қазақстан Республикасы Қаржы Министрлігінің 2007 жылғы 22 маусымдағы №216 Бұйрығымен бекітілген типтік үлгідегі бастапқы құжаттарды және 1С бағдар-ламасында қарастырылған бастапқы құжаттар үлгілерін пайдаланады.
Серіктестіктегі бастапқы құжаттардың қозғалысы (кәсіпорында жасалы-нуы, басқа кәсіпорындардан алынуы, есепке алынып өңделуі, архивке берілуі) графикпен реттеледі. Құжаттардың бухгалтерлік архивте сақталуы және архив кітабының жүргізілуі бойынша жауапкершілік Бас бухгалтерге жүктеледі:
Құжаттарды сақтау мерзімін анықтау іс қағаздарын жүргізу аяқталғаннан кейінгі жылдың 1 қаңтарынан бастап жүзеге асырылады.
Серіктестіктің мүліктері, серіктестіктің меншігінде жоқ, бірақ бухгал-терлік есепте тұрған (жауапты сақтауда тұрған, жалға алынған) мүліктер, қаржылық міндеттемелердің барлық түрлері түгелдеуге жатады.
Түгелдеу жүргізіп, оның нәтижесін рәсімдеу үшін серіктестік дирек-торының арнайы бұйрығымен тұрақты жұмыс істейтін коммисия құрылады. Кенеттен (жоспардан тыс) түгелдеу серіктестік басшысының бұйрығымен жүзеге асырылады.
КазАгроТехСнаб жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің қаржылық есептілігін құру төмендегі нормативтік құжаттарға негізделеді:
Қаржылық есептіліктің №2 Ұлттық стандарты;
Қаржылық есептіліктің №1 Қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттарын алғашқы қолдану халықаралық стандарты; (ІFRS)
Бухгалтерлік есептің №1 Қаржылық есептілікті дайындап тапсыру халықаралық стандарты (ІАS)
Бухгалтерлік есептің №7 Ақша қаражаттарының қозғалысы жөніндегі есептілік халықаралық стандарты (ІАS)
АзияСпецТехПром жауапкершілігі шектеулі серіктестігінде Қаржылық есептіліктің №2 Ұлттық стандартына сәйкес қаржылық есептіліктің келесі нысандары құрылады [2]:
Бухгалтерлік баланс
Пайда және зиян жөніндегі есептілік;
Ақша қаражаттарының қозғалысы жөніндегі есептілік;
Капиталдың қозғалысы жөніндегі есептілік;
Кәсіпорынның есеп саясаты жөніндегі ақпараттар және түсіндірме жазба.
Қаржылық қорытынды есеп беру нысандары Қазақстан Республикасының Ұлттық валютасы - теңгемен құрылады.
Серіктестікте ақша қаражаттарының есебі бухгалтерлік есептің №7 Ақ-ша қаражаттарының қозғалысы жөніндегі есептілік деп аталатын халықаралық стандартына, қаржылық есептіліктің №2 ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.