Менеджмент әдістерін қалыптастырудың жалпы ғылыми принциптері

Пән: Менеджмент
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР

КІРІСПЕ
1. Басқару әдістерінің жіктелуі
2. Менеджмент әдістерін қалыптастырудың жалпы ғылыми принциптері
3. Басқару принциптері.

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

КІРІСПЕ
Қызмет түрі ретіндегі басқару негізгі жағдайлардың, яғни ның фундаментін құрайтын принциптердің жүйесіне негізделеді. Олар объективті болады, менеджерлердің еркі мен қалауларына тәуелді емес және басқару қалайша құрылу керектігін түсінуге көмектесетін құрал болып табылады. Олар әмбебап, себебі олар кезкелген әлеуметтік объект үшін қолданылуы мүмкін. Дәл бұлар басқарылатын жүйенің қалыптасу заңдылықтарын, яғни оның құрылымын, ұжымға әсер ету әдістерін, оның мүшелерінің мінез-құлығының ынталандырылуын, және қойылған мақсаттарға қол жеткізу ойымен ұйымды басқару технологиясының ерекшеліктерін анықтайды. Төменде басқарудың ең маңызды принциптері қарастырылған.
Менеджментте принциптер дегеніміз басқару теориясының негізгі бастапқы жағдайларын ұстану, менеджерлердің өз ісіне және ұжымдағы мінез-құлықтың нормаларына қатынасын анықтайтын ішкі сенімдері (Вачугов, 2003). Менеджменттің қалыптасу тарихында тұрақты болып қалмайтын, өнеркәсіптік өндіріс дамуының әрбір сатысында басқарушылық жұмыстың өзгермелі жағдайларына сәйкес өзгеріп отыратын принциптерінің белгілі бір логикасын көруге болады.
БҰҰ әдістерін қолдану тетігі ұйымдастыру қатынастарының мәні болып табылады. Басқару объектісіне (ұжымдар, жеке қызметкерлер) мақсатты түрде әсер ету процесінде адамдар (органдар) арасындағы нақты ұйымдастыру қатынастарымен, ұйым заңдарымен айқындалатын басқару тетігі ашық көрсетіледі. Бұл әдістердің ерекшіліктері мынада:
1. Жүйеге тұтастай немесе оның элементтеріне жеке-жеке тікелей нұсқаушылық әсер етуді бейнелейді;
2. Басшыға бір мағыналы шешім қабылдауға мүмкіндік береді;
3. Ережелердің, нұсқаулықтардың, бұйрықтардың, өкімдердің және т.б. міндеттілігіне негізделеді.
БҰҰ әдістері жоғары тұрған билікті еркін орындау үшін басқару аппараты қызметкерлерінің жеке жауапкершілігін қамтамасыз етуге тиісті.

1. Басқару әдістерінің жіктелуі.
Басқару әдістері -дегеніміз бұл басқарудың мақсатқа жетудегі іс-әрекеттік жолдары. Басқару субъектісінің басқару объектісіне ықпал жасау әдістері басқару әдістері деп түсіндіріледі. Басқару әдістері ұжымдар қызметінің жоғары тиімділігін, олардың ынтымақты жұмысын қамтамасыз етуге тиіс. Мұның өзі басқару әдістерін өндірістік-шаруашылық міндеттерді шешу процесінде қолданылатын басқа да техникалық және технологиялық әдістерден ерекшеленеді. Басқару әдістері басқару процесін мүлтіксіз ұйымдастыру, осы замаңғы техниканы пайдалану, еңбек пен өндірісті прогресті жолмен ұйымдастыру үшін жағдайлар жасайды, олардың барынша тиімді болуын қамтамасыз етеді. Сонымен, әдістер-басқару қызметінің мәні және негізгі мазмұны болып табылады, өйткені басқару міндеттері солар арқылы іске асырылады.
Әдіс деген сөз гректің metodos деген сөзінен шыққан, ал ол белгілі бір ақиқатқа, шындыққа, мақсатқа жетудің жолдары деген мағынаны білдіреді.
Әдіс дегеніміз - қандай да басқару мақсатына жетуге қабілеті бар және басқаруға сәйкес әрекеттің түрін немесе бейнесін білдіреді. Бірақ қойылған мақсатқа жету үшін ынталандыру арқылы басқару ұжымының мүшелеріне ықпал етуі керек.
Басқару әдістері - басқарушы субъектінің белгілі бір нәтижелерге қол жеткізуі үшін басқару объектісіне ықпал етуде қолданатын құралдар мен тәсілдердің жиынтығы. Басқару әдістері мен басқару процесінің әдістері бөліп көрсетіледі. Мұның соңғысы басқару процесін қалыптастыратын жекелеген операцияларды, процедураларды, жұмысты орындаудың тәсілдерін береді. Бұған кіретіндер:
- мақсаттарды анықтаудың ережесі;
- басқару шешімдерін әзірлеу мен оңтайландыру әдістері;
- нақты ұйымдастыру жұмыстарын жүзеге асыру;
жекелеген міндетті істерді орындау әдістері: болжау және жоспарлау, ұйымдастыру және реттеу, бақылау және т.б.
Осылайша, тек жекелеген жұмыстарды орындауға келетін басқару процесінің әдістерінен басқару әдістерінің айырмашылығы, ол (басқару әдістері) басқаруобъектісіне ықпал етуді сипаттайды.
Жіктеудің жалпы тәсілдерінің бірі - бұл жалпы ғылыми және өзіндік ерекшелігі бар (жеке) әдістерін олардың білім салаларында қолдану критерий бойыншатопқа бөлу болып табылады.
Жалпы ғылыми әдістерді әдістемелік нұсқаулықтардан көруге болады. Олар менеджмент әдістер жүйесінің негізін құрайды, мәселені жүйелі, әрі кешендітәсілдермен шешуге негізделген оның жалпы ғылыми әдістемесін қалыптастырады. Жалпы ғылыми әдістерге, зерделенетін құбылыстардың тарихи тәсілдері, үлгілеу, эксперименттеу, экономикалық-математикалық алгоритмдерді пайдалану, әлеуметтік зерттеулер және т.б. жатады.
Жалпы ғылымидан басқа басқаруда қолданылатын өзіндік ерекшелігі бар әдістер де болады. Менеджмент әдістерін жіктеудің критерийлері: мазмұн, мотивация (себеп), ұйымдастыру түрлері және қолдану саласы.
Басқару әдістерінің мазмұны бойынша - ықпал етудің ұйымдастырушылық, экономикалық, әлеуметтік-психологиялық тәсілдерін топқа бөледі.
Мотивациялық көрсеткіштері бойынша мотивацияның материалдық, моральдық және мәжбүрлеу әдістері бөліп көрсетіледі.
Ұйымдастыру формалары бойынша басқару әдістері жалпы түрде жекешеге, ұжымдыққа және алқалыққа (коллегиальные) бөлінеді.
Қолданылатын салалары бойынша әдістер жалпы түрде (барлық жүйеге қатысты) және тұжырымды түрде (локальный) оның жекелеген бөлімдердеқолданылуына қарай болуы мүмкін.
Қандай да болсын басқару дәрежесін, өндірістік-шаруашылық міндеттерін сәтті шешу үшін жетекшінің басқарудың әр түрлі әдістерін кешенді түрде қолдануы қажет. Бұндай әдістерге мыналар жатады:
1. Басқарудың экономикалық әдістері (БЭӘ)
2. Басқарудың психологиялық-педагогикалық әдістері (БППӘ)
3. Басқарудың ұйымдастыру-ұйғарымдық әдістері (БҰҰӘ)
Басқарудың экономикалық әдістері (БЭӘ).
Экономикалық әдістердің тұтас жүйесі нарықтық экономика жағдайында мынадай міндетті істерді орындайды: реттеуші, теңгерімші және бөлуші. Экономикалық әдістердің көмегімен тауарларды өндіру мен айырбастауда, тауарлардың экспорты мен импортының көлемі бағытында, басқа да экономикалық процестерде құрылымдық жылжулар реттеледі.
Нарықты қалыптастыру мен қалыпты жағдайға түсіруде экономикалық әдістердің ең тиімді пайдаланылатын бағыттарының бірі - жекелеген қызмет салалары мен түрлерін саралау тәсілдемесі болып табылады. Бұл саралау ең алдымен экономикалық ынталандыруды күшейтуді талап ететін өндірістің артықшылығы бар салаларында қолданылуы керек. Атап айтқанда салық және процент мөлшерлемерінде, еңбекақы деңгейінде, қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді несиелерде артықшылықтарға ие болуы қажет.
Басқарудың экономикалық әдістері - бұл адамдардың экономикалық қатынастары мен олардың экономикалық мүделлерін пайдаланатын адамдарға ықпал етудің тәсілдері мен әдістері.
Басқарудың көптеген экономикалық әдістерінің арасынан өндірістің тиімділігін бастапқы буын деңгейіне дейін арттыра алатын әдістерді бөліп көрсетуге болады. Оған мыналарды жатқызуға болады:
- экономикалық ынталандыру;
- экономикалық тетікті шаруашылық есепке көшіру;
- баға және баға белгілеу;
- фирмалардың қаржылық саясаты және т.б.
Басқарудың психологиялық-педагогикалық әдістері (БППӘ).
Басқарудың психологиялық-педагогикалық әдістері - бұл ұжымды қалыптастыру мен дамыту процесіне, олардың арасындағы педагогикалық процестерге ықпал етудің нақты амалдары мен тәсілдерін білдіреді.
Бұл әдістердің мақсаты - адамдардың әлеуметтік қажеттіліктерін қанағаттандыру, олардың жан-жақты үйлесімді дамуын қамтамасыз ету және осылардың негізінде жеке тұлғаның еңбекке деген құлшынысын, ұжымдардың тиімді еңбек етуін арттыру. Басқару әдістері ең алдымен ықпал етудің бағытын анықтайтын өзінің себеп тудыратын сипаттамасымен ерекшеленеді. Бұл сипаттама адамдардың мінез-құлқын анықтайтын және тиісті әдіс топтарына бағдарланған себептерді көрсетіп береді.
БПП әдістері рухани мүддеге (қажеттілікке) ықпал ету мүмкіндіктерін пайдаланады. Олар саяси, моральдық, ұлттық, отбасылық және басқа да әлеуметтік мүдделердің бағдарын қарастырады. Ұжымның әлеуметтік сипаттамасы мен экономикалық және ұйымдастырушылық көрсеткіштері арасында тығыз байланыс болады. Себебі, әлеуметтік мәселерді шешіп алмайынша, еңбекке деген дұрыс қатынасқа (көзқарасқа) өндірісті тиімді дамытуға қол жеткізу мүмкін емес.
Басқарудың ұйымдастыру-ұйғарымдық әдістері (БҰҰӘ).
БҰҰ әдістерін қолдану тетігі ұйымдастыру қатынастарының мәні болып табылады. Басқару объектісіне (ұжымдар, жеке қызметкерлер) мақсатты түрде әсер ету процесінде адамдар (органдар) арасындағы нақты ұйымдастыру қатынастарымен, ұйым заңдарымен айқындалатын басқару тетігі ашық көрсетіледі. Бұл әдістердің ерекшіліктері мынада:
1. Жүйеге тұтастай немесе оның элементтеріне жеке-жеке тікелей нұсқаушылық әсер етуді бейнелейді;
2. Басшыға бір мағыналы шешім қабылдауға мүмкіндік береді;
3. Ережелердің, нұсқаулықтардың, бұйрықтардың, өкімдердің және т.б. міндеттілігіне негізделеді.
БҰҰ әдістері жоғары тұрған билікті еркін орындау үшін басқару аппараты қызметкерлерінің жеке жауапкершілігін қамтамасыз етуге тиісті.
Басқарудың құқықтық әдістерінің рөлі.
Мемлекеттік басқару құқықтың негізі ретінде және оның талаптарына сәйкес болмаса жүзеге асуы мүмкін емес.
Құқық - қоғам мүшелері арасында еңбекті бөлу мен өнім бөлуді реттеуші (анықтаушы) ретінде қолданылады. Бұл реттеуішті іс-тәжірибеде қолдану мемлекеттің міндетті қызмет аясының айрықша құзыреті.
Басқарудың құқықтық әдісі туралы айтқанда басқару жүйесіне ықпал ететін экономикалық реформаның, экономикалық өмірдің ерекшеліктерін ескеру қажет. Бұл негізгі ұстанымдар мемлекеттік басқару барысында мемлекеттің экономикалық процестерді жалпы ұлттық ауқымда ұйымдастыруға бағдарланған біртұтас басқару еркімен жүзеге асады. Осының барлығы құқықтық тәсілдердің көмегімен өмірге енгізіледі.

2. Менеджмент әдістерін қалыптастырудың жалпы ғылыми принциптері.
Принцип латын сөзі, ол басшылыққа алатын идея, негізгі талап немесе қағида деген мағынаны білдіреді. Басқару кез-келген әрекет түрі сияқты белгілі бір принциптерді сақтауға негізделеді. Басқару принциптері - бұл басқару функцияларын жүзеге асыру бойынша идеяның негізін салушы. Принциптер басқару заңдылықтарымен сипатталатын нақты көріністер болып табылады. Педагогикалық менеджмент тұрғысынан Ю.А.Конаржевский келесідей басқару принциптерін бөліп көрсетеді:
- адамға сенім арттыру мен сыйласымдылық принципі - басқарушы мен педагогикалық ұжымның негізгі принципі ретінде алға шығады. Бұл принцип әрбір педагогтың сенім артуында көрсетілген, оның тәртібін және барлық педагогикалық ұжымның өмірлік әрекетін тереңінен сипаттайды;
- адам көзқарасының біртұтасық принципі - білім беру мекемелерінің құндылықтар жүйесіндегі екінші маңызды бағыт болып табылады. Басқаша айтқанда, басқарушы педагогикалық ұжымның әрбір мүшесін жай қызметкер ретінде ғана емес, оның барлық қажеттіліктерін, себептерін, мақсаттарын, әсер алу мүмкіндіктерін педагогикалық әрекет ету процесінде басынан өткеретін жеке тұлға ретінде қарастырады;
- ынтымақтастық принципі - монологтық басқарудан диалогтік негізге ауысуды, қарым-қатынас жасаудан тіл табысуға ауысуын, субъект-объектті қатынастан субъект-субъект қатынасына ауысуды сипаттайды;
- әлеуметтік әділеттілік принципі - педагогикалық ұжымды басқаруда әрбір педагогтың басқалармен салыстырғанда бірдей жағдайда болуын қарастырады, ал оның әкімшілікпен өзара әрекеттесуі басқару құралы ретінде емес, оның мақсаты ретінде адамды түсіну негізінде құрылады;
- басқарудағы жеке тұрғы принципі - басқарушының әрбір педагогқа қатысты жеке ерекшеліктерін, кәсіби даярлық деңгейін, қызығушылықтарын, өмірлік және әлеуметтік тәжірибесін есепке алуын көрсетеді;
- педагог жұмысын байыту және сапаландыру принципі - педагогтың кәсіби қызығушылықтарын ояту және оның кәсіби сенімділігін қолдау арқылы әрбір педагогтың кәсіби әрекетін түрлендіруге басқарушының тырысуымен сипатталады;
- ынталандыру принципі - жұмыс барысындағы педагогтың жеке қызығушылықтарын қамтамасыз ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.