Қалыпты жұлдыздар Жұлдыздардың ішкі құрылысының теңдеулері Жұлдыздардың ішкі құрылысын эксперименттен анықталатын жұлдыздардың сыртқы сипаттмалары негізінде жұлдыздық құрылым теңдеулер
Қалыпты жұлдыздар
Жұлдыздардың ішкі құрылысының теңдеулері
Жұлдыздардың ішкі құрылысын эксперименттен анықталатын жұлдыздардың сыртқы сипаттмалары негізінде жұлдыздық құрылым теңдеулер (жұлдыздардың ішкі құрылысының теңдеулері) көмегімен есептеуге болады. Бұл теңдеулер мыналар.
1. Гидростатикалық тепе-теңдік теңдеуі:
P = Pgas + Prad
2. Масса теңдеуі:
немесе
3. Диффузиялық жуықтаудағы энергияны тасымалдау теңдеуі:
мұндағы -- сәулелі энергияның тығыздығы, -- оның диффузия коэффициенті.
Бұл теңдеуді былай жазуға болады
Бұл теңдеулер тек сәулелі жылу тасымалдау үшін жарамды. Конвекциялық тасымалдау аймағында изэнтропиялық шартты қолдану қажет: (),температура арқылы ол былай жазылады:
4. Энергия балансының теңдеуі (ол ядродағы энергия бөлінуін өрнектейді):
мұндағы (r) [эрг(сг)] - Күн центрінен r қашықтықта болатын T мен ρ мәндері үшін массасы бірлік элементтегі энергия бөліну жылдамдығы.
Бұл дифференциал теңдеулер ді күй теңдеуімен:
, ,
мөлдірсіздік пен энергия бөліну жылдамдығы үшін өрнектермен:
және шекаралық шарттармен
, толықтыру қажет.
шамалар - элементтердің салмақтық үлестері: сутегінің (), гелийдің () және басқалардың (), u - күн затының молекулалық салмағы. Мысалы, толығымен иондалған плазма үшін u = 1(2X + (34)Y + (12)Z); Күн үшін X ≈ 0.75, Y ≈ 0.23, Z ≈ 0.02 и ux ≈ 0.6 (сутегі мен гелий жартылай иондалған фотосфера мен ядролық реакциялар нәтижесінде химиялық құрам өзгерген ядродан басқа қабаттар үшін).
Суретте мысал үшін Күннің стандартты моделі үшін ρ(r), M(r), L(r) и T(r) үлестірілуі келтірілген. Күннің ішкі құрылымы мен оның параметрлері 2.2 2.3 суреттерде көрсетілген. Келтірілген мәндер жуықталған болып табылады, басқа әдебиетте кішкене өзгеше мәндер де келтіріледі. Көрінетіндей, Күн ішінде термоядролық реакциялар жүретін ядро, сәулелі тасымалдау алқабы, конвекциялық аумақ және фотосфера, хромосфера мен тәжден тұратын атмосфера айырылады.
Сурет - Күнге тән массаның () (Күннің толық массасынан пайыздар түрінде),тығыздықтың (rr), температураныы (Tr) және сәулелену энергиясының () (Күннің толық сәулелену энергиясына қатысты пайыздық түрде). Горизонталь ось бойынша - күн радиуысына үлесі түріндегі Күн центрінен қашықтық.
Жұлдыздардағы ядролық реакциялар
Жұлдыздардың ішкі қабаттарында температура, тығыздығы мен қысым өте жоғары болады. Мысалы, Күн орталығындағы температурасы Т1,6107 К, 160 гсм3, қысымы р2,21016 Па 1011 атм. Мұндай жоғары температура ұзақ уақыт ішінде тек сутегінен гелий синтезінің ядролық реакцияларымен сүйемелдене алады. Бұл реакцияларға керекті шарттар Күн қойнауларында бар. Аталмыш температура мен қысым жағдайында бөлек ядролар орасан зор жылдамдықпен қозғалады. Мысалы, сутегі үшін бұл жылдамдық жүздеген кмс-ке жетеді. Сонымен қатар зат тығыздығы өте үлкен болғандықтан, ядролық соқтығулар айтарлықтай жиі болады. Олардың кейбіреулері термоядролық реакциялар басталуына қажетті атом ядроларының тығыз жақындауына әкеледі. Бірақ Күн орталығындағы температуралар жағдайда кулондық бөгетті жеңіп, бір біріне 1 Ферми ~ 10−13 см қашықтыққа (ядролық күштер іске қосылу үшін керекті қашықтыққа) жақындай алатын бөлшектердің саны елемейтіндей аз болатынын айту керек. Сонда Күндегі термоядролық реакиялар тек квантмеханикалық туннельдеу эффектісі арқасында жүре алады екен. Және де бұл реакциялардың жылдамдығы
,
где αG ≈ Z1Z2 A − энергия, характеризующая взаимодействующие ядра с зарядами Z1,Z2, А ~ Z1Z2e4mpħ2 ~ Z1Z2α2mpc2 - постоянная, называемая энергией Гамова. При концентрации взаимодействующих частиц n характерное вре - мя между взаимодействиями есть просто τ ~ 1(nσv0).
Ядролық реакциялар мен олармен қосақталып жүретін энергия шығарылуы жұлдыздар ядроларынд, не энергия шығарылу аумағы деп аталатын жұлдыздардың орталық бөлігінде жүреді. Күн сияқты массалары жоғары емес жұлдыздар ядроларындағы ен маңызды реакция протон-протондық деп аталады (сурет):
p + p -- 2D + e+ + νe(Eν,pp 0.42MeV) τ ~ 1010 лет
2D + p --3He + γτ τ ~ 1.5 сек
С вероятностью 65%:
3He + 3He -- 4He + 2p τ ~ 106 лет
или (35%)
3He + 4He--7Be + γ,
после чего
4a. 7Be + e −-- 7Li + νe , ( = 0.81МэВ), 7Li + p -- 24He или (гораздо менее вероятно)
46. 7Ве + р --- 8В + γ, 8В -- 8 Be* + е+ + νe , (~ 8 -14МэВ), 8Be* -- 24He
Сурет
Сөйтіп, бұл реакцияның барлық тармақтарында төрт протоннан бір He ядросы пайда болады. Бұл реакциялар Күн энергиясының негізгі көзі болып табылады. Олар жүрісінде шағарылатын энергия массалар ақауымен анықталады:
δE = (4mp − mHe)c2 = 27.3МэВ,
яғни шамамен 7 МэВ нуклонға. Жылуға бөлінетін энергияның барлығы айналмайды, кішігірім бөлігі (0.6 МэВ) нейтриномен әкетіледі (нейтрино үшін Күн мөлдір болып табылады).
Сәулелі тасымалдау алқабы
Орталықтан алшақтаған сайын зат температурасы мен қысымы азаяды, олар мынадай мәндерге дейін кемігенді: Т5106 K, p1010 атм., ядролық реакциялар өте алмайды. Сондықтан бұл қабатта тек үлкендеу тереңдіктерде γ-кванттар түрінде шығарылған сәулелену жеке атомдармен жұтылып және қайта сәулелендіріліп сыртқа қарай тасымалданады. Температура мен қысым бұл аймақтағыдай болғанда атомдар (негізімен сутегі) иондалған күйде ... жалғасы
Жұлдыздардың ішкі құрылысының теңдеулері
Жұлдыздардың ішкі құрылысын эксперименттен анықталатын жұлдыздардың сыртқы сипаттмалары негізінде жұлдыздық құрылым теңдеулер (жұлдыздардың ішкі құрылысының теңдеулері) көмегімен есептеуге болады. Бұл теңдеулер мыналар.
1. Гидростатикалық тепе-теңдік теңдеуі:
P = Pgas + Prad
2. Масса теңдеуі:
немесе
3. Диффузиялық жуықтаудағы энергияны тасымалдау теңдеуі:
мұндағы -- сәулелі энергияның тығыздығы, -- оның диффузия коэффициенті.
Бұл теңдеуді былай жазуға болады
Бұл теңдеулер тек сәулелі жылу тасымалдау үшін жарамды. Конвекциялық тасымалдау аймағында изэнтропиялық шартты қолдану қажет: (),температура арқылы ол былай жазылады:
4. Энергия балансының теңдеуі (ол ядродағы энергия бөлінуін өрнектейді):
мұндағы (r) [эрг(сг)] - Күн центрінен r қашықтықта болатын T мен ρ мәндері үшін массасы бірлік элементтегі энергия бөліну жылдамдығы.
Бұл дифференциал теңдеулер ді күй теңдеуімен:
, ,
мөлдірсіздік пен энергия бөліну жылдамдығы үшін өрнектермен:
және шекаралық шарттармен
, толықтыру қажет.
шамалар - элементтердің салмақтық үлестері: сутегінің (), гелийдің () және басқалардың (), u - күн затының молекулалық салмағы. Мысалы, толығымен иондалған плазма үшін u = 1(2X + (34)Y + (12)Z); Күн үшін X ≈ 0.75, Y ≈ 0.23, Z ≈ 0.02 и ux ≈ 0.6 (сутегі мен гелий жартылай иондалған фотосфера мен ядролық реакциялар нәтижесінде химиялық құрам өзгерген ядродан басқа қабаттар үшін).
Суретте мысал үшін Күннің стандартты моделі үшін ρ(r), M(r), L(r) и T(r) үлестірілуі келтірілген. Күннің ішкі құрылымы мен оның параметрлері 2.2 2.3 суреттерде көрсетілген. Келтірілген мәндер жуықталған болып табылады, басқа әдебиетте кішкене өзгеше мәндер де келтіріледі. Көрінетіндей, Күн ішінде термоядролық реакциялар жүретін ядро, сәулелі тасымалдау алқабы, конвекциялық аумақ және фотосфера, хромосфера мен тәжден тұратын атмосфера айырылады.
Сурет - Күнге тән массаның () (Күннің толық массасынан пайыздар түрінде),тығыздықтың (rr), температураныы (Tr) және сәулелену энергиясының () (Күннің толық сәулелену энергиясына қатысты пайыздық түрде). Горизонталь ось бойынша - күн радиуысына үлесі түріндегі Күн центрінен қашықтық.
Жұлдыздардағы ядролық реакциялар
Жұлдыздардың ішкі қабаттарында температура, тығыздығы мен қысым өте жоғары болады. Мысалы, Күн орталығындағы температурасы Т1,6107 К, 160 гсм3, қысымы р2,21016 Па 1011 атм. Мұндай жоғары температура ұзақ уақыт ішінде тек сутегінен гелий синтезінің ядролық реакцияларымен сүйемелдене алады. Бұл реакцияларға керекті шарттар Күн қойнауларында бар. Аталмыш температура мен қысым жағдайында бөлек ядролар орасан зор жылдамдықпен қозғалады. Мысалы, сутегі үшін бұл жылдамдық жүздеген кмс-ке жетеді. Сонымен қатар зат тығыздығы өте үлкен болғандықтан, ядролық соқтығулар айтарлықтай жиі болады. Олардың кейбіреулері термоядролық реакциялар басталуына қажетті атом ядроларының тығыз жақындауына әкеледі. Бірақ Күн орталығындағы температуралар жағдайда кулондық бөгетті жеңіп, бір біріне 1 Ферми ~ 10−13 см қашықтыққа (ядролық күштер іске қосылу үшін керекті қашықтыққа) жақындай алатын бөлшектердің саны елемейтіндей аз болатынын айту керек. Сонда Күндегі термоядролық реакиялар тек квантмеханикалық туннельдеу эффектісі арқасында жүре алады екен. Және де бұл реакциялардың жылдамдығы
,
где αG ≈ Z1Z2 A − энергия, характеризующая взаимодействующие ядра с зарядами Z1,Z2, А ~ Z1Z2e4mpħ2 ~ Z1Z2α2mpc2 - постоянная, называемая энергией Гамова. При концентрации взаимодействующих частиц n характерное вре - мя между взаимодействиями есть просто τ ~ 1(nσv0).
Ядролық реакциялар мен олармен қосақталып жүретін энергия шығарылуы жұлдыздар ядроларынд, не энергия шығарылу аумағы деп аталатын жұлдыздардың орталық бөлігінде жүреді. Күн сияқты массалары жоғары емес жұлдыздар ядроларындағы ен маңызды реакция протон-протондық деп аталады (сурет):
p + p -- 2D + e+ + νe(Eν,pp 0.42MeV) τ ~ 1010 лет
2D + p --3He + γτ τ ~ 1.5 сек
С вероятностью 65%:
3He + 3He -- 4He + 2p τ ~ 106 лет
или (35%)
3He + 4He--7Be + γ,
после чего
4a. 7Be + e −-- 7Li + νe , ( = 0.81МэВ), 7Li + p -- 24He или (гораздо менее вероятно)
46. 7Ве + р --- 8В + γ, 8В -- 8 Be* + е+ + νe , (~ 8 -14МэВ), 8Be* -- 24He
Сурет
Сөйтіп, бұл реакцияның барлық тармақтарында төрт протоннан бір He ядросы пайда болады. Бұл реакциялар Күн энергиясының негізгі көзі болып табылады. Олар жүрісінде шағарылатын энергия массалар ақауымен анықталады:
δE = (4mp − mHe)c2 = 27.3МэВ,
яғни шамамен 7 МэВ нуклонға. Жылуға бөлінетін энергияның барлығы айналмайды, кішігірім бөлігі (0.6 МэВ) нейтриномен әкетіледі (нейтрино үшін Күн мөлдір болып табылады).
Сәулелі тасымалдау алқабы
Орталықтан алшақтаған сайын зат температурасы мен қысымы азаяды, олар мынадай мәндерге дейін кемігенді: Т5106 K, p1010 атм., ядролық реакциялар өте алмайды. Сондықтан бұл қабатта тек үлкендеу тереңдіктерде γ-кванттар түрінде шығарылған сәулелену жеке атомдармен жұтылып және қайта сәулелендіріліп сыртқа қарай тасымалданады. Температура мен қысым бұл аймақтағыдай болғанда атомдар (негізімен сутегі) иондалған күйде ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz