Күндегі бейстационар процесстер туралы жалпы мәліметтер

Пән: Геология, Геофизика, Геодезия
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

0.1 Күндегі бейстационар процесстер туралы жалпы мәліметтер
1.2 Күннің конвективті аймағындағы магниттік өрісі
1.3 Күн фотосферасындағы бейстационар процестер
1.4 Күннің хромосферасындағы бейстационар процесстер

1.1 Күндегі бейстационар процесстер туралы жалпы мәліметтер

Күн атмосферасындағы Күн дақтары, факелдер, флоккулдар, протуберанецтер, хромосфералық жарқ етулер және де сол сияқты құбылыстар КБ -- нің білінулері болып табылады. КБ -- нің білінулері Күндегі бейстационар процесстерге жатады. Олардың барлығы Күн плазмасының магниттік қасиеттерімен тығыз байланысты. Белсенді аймақтардың көрінулері үнемі кейбір фотосфера аймақтарындағы магнит ағындарының біртіндеп ұлғаюымен басталады да, сәйкесінше хромосферадан кейін сутегі мен кальций сызықтарының жарықтылығының өскені бақыланады. Осындай аймақтар флоккулдар деп аталады. Шамамен Күн фотосферасындағы осындай аймақтан (яғни кейбір тереңдіктерде) тағы да ақ жарықты - факелді байқауға болады. Энергия артқан сайын, магнит өрісінің кернеулігінің бірнеше ондаған эрстедқа дейін өсуі факел және фоккул аймақтарында көрінеді.
Белсенді аймақтардағы флоккулалар көрінгеннен 1-2 күннен кейін Күн дағында көрінерлік кішкентай қара нүктелер - бос қуыстар пайда болады. Олардың көбі тез арада жоғалып кетеді, тек кейбір бос қуыстар 2 - 3 күн ішінде үлкен қара түрге айналады. Күн дағының өлшемі бірнеше ондаған мың километрге жетеді және бөлшектің қараңғы орталығында - көлеңкелер және талшықты ала көлеңкелер түзіледі. Дақтың негізгі маңыздылығы - оларда көлеңке аймағының кернеулігі ең үлкен бірнеше мың эрстедке жететін күшті магнит өрісінің бар болуы . Тұтастай алғанда хромосфералық тордың бірден немесе бірнеше ұяшықтарын түгелімен толтыратын барлық дақтың магнит өрістерінің күш сызықтары фотосфераға түтік арқылы кіретіндей көрінеді. Түтіктің жоғарғы бөлігі кеңейңді де, ондағы күш сызықтары шашырайды. Сондықтан көлеңкенің айналасында магнит өрісінің күш сызықтарына горизонтқа жақын бағыттыр алынады. Дақтағы толық қосынды қысым магнит өрісінің қысымымен және қоршаған фотосфераның қысымымен теңеседі , сондықтан дақтағы газ қысымы фотосферадағы қысымнан әлде қайда аз болады. Деседе магнит өрісі дақ ішінде кеңейген болады. Сонымен қатар магнит өрісі жоғары тереңдіктен энергияны тасымалдайтын газдың конвективті қозғалысын жылдамдатады. Осының әсерінен дақ аумағында температура шамамен 1000 Кельвинге кіші болады. Дақ күн фотосферадағы салқын және магнит өрісі шырмалған шұңқыр сияқты.
Дақтардың көп бөлігі, екі үлкен даққа бөлінетін бүтін топтардан тұрады. Үлкен емесі біреуі батысқа қарай, ал басқа кішірегі шығысқа қарай орналасады. Олардың арасында және айналасында ұсақ дақтардың көпшілігі жиі болады. Дақтың осындай тобы биполярлы деп аталады, себебі екі үлкен дақтың магнит өрісінің полярлығы әрқашанда қарама - қарсы. Олар бір - бірімен терең қабаттарда бақыланбай қалған, фотосфера астынан сүзіп алынған, аса ірі тұзақтар түріндегі магнит өрісі күш сызықтарынаң түтіктерімен байланысқандай көрінеді. Магнит өрісіндегі дақтардың фотосферадан шығуына сәйкес келетін күш сызықтары солтүстік поляр, ал фотосфераға кері кіретін күш сызықтарының аумағы оңтүстік поляр болып табылады.
КБ-нің ең күшті білінуі - ол жарық етулер. Олар хромосфера мен тәжге салыстырмалы үлкен емес аймақта өтеді және дақ топтарының бетінде орналасады. Жарық етудің маңыздылығы - ол күн плазымасының кенет ығысуынан жарылыс пайда болады. Ығысу магнит өрісінің қысымы астында өтеді және бауға немесе шиыршықталған ұзын плазмаға айналады. Оның ұзындығы он тіпті жүз мыңдай километрді құрайды. Ерекше жарылыс кезінде, жалпы энергия санының күшке тәуелділігі 1023 нен 1025 Дж құрайды. Жарық ету аймағының ортасындығы 1гр. заттың энергия бөлу қуаты тұтас күндегі 1гр заттың энергия бөлу қуатынын 10 есе көп. Бұл дегеніміз, жарық етудің энергия көздерін Күннің барлық энергия көздерінен айыруға болады. Физикалық құбылыстарда, жарық етудің пайда болуының әлі толық зерттелмеуі олардың электромагниттік қасиеті екені анық. Негізгі шиыршықталған жарық ету әдетте магнит өрісінің нейтралды күш сызықтарының бойымен таралады - әр түрлі полярлы аймақтарға бөлінуімен бағытталған. Кейбір шарттарды орнықсыздық пайда болып, магнит өрісі нейтралды сызықтар маңына қатты жақындайды да, бір - біріне бірігіп жойылады.

1.2 Күннің конвективті аймағындағы магниттік өрісі

Супергранулалар қарапайым гранулаларға ұқсас конвектиті табиғатқа ие, бірақ көрінерліктей өте үлкен өлшемге (шамамен 35 000 км) ие. Фотосферада көрініп тұратын гранулаларға қарағанда, супергранулалар бізге қозғалып келе жатқан заттан келетін жарықтың толқын ұзындығының осі бойынша көк жағына ығысады, ал бізден шыққан сәулелену қызыл жаққа қарай ығысуына сәйкес, өзі Доплер эффектісі бойынша көрінеді. Сонымен қатар супергранулалар толығымен Күннің бетін жауып тұрады және үздіксіз дамиды. Жеке супергранулалар бір немесе екі күн өмір сүреді және өмір сүрудің өтуінің орташа жылдамдығы шамамен секундына 0,5 км. Супрегрануланың ішіндегі плазманың конвективті ағыны ұяшықтардың шетіне қарай магниттік өрістердің жолдарын, мұнда бұл өріс хромосфералық торды құрайды.

1.3 Күн фотосферасындағы бейстационар процестер

Егер Күннің бетін жақыннан қарасақ, күн гранулаларын көреміз. Осы гранулаларды жоғары сезімталдықпен алынған, тыныш Күннің бейнесінен көреміз. Олар толқын ұзындығы көрінерлік диапазонда бақыланатын күн беті жіңішке қара сызықшалармен қоршалып тұратын жарық аймақтардың шоғыры ретінде көрінеді. Егер Күннің бетін жақыннан қарасақ, күн гранулаларын көреміз. Осы гранулаларды жоғары сезімталдықпен алынған, тыныш Күннің бейнесінен көреміз. Олар толқын ұзындығы көрінерлік диапазонда бақыланатын күн беті жіңішке қара сызықшалармен қоршалып тұратын жарық аймақтардың шоғыры ретінде көрінеді. Олардың өлшемдері әртүрлі және орташа алғанда ≈ 700 км. Оған қоса, осы суретті жақсылап қарағанда қара контурларда көптеген жарық нүктелер табылған. Осы жарық нүктелердің пайда болып, жойылуы Күннің магниттік циклына тәуелді. Олар Күннің бетінде әрқашанда бар және күн дақтарымен байланысты емес. Алайда жарық нүктелер магниттік өрістердің өскен тығыздығының аймақтары болып шықты. Және де осы нүктелердің жарық болуы магниттік өрістің қысымынан фотосфера қабатының астында ыстығырақ және тереңірек қабаттардың бар болуымен түсіндіріледі.Күн экваторынан шамамен +- 30 алшақ аймақта, грануляцияның тыныш қалпынан басқа, күн дақтары мен факел бақыланады.

1.1 сурет - Күннің бетіндегі фотосфера қабатындағы күн гранулалары

Күн дағы бізге Күндегі бейстационар процесстердің көрінерліктей үлгісін береді. Ең алдымен ол олардың қарқынды дамуы. Басқа жағдайда фотосфераның "таза" жерінде үлкен дақтың немесе дақтардың үлкен тобы пайда болуына екі - үш күн ғана қажет болады. Ереже бойынша олардың дамуы баяу жүреді және үлкен топтар максимумға 2 - 3 аптадан кейін жетеді. Кішкентай дақтар мен топтар апта бойына пайда болып және жойылып кетеді, ал сол уақытта үлкен дақтар бірнеше айлар бойы бар болады. Бір дақ белгілі, ол 1,5 жыл бар болған. Жартылай көлеңкесі әлі кішкентай дақ пайда болған кезінде онда ары қарай талшықты түрге енетін фотосфералық грануляция Ганский, Тиссен) көрінеді; талшықтар гранулаларға қарағанда тұрақтырақ. Дұрыс пішінді дөңгелек дақ күн шетіне қарай жақындағанда, ол бізбен проекцияда бақыланады және оның ендігі күн дискісінің радиусына бағыттас қатты кеміген ( пропорционал; 8 суретті қараңыз). Сол кезде жиі Вильсон эффектісі деп аталатын бақыланады, ол диск шетіне қарай дақтың жартылай көлеңкесі жақсы көрінуімен және диск центріне қарай қаратылған жағынан күшті қысқартылуымен түсіндіріледі. Осындай құбылыс күндағының күн дағының конустық жиырылатын қабырғларымен аса ірі тереңдеуіне геометриялық үйлесіміне рұқсат етеді. Бірақ осы жағдай барлық дақтардан табылмайды. Негізінде дақтар тобы гелиографиялық бойлық (кейбір жағдайларда - 20° дейін және көп) бойынша созылған. Мұнымен бірге күн дағының тобында жиі Күн бетінде аз ғана өзгеше жылдамдыққа ие бөлек жартылай көлеңкелі екі өте үлкен ірі дақтар бақыланады. Шығыс дақты жетекші, ал батыс дағын келесі(артынан жүруші) деп атайды. Жиі осындай қос құралуға бейім бөлек дақтарда бақыланады, көп кішкене дақ - серіктері бар топтарда құралмайды. Дақтың әр түрлі орындарында және оған дейінгі әр түрлі көру бұрышында әр түрлі спектральды сызықтар бойынша сәуле жылдамдықтарын бақылау дақтың жартылай көлеңкесінде күшті (3 кмс) қозғалыстардың бар екенін - оның тереңірек бөліктерінде заттың жайылуын және заттың үлкен биіктікпен ішіне ағылуын көрсетеді. Соңғысы спектрогелиограммада сәулесінде дақтардың үстінде білінген қатты жел құрылымымен дәлелденеді. Осы желдердің бағыты Күннің солтүстік және оңтүтік жартышарларында қарама қарсы және жалғыз дақтарда Кориолис күші қалай ауытқытатына қарай сәйкестендіріліп заттың ағытылуын көрсетеді. Әдетінше ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.