Жердің атмосферасының күйіне әсер ететін мүмкін болатын механизмдер

Пән: Астрономия
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

Жердің атмосферасының күйіне әсер ететін мүмкін болатын механизмдер

Күннің белсенділігі мен КИ ағындарының өзгеруіне атмосфера параметрлерінің баға беруінің бар болғандығынан, соңғы жылдарда бекітілген дәлел болды. Жердің атмосферасының күйіне дербес жағдайда озондық қабаттың күйіне КЛ-дің бұл әсерінің іске асыру механизмдері туралы сұрақ ерекше өткірлікке ие. Осы сұрақты нақтырақ талқылайық.

Қысқа толқынды күннің сәулеленуі мен КЛ-дің атмосфераға тікелей әсері күннің және ғарыштық сәулелену және атмосфераның әртүрлі параметрлері ағындарының аралығындарының корреляциялық тәуелділіктерді толығымен түсіндіре алмайтындығы жоғарыда көрсетілген. Сондықтан, бұрын КЛ-дің Жердің озоносферасының күйіне әсерін талқылағанда, жоғарыда айтылған триггерлі механизм туралы айта бастады. Азғана күшейту энергиясының үлкен мөлшерінің бөлінуіне әкелетін, қарудың құлағын басқан сияқты ақиқат ұқсастық ескеріліп отыр.

Байланысты талқылайтын жалпы қабылданған триггерлі механизмдерінің іске асуы бүгінгі күнге жоқ. Триггерлі механизмдерді іздеудің аса болашақты бағыттары бүгінге үшеу: динамикалық, электрлік және оптикалық. Принципиалды бағыттарды сипаттайтын екі мысалы қарастырамыз, оларға көрсетілген бағыттардан алғашқы екеуінде ізделер дамыта алады.

Ракеталар мен серіктердің дәуірі басталғаннан кейін атмосфераның динамикасын меңгерудегі аса қызықты нәтиже, күмәнсіз, акустика-гравитациялықтан планетарлыға дейінгі атмосфералы ішкі толқындардың толық спектірін табу болып табылды. Соңғылары, шындығында, ендіктің шеңберінің бойындағы атмосфераның қысымының (немесе температураның) таралуын көрсетеді. Планетарлы толқындардың жоғары таралуын стратосферадағы зоналы циркуляцияға тәуелді. “Әсерлесу” сәйкес, планетарлы толқындаржоғарғы стратосфераға және ары қарай тек батыстан зоналы циркуляция кезінде, әрі кейбір V (кр) критикалық өлшеммен аз V жылдамдықтың өлшемі кезінде мезосферада тарала алады.

Күннің қысқа толқынды сәулеленудің жұтылу тропосферадан жоғары және, негінен, стратосферадан жоғары жерде өтеді. Дегенмен k ¹ =180-200нм-мен сәулеленудің аз үлесі, мұнда күннің белсенділігімен интенсивтілігінің өзгерісі әлі жүреді, стратосфераға өтеді және озонның қабатымен жұтылады. Озонмен күндік радиацияның жұтылуы стратосфераның негізгі қыздырушы көзі болып табылады. Сәйкесінше, Күннің белсенділігі өзгерген кезде стратосферада циркуляцияны анықтайтын (дәлірек - оның ендік таралуын) стратосфераның қызуы өзгеру (аз болса да) керек.

Енді жел У(кр) -тан аз жылдамдықпен стратосферада батыстан соқсын делік. П=1 және 2 планетарлы толқындар (олар планетарлы толқындар спектірінде басым болды) жоғарыға еркінжалғанған және Күннің белсенділігінің өзгеру нәтижесінде х=200-230 нм-мен сәулеленудің ағындарының өзгерісі болды делік. Бұл кезде, көрсетілгендей, циркуляция өзгереді, және зоналы циркуляцияның жылдамдығының өлшемі V(кр) -тан жоғарылауы мүмкін. Планетарлы толқындар стратосфера арқылы жоғары өтпейді, интерференциялап және осылайша температура мен қысымның өзгерісін шақырып, тропосферада қалады. Сірә, бұл кезде р мен Т-ң өзгерістері атмосфераның үлкен облыстарында өте алды. Әрі атмосфералы түзілістердің қалыптасу энергиясы сипатталған өзгерістерді шақыратын, 200-230 км спектрлік интервалдағы энергияға қарағанда кез-келген сан есе үлкен болуы мүмкін. Берілген механизм ешқандай мөлшерлі қорытындыларға ұмтылмайды, мүмкін болатын динамикалық механизмдердің біреуінің тек принципалды арқауды берді.

Екінші механизм глобальді электрлі тармақпен және галактикалы ғарыштық сәулелердің өтуімен байланысты. Бұл механизм Тинсли (Tinsley) жұмыстар сериясында қарастырылған. Негізгі идеяны күндік желдің өзгеруі (күннің белсенділігі өзгеру кезінде өтетін және сол өзгертулердің бөлігі болып табылады) галактикалы космостық сәуелерінің (ГКЛ) өзгерісін шақырады. ГКЛ интенсивтілігінің өзгерісі кезінде (олар, еске түсіреміз, Жер бетіне дейін өтеді) тропосферадағы ионизацияның өзгерісі, сәйкесінше, ауаның өтімділігі жүреді. Біруақытта палнета аралық магнит өрісінің өзгерісі үшін ионосфера мен Жер арасындағы электр потенциалы өзгереді, ол, өз кезегінде, “ауа-бет” вертикаль токтың өзгеруіне әкеледі. Бұл кезде зарядттардың поляризациялы бөлінулері күшейеді және мұздың кристаллдарының қалыптасуына (“электромұздау”) әсер ететін бұлттардың шыңдарының маңайындағы тамшыларға электростатикалық оң зарядттар шоғырланады. Бұл кристаллдар бірқатар атмосфералы сипаттамаларға, жауын-шашын мөлшері мен латентті жылудың бөлінуін қосқанда елеулі әсер етеді, ал жылу бөліну нәтижесінде құйындалу индексі мен тропосфераның динамикалық өзгерісі.

Өте жеңілдетілген сипаттауда да Тинсли сұлбасы жеткілікті қиын болып көрінеді. Дегенмен, ол күшейту әсерінің нақты механизмін (яғни сол “триггерлі” механизм) береді - барлық бұлтты құрылымда қатты өзгертуді шақырып, осылайша - басқа атмосфералық параметрлердің өзгерісін шақыратындай, бұлттардың шыңдарында мұз қалыптастыру шарттарын тек сәл өзгерту жеткілікті 10-11 өлшем ретін құра алады.

Күннің қысқа толқынды сәулеленуі сияқты ғарыштық сәулелері (екі параметр күннің белсенділігімен өзгереді) әсер еткен кезде атмосфераның мөлдірлігінің өзгеруі жүреді деген жорамалға негізделген. Реакцияның азотты циклі (азот қышқылдарының табылуларының үлкеюінен) белсенді дамиды, сутегілік цикл күшейеді, және нәтижесінде стратосферада аз белсенді компонеталардың құрамы өзгереді. Бұл тропосфераға (спектрдің көріну облысында) радиацияның өтуінің өзгерісіне және қосымша бұлтты жамылғының себептілігіне әкеледі, ол, соңғы нәтижеде, метеопараметрлердің өзгерісін шақырады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.