Рим заңгерлерінің құқық туралы ілімі

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 31 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

М. ҚОЗЫБАЕВ АТЫНДАҒЫ СОЛТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Рим заңгерлерінің құқық туралы ілімі

Орындаған:

Шегенова Д.

Тексерген:

Казенова А. А.

Петропавл, 2017

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 3

ҚҰҚЫҚТЫҚ АҒЫМДАРДЫҢ ДАМУ ТАРИХЫ . . . 5

1. 1 Ежелгі замандағы құқықтық ойлардың қалыптасуы . . . 5

1. 2 Ежелгі елдердегі саяси және құқықтық ілімдер . . . 15

2. ЕЖЕЛГІ РИМДЕГІ ҚҰҚЫҚТЫҚ ОЙЛАР МЕН ОНЫҢ РӨЛІ . . . 19

2. 1 Ежелгi Рим саяси-құқықтық iлiмiнiң жалпы сипаттамасы жəне оның даму кезеңдерi . . . 19

2. 2 Ежелгі Рим заңгерлерінің құқық туралы ілімдері мен ойлары . . . 22

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 27

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР . . . 28

КІРІСПЕ

Жұмыстың өзектілігі. Дүниежүзiлiк саяси жəне құқықтық iлiмдер тарихы - адамзаттың рухани мəдениетiнiң маңызды құрамдас бөлiмдерiнiң бiрi. Мұнда адамзаттың өткен заманнан бүгiнгi күнге дейiнгi саяси-құқықтық iлiмi мен тəжiрибесi жинақталған, мемлекет, саясат, заң жүргiзу, құқық, бостандық мəселелерiнiң негiзгi қағидалары жəне iлiмдерi анықталған. Адамзаттың өткен уақыттағы саяси - құқықтық тəжiрибесi, идеялары, ойлары қазiргi замандағы саяси жəне құқықтық iлiмнiң дамуы мен оның бағытына едəуiр ықпал етедi, бiздiң қазiргi iс-əрекетiмiзге бағыт бередi.

Қазiргi дүниенi неғұрлым дұрыс танып, бiлу үшiн жəне болашақ жақсы өмiрдiң дұрыс жолын таңдай бiлу үшiн адамдар əр уақытта, əр дəуiрде өзiне дейiнгi өткен идеялар мен қағидаларға сүйенген. Өткен тарихты жəне адамзаттың ұзақ ғасырлық тəжiрибесiн пайдалану тарихи қажеттiлiк болып табылады. Қазiргi кезде елiмiзде алуан түрлi саяси бағыт-бағдар ұсынған партиялар мен қозғалыстар дүниеге келдi. Олар дүниеге келiп ғана қойған жоқ, белгiлi-бiр мақсат ұстанған нақты күш ретiнде саяси аренаға шықты.

Олардың саяси қызметi мемлекет iсiне, құқыққа, саясатқа белгiлi бiр дəрежеде ықпал да жасауда. Қоғамдық бiрлестiктердiң пайда болуы, дамуы жəне саяси платформасы əлемдiк тарихтың жəне Қазақстанның бұған дейiнгi əр кезеңiнде болған партиялар мен қозғалыстар тарихына сипаттас, мазмұндас жəне үндес болып келедi. Сондықтан да олардың Отан тарихында алатын орны мен құқықтың көзқарастары жиынтығын қарастыру мен шешуде əлемдiк саяси-құқықтық iлiм тарихының саяси тəжiрибесi мен ғылыми тұжырымдарын ескерудiң пайдасы зор болмақ. Саясат пен құқықта ақиқатты табудың бiрден-бiр дұрыс жолы демократиялық ойлау жүйесiн қалыптастыру екендiгi белгiлi. Ал мұндай баламалы ойлау жүйесiнiң бұған дейiнгi тарихы, ондағы саяси оқиғалар мен ағымдардың, ойлар мен идеялардың пайда болуы мен дамуы жəне жүзеге асу жолдары саяси жəне құқықтық iлiмдер тарихы ғылымында сараланады.

Батыс елдерінің ішінде саяси идеялар Ежелгі римліктерде қарқынды дамыды. Онда қоғам шығыс елдерімен салыстырғанда көп жағдайда қарама-қарсы өрістеді. Саяси ұйым түрін жеке мемлекет болып саналған қалалар құрды. Патшалық өкіметтің орнына аристократиялық және құлиеленушілік демократия орын алды. Саяси өмір қызу өрбіді, ол саяси сана теориясының терең дамуына әкелді. Сондықтан олардың саяси санасы мифтен теорияға тез ауысты. Осы себептерді атай отырып, аталған жұмыстың басты тақырыбы өзекті мәселелер қатарына, яғни көптеген құқықтық ойлардың ежелгі Римде пайда болғанын және оны қарастыру керек екендігін көз жеткізуге болады

Зерттеудің объектісі - ежелгі Рим еліндегі құқықтық ойлар мен құқықтық ағымдар болып табылады.

Зерттеудің пәні - саяси және құқықтық ілімдер.

Зерттеудің мақсаты - аталған курстық жұмыста ежелгі Рим еліндегі құқықтық ойларды қарастырып, Рим заңгерлерінің саяси және құқықтық толғаныстарына тоқталу болып табылады.

Зерттеудің міндеттері:

ежелгі замандағы саяси ойлардың қалыптасуына тоқталу;
ежелгі Шығыс елдеріндегі саяси және құқықтық ілімдердің негізгі бағыттарын қарастыра отырып, олардың ойларына сипаттама беру;
Римдегі саяси және құқықтық ойларына талдама жұмыстарын жасау.

Болжам. Саяси ілімдер қалай пайда болды? Оның қайнар көздері неде? Қайдан шықты?Олардың алғашқы авторлары кім? Олардың көзқарастары мен ойлары нені білдіреді? Және кімнің мүддесін қорғайды? Осы тәрізді сұрақтарға Ежелгі шығыс елдеріндегі саяси ілімдерді және онымен байланысты құқықтық ілім тарихын оқи бастағанда тап боламыз және оның адамзат дамуының тарихында қайшылықта өткенін байқаймыз. Оның пайда болуы рулық қауымның ыдырап, ертедегі таптық мемлекеттердің пайда болуы мен өмір сүрген кезеңіне сәйкес келеді. Бұл жұмыстың негізгі болжамы аталған сұрақтарды қарастырсақ, саяси ілімде жаңа негізгі ойларды қарастыруға болатындығында.

Жаңалығы. Саяси-құқықтық ілімдер алғашқы кезеңде адамдардың алғашқы мифтік көзқарастары негізінде пайда болды. Адамдардың қоғам мен табиғаттағы орны туралы мәселе ежелгі Шығыс және Батыс халықтарында, мысырлықтарда, үндістерде, вавилондықтарда, парсыларда, гректерде, қытайларда, римдіктерде және т. б. халықтардың мифтік аңыздарында көрініс табады.

Саяси-құқықтық ойлардың ежелгі шығыс халықтарында батысқа қарағанда неғұрлым бұрынырақ пайда болуы да ертедегі шығыс мәдениетінің ерекшеліктерінің бірі болып саналады. Қазіргі заманда да бұл ерекшелік өзінің көкейкестілік бағытымен елеулі күшке ие болып отыр. Аталған жұмыстың жаңалығы ретінде буддизм және конфуцийшылдық, даосизм мен легизм секілді ағымдардағы басты саяси және құқықтық ойларына талдама жұмыстары болып табылады.

САЯСИ ЖӘНЕ ҚҰҚЫҚТЫҚ АҒЫМДАРДЫҢ ДАМУ ТАРИХЫЕжелгі замандағы саяси ойлардың қалыптасуы

Нақтылы бір тарихи дәуірдегі қоғам, мемлекет, құқық, саясат туралы ойларды дұрыс түсіну үшін сол қоғамның, сол дәуірдің белгілі бір әлеуметтік топтары мен таптары үшін, олардың қандай мүдделерді қорғағандығын, бұл ілімнің авторы қандай мақсат пен позиция ұстанғандығын білу шарт. Сонда ғана саяси және сол мемлекеттің ерекшелігіне қарай дұрыс баға беруге болады. Ең алдымен саяси ілімдер тарихының негізгі кезеңдері мен оның ерекшеліктерін және саяси тарихын терең білу шарт.

Саяси ілімдер тарихын хронологиялық және мазмұндық тәртіппен ірі төрт кезеңге бөлуге болады:

Ежелгі замандағы саяси ілімдер тарихы (алғашқы мифтік көзқарастардың пайда болуынан, б. з. д. 3 мың жылдықтан - б. з. V ғасырына дейін) .

Орта ғасырлар мен Қайта өрлеу дәуіріндегі саяси ілімдер тарихы (V-XVIIғғ) .

Жаңа заман және ХХ ғасырға дейінгі саяси ілімдер тарихы.

ХХ және ХХІ ғасырлардағы саясат туралы ойлар.

Саяси ілімдер алғашқы кезеңде адамдардың алғашқы мифтік көзқарастары негізінде пайда болды.

Адамзат саясаттың сиқырлы сырын, құбылмалы құбылысын өте ерте заманнан түсініп - білгісі келген. Ежелгі Шығыс ойшылдары мемлекеттің, саяси биліктің мән-мағынасы неде және кімге қызмет етеді, қоғамдық құбылыстың қандай түрлері бар және олардың ең жақсысы, халыққа ең қолайлысы қайсысы деген сияқты сауалдарға жауап іздеген. Бірақ ол кездеге пайымдаулар негізінен діни-мифологиялық сарында болғаны белгілі. Себебі, ертедегі адамдар жер бетіндегі өмірге құдайдың құдыретінен туған жалпы әлемдік космостық тәртіптің бір ажырамас бөлігі ретінде қарады. Мысалы, Мысырда (Египетте), Вавилонда (қазіргі Ирак), Үндістанда, Қытайда сол кездегі мифтерге сүйенсек, басқарушының билік көзі құдайда және ол жер бетіндегі істерді реттеп, тындырып отырады. Көне Қытай мифі бойынша билік құдайдың құдыретімен жүргізіледі де, ал іске асырушы онымен байланысты император болып есептеледі. Әрине, діни көзқарастар мен парадигмалар ғылыми болып саналмайды, бірақ біз мұны жоққа да шығара алмаймыз, себебі қазіргі кезде діннің қайтадан қоғамда үлкен орын ала бастағанына қарасақ, мемлекеттегі және мемлекет аралық саясаттағы діннің орны ерекше [1] .

Ежелгі шығыстың саяси ойлары (буддизм, конфуцийшылдық, даосизм, заңшылдар мектебі) . Ежелгі Грекия мен ежелгі Римдегі саяси ойлар (Платон, Аристотель, Цицерон) . Ортағасырлық Шығыстағы саяси ойлар (Әл-Фараби, Низами, Әлішер Науаи) . Саяси ойлар тарихындағы Еуропалық ортағасыр (Марк Аврелий, Фома Аквинский) . Қайта өркендеу дәуіріндегі саяси ойлар (Н. Макиавелли, Томас Мор, Жан Боден) . Еуропалық ағартушылық дәуірдегі саяси идеялар (Т. Гоббс, Дж. Локк, Ш. Монтескье, Ж-Ж. Руссо) . ХХ ғасырдағы шетелдік саяси ой-пікірлер (В. Парето, Д. Истон, Г. Моска, М. Вебер, Т. Парсонс, М. Дюверже)

Батыс елдерінің ішінде саяси идеялар Ежелгі гректерде қарқынды дамыды. Онда қоғам шығыс елдерімен салыстырғанда көп жағдайда қарама-қарсы өрістеді. Саяси ұйым түрін жеке мемлекет болып саналған қалалар құрды. Патшалық өкіметтің орнына аристократиялық және құлиеленушілік демократия орын алды. Саяси өмір қызу өрбіді, ол саяси сана теориясының терең дамуына әкелді. Сондықтан олардың саяси санасы мифтен теорияға тез ауысты.

Платон - антикалықзаманның ғана емес, бүкіл философия, саяси ілімдер тарихындағы ұлы ойшылдардың бірі (б. з. д. 407-399) . Платон идеалды мемлекет туралы еңбегінде әділдікті әркімнің өз ісімен айналысуынан және басқаның ісіне араласпауынан көреді. Адамдардың әлеуметтік топқа бөлінуімен олардың арасындағы мүлік теңсіздігін қалыпты жағдай ретінде қарастырады.

Платон адамдардың жан дүниесіне мемлекеттік құрылымның бес түрінің сәйкес келетінін айтады (аристократия, тимократия, олигархия, демократия және тирания) . Олардың әпқайсысы биліктерін өз мүдделеріне қарай іске асырады. Тимократияда әскери адамдар билікте болады, олар жиі соғысады, соғыс мемлекеттің басты байлығы болып есептеледі. Олигархияда байлар билікке ие болғандықтан, өздеріне дұшпандық ниеттегі кедейлермен үнемі қақтығыста болады. Бұл мемлекетте кедейлердің наразылығы нәтижесінде кез-келген уақытта мемлекеттік төңкеріс болуы мүмкін. Тирания - мемлекеттік құрылымның заңсыздық пен зорлық-зомбылық үстемдік еткен ең нашар түрі.

Платон идеалды мемлекет құру туралы жобасында аристократиялық мемлекеттік құрылымды жақтайды және өз жобасының қиындықпен болса да жүзеге асатынына сенеді. Идеалды мемлекеттің өзі де мәңгі өмір сүре алмайды.

Платонның шәкірті Аристотель (б. з. д. 384-322жж) . Еңбектері: «Афины политиясы», «Саясат», «Никомах этикасы». Аристотель тұңғыш рет саясат ғылымы туралы талдау жасауға кірісті. Саясатты ғылыми тұрғыдан түсіну адамгершілік пен этиканың дамыған ұғымы болып табылады. Әділдіктің екі түрін көрсетеді: теңестіретін және үлестіретін. Теңестіретін әділдіктің өлшемі ретінде «арифметикалық теңдік» қарастырылады. Бұл принциптің қолданылу аясы - азаматтық-құқықтық мәмілелер, шығынды қалпына келтіру, жаза және т. б. ал үлестіру әділдігі «геометриялық теңдік» принципі түрінде ұсынылады және бұл принцип ортақ игіліктерді еңбегі мен қоғамдағы орнына қарай бөлуге негізделеді.

Мемлекеттің дұрыс түрлері: монархия, аристократия, полития;

Мемлекеттің бұрыс түрлері: тирания, олигархия, демократия [2] .

Ежелгі Грецияда мемлекет тәуелсіз полистер түрінде қалыптасады. Грецияның саяси ойларының қалыптасуы мен даму барысы үш кезеңнен тұрады.

Алғашқы кезең - (б. э. д. IX-VI ғ. ) - Ежелгі Грецияда мемлекеттердің пайда болуына байланысты көзқарастар рационалдана бастайды. Гомер мен Гесиодтық көзқарастардан тыс, әйгілі Жеті ғұлама шығармаларында мифтен философияға өте бастау байқалады.

Екінші кезең - (б. э. д. V-IV ғ. ) - Грециядағы саяси-философиялық ойлардың өркендеуінің шарықтау шегі ( Софистердің, Платон мен Аристотельдің қағидаларының пайда болуы) .

Үшінші кезең - (б. э. д. IV -II ғ. ) - эллинизм дәуірі, грек мемлекетінің құлдырай бастаған шағы, полистердің Македония, Римдердің қысымының нәтижесінде құлай бастауы. Осы кезеңнің дүниетанымдық көзқарастары Эпикурдың, стоиктертердің, Полибийдің шығармаларында көрініс табады.

Грециядағы жеті ғұламаларға Фалес, Питтак, Периандр, Биант, Солон, Клеобул және Хилон жатады. Бұл ғұламалар полис өмірінде әділетті заңдар болуын уағыздайды. Біразы заң шығарушы билеуші болғандықтан, сол заңдарды жүзеге асыруға да тырысады.

Солон (638-559) Афинаның әйгілі реформаторы, мемлекеттік қайраткер, заң шығарушы.

Афинадағы саяси күрес барысында халықтың да үстем тап өкілдерінің де сенім арқан тұлғасы болып саналатын. Ол полистік тәртіпті қалпына келтіріп, афина полисінің саяси-әлеуметтік құрылысын реформа арқылы қайта құруға тырысады.

Мемлекеттік істерді өз қолына ала отырып, ол жаңа заңдар шығарады. Солон жеке және мемлекеттік қарыздарды жойды. Оның бірқалыпты ценздік демократиясы, Афинадағы топтарды жіктеу сияқты әдістері байлар мен кедейлер арасында компромисс болып табылады.

Пифагор (б. э. д. 580-500) - және пифагорлықтар (Архит, Лизис, Филолай т. б. ) . Демократияны сынай отырып олар аристократиялық - идеалды билікті жақтайды.

Пифагор Самос аралында туған, бірақ онда билеуші тиран Поликрат келісімен Пифагор Оңтүстік Италияға, кейін Грецияға қашады. Онда пифагор өзінің гетерияларын құрады. Гетерия - аристократиялық рухтағы саяси-философиялық құпия ұйымдар. Кейін ол ұйымдар демокриттықтардың қудалауымен жойылғанымен, кейбір пифагорлықтар Грецияның басқа полистерінде өз жұмыстарын жалғастырады.

Пифагорлықтардың дүниетанымы мистикалық сипатта болып, өмірдің мазмұн маңызының бәрі де математикалық сандармен көрсетіледі дейді. Олар барлық саяси - рухани құбылыстарға математикалық мінездеме береді. Саяси әділеттілік мәселелер бойынша теңдік теориясын ұсынады. Әділеттілік 4 санында көрсетіледі, себебі 2*2 = 4 квадрат, мінсіз теңдік, ол әлеуметтік теңдіктің жобасы, ол тәртіп және симметрия.

Пифагор олигархияны, биліксіздікті сынап, оны асимметрияға теңейді. Пифагор аристократиялық билікті жақтайды [3] .

Граклит (б. э. д. 530-470) - әйгілі антикалық философ-диалектик. Ол полис пен оның заңдары мәселесіне көп көңіл бөледі. "Табиғат туралы" деген жұмысында ол әлем, полис, құдай туралы түсініктерге көңіл бөледі. Әлемде бәрі мәңгі қозғалыс пен өзгеріс жағдайында болады. Гераклиттің табиғат пен қоғамға деген диалектикалық көзқарастары көптеген ғұламалардың көңілін аударғаны сөзсіз. Гераклит демократияны - ақылсыздардың билеуі дейді. Ол демократияны терістей отырып, жақсылардың билігі “аристократияны” жақтайды. Гераклиттің ойлары бүгінгі күндегі элитарлық тұжырыммен сәйкес.

Демокрит (б. ғ. д 470 - 366) - антикалық полистердің өркендеген, гүлдеген шағында өмір сүреді. Ол Вавилон, Персия, Египет, Эфиопия сияқты полистерді көп аралады. Ол көптеген туындылардың авторы, ол философия, этика саясат, жаратылыстану ғылымын зерттеп, оған ауқымды үлес қосқан философ. Демокрит ежелгі философияның материалистік бағытын салушы философ.

Полис табиғи құбылыс емес, ол адамдардың даму барысында ұйымдастырылған жасанды жүйесі. Мемлекеттің жасандылығы адамдардың табиғаттан алшақтауының белгісі емес, қайта, олардың өзіндік ерекшеліктері. Заңдар даналардың бостандығын шектейді, заң жасанды құбылыс, шынайылық тек қана атомдар мен кеңістіктен қалыптасады. Адамдардың қажеттілігі мен іс- әрекетінде заңдарсыз- ақ әрқашанда бір өлшем болуы керек. Бірақ әр адам жеке бақытымен полистің бақытын қамтамасыз етуге тырысады. Демокрит бойынша адамдар табиғатынан бірдей тең болып тумайды.

“Мемлекет билеу өнері” еңбегінде билеу өнері тек ерекшелердің жұмысы дейді. Оның “табиғи”, “жасанды”, “шынайылық” пен “қоғамдық ой пікір” деген түсініктері әлеуметтік жаратылыстанулық мәселерді зерттеуде ауқымды үлес қосты.

Сократ (б. ғ. д 469 -399) - адамзат тарихының рухани мұраларының негізін салушы, моральдық философияның пайда болуына әсер еткен көрнекті ғұламалардың бірі.

Сократ өзініің филососфиялық идеяларын жазба түрде емес ауызша сұхбат ретінде жүргізеді. Бұл сұхбаттарды біз Платон мен Ксенофонттың шығармаларынан білеміз. Сократтың диалогтары оның өмірінің саяси этикалық, филососфиялық көзқарастарынан толық мағлұмат береді.

Сократтың сұхбаты сұрақ қою арқылы әр мәселенің негізгі себебін тауып, ойлы сұрақ қою арқылы әрі дамытып, бағыттау арқылы шындыққа жету болып табылады.

Сократ белсенді түрде саясатқа араласпаса да оның жеке адаммен әңгімелері мемлекет өмірін, саясат мәселелерін, әділетттілік, азаматттық парыз сұрақтарын толық қамтиды. Сократ өмір бойы моральдық саясат, табиғи адамгершілік, қайырымдылық, әділеттіліктің эталонын іздеп өткен ғұлама. Сократтың айтуы бойынша жамандық пен жақсылықтың негізі - білімде, не білімнің болмауында дейді. Ол заңды орындайтын адамдардың басқаруын -аристократия деп атайды. Байлардың басқаруын - плутократия, барлық адамдардың бірдей басқаруын - демократия деп атайды [4] .

Сократ білімді адамдардың басқаруын жақтайды. Тиранияны сынай оттырып, ол демократияны да қолдамайды, кездейсоқ келген білімсіз адамдардың, халықтың саяси жиналысының білім деңгейінің жеткіліксіздігі -мемлекет билігін керекті деңгейде жүргізуге кедергі жасайды деп біледі.

Сократ афиналық полистің шынайы азаматы болып, келесі ұрпаққа өнеге, өсиет боларлықтай із қалдырса да, ол сол заманның билеушілерімен үнемі қақтығыстарда болады. Сократтың мемлекеттегі ықпалынан сақтанған билік иелері 70 жастағы Сократты өлім жазасына бұйырады. Платонның “Сократтың оппологгиясы” шығармасында Сократтың сот процесіндегі сөздерін береді. Сократ сотта өз атынан емес шындық атынан сөйлейді. Ол өзін өлтірмеуді емес, өзі уағыздаған шындықты өлтірмеуді сұрайды. Ол судьялар жайлы: “Мен олардың айып тағуымен өлімге кетіп барамын, ал олар болса шындыққа айып таға отырып, жамандық пен жалған дүниеге кетіп барады”. Сократ өлер алдында тек қана даналық пен әділеттікті, қайырымдылықты жақтауды жастар мен шәкірттеріне өсиет ретінде айтады. Сократ ойлары, өмірі мен өлімі кейінгі ұрпаққа үлкен әсер етеді. Сократты адамзаттың рухани мәдениетіне өшпес із қалдырған Исаға дейінгі пайғамбар деп атаса да болады.

Платон (б. ғ. д 427 - 347) “Заңдар”, “Мемлекет”, “Саясат және критерий”деген еңбектердің авторы, философиялық ойлар тарихындағы ұлы ғұламалардың бірі. Платон афинаның бай семьясынан шыққан. Сократтың өлімінен кейін ол басқа шәкірттерімен қоса афинадан кетіп, көптеген елдерді (Египет, Оңтүстік Италия, Сицилия) аралайды. 387ж Афинаға қайта оралып әйгілі мың жыл бойы өмір сүрген саяси академиясын ашады. Платонның философиялық ойларының қалыптасуына Сократ, Пифагор, Гераклит, софистердің көзқарастары ықпал етеді.

Платонның ойларының мәні - идея. Шынайы болмыс - идеядан тұрады, ол адамның дүниесі. Заттар мен құбылыстар шынайы болмыс емес, уақытпен қалыптасқан құбылыстар. Шынайы білім философтарға тән. Платонның “Мемлекет” деген еңбегіне келейік. Бұл еңбекті “Әділеттілік туралы” деп те атайды. Онда даналықты сүйетін бірнеше адам бір егде де сыйлы адамның үйіне жиналып, әділеттілік деген не деген сұраққа жауап іздейді, туған пікір таласты айқындау үшін Платон мынандай тәсілді ұсынады. Көзі жаман көретін адамға бір нәрсені оқыту үшін оған алдымен ірі әріптермен жазылған мәтінді оқытқан жөн дейді, яғни, әділ адамды танып білу үшін алдымен әділ мемлекетті талдап алған дұрыс дейді. Бұл маңызды аналогия. Сөйтіп әділ мемлекет жайлы сұхбат жалғаса береді.

Адам жанындағы үш бастама мемлекеттегі үш бастамамен сәйкес келеді дейді.

Міне мемлекеттегі рухани, әлеуметтік, саяси элементтер осындай сәйкестікпен бір қалыпты жүйеде болғаны дұрыс. Яғни әділ мемлекетте барлығы бір тәртіпке бағынады. Әркім өз жұмысын біліп, басқаның жұмысына кедергі жасамайды. Мемлекетте үлкен күнә бір бірінің ісіне кірісу немесе бір таптан (сословиеден) екіншіге өту. Платонның идеясы - адам жанының гармониясы. Әділ мемлекетте де дәл осындай, белгілі бір иерархиялық саты болу тиіс, философтар немесе ақылды адамдар ел билейді, оған қарулы әскер бағынады. Алғашқы екеуіне де үшінші сатыдағы қолөнершілер мен өндіріс, шаруашылық иелері бағынады. Платон шексіз байлыққа немесе тым кедейлікке қарсы. Платон билік түрлерінің даму барысында бірін бірі алмастыру прорцесін жасайды.

Рухани белгі: Рухани белгі

Қоғамда: Қоғамда

Мемлекетте: Мемлекетте

Рухани белгі: Ақыл немесе ойлау Қабілеті

Қоғамда: Билеушілер

Мемлекетте: Кеңсе заң шығару орын

Рухани белгі: Ашу немесе ыза рухы

Қоғамда: Қорғаныс

Мемлекетте: Әскер

Рухани белгі: Тән қажеттілігі

Қоғамда: Іскерлер

Мемлекетте: Өнеркәсіп және өндіріс орындары