Қызметкерлердің есеп берілетін сома бойынша дебиторлық берешегінің есебі

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 24 бет
Таңдаулыға:

Қарағанды Экономикалық Университеті Қазтұтынуодағы

Бухгалтерлік есеп және аудит кафедрасы

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Пән: Қаржылық есеп -1

Тақырыбы: Қызметкерлердің есеп берілетін сома бойынша дебиторлық
берешегінің есебі

Мамандық 5В050800 Есеп және аудит

Орындаған:

Ғылыми жетекші:
Магистр, аға оқытушы Л.К. Мусипова

Қарағанды 201ж
МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ 2

1 Есеп берілетін сома ұсынудың ережелері мен тәртібі 4

2 Есеп берілетін іс-сапарға жұмсауға арналған ақша (теңге шетел
влютасы) 8

3 Есеп берілетін сома бойынша қызметкерлердің дебиторлық берешектерінің
синтетикалық және аналитикалық есебі 16

4 Қызметкерлердің есеп берілетін ақша қаражаты бойынша дебиторлық
берешек есебін дамыту 21

ҚОРЫТЫНДЫ 28

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 29

Кіріспе

Қазіргі мың құбылып өзгеріске ұшырап отырған нарықтың шарттарына
сәйкес дебиторлық берешек есебі маңызды роль атқарады. Құрылыс жұмыстарын
өндіру мен жоспарлаудың арнайы шарттарына байланысты (өндіріс
бөлімшелерінің әртүрлі салаға бөлінуі, және жұмысшылардың қауіптілігі артық
орындарда жұмыс істеуі, т.б) барлық ресурстардың ұтымды жүргізілетін есебі
мен оның негізінде ұйымдастырылған ресурстардың қолдануына қатаң бақылау
жүргізу ең тиімді құрал ғана емес, ресурстарды рационалды қолдану мен
экономика режимін қажетті шарттармен қамтамасыз ету болып табылады. Негізгі
және айналым құралдарын қолдану арқылы өзінің жабдықтаушылық, өндірістік
және тұрмыстық қызметін ұйымдастырады. Олар өзге де кәсіпорындармен
келісімшартқа отыру арқылы іскерлік қатынасқа түседі.
Шаруашылық қызмет барысында құрылыс компаниялары сатып алынған тауар
(тұрғын үй объектілері, тағы басқадай құрылыс өнімдері) бойынша мердігерлер
мен тапсырыс берушілер жасаған жұмыстары мен көрсетілген қызметтері
бойынша, тағы басқа заңды және жеке тұлғалармен есеп айырысу жүргізіп
отырады. Ұйымның берілген айналым құралдарынан қосымша алынған қаржы
бойынша есеп айырылысу керектігі де туады. Сондықтан шаруашылық және
қаржылық қызметінде дебиторлық берешекті өз уақытымен жабу және оның
ұқыпты жүргізілген есебі маңызды орын алады.
Қаржылық-шаруашылық қызметін жүргізу барысында мекемеде сатып
алушыларға жөнелтілген (босатылған) тауарлық-материалдық қорлар үшін
олардың негізгі дебиторлық берешектер туындайды. Оларға жатқызылады: сатып
алынған тауарлық-материалдық қорлар бойынша қосымша құнға салынатын салық
бойынша берешек; есептелген пайыздар бойынша дебиторлық берешектер;
әкімшілік –шаруашылық пен операциялық шығындарына берілген есептесетін
сомалар бойынша мекеменің қызметкерлері мен басқа тұлғалардың дебиторлық
берешегі және т.б.
Сонымен қатар дебиторлық берешек өндірістік шаруашылық қызметінің
ұйымдастырылуында да маңызды рөл атқарады, өйткені есеп айырылысудың
негізгі бөлігі қолма- қол ақшасыз жүргізіледі және қызметтер мен тауарлар
есеп айырылысудан бұрын алынады, көрсетіледі. Дебиторлық берешектің
туындауы, сәйкесінше олардың есеп және қаржылық есеп беруде пайда болуы
біріншіден есеп жүргізілуінің қолданыстағы ережелері мен табысты мойындауда
қолданылатын принциптеріне және екіншіден жоспарда күтілетін және алынған
табыстың толық есебін жүргізумен және оған байланысты қаражаттың түсуі мен
қаржылық құралдың қозғалысына жүргізілген бақылауға байланысты, үшіншіден
қатаң бақылау жасаудың міндеттілігі салық органдарының салықтар мен салық
салынатын табыс сомаларының деңгейіне тұрақты бақылау жүргізуінен туады.
Қаржылық есеп жүйесінде дебиторлық берешек есебі бойынша шоттар табысты
реттеудегі тиімді құралдар болып саналады. Дебиторлық берешек пайда мен
шығындар есебі мен ақша қозғалысы бойынша есепті байланыстырып отыратын
тетік болып саналады. Дебиторлық берешектің мөлшерінің өсуі мойындалған
табыстың барлығы ақшалай көрсеткіште емес екенін айтады. Қаржылық талдау
аясындағы мамандар ақшалай табыстар мен ақшасыз табыстар арасындағы
сәйкессіздік деңгейі өскен сайын сол табыстың сапасы төмен болады деп
есептейді. Яғни дебиторлық берешек өзгерісі ұйым қызметінің қорытындысын
бағалауда негізгі ұғым болып табылады. Ең маңыздысы, табыстың әр түрінің
пайда сапасына және ақша қаражаттың пайда болу көздері мен қозғалысына әсер
етуін анықтау керек. Тек сонда ғана келешектегі ақша ағымдарының көлемін,
мерзімін және анықталу дәрежесін болжауға негіз туады. Дебиторлық берешек
есебінің мақсаты жабдықтаушылар мен мердігерлермен есеп айырысуды дұрыс
ұйымдастыру болып табылады. Бұл мақсаттан дебиторлық берешекті анықтау,
оның өз уақтысымен және дұрыс рәсімделуін тексеру, дебиторлық берешектің
қабылданған мерзімде табылуын қамтамасыз ету сияқты негізгі мәселелер пайда
болады.
Курстық жұмыста бухгалтерлік есептің қазіргі талаптарға сай
ұйымдастырылуы мен дебиторлық берешектің жоспарына сай және тиімді болуына
әрекет ететін әдістер қарастырылған.

1 Есеп берілетін сома ұсынудың ережелері мен тәртібі

Қазақстан Республикасы Қаржы Министрлігінің 2015 жылғы 31 наурыздағы №
241 бұйрығымен бекітілген Бухгалтерлік есеп жүргізу қағидаларына сәйкес
есепке берілетін соманың есебі әрбір қызметкердің бөлінісінде жүргізіледі.
Есепке берілген қолма-қол ақшаны есепке алу субъектінің есептік саясатымен
регламенттеледі, бұл ретте мақсатына қарай есеп беретін адамның аванстық
есеп беру, қолма-қол ақша қаражатын қайтару мерзімі белгіленеді [2].
Аванстық есепке субъектінің басшысы қол қояды және бухгалтерлік
қызметке өткізіледі, ол аванстық есептің және есепте қалатын қолма-қол ақша
қаражатының уақтылы өткізілуін қамтамасыз етеді.
Осылайша, егер жұмысшы оған есепке берілген ақшалай қаражатты уақытында
тапсырмаса, онда оқиғаның дамуының екі нұсқасы болуы мүмкін:
1) оның жалақысынан ұстап қалу, бірақ бұл ретте еңбек кодексінің 137-
бабына сәйкес жұмысшының жалақысынан ұстап қалу сот шешімі бойынша, сонымен
қатар Қазақстан Республикасының заңдарында қарастырылған жағдайларда
жүргізілетіндігін есте сақтаған жөн. Жұмысшының өзі жұмыс жасайтын ұйым
алдындағы берешектерін өтеуі үшін жұмысшының жалақысынан ұстап қалу
жұмысшының жазбаша келісімі болған жағдайда жұмыс берушінің акті негізінде
де жүргізілуі мүмкін. Ай сайынғы ұстап қалынатын соманың жалпы мөлшері
жұмысшыға тиесілі жалақының 50% аспауы тиіс;
2) борышын кешіру, бірақ бұл ретте қызметкердің Салық кодексінің 165-
бабының
2-тармағына сәйкес жұмыс берушінің шешімі бойынша қызметкердің оның
алдындағы борышының немесе міндетінің сомасын шегеріп қалудан тұратын
материалдық пайда түрінде алынған салық салынуы тиіс табысы туындайды. Осы
сомадан МЗЖ ұсталынып қалынады, әлеуметтік аударымдар мен әлеуметтік салық
есептеледі. Салық кодексінің 110-бабына сәйкес компанияның қызметкер
табысының сомасын шегерімдерге жатқызуға құқығы бар.
Жұмыскерлердің және басқадай тұлғалардың дебиторлық берешектерінің
есебі Бас шоттар тізбегіне сәйкес 1251 "Жұмыскерлердің және басқа
тұлғалардың берешектері" активті шотында жүргізіледі. Бұл шотта келесі
дебиторлық берешектерді” есебі жүргізіледі: есеп беруге тиісті тұлғалармен
есеп-айырысу, жұмыскерлерге берілген қарыздардың есебі, жұмыскерлердің
кәсіпорынға тигізген материалдық зиянының есебі және т.б. есебі. Осы
қарыздар түрлері бойынша, кәсіпорынның қажеттілігіне қарай, тиісінше аралық
шоттар ашылады.
Іссапарға жіберілетін адамға тиесілі сома оның бару және қайту жолын
төлеу, тәуліктік шығындардың және іссапар мерзімінде үй-жай жалдауға
шығарылатын шығындардың көлемінде кассадан беріледі. Есеп берілетін сома
тиісті құжаттарымен айғақталып, белгіленген мерзімде, бухгалтерияға
өткізілетін есеп беруге тиісті тұлғаның Аванстық есебімен расталады. Құжат
төменде келтірілді.
Аванс бұрынғы алынған сома бойынша толық есеп айырысқаннан кейін
беріледі. Белгіленген мерзімде есеп берілетін соманың жұмсалмаған қалдығын
өткізбеген және тіпті есеп бермеген тұлғалар тәртіп бұзушылық бойынша
жазаға, ал қажет болған жағдайда қылмыстық жауапкершілікке тартылады.
Аванстық есепті бухгалтерия тексереді, сонан соң оларды кәсіпорынның
басшысына бекітуге жібереді. Дұрыс рәсімделмеген аванстық есептер және
оларға қоса тіркелген құжаттар қайта рәсімдеу үшін есеп беруші адамға
қайтарылады. Аванс есебіне тіркелген құжаттар мөр арқылы немесе күні
көрсетіліп, "Төленді" немесе "Өтелді" деген қолдан жазған жазулар арқылы
өңдеуден өткізіледі. Аванстық есеп бойынша артық жұмсалған шығындар
қызметкерге кассадан қайтарылады.
Кәсіпорын, қызметкер өз уақытында төлемеген аванс сомасының қалдығын,
егер ол қарсы болмаса, қызметкерді” еңбек ақысынан ұстап қалуға құқылы.
Іссапарда болған уақыт үшін, демалыс және мейрам күндерін, сондай-ақ
жолда болған күндерін, соның ішінде жолда шарасыздықтан аялдаған уақытты
қоса алғанда іссапарда болған әрбір күн үшін белгіленген көлемде тәуліктік
шығын төленеді.
Қызметкердің іссапар орнында нақтылы болған уақыты іссапар куәлігіне
қойылған белгілер бойынша анықталады. Іссапарға жіберілген қызметкердің үй-
жай жалдауға шығарған шығыны тиісті құжаттар негізінде, бірақ Қазақстан
Республикасының заңдарында бекітілген мөлшерден артық емес көлемде өтелініп
беріледі. үй-жай жалдауға шыққан шығын бойынша құжаттар ұсынылмаған
жағдайда, шығарылған шығын қызмет бабымен іссапарға баруға берілетін
тәуліктік шығын мөлшерінің 50 пайызы көлемінде, жол жүргені жөніндегі
құжаттардың негізінде төленеді. Іссапар орнына бару және негізгі жұмыс
орнына қайтудың жол құжаттары болмаған жағдайда, шыққан шығынды өтеп беру
мәселесін әрбір нақты жағдайда кәсіпорын басшысы белгіленген тәртіптің
негізінде шешеді [3, б.15].
Егер кәсіпорын қызметкері шетелге іссапарға баратын болса, шыққан күні
және келген күні тәуліктік шығынды есептеу кезінде бір күн болып саналады.
Мысалы: Атырау Республикалық мемлекеттік қазыналық су жолдары
кәсіпорнының бас есепшісі А.Г. Насыроваға 2011 жылдың 05 сәуіріндегі №42-к
бұйрығы бойынша 2011 жылдың 6 сәуірінде кассадан іссапар шығындарына
арналып 95000 теңге ақша берілді. 2011 жылдың 08 сәуірінде А.Г. Насырова
бухгалтерияға аванстық есебін тапсырды. Кәсіпорынның басшысы аванстық
есепті оған тіркелген тиісті айғақтаушы құжаттардың негізінде 93808 теңгеге
бекітті. Аванстың пайдаланылмаған қалдығы- 1192 теңге кассаға өткізілді.
Бұл операциялар бухгалтерлік есепте төмендегі жазулар арқылы тіркеледі:
Кесте 1. Аванстық есеп бойынша жасалған бухгалтерлік жазбалар

РеттікОперация мазмұны ДТ КТ сомасы,
нөмірі теңге
1. кассадан берілген 1251 1010
аванстың сомасына "Жұмыскерлердің Кассадағы ақша95000,00
берешектері"
2. тиісті құжаттармен 7211 1251 86336,29
расталған жол ақы "Жалпы және әкімшілік"Жұмыскерлердің
шығындарының шығыстары" берешектері"
сомасына
3. 1420 1251 7471,71
"Орны толтырылуға "Жұмыскерлердің
тиісті қосылған құн берешектері"
салығы"
4. Аванстың қалдық 1010 1251 1192,00
сомасын кассаға Кассадағы ақша "Жұмыскерлердің
қайтарған кезде берешектері"

Егер аванстың пайдаланылмаған бөлігін (1192 теңгені) қызметкер кассаға
өткізбеген жағдайда, оның келісімі бойынша еңбек ақысынан ұсталынса, онда
бұл операциялар бухгалтерлік есепте төмендегі жазулар арқылы тіркеледі:

Кесте 2. Аванстық есепке қатысты шоттар корреспонденциясы

Операция мазмұны ДТ КТ сомасы, теңге
Аванстың қалдық 3350 1251
сомасын қызметкердің“Персоналмен еңбек "Жұмыскерлердің1192,00
еңбек ақысынан ақы бойынша есеп берешектері"
ұсталынды айырысу”

Шаруашылық қызметі барысында кәсіпорында менеджер жалпышаруашылық және
әкімшілік мақсаттарда (кеңсе тауарларын, басқадай материалдық және
материалдық емес активтерін нақты ақшаға сатып алу) ақша қаражаттарын
жұмсап отырады. Кассадан қызметкерге нақты ақша берілген сәттен бастап, ол
кәсіпорынға есеп беруге тиісті тұлға ретінде танылады да, бухгалтерияға
аванстық есебін тапсырды. Мысалы, менеджер В.Н. Елеманов сатып алған
шикізаттардың, тауардың құнын растайтын шот-фактуралар мен қолма-қол ақша
жұмсағандығын растайтын фискальды чек тіркеп аванстық есеп толтырып
тапсырды. Ол аванстық есепті бухгалтерия тексеруден өткізіп, кәсіпорын
басшысы жұмсаған ақшасын бекітті.

Бұл операциялар бухгалтерлік есепте төмендегі жазулар арқылы тіркеледі:

Кесте 3. Аванстық есепті бухгалтерия тексеруден өткізіп, кәсіпорын
басшысы жұмсаған ақшасын бекіту туралы жазбасы

РеттікОперация мазмұны ДТ КТ сомасы,
нөмері тенге
1. кассадан берілген 1251 1010 20000,00
аванстың сомасына "Жұмыскерлердің Кассадағы ақша
берешектері"
2. тиісті құжаттармен 1310 3310
рас-талған "Шикізаттар мен "Жабдықтаушылар 20150,00
материалдарды кіріске материалдар" және
алу мердігерлермен
есеп айырысу"
3. тиісті құжаттармен 3310 1251
рас-талған материалдар"Жабдықтаушылар "Жұмыскерлердің 20150,00
шығындарының сомасына және берешектері"
мердігерлермен
есеп айырысу"
4. кассадан артық 1251 1010
жұмсағаны үшін "Жұмыскерлердің Кассадағы ақша 150,00
берілген аванстың сомаберешектері"

Сонымен, шаруашылық қызметі барысында кәсіпорын қызметкерлерін
шаруашылық мүддесімен іссапарға жібереді, жалпышаруашылық және әкімшілік
мақсаттарда (кеңсе тауарларын, басқадай материалдық және материалдық емес
активтерін нақты ақшаға сатып алу) ақша қаражаттарын жұмсап отырады. Мұндай
шығындарды банк арқылы төлеу мүмкін емес, сондықтан кәсіпорын
қызметкерлеріне нақты ақша беру арқылы, аталмыш шығындар бойынша төлем
жасайды.
Берілетін ақшаның көлемін басшы бекітеді, тек содан кейін ғана кассадан
аванс беріледі. Кассадан қызметкерге нақты ақша берілген сәттен бастап, ол
кәсіпорынға есеп беруге тиісті тұлға ретінде танылады. Төлем жасалғаннан
кейін есеп беруге тиісті тұлға кәсіпорын алдында нақты ақшаның іс жүзінде
жұмсалғандығын растайтын құжаттар арқылы есеп беріп, өзінің міндеттемесін
өтейді.

2 Есеп берілетін іс-сапарға жұмсауға арналған ақша (теңге, шетел валютасы)

Қызметкерлерді іссапарға Қазақстан Республикасы шекарасынан тыс жерге
жібергенде оларға белгіленген тәуліктік және пәтерлік нормалар негізінде
іссапарға жіберілген елдің валютасында іссапарға аванс беріледі. Шығындарды
өтеу Қазақстан Республикасының Үкіметінің Мемлекеттік қызметшілерге
республикалық және жергілікті бюджеттер қаражаты есебінен қызметтік
шетелдік іссапарға арналған шығыстарды өтеу туралы 2008 жылғы 6 ақпандағы
№ 108 Қаулысына сәйкес нақты шығындар бойынша жүргізіледі.
Қызметкерді іс-сапарға жіберуді бұйрық негізінде кәсіпорын жетекші
жүзеге асырады және белгілі үлгіде іс-сапар куәлігін берумен рәсімделеді.
Тұрақты жұмыс істейтін орыннан көліктің жүретін күні іс-сапарға шығу күні
болып, ал тұрақты жұмыс орнына көліктің келу күні келген күн болып
саналады.
Іс-сапардағы қызметкердің жұмыс орыны (лауазымы) және іс-сапар
уақытындағы, оның ішінде жолда болған кездегі орташа еңбек ақысы сақталады.
Қызметтік іс-сапарларға жіберілетін қызметкерлерге:
- Іс-сапарда болған уақыттарында тәуліктік шығындар;
- Іс-сапарға баратын жеріне және кері қайту жол шығындары;
- Тұрғын жайды жалдау шығындары төленеді.
Қазақстан Республикасының ішінде қызметтік іс-сапарда болған
қызметкердің әрбір күні үшін тәуліктік шығындар мөлшері жыл сайын
республикалық бюджет туралы заңмен белгіленетін, 6 есптік көрсеткіштің
мөлшерінен аспайтындай сомада төленеді.
Шетелге іс-сапарлар кезіндегі тәуліктік шығындардағы мөлшерлері әрбір
ел бойынша жеке тұрғыда Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысымен
белгіленеді.
Бірақта, мемлекеттік емес ұйымдарда тәуліктік ақы төлеу сомасы
тағайындалған мөлшерден артық қабылдануы мүмкін.
Іс-сапарға жіберілетін жерге бару және кері қайту жол шығындарын
төлеу, сондай-ақ тұрғын жайды жалдау шығындарын төлеу, тиісті құжаттармен
расталған (жолда жүру билеттері, қонақ үй квитанциялары) нақты шығындар
бойынша жүзеге асырылады.
Жолда жүру билеттерін, қонақ үйдегі орындарды брондау құны, сондай-ақ
растайтын құжаттар болған кезде поездарда төсек орынын пайдаланғаны үшін
шығындар өтелетін шығындарға қосылады.
Бұл шоттар бойынша талдау есебі әрбір қызметкер бойынша жүргізіледі
сәйкесті есеп тізімдемелерінде жүргізіледі.
Мемлекеттік бюджеттің қаражаты есебінен ұсталатын мемлекеттік
мекемелер қызметкерлердің, сондай-ақ, Қазақстан Республикасының Парлементі
депутаттарының Қазақстан Респуьликасының шегіндегі қызметтік іссапарлары
туралы ережені бекіту туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2000 жылғы
22 қыркүйектегі № 1428 қаулысына сәйкес қызметтік іссапар (бұдан әрі –
іссапар) қызметкердің мемлекеттік мекеме басшысының өкімі бойынша еңбек
міндеттемелерін өзінің тұрақты жұмыс орнынан тыс жерде орындау үшін, сондай-
ақ кәсіптік деңгейі мен біліктілігін арттыру және қайта даярлау үшін
белгілі бір мезгілге сапары болып табылады.
Іссапарға тек еңбек келісім-шарты негізінде осы мекемемен еңбек
қатынасы бар қызметкер, бұл оның негізгі жұмыс орнына немесе қосымша атқару
жұмысы екендігіне қарамастан жіберіледі.
Қызметкерді іссапарға жіберуді іссапардан мерзімі мен мақсаты,
қызметкердің жіберілген мекеменің мекен-жайы және атауы көрсетілген бұйрық
негізінде мекеме жетекшісі жүргізіледі. Қызметкердің іссапар мерзімін
мекеме жетекшісі аныктайды, алайда, ол 40 күннен аспауы қажет, жолда
болатын уақытты есептемейді. Қызметтік қажеттілік болған жағдайда іссапар
мерзімі қызметкерді іссапарға жіберген мекеме жетекшісінің тиісті
бұйрығымен ұзартылуы мүмкін.
Іссапарға жіберілген қызметкерге іссапарға кетердің алдында жол жүру
ақы, тәулікақы және тұратын үй-жайды жалдаубойынша шығындарды төлеуге
тиісті сомалар шегінде есеп берілетін салт ақшалар(ақшалай аванс) беріледі.
Қазақстан Республикасының шегінде іссапарға жіберілетін қызметкерге
демалыс және мейрам күндерін шығармай, сондай-ақ жолда болған, оның ішінде
жолдағы амалсыз тоқтаған күндері үшін Қазақстан Республикасы Үкіметі
белгілеген нормалар бойынша келесі шығындар өтеледі:
- іссапарда болған әрбір күні үшін тиісті жылға Республикалық бюджет
туралы Заңмен бекітілген және іссапар кезінде қолданылған бір айлық есептік
көрсеткіш мөлшерінде тәулікақы сомасын төлейді;
- тұрғын үй-жайды жалдау туралы ұсынылған құжаттар бойынша мекеме
жетекшілері мен жетекшілердің орынбасарлары үшін тұратын үй-жай жалдау
шығындары айлық есептік көрсеткіштің келесі еселі мөлшерінен аспауы тиіс.
Тұрғын үй-жайды жалдау шығындарын растайтын құжаттар жоқ болған
жағдайда, бұл шығындар қызметтік сапар тәулікақы нормасынан 50% мөлшерінде,
егер қызметкерлер тегін берілген тұрғын үй-жайды пайдаланбаған жағдайда
өтеледі.
- іссапарға белгіленген жеріне бару және тұрақты жұмыс орнына қайту
жолдары бойынша (әкімшілік іссапарға жіберілген тұлғаға тиісті қатынас
құралдар берген жағдайлардан басқа) жол құжаттарын ұсынғанда: темір жолмен
жүргенде купелі вагонның тарифі; су жолдары, тас төселген және топырақ
жолдар бойынша сол елді мекендегі қолданыстағы жүру құны бойынша; ерекше
жағдайларда аталған көлік құралдары жоқ болғанда немесе іссапардың
қауырттығы болғанда мекеме жетекшісінің рұксатымен әуе көлігімен
экономикалық сынап тарифі бойынша;
- темір жол бекетіне, кемежай және әуежайға жалпы пайдаланатын көлікпен
келіп кеткендегі кұжаттық растайтын шығындары, егер олар ел мекенінің
шегінен тыс орналасса, жол құжаттары болмаған жағдайда іссапарға
белгіленген жерге бару және тұрақты жұмыс орнына аталған көлікпен жүрудің
ең төменгі құны бойынша өтеледі. Бұл үшін мекеменің бухгалтеріне көлік
органдарынан олардың көрсеткен қызметтерінің тарифтері туралы анықтама
сұратып алуы қажет. Жол құжаттарын жоғатқан жағдайда қызметкерлерге көлік
агенствосынан сыңарлама(дубликат) немесе оның билетті (бағасын көрсетіп)
сатып алған фактісін растайтын анықтама алуы қажет;
- жол жүру билеттері мен қонақ үйдегі орынды алдын-ала алғаны үшін
(броньдау), сондай-ақа іссапарға берліленген жеріне бару және тұрақты жұмыс
орнына қайту сапарында пайдаланған төсек-орын жабдықтарының құны, егер бұл
шығындарды растайтын құжаттары болса.
Егер қызметкер іссапарға барған жерінен тұрақты тұратын мекеніне күде
қайтып келетін мүмкіндігі болса, онда шығындар келесі тәртіпте өтеледі:
- егер іссапарға жіберілген қызметкер жұмыс күннің аяғында өз еркімен
ісапарға барған жерінде қалса, онда тұрғын үй-жай жалдағанын растайтын
құжаттарды ұсынған жағдайда жалпы белгіленген тәртәпте тұрғын үй-жай
жалдау, тәулікақы және көлік шығындары өтеледі;
- егер іссапарға жіберілген қызметкер тұрақты жұмыс орнына күнде қайтып
келіп жүрсе, онда жол жүру құжаттары болғанда тек көліктік шығындары
өтеледі, ал тәулікақы төленбейді.
Іссапарға жіберілген қызметкердің уақытша еңбекке жарамсыздығы кезінде
оған жалпы негіздермен тұрғын үй-жайды жалдау бойынша шығындар( ол
стационарлық емдеуде болған жағдайлардан басқа) өтеледі және ол оған
жүктелген қызметтік тапсырманы орындауға кіріскенше және тұрақты жұмыс
орнына қайтып оралғанша ( бірақ 40 күннен көп емес) барлық мерзім бойынша
тәулікақы төленеді.

3 Есеп берілетін сома бойынша қызметкерлердің дебиторлық берешектерінің
синтетикалық және талдау есебі

Банктің есеп айырысу, валюталық және арнайы шоттарындағы АҚТ ұйым
бухгалтериясының деректері бойынша тиісті шоттарда болып табылатын сома
қалдықтарын банктің үзінді жазбаларының деректерімен салыстыру жолымен іске
асырылады.
Ақшалай қаражаттарының бар болуы түгендеу күніндегі есепке алу
деректерімен салыстырылады және Бұйрықпен бекітілген АҚТ актісі Түгендеу-
10 нысанында бейнеленеді.
Жетіспеулер немесе артылулар анықталған кезде актіде олардың пайда болу
сомасы мен жағдайлары көрсетіледі.
Ақшалай қаражаттарының және құнды қағаздардың артылу сомалары 1000
Ақшалай қаражаттар шотының дебеті және 6280 Өзге кірістер шотының
кредиті бойынша кіріске енгізілуге тиіс.
Жетіспеушіліктер 1000 Ақшалай қаражаттар шотының кредитінен 1280
Өзге қысқа мерзімді дебиторлық берешек шотының дебетіне шығынға жазылады.
Жетіспеушілік сомасына кінәлі тұлғалар анықталған кезде мынадай өткізім
жасалады:
Дебет - 1250 Қызметкерлердің қысқа мерзімді дебиторлық берешегі
Кредит - 1280 Өзге қысқа мерзімді дебиторлық берешек
Егер кінәлі тұлғалар анықталмаса немесе сот жетіспеу сомасын өндіріп
алудан бас тартса, 1280 Өзге қысқа мерзімді дебиторлық берешек шотында
есепке алынған сома 7210 Әкімшілік шығыстар (есептен шығаруға бармайтын)
шотының дебетіне шығынға жазылады.
Есеп беруге тиісті тұлғалар деп іс-сапар шығындарына немесе шаруашылық
шығындарға ақшалай аванстар алған кәсіпорын жұмыскерлерін айтады. Нақты
ақшаны кәсіпорын жұмыскерлері алдын ала берілген аванстар және
пайданылмаған сомаларды кассаға тапсыру бойынша есептерді көрсеткеннен
кейін алады.
Есеп беруші тұлғалармен есеп айырысуды есепке алу. Өнеркәсіптік-
шаруашылық қызметі барысында кәсіпорын қызметкерлерін қызмет бабымен іс-
сапарға жібереді, дүкендерден кеңсе жабдықтарын сатып алады, почта арқылы
жіберілген ақшаларды және басқа да шығындарды төлейді. Бұл шығындарды үнемі
банк мекемелері арқылы нақты ақшасыз есеп-айырысу жолымен төлеу мүмкін
емес. Сондықтан да жоғарыда аталған және басқа да шығындарды төлеу үшін
қызметкерлерге нақты ақша беріледі және олар алған ақшасына есеп беруте
тиісті.
Ақша кәсіпорын басшысы бекіткен есепке сай көлемде беріледі. Аванс тек
қана басшының жарлығымен есеп берілетін сомадан шығын жасау жүктелген
қызметкерлерге ғана шығын шығаруға нақтылы қажеттілік туған жағдайда ғана,
сондай-ақ қызмет бабымен іссапарға жұмсалған адамдарға ғана беріледі.
Қызмет бабымен іс-сапарға баруға ақша іс-сапарға жіберілетін адамға
тиесілі соманың көлемінде іссапар орнына бару және қайту жолына төлеуге,
тәуліктік шығындарды және іс-сапар мерзіміне үй-жай жалдауға шығатын
шығындарды төлеуге ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.