Дәріхананың ақпараттық жүйесін жобалау. Дәрілік заттарды есепке алу ішкі жүйесі

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 43 бет
Таңдаулыға:

Қазтұтынуодағы қарағанды экономикалық университеті

Есеп-қаржы факультеті

Ақпараттық есептеуіш жүйелер кафедрасы

Курстық жОБА

Пән: ЭАЖ-дегі жаңа технологоиялар
Тақырыбы: Дәріхананың ақпараттық жүйесін жобалау.
Дәрілік заттарды есепке алу ішкі жүйесі.

Орындаған:
Жетекші:

Қарағанды 2016
МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..

3
1 ТЕОРЕТИКАЛЫҚ БӨЛІМ ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
5
1.1.Зерттеу саласының жалпы сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
5
1.2. Пәндік облысты сипаттау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
6

2 АНАЛИТИКАЛЫҚ БӨЛІМ ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

9
2.1.Автоматтандыру объектісіндегі қолданылатын жүйенің сипаттамасы ...
9
2.2.Ақпараттық қамтамасыздандыру ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
14
2.3.Бағдарламалық қамтамасыздандыру ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
19
2.4.Техникалық қамтамасыздандыру ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
22

3 ЖОБАЛАУ БӨЛІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

24
3.1.Есептің қойылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
24
3.2.Дәріханада дәрі-дәрмектерді есепке алу бағдарламасының сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..

26

4 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

30
4.1. АЖ-ның экономикалық тиімділігін есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
30

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

32
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ...
34
ҚОСЫМША А ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
35

КІРІСПЕ

Жаңа заманға қарай кез келген кәсіпорынның қайсысы болмаса да, құжат ақпарат берудің негізгі әдісі болып табылады. Кәсіпорын бизнесінің сәтті жүргізілуі үшін ақпараттық ресурстардың сақталуы мен ұтымды пайдалануының маңыздылығы даусыз.
Дер кезінде шешім қабылдай білу және болған жағдайларға дұрыс көзқарас білдіріп, нарық өзгерістерін терең сезіну, білу басшылардың талантына ғана емес, тәжірибесіне де байланысты. Кәсіпорынды басқарудың білімділігі құжатайналым басқарудың дұрыс ұйымдастырылғанына да байланысты.
Жинақталған ақпараттың шын мәнінде тиімсіз пайдаланылуы (немесе одан сорақасы, одан айырылуы және т.б.) бизнестің жойылып кетуіне әкеліп соғады. Уақытылы алынбаған құжат немесе ақпарат, біріншіден, жоғалған ақшаға, уақытқа және жіберіп алған мүмкіндіктерге әкеліп соғады. Осыдан келіп, кез келген кәсіпорында әр түрлі құжатпен жұмыс істесуде ерте ме, кеш пе ақпараттардың маңызды көлемін қауіпсіз түрде сақтау, өңдеу, жүйелеу мәселелері тұрады. Дәріхана қызметін оңтайландыруда ақпараттық жүйелердің атқаратын рөлі маңызды болып табылады.
Корпоративтік бизнес-ақпараттың тасқыны шығуы мен берілу түрлеріне қарай әр қилы екенін атап өту керек. Бірақ оларды сақтау түріне қарай шартты түрде электронды және қағазды құжат деп тіркеуге болады.
Қағаз құжаттардың көп болуы, сонымен қатар олардың тез шешімін талап етуі тәжірибешілерді автоматтандыруға көп көңіл бөлу керек, өйткені дамудың негізгі қызметі қабылданған шешімдердің тиімділігін көтеру болып табылады.
Шыққан деректер көлемінің ұлғаюы, кезінде ақпаратты өңдеудің және шешім қабылдаудың (қағаз нұсқасы) ескі технологиялары түскен материалдарды уақытылы, әрі жылдам қабылдауға кедергісін келтіреді. Одан келіп, ақпараттарды өңдеудің персоналды жүйесін жетілдіру, құжатайналымды ықшамдау, жеке компьютерлер негізінде автоматтандырылған жұмыс орындарын енгізу мәселесі тұрады.
Дәстүрлі құжатайналымнан (қағаз нұсқа) машинажазбаға көшу процесі түскен материалдарды талдаудың шапшаңдығын ұлғайтуға әкеліп соғуы мүмкін. Осыдан келіп, адам факторын баспай, керісінше, барлық құрылымның жұмысын нақты, әрі дәлірек ету автоматтандырудың үлесінде болып шығады.
Сол себепті электронды түрде ақпаратты өңдеу технологиясын енгізу, одан келіп түскен дәріханадағы дәрі-дәрмектер қозғалысын жедел бақылау, сондай-ақ ақпараттарды сақтаудың тиімділігін арттыру қажеттілігі туындайды.
Дәріхана жұмыс орнын автоматтандыру тапсырмасында жедел жинақтылық, ақпараттың бүтінділігі және сақтанушылығы, ақпаратты уақытысында өңдеу, ақпаратты рұқсатсыз қатынаудан сақтауды қамтамасыздандыру, ақпаратқа қатынау мүмкіндігін жоғарылату тапсырманың негізгі өзектілігі ретінде қабылданады.
Біздің қаланың дәріханалары қазіргі таңда дәрі-дәрмектерді тіркеу процесін автоматтандыруға мүмкіндік беретін бағдарламаларды пайдаланады. Дәріханалар есебі мен дәрі-дәрмектерді тіркеу есебі бөлек жүзеге асырылады, яғни құрастырылған ақпараттық жүйелер аналогтары қолданылмайды. Курстық жұмыстың мақсаты Дәрі-дәрмектерді есепке алу ақпараттық жүйесін құрастыру. Бұл ақпараттық жүйе дәріхана жұмыстарын автоматтандыруға арналған:
Дәрі-дәрмектерді тіркеу;
Дәрі-дәрмекке тапсырысты рәсімдеу;
Дәрі-дәрмектерді іздеу жұмысын қалыптастыру;
Стандартты және еркін есептілік пен сілтемелерді автоматты құрастыру мен басып шығару;
Ақпаратқа қол жетімділікті қалыптастыру;
Ақпараттың толықтығын, өзектігін қамтамасыз ету;
Құрастырылған ақпараттық жүйе дәріхана жұмысын оңтайландыруға, мәліметтерді белсенді күйде қолдауға, нормативтік-анықтамалық ақпараттарды енгізуді жүзеге асыруға, әр түрлі есеп берулерді дайындауға, сонымен қатар сенімді, әрі толық ақпаратты қалыптастыруға мүмкіндік береді.

1 ТЕОРИЯЛЫҚ БӨЛІМ

5.1 Зерттеу саласының жалпы сипаттамасы

Дәріхана - дәрі-дәрмек дайындайтын және сататын мекеме немесе аурухана бөлімшесі. Ең алғашқы дәріхана 754 жылы Бағдатта ашылған. Қазақстанда тұңғыш Дәріхана - 1842 жылы Орал қаласында ашылған.
Дәріхана - тұрғындарға дәрігердің рецепті бойынша дәрі әзірлейтін не дайын фармацевтика өнімдерін беретін мекеме. Онда рецептісіз сатылатын дәрі-дәрмектер, науқасты үйде күтуге қажетті заттар да болады. 1932 жылы облысы дәріхана басқармасы құрылып, 1933 жылы тұңғыш дәріхана ашылды. Ұлы Отан соғысы кезінде облыста 7 дәріхана, 25 дәріхана пункті жұмыс істеді. 60 жылдары дәріхана саны 60-қа жетті.
Дәріхана үш құрылымдық бөлімшеге ие:
* Дәрі-дәрмектер қоры бөлімі;
* Дайын дәрі-дәрмектер бөлімі (ДДДБ);
* Рецептік өндіріс бөлімі (РӨБ);
Дәрі қоры бөлімінің негізгі қызметі:
* Дәрі-дәрмектерді қабылдау және оның өтуін есепке алу;
* Дәрі-дәрмектерді дұрыс сақтауын қамтамасыз ету;
* Емхана кабинеттерінің және бөлімшелерінің тапсырыстары бойынша дәрі-дәрмектерді жіберу;
Дайын дәрі-дәрмектер бөлімінің басты міндеті:
* Өндірісте шығарылған дайын дәрі-дәрмектерді тұрғындарға өткізу;
* ВАЗ арқылы дайындаған дәрі-дәрмектерді тұрғындарға жіберу;
* Рецептурасыз дәрі-дәрмектерді жіберу;
Рецептік өндіріс бөлімінің қызметі:
* Емхана кабинеттерінің және бөлімшелердің тапсырыстары бойынша зарарсыз және зарарсызданбаған дәрі-дәрмектерді дайындау;
* Экстемпоралды рецепт бойынша дәрі-дәрмектерді дайындау.
Дәріхана штаты 4 провизорлардан құралады:

Дәріхана Аманат Қарағанды қаласы, Гапеева көшесі , 92
Провизор аналитигі
Провизор технологі
Қор бөлімінің провизоры
Дәріхана меңгерушісі

Сурет 1. Дәріхана провизорлары.

2 тазалықшы
2 дәрі бөлшектеуші
2 фармацевт
Фармация менеджері

Сурет 2. Дәріхана штаты.
Дәріхананың ең негізгі жұмыс көрсеткіші көтерме және бөлшектеу тоуарайналым болып саналады. Бөлімшелерден түскен тапсырыстар дәрі дәрмектер қажеттігін анықтайтын басты тұтқышы болып есептеледі. Дәрі дәрмектерді таңдау белгісіне төмендегі тұтынушы қасиеттері тән:
* Тиімділік;
* Қауіпсіздік;
* Сенімділік;
* Ыңғайлылық және қабылдау жайлылығы;
Дәрі-дәрмектермен қамтамасыз ету:
* Медицина орталығы айсайын жүргізілетін тендер арқылы дәрі -дәрмектердін негізгі жабдықтаушысы. Мемлекет тапсырысы алдында тендер артықшылығы - дәрі-дәрмектердің саудалық атауларын және шыққан жерін көрсеткені, бұл дәрі-дәрмектерді генериктермен алмастыруына мүмкіншілік бермеуі.
* МТЖБ-ы арқылы айсайынғы тапсырыстары бойынша дәрі дәрмектерді жеткізеді.
* Мемлекеттік сатып алу бағыты бойынша дәрі-дәрмектерді жеткізу.
Маркетинг тәсілі - дәрі-дәрмектер қорын жинақтау мақсатында дәріхананың сыртқы және ішкі ортасын жүйелі, мүмкіндігінше толық және тәуелсіз ұдайы зерделеу. Дәріхананың ішкі ортасы сатып алушылардың қанағаттандырылған және қанағаттандырылмаған сұраныстарымен, дәріхана жұмысы туралы статистикалық деректермен, қаржы қаражаттарының бөлінуі мен жұмсалуы туралы деректермен, дәріхананың ағымдағы және алдыңғы жылдардағы жұмысының салыстырмалы талдауы деректерімен анықталады. Дәріхана кеңесінің, сатып алушылар активінің, жекелеген фармацевттердің дәріхананы жинақтауға көмектесе алатын ішкі орта ретінде көрінуі мүмкін.
Жинақтауға көмек көрсете алатын дәріхананың сыртқы ортасы дәрі-дәрмектер, түрлі бағыныстағы дәріханалардың айырбас қорлары, сондай-ақ қаржы топтары бола алады.
Дәрі-дәрмектер қорын жинақтау бастапқы және ағымдағы жинақтау барысында жүзеге асырылатын дәрі-дәрмектерді алғашқы іріктеуден және дәрі-дәрмектерді жете жинақтау мен пайдаланылмайтын және ескірген дәрі-дәрмектерді есептен шығару жолымен қор құрамын және оны сатып алушылардың пайдалануын талдау нәтижелерін есепке ала отырып жүргізілетін қайталама іріктеуден құралады.
Автоматтандырылған жүйелері бар дәріханаларда құжатпен жабдықтау көздері туралы барлық мәліметтер компьютер жадына түсіріледі.
Дәріханаларымыздың бүгінгі күн талабына сай болуы, біріншіден, тұрақты және жігерлі дәрі-дәрмектерді тіркеудің арқасында жұмысты табысты түрде қамтамасыз ету болса, екіншіден, тиянақты, шындық және жедел түрде ақпарат беру мақсатында пайдаланушыларды қанағаттандыру болып табылады.

5.2 Пәндік облысты сипаттау

1.Жүйенің тағайындалуы және оны құру мақсаттары
1.1 Дәріханада дәрі-дәрмектерді есепке алу АЖО-ның тағайындалуы.
Дәріханалар қызмет көрсету бойынша маманның автоматтандырылған жұмыс орны кәсіпорын қызметкерлерін басқару мен ондағы дәрі-дәрмектер айналымының автоматтандырылған жүйесі болып табылады. Оны қызметкерлерді басқару функцияларын (талдау, жоспарлау және есепке алу) автоматтандыру үшін қолдануды болжамдайды.
1.2 Дәріханада дәрі-дәрмектерді есепке алу АЖО-ны құру мақсаттары:
- сенімді және оперативті ақпаратты жинақтау, сақтау, өңдеу және беру;
- ақпаратты өңдеуге кететін уақытты қысқарту;
- ақпаратты өңдеуге (дәрі-дәрмектерді енгізу, өңдеу және т.б.) кететін уақыт шығындарын азайту;
- өңделетін ақпаратты қадағалау және есепке алу сапасын жоғарылату;
- дәріхана бөлімі жұмысының тиімділігін арттыру.
2. Автоматтандыру объектісінің сипаттамасы
2.1 Объекті туралы қысқаша мәліметтер
Дәріхана қызмет көрсетулері келесідей міндеттерін ерекшелеуге болады:
- кәсіпорынды басқарушы қызметкерлерімен және мамандармен, мамандығы, кәсібі және квалификациясы кәсіпорын профиліне сәйкес келетін жұмыскерлермен комплектациялау;
- дәріхана қызмет көрсету қозғалысын, қызметкерлердің мансаптық өсуін қамтамасыз ету, қызметкерлерді жоғарылату үшін резервтерді дайындау;
- қызметкерлердің квалификациясының жоғарылауын қамтамасыз ету;
- жеке құрамды есепке алу;
- дәріхана қызмет көрсету резервін құру;
- дәріхана қызмет көрсетулерді тіркеу және дәріхана қызмет көрсету құжаттамаларын рәсімдеу;
- жұмысшылардың еңбек және әлеуметтік құқықтарының сақталуын қамтамасыз ету.
Қызметтің міндеттері:
Дәріхананың барлық жұмыскерлері өз сатып алушыларының сұраныстарын қанағаттандыра бермейді, дәріхана қызметкерлері ұстамдылыққа және байсалдылыққа ие болуы тиіс. Қасақана теріс әрекеттер жасау сатып алушымен санаспау, сатып алушыны қанағаттандырмайтынын естен шығармау керек.
Дәріхана меңгерушісінің стратегиялық тапсырмаларын қамтамасыз етуге тиіс. Дәріхана меңгерушісі - басшылар кеңесіне дәріхананың қаржы жоспарын ұсынады және оның орындалуына жауап береді. Дәріхана меңгерушісі жыл сайынғы жоспарлардан басқа ұзақ мерзімді жоспардың әзірленуіне жауап береді, онда кәсіпорынның ұзақ мерзімдік мақсаттары айқындалуы керек және осы мақсаттарға жету стратегиясы орындалуы тиіс.
Дәріхана меңгерушісінің маңызды тапсырмалары марапаттау жүйесін және қызметкерлерден өндіріп алу жүйесін және оның сақталуын бақылау болып табылады.
Дәріхананың фармация менеджері - қызметкерлердің әкімшілік басқармасын қамтамасыз етеді, қызметкерлердің штаттық жиынын жүргізеді, құжаттар айналымын реттейді, дәріханадағы жұмысты бақылайды. Дәріхана меңгерушісі қалыпты еңбек жағдайларын және қызметкерлердің демалысын қамтамасыз етуге (дер кезіндегі арнайы киіммен қамтамасыз ету, қызметкерлердің тамақтануын ұйымдастыру, шешінетін орынды, демалыс орындарын жабдықтау және т.с.с.).
Фармацевттардың тапсырмалалары:
* Біріншіден, ол сатып алушының барлық тілектерін толығымен қанағаттандырып, сондай-ақ ол қайтадан дәріханаға келетіндей етіп жұмыс істеуі қажет;
* Екіншіден, ол дәріхананың кіріс кіргізуін қамтамасыз ете отырып, дәріхана меңгерушісінің алдындағы міндеттемелерін орындауы тиіс.
Дәріхана меңгерушісінің қарамағына мыналар енеді:
1. Фармация менеджері;
2. Бас фармацевт;
3. Қауіпсіздік қызметі;
4. Қаржы жөніндегі менеджер;
5. Тазалықшылар.
2.2 Автоматтандыру объектісінің эксплуатациялау шарттары туралы мәліметтер.
Аталған жүйе мамандар бойынша дәріхана бөлімі ішінде функционалданады. Ақпараттық жүйе қалыпты жағдайларда, яғни конструктивті температурада, қысымда, жарамсыздықтың шекті деңгейі кезінде функционалдау керек. Аталған жағдайлар Өндірістік мекемелердің микроклиматқа қойылатын гигиеналық талаптар атты СанПин-ге сәйкес келуі қажет.

2 АНАЛИТИКАЛЫҚ БӨЛІМІ

2.1 Автоматтандыру объектісіндегі қолданылатын жүйенің сипаттамасы

1. Жүйеге тұтасымен қойылатын талаптар
1.1 Жүйенің құрылымына және оның функционалдануына қойылатын талаптар.
Жүйе бірыңғай ақпараттық кеңістікте функционалдау қажет, деректерді өңдеу мен ұсынудың бірыңғай технологиясын қолдауы керек, деректерді бір рет енгізу принципі бойынша жүзеге асырылуы қажет, жүйені қолдану процесі аспаптық құралдардың бірыңғай жиынтық жүйелері шеңберінде болуы керек, жүйе ақпаратты сақтау құрылымының ашықтылығын қолдауы керек.
Дәріхана Аманат Қарағанды қаласы, Гапеева көшесі , 92
Дәріханада дәрі-дәрмектерді есепке алу АЖО келесідей ішкі жүйелерден тұрады:
- ақпараттық қамтамасыздандырудың ішкі жүйесі;
- бағдарламалық қамтамасыздандырудың ішкі жүйесі;
- лингвистикалық қамтамасыздандырудың ішкі жүйесі;
- математикалық қамтамасыздандырудың ішкі жүйесі;
- құқықтық қамтамасыздандырудың ішкі жүйесі;
- әдістемелік қамтамасыздандырудың ішкі жүйесі;
- ұйымдастырушылық қамтамасыздандырудың ішкі жүйесі;
- техникалық қамтамасыздандырудың ішкі жүйесі;
- технологиялық қамтамасыздандырудың ішкі жүйесі.
1.2 Жүйе компоненттері арасында ақпараттық алмасуға арналған байланыс құралдары мен әдістеріне қойылатын талаптар.
Жүйе компоненттері арасында ақпараттық алмасу үшін клиент-сервер архитектурасы бар жергілікті желісі ұйымдастырылуы қажет. Бұл қажеттілік келесідей маңызды факторлармен түсіндіріледі: ақпаратты параллельді өңдеу мүмкіндігі, деректер мен құрылғыларды бірге қолдану мүмкіндігі, ақпаратқа оперативті қатынау, ақпаратпен алмасу мен қызметкерлер арасындағы өзара әрекеттілік процестерінің жақсаруы.
1.3 Құрылатын жүйенің өзара байланыс сипаттамаларына қойылатын талаптар, оның үйлесімділігіне қойылатын талаптар.
Дәріханада дәрі-дәрмектерді есепке алу АЖО деректері дәріхана бөлімінің барлық жұмыскерлерімен қолданылуы қажет. Дәріханада дәрі-дәрмектерді есепке алу АЖО мен қызмет көрсетулер арасындағы ақпараттың алмасу процесі сәйкес құжаттарды жіберу жолымен жүргізілуі қажет. Сыртқы серіктестіктермен ақпаратты алмасу процесі интернет көмегімен жүзеге асырылуы керек.
1.4 Жүйенің функционалдану режиміне қойылатын талаптар.
Дәріханада дәрі-дәрмектерді есепке алу АЖО-ны қолдану кәсіпорынның жұмыс уақытыс кезінде жүзеге асырылуы қажет.
1.5 Жүйенің диагностикасына қойылатын талаптар.
Техникалық құралдардың диагностикасы мен профилактикасы айына бір рет жүргізілуі керек. Деректер базасының диагностикасы бірқатар жазбаларды таңдау жолымен аптасына бір рет жүргізілуі керек. Деректердің тұтастығын тексеру қажет жағдайда жүргізіледі. Бағдарламалық қамтамасыздандыруды тексеру қажет жағдайда жүргізіледі.
1.6 Жүйенің перспективасы, жүйенің модернизациясы.
Дәріханада дәрі-дәрмектерді есепке алу АЖО-ның модернизациясы екі бағытта жүргізілуі мүмкін: Дәріханада дәрі-дәрмектерді есепке алу АЖО-ның бағдарламалық қамтамасыздандырудың модернизациясы және оның техникалық қамтамасыздандыруының модернизациясы. Бағдарламалық қамтамасыздандыруының модернизациясы кезінде АЖО-мен жұмыс істеу үшін құрылған бағдарламаларда өзгертулер енгізілуі мүмкін немесе толықтырулар жүргізілуі мүмкін (мысалы, жаңа дәрі-дәрмектерді енгізу кезінде), сонымен қатар сатып алынатын бағдарламалық құралдар алмастырылуы мүмкін. АЖО-ның техникалық қамтамасыздандырылуының модернизациясы жаңа техникалық құралдарды сатып алу жолымен немесе ескі техникалық құралдарды модернизациялау жолымен жүргізілуі керек.
1.7 Қызметкерлер саны мен квалификациясына қойылатын талаптар.
1.7.1 АЖ қолданушылар санына қойылатын талаптар.
Дәріханада дәрі-дәрмектерді есепке алу АЖО-ның қызметкерлер саны штаттық кесте бойынша анықталады.
1.7.2 Қызметкер жұмысының талап етілетін режимі.
Кәсіпорын қызметкерлері жұмысының талап етілетін режимі - 900-1900 дейінгі толық жұмыс күні. Негізгі үзіліс уақыты 1 сағатты құрау керек. Демалуға арналған қосымша үзілістер қажығандық деңгейіне байланысты берілуі қажет.
1.8 Жүйе сенімділігіне қойылатын талаптар.
Аталған жүйе құралдардың істен шығу процесіне, сондай-ақ электр көздеріне тұрақтылыққа ие болуы қажет. Жүйенің сенімді жұмыс істеуі үшін жоғарғы сенімді техникалық құралдар қажет. Сондай-ақ аса маңызды блоктарды автоматты резервтеу құралдары қажет.
Сенімділіктің құрамдас бөліктерін сипаттау үшін келесідей көрсеткіштер қолданылады:
- дайындық коэффициенті

Кг=Т:(Т+Тв), (1)

мұндағы, Тв - қалпына келудің орташа уақыты, Т - ақаусыз жұмыс істеудің орташа уақыты.
- техникалық қолдану коэффициенті

Кт.н.=Т:(Т+Тв+Тпрxη), (2)

мұндағы, Тпр - бір қызмет көрсету сеансының орташа ұзақтылығы, η = nr, n - қызмет көрсету саны, r - бас тарту саны.
Сенімділікке қойылатын талаптар келесідей апатты жағдайлар үшін тағайындалуы қажет:
- Дәріханада дәрі-дәрмектерді есепке алу АЖО-ның техникалық құралдарының істен шығуы;
- электр көзінің жоқ болуы;
- Дәріханада дәрі-дәрмектерді есепке алу АЖО-ның бағдарламалық құралдарының істен шығуы;
- Дәріханада дәрі-дәрмектерді есепке алу АЖО қолданушыларының қате әрекеттері;
- өрт, жарылыс және т.б.
Дәріханада дәрі-дәрмектерді есепке алу АЖО-ның техникалық және бағдарламалық қамтамасыздандыруларының сенімділігі жоғарыда көрсетілген көрсеткіштерге сәйкес келуі керек.
Дәріханада дәрі-дәрмектерді есепке алу АЖО-ны құрастырудың әртүрлі кезеңдерінде сенімділік көрсеткіштерін бағалау және қадағалау әдістері келесідей ерекшеліктерге жауап беруі қажет:
- көп функционалдылық;
- АЖО компоненттерінің өзара байланысының күрделі формалары;
- АЖО жеке компоненттерінің істен шығуының уақытша арақатынас рөлі;
- бас тартуынсыз және қалпына келу жұмысының орташа уақытты үлестіру заңдары.
1.9 Жүйенің қауіпсіздігі бойынша қойылатын талаптар.
Жүйенің техникалық құралдарын монтаждау, қызмет көрсету, ремонттау және эксплуатациялау кезіндегі қауіпсіздік шаралары ретінде келесідей стандарттармен орнатылған талаптар сақталуы қажет:
- СаНПиН 2.2.42.8056-96 Радиожиілікті диапазонның электромагниттік сәулеленуі;
- МемСТ Р 50377-92 (МЭК 950-86) Ақпараттық технология құралдарының қауіпсіздігі, соның ішінде электрлік конторлық құралдар;
- МемСТ 27954-88 Дербес есептеу машиналарының бейнемониторлары. Типтері, негізгі параметрлері, жалпы техникалық талаптар.
1.10 Жүйе компоненттерін эксплуатациялауға, техникалық қызмет көрсетуге, ремонтқа және сақтауға қойылатын талаптар.
Жүйенің техникалық құралдарына қызмет көрсетуге уақыт бөлу қажет (айына бір рет).
АЖО-ның қызметкерлері мен техникалық құралдарын орналастыру үшін жұмыс орындарын төле бөлмелерінде орналастыру рұқсат етілмейді. ДЭЕМ бар бір жұмыс орнына бөлінген аудан мөлшері 6,0м2-ден, ал көлемі 20,0м3-ден кем болмауы қажет.
Энергия жабдықтау желісі келесідей параметрлерге ие болу қажет: кернеу - 220В, жиілік - 50Гц.
АЖО-ның техникалық құралдарына қызмет көрсету үшін инженер-электронщик керек. Оның білімі орташа мамандандырылғаннан төмен болмауы тиіс (мүмкіндігінше жоғары). Инженер-электронщик жоспар бойынша техникалық құралдарға қызмет көрсету үшін айына 1 кун немесе АЖО қолданушыларының өтініші бойынша техникалық құралдар істен шыққан жағдайда бөлу керек.
1.11 Рұқсатсыз қатынаудан ақпаратты қорғауға қойылатын талаптар.
Ақпаратты қорғау мынадай болуы қажет:
- бағдарламалық (құжаттарды тек оқу үшін ғана ашу және т.с.с);
- техникалық (электрондық кілттер);
- ұйымдастырушылық (парольдер, құлыптар, мекемелердегі сигнализациялар).
1.12 Ақпаратты сақтауға қойылатын талаптар.
Ақпаратты сақтау процесі келесідей жағдайларда қамтамасыз етілуі қажет:
- АЖО техникалық құралдарының істен шығуы;
- табиғи апаттар (өрт, су тасқыны, жарылыс, жер сілкінісі және т.б.);
- ақпарат тасымалдаушыларын, жүйенің басқа да құралдарын ұрлау;
- бағдарламалық құралдардағы қателер;
- қолданушылардың қате әрекеттері.
Ақпаратты сақтау үшін электр көзінің өшуі кезінде деректерді бұзылудан қорғау үшін үзіліссіз электр көздерінің блоктарын қолдануды қарастыру қажет, деректерді сенімді сақтау үшін бірнеше дисктерде ДБ-ның күнделікті резервті көшірілуін жүргізу қажет.
1.13 Сыртқы ықпалдардан қорғайтын қорғаныс құралдарына қойылатын талаптар.
Дәріханада дәрі-дәрмектерді есепке алу АЖО-да радиоэлектрондық қорғаныс құралдары болуы қажет. Жұмыс кезінде техникалық құралдармен құрылатын, сондай-ақ қосу және сөндіру кезінде пайда болатын радиокедергілер деңгейі радиожиілік бойынша Мемлекеттік комиссиясымен мақұлданған мәннен аспауы тиіс. Сонымен қатар АЖО-ның сыртқы ықпалдардан (найзағайдан, жарылыстан және т.б.) қорғайтын арнайы қорғаныс құралдары қажет. Мекемені өндірістік бөгеттер мен электромагниттік өрістерден экрандау құралдарын пайдалану керек.
1.14 Стандарттау мен унификация бойынша талаптар.
АЖО-ны функционалдау процесінде Дәріханада дәрі-дәрмектерді есепке алуда қолданылатын классификаторлар мен формалары бар құжаттар қолданылуы қажет. Сонымен қатар, АЖО шеңберінде бағдарламалық және техникалық құралдарды қолдану ыңғайлылығы есебімен аталған құралдарды қолдану қажет.
2. Жүйемен орындалатын есептерге қойылатын талаптар.
2.1 Автоматтандыруы қажет функциялар тізімі:
- қызметкердің анкетасы мен жеке карточкасы негізінде қызметкер туралы ақпаратты қалыптастыру;
- қызметкерлердің суреттерін графикалық түрде сақтау;
- жұмыс уақыты табелін қалыптастыру;
- ауруханалық парақтарын есепке алу;
- анкеталық деректер бойынша анықтамалықтарды қалыптастыру - қызметкердің отбасы;
- Штаттық кесте анықтамалығын қалыптастыру;
- жеке құрам бойынша бұйрықтар мәтіндерін қалыптастыру, олардың штаттық кестеге сәйкестілігін және демалыстар туралы ақпараттарды қадағалау;
- қызметкерлердің стажын есептеу және оны базада сақтау;
3. Қамтамасыздандыру түрлеріне қойылатын талаптар.
3.1 Ақпараттық қамтамасыздандыруға қойылатын талаптар.
- деректерді сақтау, өшіру, іздеу мүмкіндіктері, сонымен қатар ДБ-ға қатынауды шектеу;
- барлық функционалдық міндеттердің құрылымдық-бірыңғай ақпараттық базасын ұйымдастыру (әдістемелік нұсқаулар, қосымша материалдар және т.б.);
- деректерді оперативті өңдей және жеке анықтамалықтарды беру, ақпараттық базаны өзгерту, деректерді сенімді сақтау есебімен жүйенің тиімді функционалдануын қамтамасыз ету;
- классификаторлардың бар болуы;
3.2 Лингвистикалық қамтамасыздандыруға қойылатын талаптар.
- Бағдарламалау тілі - Borland Delphi 7;
- MS Access ДББЖ;
- Деректерді енгізу-шығару шрифті - кириллица;
Қолданушылық интерфейс келесідей талаптарға жауап беру қажет:
- ыңғайлы интерфейс айқын болуы керек және өзінің қолданушысына қадағалау сезімін білдіру керек;
- ыңғайлы интерфейс қолданушыны жүйемен жасалатын ішкі өзара әрекеттермен алаңдатпауы тиіс. Қолданушыға кез келген уақытта кез келген әрекетті қайтару мүмкіндігін ұсына отырып, жұмыстың үздіксіз, әрі ұқыпты сақталуын қамтамасыз ету;
- ыңғайлы қосымшалар неғұрлым көбірек жұмысты орындау қажет, бұл жағдайда қолданушыдан неғұрлым аз ақпарат талап етуі тиіс.
3.3 Бағдарламалық қамтамасыздандыруға қойылатын талаптар.
Сатып алынатын бағдарламалық құралдар:
- Windows XP амалдық жүйесі;
- Дискілерді және тұтасымен амалдық жүйені тестілеу және оларға қызмет көрсету құралдары (Windows XP құрамына кіреді);
- Windows XP басқаруымен ZIP немесе RAR архиваторлары;
- Dr.Web антивирустық бағдарламасы;
- Microsoft Office қолданбалы бағдарламалар пакеті.
3.4 Ұйымдастырушылықты қамтамасыздандыруға қойылатын талаптар.
Топтықжәне коллективтік ақпараттық-анықтамалық жүйе үшін ұйымдық жабдықтау бағыныңқы жүйелеріне әкімшілендіру функциялары кіреді: жобалау, жоспарлау, есепке алу, бақылау, талдау, реттеу, инфражүйелермен ұйымдық басқару және т.б..
Ұйымдық жабдықтау құқықтардың және ақпараттық-анықтамалық жүйенің пайдаланушылар міндеттерінің құжаттық бейнелеуін және анықтамасын қарастырады.
Ұйымдастырушылық қамтамасыз ету - ДЭЕМ қолдану кезінде немесе әр маманның жұмыс орнында міндеті мен функциясын, қызметкерлердің өзара байланысын қамтамасыз етуді анықтайтын тәсілдер мен құралдар жиыны.

2.2 Ақпараттық қамтамасыздандыру

Ақпараттық қамтамасыздандыру бөлімінде енгізілген, шығарылған, сақталған ақпарат және шартты-тұрақты және шартты-есепті ақпаратқа бөлінетін машина ішілік ақпараттың қамтамасыздануы сипатталады.
Ақпараттық қамтамасыздандыру - бұл экономикалық ақпараттық жіктеуі мен кодталуының ортақ жүйесінің, АҚ қолданылатын унифицирленген құжаттама жүйесі мен ақпараттар массивінің жиынтығы.
Ақпараттық қамтамасыздандыру көрсеткіштерінің, құжаттардың, жіктеушілердің, кодтардың, әдістермен оларды қолданудың жиынтығы, сонымен қатар, ақпараттарды жинақтау, сақтау, жіберудің кепілдемелі әдістері мен қызметтік міндеттемелерді шешудегі автоматтандыру процесінде пайдаланылатын тасымалдаушы машиналардағы мәліметтердің ақпараттық массивінің де жиынтығы болып табылады.
Ақпараттық қамтамасыздандырудың негізгі міндеті - басқару жүйесіне, оның ішінде басқару шешімін қабылдайтын тұлғаларға басқару шешімдерін қабылдау үшін қажетті және оптималды немесе соған жақын жеткілікті түрде нақты ақпаратты уақытылы беріп тұру болып табылады.
Соңғы пайдаланушыға бағытталған персоналды машиналарды пайдалануды қарастыратын автоматтандырылған ақпараттық жүйелер АҚ жобалаудың қалыптасқан жағдайларын өзгертеді. Персоналды компьютерлер адам қызметінің кез келген аясындағы болып жатқан ақпараттар мен процесстерді өңдеу стереотиптерін қайта қарауды талап етеді. Компьютерлерді қолдану пайдаланушының ақпараттық жұмыстардың аясын маңызды түрде арттыра отырып, машинадағы міндеттерді шешу процесіне қатысуын қарастырады. Дәріхана жұмыскерлерінің профессионалдық міндеттіліктерін орындау барысында ақпараттық қажеттіліктері маңызды түрде кеңейеді. Жаңа мүмкіндіктері пайда болады: машина көмегімен көптеген жинақтар мен баяндамаларды қалыптастыру; машинада анықтамалар мен күнтізбелер жүргізу; өңдеу қорытындыларын рәсімдеу және тираждау; құжаттарды кестелер түрінде дайындау; үлкен көлемді ақпараттарды машина жадында кішірейтілген формада сақтау; есептеу желілерін қалыптастыру пайдаланушылар арасында ақпараттардың кең ауысуын жүзеге асыру; электрондық поштаны ұйымдастыру; түрлі ақпараттық ресурстарға пайдаланушының қолжетімділігін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Ақпараттық технологияларды ұйымдастыруға маңызды түрде шаруашылықты басқару жүйесінің өзгеруі мен нарықтық экономикаға ену әсер етеді. Ең алдымен бұл мәліметтербанкін ұйымдастыруға көрінеді. Аймақаралық байланыс интенсивтілігімен байланысты ақпарат ағымының өзгерісі ақпарат алмасуды ұйымдастыруға әсер етеді.
Кіріс құжаттары басқару объектісінің жағдайын бейнелейтін алғашқы өңделмеген ақпараттардан тұрады; қолмен немесе техникалық құралдарды пайдалану арқылы толтырылады. Шығыс құжаттары автоматтандырылған өңдеу нәтижесінде алынған топтастырылған мәліметтер болып табылады және басып шығарушы машина құралдарында дайындалады.
Машина ішілік ақпараттық қамтамасыздандыру техникалық құралдарға оңай қабылдану үшін ыңғайлы түрде қарастырылған барлық арнайы ұйымдастырылған ақпараттарды кіріктіреді. Бұл файлдар (массивтер), мәліметтер базасы мен банктері, сонымен қатар олардың жүйелері. Ақпарат ЭЕМ жадында магниттік дисктерге жазылады. Ақпараттық қамтамасыздандыру ақпараттық технологияны барлық пйдаланушысының ақпараттық қажеттігін тез және толық көлемде қанағаттандыру болып табылады.
Мазмұны бойынша машина ішілік ақпараттық қамтамасыздану объектінің шаруашылық қызметінде пайдаланылатын нақты мәліметтердің жиынтығын қарастырады.
Машина ішілік ақпараттық қамтамасыздщану құралы мен құрылымы файлдарды, мәліметтер базасы мен банктерін ұйымдастыру әдістерімен, олардың өзара байланысымен, уақыт аралығында дамуымен анықталады.
Осы мақсатты шешуге арналған шартты-тұрақты ақпарат анықтамалық мәліметтерден тұрады.
Дәріханада тапсырыс берушілер өте көп. Тапсырыс бергендерге қиындықсыз қызмет көрсетіледі. Фармацевт тапсырысты қарастырады, тапсырыс беруші тіркелу картасына қол қояды, дәрі-дәрмектер таңдалады.
Дәрі-дәрмектерді тіркеу мен дәріхана қызметі туралы барлық құжаттама қағаз түрінде жүргізіледі. Дәрі-дәрмектерді тіркеу тіркеу журналында жүргізіледі. Тіркеудің мұндай түрі өте қолайсыз, себебі белгілі бір дәрі-дәрмек туралы ақпаратты іздеу өте қиын және еңбек сыйымды болып табылады.
Мәліметтер базасы - өзара байланысты, бір пәндік аяның (нақты объектілер, процестер, құбылыстар немесе жағдайлар) түрлі мәндері туралы бірге сақталатын, бір немесе бірнеше қосымша немесе пайдаланушының оптималды пайдалануына жол беретін шығынсыздықтың болуын қамтамасыз ететін жиынтық.
Мәліметтерді жобалау процестерінің бірінші фазасында кәсіпорынның талданатын бөліміне мәліметтердің концептуалды моделін қалыптастыру, жүзеге асыру, оның құрастырылуы белгілі бір тізбектілікте болады: ең алдымен пайдалану үшін ұсынған мәліметтердің толық моделі қалыптастырылады. Одан кейін олар мәліметтердің концептуалды моделіне интеграцияланады. Концептуалды жобалау мәліметтер базасының концептуалды схемасын қалыптастыруға алып келеді.
Мәліметтер базасын жобалаудың 2 негізгі жағы бар: төменнен және жоғарыдан.
Жоғары жағынан, жай мәліметтер базасын жобалауда қолданылатын, аз атрибуттар санын қолданатындар үшін жұмыс ең төменгі деңгейден басталады. Атрибуттар анықтау деңгейі олардың арасындағы байланысты талдау негізінде қатынастарға топтастырылады. Алынған қатынастар кейін нормалау процесіне ұшырайды, ал атрибуттар арасындағы қызметтік байланысқа негізделген нормаланған өзара байланысты кестелердің қалыптасуына алып келеді.
Үлкен көлемді атрибуттар санымен күрделі фазасын жобалау, атрибуттар арасында барлық әрекет ететін қызметтік тәуелділікті орнату қиын болғандықтан төменгі жағынан жобалауды пайдлануды жүзеге асыру. Бұл процесс мәліметтер моделін құрастырудан басталады, онда бірнеше жоғары деңгейлі мәндермен байланысты мазмұндалады, содан кейін жұмыс төменгі деңгейлі мәндерді атрибуттарға жататынына байланысты бекітуінен жалғастырылады. Төменнен жобалау мән байланыс моделінің концепциясында көрсетіледі (entity-relationship model-ER-модель) ең танымал жоғары деңгейлі мәліметтерді модельдеу технологиясы П. Ченонмен ұсынылған.
Концептуалды жобалау процесінің пәндік аясын келесілерді құрайтын объект жүйе ретінде қарастырылады:
1. Объект
2. Құрал
3. Уақыт
4. Байланыс
Объектілер-пайдаланушылар нақтыны модельдеу бөлімінде маңызды деп санайтын заттар белгіленеді. Объект бұл ақпараттық жүйеде жинақталу және бір белгіде идентификациялану туралы ақпарат. Объектілер автоморлы немесе құраушы болуы мүмкін. Құраушы объект үшін оның ішкі құрылымы анықталады. Әрбір объект уақыттың белгілі бір мезетінде өзінің жағдайымен сипатталады.
Объект - тип (бұдан арғы жай ғана объект) тәуелсіз жүзеге асырылуымен сипатталады және нақты әлемнің бірдей қасиеттерінің көптеген объектілерін қарастырады. Осы типке жататын жеке объектілерді объектінің экземплярлары да объектілер нақты және концептуалды болады. Объект мысалдарына адамдар, тауарлар, үйлер, бөлшектер, кітаптар және т.б жатуы мүмкін. Бұл нақты объектілер концептуалды объектілерге: ұйымдастыру, іскерлік операциялар, шарттық тізім және т.б. жатуы мүмкін.
Атрибут - объекті сипаттамасының атауы, оның көмегімен қасиеттері модельденеді. Әрбір объектінің өзіндік атрибуты болады. Мысал: кітап деген объектінің мынандай атрибуттары болады: аты, авторы, басылымы, басылым мерзімі. Адамда аты, туған жылы, бойы, салмағы, жынысы, шашының түсі, ана-әке және т.с.с.
Дәріханада дәрі-дәрмектерді есепке алу мәліметтер базасының инфологиялық моделі 3-суретте көрсетілген.

Дәрі-дәрмектер
Код
Дәрінің атауы
Сериялық номер
Түсірілім күні
Жарамдылығы
Саны
Рұқсаттамасы
Сипаттамасы

Ұжым
Код
АЖТ
Туылған күні
Мекен-жайы
Телефон
Қызметі
Жалақысы

Мемлекеттік сатып алулар
Код
Дәрінің атауы
Сериялық номер
Айлық шығындар

Тапсырыстар
Код
АЖТ
Дәрінің атауы
Тапсырыс беру күні
Беру күні
Тапсырыс алушының АЖТ

Сурет 3. Дәріханада дәрі-дәрмектерді есепке алуы мәліметтер
базасының инфологиялық моделі.
Таблица - связь тілінің көмегімен құрастырылған. Даталогиялық модель құрмас бұрын мәліметтер базасы сақталатын көрсеткіштер құрамын анықтаудың түрлі жолдары бар. Сандардың біреуіне сәйкес мәліметтер базасы тек қорытынды көрсеткіштер ғана көрсетілуі қажет, барлық туынды көрсеткіштер жүзеге асыру барысында есептеу жолымен аса алынуы қажет (бұл жағдай синтезациялау қағидасы деп аталады).
Бұл келісімнің мынандай артықшылықтары бар:
- нені сақтау керек шешімін қабылдауда жай және бір типтілік;
- ақпараттың түсініксіз көшірмесінің болмауы;
- жад көлемінің аздығы;
- мәліметтер толықтығын бақылаудың басқа да мәселелері;
- кез келген есептеу көрсеткішін алудың әлеуметті мүмкіндігі.

Сурет 4. Дәріханада дәрі-дәрмектерді есепке алуы мәліметтер
базасының даталогиялық моделі.
Даталогиялық жобалау деректер базасын логикалық жобалау құрылымында қорытындылады. Даталогиялық модельдің инфологиялық модельден айырмашылығы инфологиялық модель пәндік аумақ туралы ақпаратты сақтайды.
Даталогиялық модельдің негізгі жұмысы барлық ақпарат ДББЖ байланыс болуы керек. Даталогиялық модельді жобалағанда деректер тілінің сипаттамасы мен ақпараттық бірліктің және олардың арасындағы байланыс графикалық түрде қамтамасыз етілу керек. Деректердің логикалық құрылымын жобалау үшін ақпараттық бірлігін және олардың арасындағы байланыстарды анықтап, атауын беру. Сондықтан даталогиялық жобалау келесі кезеңдерге шектеледі:
- кестені анықтау;
- кестенің өрісін анықтау;
- ДББЖ таңдалған деректердің типтерін анықтау;
- кестенің әр өрісінің ұзындығын анықтау;
- әр кестенің керектігін анықтау;
- әр кестенің индексін анықтау;
Даталогиялық моделін құру алдында келесіні анықтау керек:
- ДББЖ-нің негізін толық меңгеру;
- жобалау шешімін таңдаудафакторларды анықтау;
- жобалау әдістемесімен танысу;
- автоматтандырылған жобалау құралдарына талдау өткізу;
Файлды мәліметтер базасында көрсеткендей объект идентификаторы осы файлдың жолағы болып табылады. Көбіне кілтті жолақтардың бірі (яғни жазбалардың бір мәнді идентификациялау жолағы) алайда кейбір жағдайларда жасанды идентификаторлар енгізу қажеттігі туындайды, басқаша оларды кодтар деп атайды.
Мұндай жағдайда:
- Пәндік облыста синонимділік қарастырылуы мүмкін, яғни объект идентификаторларының уникалдылық қасиеті болмайды (қызметкер арасында - бір аттас қызметкерлер);
- Егер объект көптеген байланыстарға қатысса, онда оларды көрсету үшін бірнеше файлдар пайдалануы олардың әрқайсысына объект идентификаторы қайталанады. Барлық файлдарда объект идентификаторын пайдаланбас үшін қысқа код енгізуге болады;
- Егер идентификатор уақыт өте келе өзгеретін болса,мысалға аты-жөні, онда көп мәселе туғызады. Серпінді идентификатор орнына статистикалық жасанды идентификатор қолдану керек;
- Мәліметтер базасы құрылымдық мәселелермен қатар жазба ішілік және жазба аралық құрылымдарды жатқызуға болады;
Жазба ішілік құрылым сызықтық немесе иерархиялық болуы мүмкін. Сызықтық құрылымда жазба бірінен соң бірі жүретін жай элементтерден жолдардан тұрады, яғни жазу құрылымы нормаланған болып табылады.
Иерархиялық жазба ішілік құрылым жағдайында тек жай элементтер ғана емес сонымен қатар құраушы компоненттер де кіреді. Оларға:
- Векторлар (бір типті элементтер қайталанғанда, мысалы шетел тілі векторы, тұлға бірнеше шетел тілін меңгерген);
- Қайталанатын топтар (бірқатар әртүрлі типтегі элементтен тұратын, мысалы қызметтік тізім, оған кіретіндер: бекіту күні, босату күні, қызмет көрсетілетін объект);
- Жазба (ішінде ақпараттың пайдаланылмайтын құраушы элементтер, мысалы мекен-жай келесі элементтерден тұрады: қала, көше, үй, пәтер).

2.3 Бағдарламалық қамтамасыздандыру

Бағдарламалық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.