Педагогикалық зерттеу тәсілі

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Ғылыми әдебиеттермен жұмыс және алынған
мәліметтерді өңдеу әдістемесі.

Жоспар:
1. Әдебиет көздері және оларды меңгеру.
2. Қажетті әдебиеттерді іздеу, олардың библиографилық сипаты.
3. Әдебиеттерді оқып үйрену.
4. Зерттеу процесінде әдеби материалдарды жүйелеу және пайдалану.
5. Ғылым тілі.

Ғылыми қызмет арнаулы әдебиетті жүйелі және мұқият оқып үйренуді қажет
етеді. Зерттеуші ғылымның дамуында алдыңғы қолжеткен білім шіліктеріне
сүйенеді. Ол сондай – ақ өз кезіндегі аса маңызды ғылыми оқиғалардан
тысқары қалмауға тиісті. Қандай да бір проблеманы шешу барысында маман
біліммен жан – жақты қарулануға міндетті. Әдебиеттермен, баспа
материалдармен жұмыс істеу, зерттеу қызметінің құрамдас және біртұтас
бөлшегі.
Түрлі әдеби бастауларды терең ғылыми талдаудың үлгісін біз ғылыми
комунизмның негізін салушылардың еңбектеріненкөре аламыз. К. Маркстің
архиві, оның кітапханасы жүйелі түрде және өте ыждағаттылықпен жұмыс істеп,
оның бүкіл еңбегі кітаппен байланысты болғанын көрсетеді. Қоғамдық ғылымда
тарихи өзгеріс жасай отырып Маркс адамзаттың өзіне дейін игерген бүкіл
игілігін қайтадан қарастырып шықты. Ол құжаттарды іріктеп, әдебиеттерді
мұқиат кансплектеді, материалдарды жүйелеп, алынған мәліметтерді
салыстырды, бағалады, оқыған шығармаларын сын тұрғысынан қарастырды,
рефераттар жазып, оларды сақтады және өз жазбаларын бірнеше қайталап
отырды. Еске ұстау қабілеті ерекше болғанына қарамастан ол осындай ауыр
еңбекті жалықпай атқарып отырды.
Кейбір кітаптар оның жеке кітапханасында болғанына қарамастан кейбір
жағдайда үш ретке дейін канспектілеп отырған Маркс тек зерттеудің тақырыбын
анықтау үшін ғана тұтас монаграфиялар жазған. Капиталды жазу барысында ол
эканомикаға қатысты тақырыпта түрлі тілдерде жазылған 1500 астам кітапты
оқыған екен: Оның саяси эканомика бойынша 1843-1847 жылдар ішінде жазған 24
дәптерінің көлемі 140 баспа табақты құрайды екен. (1 баспа табақ – шағын
газеттің 4 беті, немесе машинкаға басылған 2 интервал арқылы 1 жолында 60
таңба, 1 бетте30 жол – 20 бет).
Әдебиеттерді оқып үйрену көптеген көрнекі ғалымдардың ғылыми
қызметінде үлкен орын алады.
Шығармашылдық ізденістің барлық кезінде зерттеу қызметтінің бөлшегі бола
отырып әдебиеттермен жұмыс істеу кез келген ғылыми еңбектің бастауыда болып
табылады. Бұл кезеңде тақырып таңдалып, дәлденеді, зерттеудің мақсаты мен
жетекші идеясы айқындалады, ғылыми жұмыстың болжамдары мен әдістері
жасалады. Тақырыпқа кіріспес бұрын баспа материалдары бойынша мәселенің сол
сәттегі жай – күйін, зерттелетін проблемаға қатысты барлық мәселелерді:
тақырыптың қойылысын, пайда болу тарихын, зерттелу деңгейін, зерттеудің
әдістері мен қолда бар шешілімдері біліп алуға тиісті. Зерттелетін
тақырыпқа қатысты әдебиеттерді жан – жақты және жүйелі оқу ғылыми еңбектің
сауатты жүруінің басты кепілінің бірі болып табылады. Баспа материалдарының
оқу барысында жасалған жазбалар алынған мәліметтерді еске сақтауға әсер
етіп қана қоймайды, сонымен бірге адамның еске ұстау қабілетінің қос жиегін
кеңейтеді. Сондықтан да жазбаларды хатқа түкен зерде деп те атайды. Соның
көмегі арқылы педагогикалық зерттеу жүргізуге қажетті қызықты да маңызды
материалды әрдайым қол астынан табуға болады. Егер, зерттеуші көп әдеби
материалмен танысып, оларды ретке келтіріп, жүйелеп пайдаланса одан алынға
мәліметтер дәл, сенімді деп айтуға болады.
Жазбалар ғылыми жұмыста аса бағалы дербес құрал, анықтама көзі. Егер
оқу мен жазу қатар жүретін болса ондай еңбектің жемісті болатына
дауызсыз.Бұл ретте материалды игеруде және өңдеуде ойлау әрекеті күшейтеді,
мәтін, текст белсенді зерттеледі түбегейлі оқып үйренуге мүмкіндік туады:
негізгі сұрақтар мен қортындылар ерекшеленеді, дәлелдеу жолдары бақыланады,
деректік материалдар, эксперименттің нәтижелері бағаланады, жұмыстың маңызы
дәлелденеді. Сөйтіп зерттеуші автордың шығармашылық лабараториясына жол
салады, оның педагогикалық зерттеулерінің әдістерін оқып үйретеді және
шынайы ғылыми ізденістің үздік әдістемесін меңгереді.
Әдебиеттермен жұмыс істеу барысында кейбір ғылыми материалдар
жинақталады. Олар оқу барысында туған болжамдар мен көз жеткізулер, жаңа
ойлар мен мәселелер, қарсылықтар мен сындар, күмәндар мен бағалар және
болашақ зерттеудің жоспары мен жобасы. Бұлар жазу барысында жүйеленеді.
Оқылған әдебиеттерге пікір жаза отырып зерттеуші мәселені оқып үйренудің
белгілі бір әдістері мен тәсілдерін пайдаланады және жетілдіреді. Атап
айтқанда, басты мәселелерді тұжырымдау және ерекшелеу, қайшылықты
бағыттарды салыстыру, зерттелетін құбылыстың пайда болу себеп –
салдарларын, олардың түрлі қырларының байланыстарын анықтау.
Бір немесе бірнеше әдеби шығармаға жазылған рецензия, шолу мақала
және зерттеуге айналу мүмкін. Шығармашылық еңбектің сұлбасын бейнелеп
береді.
Педагогикалық зерттеудің кез келген тәсілі (бақылау, деректерді
бейнелеу және жүйелеу, эксперимент, педагогикалық тәжірибені зерттеу және
т.б.). Қандай да бір жолмен әдебиетке қатысты болады. Жарияланымдарды оқу
әдістерді таңдауды, бақылауды ұйымдастыруды және т.б. Жұмыстарда көрініс
береді. Зерттеудің барысында жаңа деректердің жиналуына қарай жекелеген
мәселелерге баса назар аударылып маңызды ғылыми еңбектерді теорияларды,
анықтамаларды, деректерді одан әрі ойластыру қажеттілігі тууы мүмкін.
Осының барысында зерттеушінің нақты экспериментінің мәліметтері мен
қортындылары бұрыңғы жаряланымдарда жарық көргеннәтижелерімен
салыстырылады. Жарық көргендерінің арасынан жетпей тұрған материал
іздестіріледі. Сөйтіп, зерттеушіге белгілі әдебиет жаңа көзқарас тұрғысынан
оқылып, бұрынғы жариялынымға берілген баға өзгеруі мүмкін.

2. Қажетті әдебиеттерді іздеу, олардың библиографилық сипаты.
Кез-келген студентте кітапханамен жүмыс істеу кажеттілігі туындайды.
Бірак кітап сақтау жеріне бармас бұрын, үйдегі әдістемелік кітапхананы
бағалаған жөн, өйткені онда кітаппен және журнал мақалаларымен жұмыс
істеуге пайдалы мәліметтер болуы мүмкін. Содак кейін факультет пен
университет кітапханаларының оқу залдары меңгеріледі, осыдан кейін ғана
үлкен кітапханаға бару керек. қажетті әдебиеттерді іздеу - ұзақ мерзімді
еңбек. Оның мәні зор, себебі жарияланған материалдарды зерттеу толықтығына
ғылыми зерттеу жүмысының сапасы тәуелді. Кітапхананың аныктама-
библиографиялық бөлімінде жү_мыс істеу үшін өзіңыің уақытыңды, белгілі бір
күн мен сағатты жоспарлау керек. Кітапхакада жұмы істеуді арнайы сөздіктері
бар педагогикалық әнциклопедияны қараудан бастаған жөн. Педагогикалық
әнциклопедияда мақала қандай да бір мәселенің мәні туралы қысқаша мәлімет
беріп қана қоймай, осылар бойынша жарияланған негізгі жұмыстар тізімі де
беріледі.
Зерттеу тақырыбы бойынша жалпы мәлімет алынғаннан кейін, студент
каталогқа барады. Каталогтар - олар әдебиет тізімінен тұратынброшюра немес
карточка сияқты ьолып келеді, кітапхана қорында болады. Каталогтың төрт
түрі бар: алфавиттік, пәндік, жүйелік және жаңа материалдар каталогы.
Алфавиттік каталогқа қажетті мәлімет көздерінің атын немесе оның авторының
фамилиясын білген кезде барады. Пәндік каталогқа әдебиеттер алфавит бойынша
емес, қандай да бір пәнге байланысты (белгілі бір тақырыпқа) арнайы
рубрикалар бойынша орналасады. Сонымен қатар рубрикалардың өздері
алфавиттік ретпен, рубриканың ішіндегі кітаптардың атаулары да алфавиттік
ретпен орналасады. Жүйелік каталогта кітаптың атаулары рубрика бойынша
топтастырылады, рубрикалардың пәндік каталогтан ерекшелігі алфавит бойынша
емес, пәндер жүйесі бойынша орналасады. Жаңа материалдар каталогы соңғы
жарты жылда түскен кітап баспалары туралы мәлімет береді.
Әдебиет көздерін меңгеру үрдісінде студент әр түрлі шығармалармен
кездеседі. әдебиет көздерін библиографиялық сипаттаудың ережесін білу
керек. Төменде библиографиялық сипаттаудың әр түрлі мысалдары келтірілген.
Егер мәлімет көздерінің авторы болса, онда оның бірінші фамилиясы, содан
кейін инициалы жазылады.
Егер сілтеме қандай да бір мақалаға жасалса, онда фамилиямен
инициалдан кейін мақала атауы жазылады да екі тік сызықша қойылады және
мәліметтің барлық библиографиялық мәліметтері жазылады: мысалы:
Баспа орны міндетті библиографиялық әлемент болып табылады.
Кітапта екі баспа орны болса, онда екеуі де көрсетіліп, араларына
үтірлі нүкте қойылады:
Басылым жылы толық көрсетіледі және ж әріпі жазылмайды. Томға,
бөлім, тарау, және беттерге сілтеме жасалған кезде келесі ережелер
сақталады: барлык мәліметтер араб таңбаларымен жазылады, араларына тире
қойып, қысқартылып жазылады.
Алынған әліметтерді өңдеу, оны жүйелеу және сақтау
Әдебиет көздерін меңгеру зерттеушіге зертелетін мәселе бойынша кең
мәліметпен танысуға мүмкіндік береді, дегенмен де ешқаыдай адам оны есінде
толық үстай алмайды. Сондықтан да әрбір зерттеуші ғылыми мәліметті тіркеу
және сақтау әдістерін білуі керек: белгі қол астын сызу, әр түрлі жазбалар
(жазып алу, жоспар, аннотациялар, конспект және т.б.) және сызбалар жасау.
Жақсы есте сақтау үшін жазып алғандарға сүйене отырып, мәтінді
қайталаған жөн, сонымен қатар ұмытпай отырып кез келген жазуды мәтіннің
библиографиялық мәліметтерінен бастаған жөн.
Жоспар- бұл мәтіннің каңқасы, ол материалды бірізділікпен баяндаудың
ыңғайлы түрін көрсетеді, ол кітаптың кіріспесіне қарағанда мәтіннің
мазмұнын толық береді. Жоспар оқылғандардың мазмұнын есте қайта жаңғыртуда,
ойды нақты қүру дағдысын дамыту үшін, өзге де жазу түрлерін жүргізе білу
біліктілігін дамыту үшін ыңғайлы. Жақсы қүрылған жоспар мәтінді талдау
біліктілігін, оның мазмүнын игеру деңгейін көрсетеді. Жоспар материалды
өңдеуді жылдамдатады, өзін өзі бақылауды жүргізуге көмектеседі. Жоспар тек
мәлімет көзінегілерді ғана айтады.
Жоспар пунктерін қүру - күрделі үрдіс, бір күнде күрделі жоспар жасау
мүмкін емес. Келесідей екі жолын көрсетуге болады: і) бірінші қарапайым,
қысқа жоспар күру және детальді пунктерін іздей отырып күрделісін құру; 2)
бірден толық қарапайым жоспар құру одан кейін оларды күрделіге айналдыру.
Тезистер - баяндаманың, лекцияның негізгі ойларының қысқаша берілген
түрі, меңгерілген материалды жалпылауға, негізгі ойды қысқаша көрсетуге
мүмкіндік береді және кітаптың, мақаланың, баяндаманың мазмұнын ашуға
көмектеседі. Тезис қүру үрдісі матеркалды терең өңдеугемүмкіндік беріп, оны
түсінуге стимул береді. Әрбір тезистің көлемі- бірнеше жол, ал барлық
тезистердің жалпы көлемі үсынылған мәлімет көзінің келеміне байлакысты
болады. Тезистер негізгі, қарапайым және күрделі болып бөлінеді.Қарапайым
тезистер кейде цитата түрінде жазылады, мәтінмен алғашқы танысқан кезде
құрылады, негізгілерін мәлімет көзінің бағыттылығы мен мәнін толық түсінгек
кезде жазуға болады. Кегізгі тезистер қарапайымдар базасында. Қорытындыда
мәтінге және оның қолданылатын аймағына жалпы баға беру керек.
Конспект- қысқаша, жазбаша баяндама немесе қандай да бір нәрсенің
(лекция, сөз, жұмыс және т.б.) мазмүнын жазу. Бүл оқу үрдісіндегі таңдалған
мәліметтерді бірізділікпен тіркеп отыру. Конспектілеу оқылған нәрсенің
негізгі мазмулын сақтаудың тиімді жолдарының бірі. Дегенмен де конспектілеу
кезінде материалды бесенді шығармашылықпен меңгеу жүрмейтіндігін ескерген
жөн. Конспектілеүдің төрт түрі бар: жоспарлы (жоспардағы әрбір мәселеге
конспектініңұбелгілі бірбөлігі сәйкес келеді); мәтіндік (цитаталардан
тұрады); еркін (цитаталар, тезистерді біріктіреді); тақырыптық (қойылған
сұраққа бірнеше мәлімет көздерімен жауап беру).
Жарияланған мәлімет көздерін конспектілеудің бір түрі цитирование*
Мәліметтерді талдау мен жинақтау үрдісінде цитата қажетті сүйеу болып
табылады. Цитаталар жеке мәселелерді дәлелдеу үшін де қолданылады.Нақты
контексте цитатаны қолданудың орынды екеніне немесе мәліметті талдауда
ойдың бұрмаланбағандығына көз жеткізу керек. Бүрмаланушылықтың себептері әр
түрлі болуы мүмкін. Бір жағдайда автордың көзқарасының мәнін бере алмайтын
сөз таңдалып алынуы мүкін. Келесі жағдайда - цитата ойдың бір ғана бөлімін,
мысалы, ғылыми жүмыс авторының қызығушылығына жауап беретін сөзбен шектелуі
мүмкін. Кейбір жағдайларда цитаталарда қарастырылып отырған пәнге
байланысты көзқарас баяндалмайды.Цитирование кезінде әрбір цитатаға сілтеме
жасалады және ол библиографиялық стандартқа сай болуы керек. цитатаның
мәтіні тырнақшаға алынады және мәлімет көзінде келтірілген граматикалық
формасында жазылады. Өзге автор келтірген ғылыми терминдер тырнақшаға
алынбайды. Бұндай жағдайда келесідей аталатын сөзі қолданылады.Ғылыми
жұмыс мәтінінде цитаталар қолданудың бірнеше варианттары бар: бірінші
вариант цитатаға алынып отырған сөз нүктеден кейін басталса, онда цитата
бас әріппен басталады, мысалы: Еще В.А.Сухомлинский в свое время отмечал:
Как нельзя воспитать трудолюбия одними словами, так нельзя воспитать его
без серьезных, умных слов (39, с.24). Екінші вариант: егер цитата автор
сөзінің ортасына жазылса, онда кіші әріппен-басталады, мысалы: Согласно
мнению Г.З.Вульфова вся педагогика - әто сфера духовного, учительская
деятельность профессионально духовна по всей сути, включая способность
видеть себя, свою социальную роль в успехах детей, их нравственном
становлении (7, с.49).Цитатадан кейін тырнақшаны жауып, жақша ашылады.
Жақшаның ішіне цитата алынған мәлімет көзінің әдебиеттер тізімінде тү_рған
номері жазылады. Мәлімет көзінің номерінен кейін үтір қойылып, бет
белгісін білдіретін б әрпі және цитата орналаскан бет номері жазылады.
Егер цитата екі бетте орналасса, мысалы, бір беттен басталып, екінші беттен
аяқталса, онда келесідей жазылады: (45, с. і2і-і22).
Студенттерге кеңес:
1. Мәтінмен танысыңыз, алғы сөзді, кіріспені, мазмұнын, бөлімдері
мен параграфтарын оқыңыз, мәтіннің маңызды жерлерін бөліңіз.
2. Конспект жасаған мәтінге библиографиялық сипаттама жасаңыз.
Мәтінге жоспар құрыңыз - ол сізге материалды топтастырып баяндау
логикасына көмектеседі.
Мәтіндегі тезисті бөліп алып, мысалдар, нақты фактілер мен бекіте
отырып бірізді аргументпен жазыңыз.
5. Баяндаудың рефератты жолын таңдаңыз. Мысалы, Автордың
ойынша ... , ашады ... .
6. Өз ұсыныстарыңызды, сұрақтарыңызды ойланып шетіне жазыңыз.
7. Қорыта келе конспект мәтінін жалпылаңыз, өңделген материалдың
негізіг мазмұнын аныктап, баға беріңіз.

Ғылыми тақырыпты таңдау үшін педагогикада жәнеоған қатысы бар білім
саласындағы ең соңғы зерттеулермен танысу қажет. Әдеби материалдарды
талдау; жаңа мәліметтерді (Эксперименттік, суреттемелік,
статистикалық)қорытындылау ғылыми ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.