Ағашты және бұталы өсімдік түрлерін интродукциялау
тақырып: Ағашты және бұталы өсімдік түрлерін интродукциялау
Орындаған: Осмонали Б.Б.
Сейтжан А., Бекболатова Г.,
Ниятхан А., Жалел М.,
Оралова С. Қуан Л.
Қабылдаған: Нурмаханова А.С.
Белгілі бір түрді табиғи ареал аумағынан бірден интродукциялау
Бұл интродуктациялау түрі жаңа өсімдік түрлерін өте көп мөлшерде, әдетте тұқымдары арқылы, қысқа уақыт ішінде ендіруге мүмкіндік береді. Бірақ көп жағдайда сәтсіздікпен аяқталады.
Егістік алаңдарда алдынала зертелген түрлерді интродукциялау
Бұл интродукцияның түрі сенімді болып келеді. Бірақта қайта отырғызу барысында механикалық зақымдалу мүмкін, немесе көшірілгеннен кейін белгілі ортада өсуінің тежелуі байқалуы мүмкін.
Өсімдіктің табиғи ареалынан сатылы түрде интродукциялау
Бұл интродукция түрін әртүрлі тұқымдар үшін қоданады. Бұл әдіспен өсімдіктің ареалын кеңейтуге, орын ауыстыруға болады. Кемшілігін айтатын болсақ ұзақ мерзімді және көп жұмысты қажет етеді.
Селекциялық таңдаумен қатар жүретін интродукция
Бұл интродукция түрінде өсімдіктердің ағашты формаларының бір ұрпағының таңдалуымен жүреді. Ал ағаштарда ұрпақ таңдауы ондаған жылдар жүруі мүмкін.
Интродуцентке әсеретумен қатар жүретін интродукция
Бұл интродукция түрінде, өсімдікті құрғақшылыққа, ыстыққа төзімділігін немесе суыққа, аязға төзімділігін сырттай әсерете отырып ареалын өзгертеді. Бұл жағдайда тұқымдарды еккенде оларға қалыпты жағдай жасайды, ал өне бастағанда суық немесе ыстықпен әсер етіп өсуін сол ортаға бейімдейді.
Гибридизация қолданысымен байланысты жүретін интродукция
Бұл интродукция түрі тек белгілі бір ағаш немесе бұталы, жартылай бұталы т.б. өсімдік түрі сол ортада өсуі мүмкін емес жағдайда ғана жасалады. Гибридизация әдісі арқылы көптеген жаңа түрлер алынады.
В.П.Малеев жерсіндіру әдісін қарастыра отырып, оларды екі топқа бөлген: олардың ареал шекараларын анықтайтын (лимиттік фактор); климаттық әдістер - климаттық ұқсастық және климаттық фактор әдісі, түр құрам ұқсастығын және өсімдік түрлерін анықтайтын - фитогеографиялық әдістер. Түрлерге сүйене отырып қана емес, экотип және биотиптің жеке экологиялық және генотиптік өзгерістер мен ауытқуларға ерекше мән беру керек. Өйткені бұл құбылыстар әлі зерттелмеген, бірақ эксперименталды экологияға, ботаникалық географияға, және көндіктіру мәселелеріне көп септігін тигізеді.
М.В. Культиасов жерсіндіру объектісін таңдау кезіңде тіршілік ететін өсімдіктін аудан тарихын ғана зерттеп қоймай, сонымен қатар, тіршілік иесінің экологиялық-генетикалық тобын, тіршілік иесінің генетикалық тобының экологиялық ауытқуларын танып-білу керек деген. Жерсіндіру кезіндегі түрлердің экологиялық құрылым кезеңің зерттеген С.Я. Соколов флорогеографиялық талдау жасау, тіршілік түрлерінің бағасын беру және жерсіндіру орнын тандау керек деп ұсынған.
Интродукциялаудың кері әсері
Кейде ағашты және бұталы өсімдіктерді интродукциялағанда жаңа ареалға зиянкестерді және ауру қоздырғыштарын алып келеді. Жеке жағдайларда автохтонды ағаш өсімдіктерден интродуценттерге зиянды және потогенді организимдердің орын ауыстыруы жүреді. Осылайша зиянкестердің және потогенді қоздырғыштардың түрлік құрамы өзгереді.
Табиғи флораның өсімдіктері зиянды және потогенді организмдер үшін резерватор болады, сондықтан оларды интродукциялау барысында ішкі және сыртқы каратинды қатаң сақтау керек.
Әдетте шетелден немесе мемлекеттің бір аймағынан екінші аймағына келген зиянкестер жергілікті ауарайына белйімделе алмайды.
Ағашты өсімдіктер биттермен қатты зақымдалады, олар жартылай қанаттылар отрядының өкілдері. Биттердің көптеп көбеюі ағаштардың сәндігін жойып, кейде өсімдіктің құрап қалады. Биттердің әсерінен өсімдік саңырауқұлақтармен де зақымдалады, олар өз кезегінде жемістің нашарлауына алып келеді.
В.Н. Невский Алматы аумағының және Іле Алатауының таулы қыраттарының өсімдіктерінен дендрофитті биттердің 59 түрін анықтаған.
Ағашты және бұталы өсімдіктердің интродукциясы
Қазақстанның ағашты өсімдіктерінің алғашқы интродукциялау зерттеулері, әсіресе таулың дендрофлорасын 1956 жылы активтенді, бұл Қазақстан өсімдіктерінің экспозицияларының проективтенумен байланысты болды. Қазақстан және Орта Азия дендрофлорасының алғашқы интродукциялық нәтижелері Деревья и кустарники Алма-Атинского ботанического сада (1959) жұмысында берілген. 1961 жылы Қазақстан флорасының экспозициясында белгіленген 464 түрдің ішінен 175 түр ... жалғасы
Орындаған: Осмонали Б.Б.
Сейтжан А., Бекболатова Г.,
Ниятхан А., Жалел М.,
Оралова С. Қуан Л.
Қабылдаған: Нурмаханова А.С.
Белгілі бір түрді табиғи ареал аумағынан бірден интродукциялау
Бұл интродуктациялау түрі жаңа өсімдік түрлерін өте көп мөлшерде, әдетте тұқымдары арқылы, қысқа уақыт ішінде ендіруге мүмкіндік береді. Бірақ көп жағдайда сәтсіздікпен аяқталады.
Егістік алаңдарда алдынала зертелген түрлерді интродукциялау
Бұл интродукцияның түрі сенімді болып келеді. Бірақта қайта отырғызу барысында механикалық зақымдалу мүмкін, немесе көшірілгеннен кейін белгілі ортада өсуінің тежелуі байқалуы мүмкін.
Өсімдіктің табиғи ареалынан сатылы түрде интродукциялау
Бұл интродукция түрін әртүрлі тұқымдар үшін қоданады. Бұл әдіспен өсімдіктің ареалын кеңейтуге, орын ауыстыруға болады. Кемшілігін айтатын болсақ ұзақ мерзімді және көп жұмысты қажет етеді.
Селекциялық таңдаумен қатар жүретін интродукция
Бұл интродукция түрінде өсімдіктердің ағашты формаларының бір ұрпағының таңдалуымен жүреді. Ал ағаштарда ұрпақ таңдауы ондаған жылдар жүруі мүмкін.
Интродуцентке әсеретумен қатар жүретін интродукция
Бұл интродукция түрінде, өсімдікті құрғақшылыққа, ыстыққа төзімділігін немесе суыққа, аязға төзімділігін сырттай әсерете отырып ареалын өзгертеді. Бұл жағдайда тұқымдарды еккенде оларға қалыпты жағдай жасайды, ал өне бастағанда суық немесе ыстықпен әсер етіп өсуін сол ортаға бейімдейді.
Гибридизация қолданысымен байланысты жүретін интродукция
Бұл интродукция түрі тек белгілі бір ағаш немесе бұталы, жартылай бұталы т.б. өсімдік түрі сол ортада өсуі мүмкін емес жағдайда ғана жасалады. Гибридизация әдісі арқылы көптеген жаңа түрлер алынады.
В.П.Малеев жерсіндіру әдісін қарастыра отырып, оларды екі топқа бөлген: олардың ареал шекараларын анықтайтын (лимиттік фактор); климаттық әдістер - климаттық ұқсастық және климаттық фактор әдісі, түр құрам ұқсастығын және өсімдік түрлерін анықтайтын - фитогеографиялық әдістер. Түрлерге сүйене отырып қана емес, экотип және биотиптің жеке экологиялық және генотиптік өзгерістер мен ауытқуларға ерекше мән беру керек. Өйткені бұл құбылыстар әлі зерттелмеген, бірақ эксперименталды экологияға, ботаникалық географияға, және көндіктіру мәселелеріне көп септігін тигізеді.
М.В. Культиасов жерсіндіру объектісін таңдау кезіңде тіршілік ететін өсімдіктін аудан тарихын ғана зерттеп қоймай, сонымен қатар, тіршілік иесінің экологиялық-генетикалық тобын, тіршілік иесінің генетикалық тобының экологиялық ауытқуларын танып-білу керек деген. Жерсіндіру кезіндегі түрлердің экологиялық құрылым кезеңің зерттеген С.Я. Соколов флорогеографиялық талдау жасау, тіршілік түрлерінің бағасын беру және жерсіндіру орнын тандау керек деп ұсынған.
Интродукциялаудың кері әсері
Кейде ағашты және бұталы өсімдіктерді интродукциялағанда жаңа ареалға зиянкестерді және ауру қоздырғыштарын алып келеді. Жеке жағдайларда автохтонды ағаш өсімдіктерден интродуценттерге зиянды және потогенді организимдердің орын ауыстыруы жүреді. Осылайша зиянкестердің және потогенді қоздырғыштардың түрлік құрамы өзгереді.
Табиғи флораның өсімдіктері зиянды және потогенді организмдер үшін резерватор болады, сондықтан оларды интродукциялау барысында ішкі және сыртқы каратинды қатаң сақтау керек.
Әдетте шетелден немесе мемлекеттің бір аймағынан екінші аймағына келген зиянкестер жергілікті ауарайына белйімделе алмайды.
Ағашты өсімдіктер биттермен қатты зақымдалады, олар жартылай қанаттылар отрядының өкілдері. Биттердің көптеп көбеюі ағаштардың сәндігін жойып, кейде өсімдіктің құрап қалады. Биттердің әсерінен өсімдік саңырауқұлақтармен де зақымдалады, олар өз кезегінде жемістің нашарлауына алып келеді.
В.Н. Невский Алматы аумағының және Іле Алатауының таулы қыраттарының өсімдіктерінен дендрофитті биттердің 59 түрін анықтаған.
Ағашты және бұталы өсімдіктердің интродукциясы
Қазақстанның ағашты өсімдіктерінің алғашқы интродукциялау зерттеулері, әсіресе таулың дендрофлорасын 1956 жылы активтенді, бұл Қазақстан өсімдіктерінің экспозицияларының проективтенумен байланысты болды. Қазақстан және Орта Азия дендрофлорасының алғашқы интродукциялық нәтижелері Деревья и кустарники Алма-Атинского ботанического сада (1959) жұмысында берілген. 1961 жылы Қазақстан флорасының экспозициясында белгіленген 464 түрдің ішінен 175 түр ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz