Ұйқы және гипноз

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Марат Оспанов атындағы Батыс Қазақстан Мемлекеттік Медицина Университеті

Студенттің өзіндік жұмысы

Тақырыбы: Ұйқы және гипноз
Кафедра: Қалыпты физиология
Дисциплина: Қалыпты физиология
Факультет: Стоматология
Курс: IІ
Тобы: 205

Орындаған: Сайлау А.Н
Тексерген: Омарова А.Б

Ақтөбе 2017 ж

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Жоспар:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
І. Кіріспе
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
ІІ. Негізгі бөлім
1. ----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Ұйқының физиологиялық көрінісі
2. ----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Ұйқының түрлері
3. ----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Гипноз және иландыру. Түс көру
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
ІІІ. Қорытынды
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
ІҮ. Пайдаланылған әдебиеттер
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

Кіріспе
Ұйқы - адам мен жануарлардың міндетті физиологиялық жағдайы. Бұл кезде сыртқы орта тітіркендіргіштеріне ешқандай жауап қайтарылмайды және организмде жүріп жататын физиологиялық процестердің белсенділігі төмендейді. Оның қалыпты (физиология) ұйқы және терең ұйқы түрлері болады
Адамдар мен жануарлар тіршілігінде ұйқы өте маңызды орын аллоды. Олардың ұйқысы мен сергейтігі тәулікте оқтын-оқтын алмасып, қайталанып отрады. Мүндай ұйқы біркезді (монофазалық) деп аталлоды. Ал кейбір жануарларда ұйқы мен сергейтіктің мұндай алмасуы бірнеше рет қайталанады. Оны көпкезді (полифазалы) ұйқы дейді. Сонымен бірге маусымдық ұйқы болады. Мұнда кейбір жануарлар (аю, жарқанат, тышқан) организміне жағымсыз жағдайлар әсер эткинде белгілі ұйқылық жағдайға көшеді.
Организмнің ұйқы кезінде көптеген әрекеттері өзінің қарқынын өзгертеді. Мәселен, тынысалу, жүректің соғу жиілігі азаяды, артерия қысымы төмендейді, зат алмасуы мен жүйкенің қозғыштық қарқыны бәсеңдейді. Алайда, ұйқы кезінде кейбір үрдістердің белсенділігі күшейеді, гипоталамус пен ми бағанында канайналымы аркады. Соның нәтижесінде мидың температурасы көтеріліп, оттегін қабылдау ұлғаяды, кейбір ферменттердің белсенділігі күшейеді. Жыныстық жетілу кезеңінде жыныс безінің белсенділігін реттейтін гипофиз гормондарының түзілуі үдей түседі. Yenйқыға мұқтаждық адамның жасына және жеке ерекшеліктеріне байланысты.
Жас ұлғайған сайтын тәуліктік ұйқының мерзімі қысқарады. Жаңа туған презент - 21; 6 айлық және 1 жастағы бөбектер шамамен -14; 2-4 жастағы сәбилер -16; 4-8 жастағы бүлдіршіндер ; 8-12 жастағы естиярлар ; жастағы жеткіншектер -8-9; ал пересек адамдар тәулігіне шамамен 7-8 сағат ұйықтайды.
Ұйқының бірнеше түрі бар: қалыпты физиологиялық, гипноздық, наркотктік, ауытқулық және шартты рефлекс. Ұйқыға мұқтаждықтың даралама ерекшеліктеріннің себептері әлі толық ашылған жоқ. Тіпті дені сау адамдардың ұйқысының мерзімі әртүрлі келеді, тәулігіне 1-2 сағаттан 12 сағатқа дейін созылады. Ғылыми зерттеулерде толық ұйқысыз адамдар да байқалады.
И.П. Павловтың тәжірибелері ұйқының қорғаныстық тежелу екендігін пайымдауға мүмкіндік туғызады. Қорғаныстық тежелу - үлкен ми сыңары қыртысының оқшауланған аймақтарын күшті немесе ұзақ тітіркендірудің салдары. Сонымен қатар, Павлов ішкі тежелу мен ұйқы өзінің физикалық және химиялық жаратылысы бойынша біртекті құбылыстар деп тұжырымдады. Олардың айырмашылығы, ішкі тежелу - жеке зоналарға бөленген шала ұйқы, ал нағыз ұйқы - ми қыртысының едәуір аймақтарына жайылған тежелу. И.П. Павлов ұйқының тежелуге ауысатындығын, ал ішкі тежелудің (әсіресе кешігетін түрі) жануарларды ұйықтататындығын анықтады.
Ұйқы мен сергектіктің алмасуы - тарихи қалыптасқан ырғақ. Мұнда адамның ұйқысы түнгі кезеңен және қараңғылықпен, ал сергектік - күндізгі кезеңмен және жарықпен сәйкескеліп отырады.
Бұлай бөлінудің негізінде белгілі физиологиялық түрткілер, яғни тіршіліктік және биохимиялық көрсеткіштердің заңды тәжірибелері жатыр.
Адамның аса жоғары жұмыс қабілеті, дене температурасы, қаң қысымы, катехоламиндер мен кортикостероидтар түзілуі ең көп деңгейіне жететін тәуліктік кезеңіне сәйкес келеді. Әрбір адамда мұндай жұмыскерлік кезеңдер тәуліктің әрбір мезгілінде байқалады. Сондықтан адамдардың еңбек істеуін дұрыс ұйымдастыру үшін, олардың жеке ерекшеліктерін ескеру керек.
Ұйқының мерзімі мен сапасы сергектік кездегі бастан өткізген оқиғалар мен әрекеттерден тікелей тәуелді. Жағымды өткізген күн қалыпты ұйқыға барлық жағдай жасайды. Сонымен бірге жағымды және жағымсыз сезімдердің сай келуі, болып жатқан оқиғаларға шаттана қарау - ұйқы үшін өте маңызды.
Қалыпты ұйқыға ой және дене жұмысының орынды үйлесуі, ұйқының өз салт-жоралары алдын-ала жағдай туғызады. Бір мезгілде жататын және тұратын дағдылар ұйқы мен сергектіктің дұрыс режимі қалыптасуына әсерін тигізеді. Қалыптасқан режимнің уақытша және сирек бұзылуы ұйқыға қатерлі зарар етпейді.
Ұйқы организмді сақтау және оны бұрынғы қалпына келтіру қызметін атқарады. Сондықтан кейбір невроздар мен психоздарды емдеу үшін ұйықтататын емгерлік (терапия) жиі қолданылады.

Организмнің толық дамуына қажетті бір тәуліктегі ұйқының мөлшері
Баланың жасы.
Ұйқының уақыты, сағат.
Баланың жасы.
Ұйықтау уақыты, сағат.
Жаңа туған сәби.
1-3 ай.
6 ай-1 жас.
2-3 жас.
4-5 жас.
21-22
18-20
14-16
13-14
11-12
5-6
8-10
13-14
16-17
Ересек адам.
10-11
9-10
8-9
7-8
6-8

Ұйқы түрлері

Қалыпты Гипноздық Наркотиктік Дерттік және
Шартты рефлекстік
Қалыпты ұйқы

Жылдам ұйқы Баяу ұйқы

Ұйқының баяу кезі үйқыға кетуден терең ұйқыға дейін бірнеше мінездік жэне электроэнцефалографиялық (ЭЭГ) белгілерімен сипатталады.
І(қалғу). Босаңсыған сергектіктен қалғи бастағанда басталып, 1-7 минутқа созылады. Бұл уақытта ЭЭГ-да айнымалы тербелісте оқтын-оқтын пайда болатын жэне жоғалатын альфа-ритм байқалады. ЭЭГ иректері тегістелуі, альфа-ритм жоюылуы, тета- жэне бета- толқын-дардың жэне жеке дельта- ритмдердің қабаттасуымен сипатталады.
Осы мезгілде көздің баяу (1-2 с) қимылы байқалады жэне бүлшыкет потенциалының шамасы азаяды.
ІІ сергек ұйқы. Жиілігі 14 Гц (12-18 Гц), үлкен (200 мВ) тербелі-стер пайда болуымен көзге түседі. Осы кезде дельта- жэне тета-толқындар жазыла береді, бета- белсенділік көрінеді. Көздің қимылы болмайды, бүлшықеттің электр шамасы (ЭМГ) одан эрі төмендейді, бүл түнгі үйқының 50% -ін алады.
ІІІ терең ұйқы. Электр көріністері К-кешендері мен ырғақты бел-сенділік (5-9 серпінсек.) және шайқалу шегі 75 мкВ-тан жоғары дельта-толқындар (0,5 - 4 Гц) пайда болуымен үйлеседі, көздің қимы-лы мен үйқылық үлкен тербелістер толық жойылады. Мүны дельта-ұйқы дейді, оның ұзақтығы ұйқының осы сатысында 20%-тен 50%-ке дейін созылады.
ІҮ(жылдам үйқы). Жылдам үйқы сатысы - бет жэне мойын бұлшықеттерінің белсенділігі толық тиылуымен ерекшеленеді, көздің шап-шаң қимылдары (0,5-1,5 с) кездеседі. Үйқының бүл жылдам саты-сында ЭЭГ-ның сыртқы көрінісі тек "қалғу" сатысындағы сияқты болады. Өйткені үйқы мінездік белгілері бойынша, бұл кезде терең болады да, адамды ояту, баяу сатыға қарағанда, оңай болмайды.

Гипноз және иландыру
Гипноз дегеніміз иландыру аркылы жасанды түрде туатын адамның ерекше рухани күйі. Оның мэнісі жағынан эдеттегі ұйқыдан өте көп айырмашылығы бар.
Гипнозды үш сатыға бөледі. Сомноленция (ұйцышылдьщ) - адам ауызша иландыруға элі де қарсылық етуі және кезін ашуы мүмкін.
Гипнотакция немесе жеңіл үйцы (транс) - қол-аяғы козғалмайды - каталепсия, көзін аша алмайды, илануға бейім, бірақ гипноздан шыкқанда амнезия (үмыту) байқалмайды.

Сомнамбулизм (терең үщы) - гипноз жасаушыға толық бағынуымен сипатталады жэне оянғаннан кейін адамдар бэрін үмытып қалады.
Сонымен гипноз қүбылысының үйқы мен сергектіктен өзгешелігі онда қабылданған мэліметтер іріктеліп барып өңделеді. В.М. Бехтеревтің айтуынша, гипноз - санаға ену немесе оған, эдетте, қабылдаушы кісінің еркінсіз жэне ықыласынсыз, эрі көбінесе иландыруға үғымсыз көрінетін бөтен ойды дарыту.
И.П. Павловтың пікірі бойынша, гипноз кезінде сөз ми қыртысы-на, оның тежелуі жэне тонусы төмендеген жағдайда эсер етеді. Бұл жағдайда ми қыртысында пайда болатын қозу толқыны теріс индукция арқылы мидың көрші жерлерінде тежелу күбылысын терендетеді. Сондықтан сөз гипноз кезінде сыналатын адамға эдеттен ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.