Есеп саясаты және сапалық сипаттамасы

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 18 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы
Қаржы министрінің
2010 жылғы 7 қыркүйектегі № 444

бұйрығымен бекітілген

Есеп саясаты

1. Кіріспе

1. Есеп саясаты Қазақстан Республикасының Бюджет кодексіне және
Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2010 жылғы 3 тамыздағы № 393
бұйрығымен бекітілген Мемлекеттік мекемелерде бухгалтерлік есепті
жүргізудің ережелеріне (Нормативтік құқықтық актілердің мемлекеттік тіркеу
тізілімінде № 6443 болып тіркелген) сәйкес әзірленген (бұдан әрі -
Бухгалтерлік есеп ережесі).
2. Есеп саясаты мемлекеттік мекемелерде қаржы есептілігін
құрастырғанда және ұсынғанда қолданылатын, барлық мемлекеттік мекемелерге
бірыңғай болып табылатын принциптерді, негіздерді, ережелерді, қағидалар
мен практиканы қамтиды.

2. Бухгалтерлік есеп пен қаржы есептілігін жасаудың
принциптері мен негізгі сапалық сипаттамасы

3. Есептеу және қызметтің үздіксіздігі бухгалтерлік есепті жүргізу мен
қаржы есептілігін жасаудың принциптері болып табылады.
4. Есептеу принципі төлем уақытына қарамастан, оларды жасау фактісі
бойынша операция қорытындыларын танумен қамтамасыз етіледі.
5. Қызметтің үздіксіздік принципі мемлекеттік мекеме көз жетерлік
болашақта жұмыс істеуге ниеті бар екенін, қызмет ауқымын тарату немесе
елеулі қысқарту қажеттігі болмайтындығын білдіреді.
6. Түсініктілік, орындылық, сенімділік және салыстыруға келетіндік
қаржы есептілігінің негізгі сапалы сипаттамасы болып табылады.
Түсініктілік – қаржы есептілігінде ұсынылатын ақпарат пайдаланушыларға
түсінікті болуы тиіс.
Орындылық – шешім қабылдайтын пайдаланушылар үшін ақпарат орынды және
оларға оқиғаны бағалауға көмектесуі, олардың өткен бағалауларын растайтын
немесе түзететін болуы тиіс.
Сенімділік – пайдаланушылар ақпаратты ақиқат сияқты қабылданғанда
елеулі қателер мен бұрмалаулардың болмауы.
Салыстыруға келетіндік - әр кезеңде және әртүрлі
мемлекеттік
мекемелерде ақпаратты салыстыру мүмкіндігінің болуы. Біркелкі
операциялардың қаржылық нәтижелері барлық мемлекеттік мекемелерге бір болып
табылады әдіснама бойынша есептеледі.

3. Қаржылық есептілік элементтері мен оларды тану

7. Активтер, міндеттемелер және таза активттеркапитал қаржы жағдайын
бағалауға байланысты қаржылық есептілік элементтері болып табылады.
Активтерге өткен оқиғалар нәтижесінде мемлекеттік мекеменің
бақылауындағы ресурстар жатқызылады, олардан болашақта экономикалық пайда
немесе сервистік әлеует күтіледі.
Мемлекеттік мекеменің реттелуі экономикалық пайданы немесе
сервистік әлеуетті қамтитын ресурстардың шығып қалуына әкеп соқтыратын
өткен оқиғалардан туындайтын елеулі міндеті міндеттеме болып табылады.
Барлық міндеттемелерді алып тастағаннан кейін қалатын активтердегі
үлес таза активтеркапитал болып табылады.
8. Кірістер мен шығыстар қаржы қызметінің қорытындылары туралы есепте
қызмет нәтижелерінің өлшемдеріне тікелей байланысты элементтері болып
табылады.
Активтердің қосылуы немесе өсімі нысанында есепті кезең ішінде
экономикалық пайданың немесе сервистік әлеуеттің өсуі немесе капиталға
қатысатын тұлғалардың жарналарына байланысты өсуден өзгеше таза
активтердіңкапиталдың өсуіне әкеп соғатын міндеттемелердің азаюы кірістер
болып табылады.
Активтердің азаюы немесе кетуі түрінде есепті кезең ішінде
экономикалық пайданың немесе сервистік әлеуеттің азаюы немесе капиталға
қатысатын тұлғалардың арасында бөлінуге байланысты азаюдан өзгеше таза
активтердіңкапиталдың азаюына әкелетін міндеттемелердің пайда болуы
шығыстар болып табылады.
9. Қаржы есептілігі элементтерінің анықтамасына жауап беретін бап
мынаны, егер:
1) бапқа байланысты кез келген болашақтағы экономикалық пайда немесе
сервистік әлеует мемлекеттік мекемемен алынады немесе жұмсалады деген
ықтималдық болса;
2) объектінің құны немесе объектіні сатып алуға нақты шығындар сенімді
түрде өлшене алатын болса танылуы тиіс.
10. Актив келесі кез келген критерийлерге сәйкес келген жағдайда
айналымды ретінде жіктеледі:
1) оның өткізілуі немесе сатылуы немесе қалыпты
операциялық
топтама барысында тұтыну үшін болжанады;
2) ол негізінен сауда мақсатына арналған;
3) есепті күннен кейінгі 12 ай ішінде оны сату болжанады;
4) есепті күннен кейінгі ең болмағанда 12 айға оны айырбастауға
немесе
міндеттеме бойынша есептеу үшін қолдануға тыйым салынбаса,
бұл
ақшалай қаражаттар немесе ақша баламалары.
Өзге активтер ұзақ мерзімді ретінде жіктеледі.
11. Міндеттеме мына критерийлердің кез келгенін қанағаттандырғанда,
қысқа мерзімді ретінде:
1) оны өтеу қалыпты операциялық цикл шегінде жүргізу болжанған болса;
2) ол негізінен сауда мақсатына арналған болса;
3) ол есеп мерзімінен кейін 12 ай ішінде өтелуі тиіс болса;
4) мемлекеттік мекеме есепті күннен кейінгі ең болмағанда, 12
айға міндеттемені өтеуді кейінге қалдырудың шартсыз құқығына ие болса
жіктеледі.
Өзге активтер ұзақ мерзімді ретінде жіктеледі.
12. Есепті жылдың соңында ұзақ мерзімді берешек ұзақ мерзімді
берешектің қысқа мерзімді (ағымдағы) бөлігін бөліп шығару мақсатымен қайта
қаралады.

4. Қаржылық есептілік

13. Мемлекеттік мекемелердің қаржылық есептілікті жасауы және
беруі бекітілген нысандарға және Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің
2010 жылғы 8 шілдедегі № 325 бұйрығымен бекітілген (Нормативтік құқықтық
актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 6352 болып тіркелген) Қаржы
есептілігін жасаудың және ұсынудың ережесіне сәйкес жүзеге асырылады.
Бюджеттік бағдарламалар әкімшілерінің шоғырландырылған қаржылық
есептілікті жасау және беру Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің
2010 жылғы 25 маусымдағы № 303 бұйрығымен бекітілген (Нормативтік
құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 6339 болып тіркелген)
Бюджеттік бағдарламалар әкімшілерінің шоғырландырылған қаржылық есептілік
жасау ережесіне сәйкес жүзеге асырылады.
14. Жылдық қаржылық есептілік үшін есепті кезең қаржы жылы болып
табылады.
Қайта құрылған мемлекеттік мекеме үшін бірінші есептілік жыл оның
мемлекеттік тіркеу кезінен сол жылдың 31 желтоқсанын қоса алғандағы кезден
басталады.
Жылдық есеп есептіден кейінгі жылдың 1 қаңтарындағы
жағдай
бойынша, тоқсандық есептер - ағымдағы қаржы жылының 1 шілдедегі және
1 қазандағы жағдай бойынша жасалады.
Қаржылық есеп беру Қазақстан Республикасының ұлттық валютасында
ұсынылады.

5. Бухгалтерлік есепті ұйымдастыру

15. Республикалық және жергілікті бюджеттер есебінен ұсталатын
мемлекеттік мекемелерде бухгалтерлік есепті жүргізудің тәртібі Бухгалтерлік
есеп ережесімен және Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2010 жылғы 15
маусымдағы № 281 бұйрығымен бекітілген (Нормативтік құқықтық актілердің
мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 6314 болып тіркелген) Мемлекеттік
мекемелердің бухгалтерлік есебі шоттарының жоспарына (бұдан әрі - Шоттар
жоспары) сәйкес жүзеге асырылады.
16. Бюджеттік бағдарламалардың әкімшілері бюджетті атқару жөніндегі
орталық уәкілетті органмен келісім бойынша өз жүйесінің мемлекеттік
мекемелерінде олардың қызметінің ерекшелігін ескере отырып және мемлекеттік
мекемелерде бухгалтерлік есеп жүргізуді және есеп саясатын сақтай отырып,
бухгалтерлік есеп жөніндегі жалпы ережелерді қолдану тәртібі туралы
нұсқаулар беруі мүмкін.
Мемлекеттік мекеме бухгалтерлік есепті Бухгалтерлік есеп ережесіне
сәйкес бухгалтерлік есептің мемориалдық-ордерлік нысаны бойынша жүзеге
асырады.

6. Ақша қаражаттары мен олардың баламалары

17. Мемлекеттік мекемелермен ақшалай қаражаттарды қолдану қатаң
мақсатты тағайындау бойынша жүзеге асырылады. Ағымдағы қаржы жылының 31
желтоқсанының аяғына дейінгі мерзімді қоса алғандағы қолданылмаған жоспарлы
тағайындаулардың қалдықтары жойылады. Мемлекеттік мекеме тура әдісті
қолдана отырып, қаржыландыру көздері бойынша мемлекеттік мекеменің ақшалай
қозғалысы туралы есепте операциялық қызметтен ақшалай қаражаттарының
қозғалысы туралы деректерді ұсынады.
18. Мемлекеттік мекемеде ақша қаражатын және олардың баламаларын
есепке алу тәртібі Бухгалтерлік есеп ережесінің Ақша қаражатын және
олардың баламаларын есепке алу тәртібі бөлімінде анықталған.

7. Қаржы инвестициялары

19. Қаржы инвестициялары бастапқы танылған кезде мәміле бағасы болып
табылатын әділ құны бойынша бағаланады.
Қаржылық қорытындыны танығандағы әділ құны бойынша ескерілетін
қаржы инвестициялары бастапқы танығанда оларды сатып алу немесе шығаруға
тікелей қатысты мәміле бойынша шығындарды қосқанда оларды сатып алу құны
бойынша көрсетіледі.
20. Кейіннен бюджеттік бағдарламалардың әкімшісі:
1) қаржылық нәтижені танығанда әділ құны бойынша ескерілетін қаржы
инвестициялары;
2) таза активтерді\капиталды танығанда әділ құны бойынша - сатуға
қолда бар қаржы инвестицияларының таза активтерді\капиталды;
3) пайыздың тиімді мөлшері әдісін қолдану арқылы амортизацияланған
құн бойынша - өтегенге дейін ұсталатын қаржы инвестициялары;
4) нақты жұмсалған шығындар (өзіндік құн) бойынша – квазимемлекеттік
сектордың субъектілеріне қаржы инвестициялары.
21. Белсенді нарық болмаған жағдайда әділ құны бойынша бағаланатын
қаржы инвестициялар өзіндік құн бойынша ескеріледі.
22. Мемлекеттік мекемелердің қаржы инвестициялары мен қаржы
міндеттемелерін есепке алу тәртібі Бухгалтерлік есеп ережесінің Қаржы
инвестициялары мен қаржы міндеттемелерін есепке алу тәртібі бөлімінде
анықталған.

8. Дебиторлық берешек

23. Нысаналы трансферттер бойынша дебиторлық берешектің сомалары
қаражаттардың мақсатты қолдануы бойынша есептерді ұсынғанға дейін төменде
тұрған бюджеттерге аударған кезден бастап бюджеттік бағдарламалардың
әкімшілерінің есебінде танылады.
24. Субсидиялар бойынша дебиторлық берешек жеке және заңды тұлғаларға
Қазақстан Республикасының бюджет заңнамасына сәйкес қаражатты алған сәттен
бастап төлегенге дейін мемлекеттік мекеменің есебінде көрсетіледі.
25. Зейнетақы мен әлеуметтік жәрдемақыны төлеуге бағытталған
қаражаттар зейнетақы төлеу бойынша Мемлекеттік Орталыққа аударған сәттен
бастап жеке тұлғаларға зейнетақы мен әлеуметтік жәрдемақыны төлеу туралы
есептердің негізінде есептен шығарғанға дейін халықты әлеуметтік қорғау
саласында реттеуді жүзеге асыратын мемлекеттік органда көрсетіледі.
26. Мемлекеттік мекеме дебиторлармен есептеулерді түгендеу нәтижелері
бойынша есеп кезеңінің соңында сатушылар мен тапсырыс берушілердің шарттары
бойынша күмәнді берешектерді өндіріп алу жөніндегі жұмыс нәтижелерін ескере
отырып, түгендеу комиссиясының актісіне сәйкес қабылданған мемлекеттік
мекеме басшысының шешімі негізінде:
1) күмәнді берешектер бойынша төлем немесе тауарлар (жұмыстар және
көрсетілетін қызметтер) жеткізу бойынша мерзімін өткізіп алу
туындағанда
резерв құрады:
180 күннен 1 жылға дейін - берешек сомасынан 50% көлемінде;
1 жылдан асқанда - берешек сомасынан 100% көлемінде.
Кейіннен күмәндіге жататын дебиторлық берешекті қайтару жүзеге
асырылса, онда күмәнді дебиторлық берешек бойынша резервтерді құру
жөніндегі бұрын танылған шығынды қалпына келтіру керек;
2) мынадай:
өндіріп алудан сот бас тартқан, оның ішінде талап арыздың мерзімі өтіп

кету себебі бойынша;
оның мүлкінің жетпеуіне байланысты борышкерді жойғанда, сондай-ақ
таратушы балансты бекіткенге дейін кредитормен
шағымдалмағанда
қанағаттандырылмаған;
борышкердің қайтыс болуына байланысты міндеттеме тоқтаған жағдайда,
егер орындау борышкердің жеке қатысуынсыз жүргізіле алмаса немесе
міндеттеме өзге жағдаймен борышкердің тұлғасымен байланысты болса өндіріп
алуға үмітсіз дебиторлық берешекті есептен шығарады.
27. Бюджеттік төлемдер, бюджетпен есеп айырысу, сатушылар мен тапсырыс
берушілер, ведомстволық есеп айырысулар бойынша дебиторлық және кредиторлық
берешекті есепке алу тәртібі Бухгалтерлік есеп ережесінің Дебиторлық және
кредиторлық берешекті есепке алу тәртібі бөлімінде анықталған.

9. Қорлар

28. Қорлар бастапқы танылғанда, жас төлдің төлдеуі мен салмақ өсімін
қоспағанда, олардың кіріске жазылуы жоспарланған өзіндік құн бойынша жүзеге
асырылатын, олардың нағыз орны мен жағдайына қорлар келтіру үшін тартылған
сатып алуға, қайта өндіруге және өзге де шығындарды қамтитын олардың нақты
өзіндік құны бойынша көрсетіледі.
29. Басқа мемлекеттік мекемеден алынған қорлар тапсыратын мемлекеттік
мекеме қорларының баланстық құны бойынша танылады. Мемлекеттік мекемелермен
өтеусіз негізде үшінші тараптардан алынған қорлардың өзіндік құны болып
оларды алған күнгі қорлардың әділ өзіндік құны танылады.
30. Есеп жылының соңында қорлардың баланстық құны олар зақымдалған,
толық немесе жартылай ескірген жағдайда немесе олардың сату бағасы
төмендегенде, активтердің баланстық құны қайтарылмайтыны
көрсетілген жағдайлардағы оқиғалар мен өзгерістерді ескере
отырып,
мемлекеттік мекеменің басшысымен бекітілген түгендеу
қорытындысы
бойынша қайта қарастырылады.
Осы ретте, тегін тарату үшін немесе нақтылы құны бойынша тарату үшін
тауарларды өндіру процесінде тегін таратуға немесе нақтылы құны бойынша
таратуға сақталатын қорлар құнның ең аз мөлшері мен ағымдағы қалпына
келтіру құны бойынша бағаланады. Қалған қорлар екi шаманың ең кiшiсi
бойынша: өзiндiк құн және таза iске асырылған құн бойынша бағаланады.
31. Түгендеу актісінде ағымдағы қалпына келтіру құнына немесе сатудың
таза құнына дейін қорлар құнының құнсыздану себебі көрсетіледі.
Ағымдағы қалпына келтіру құнына немесе сатудың таза құнына дейінгі
қорлар құнының құнсыздануына арналған резерв мемлекеттік мекеме басшысының
бұйрығына сәйкес баппен немесе қор баптарының ұқсастары
үшін немесе бір біріне байланысты топтары бойынша жасалады.
32. Баланстан қорларды есептен шығару мынадай:
1) өзара алмастырылмайтын болып табылатын қорлар үшін, сонымен
қатар арнайы жобалар үшін өндірілген не арналған, бұл ол сатып алынды
ма әлде өндірілді ме айырмасыз - шығындарды арнайы теңестіру;
2) басқа қорлар үшін - орташа өлшемді құны әдістерін қолдана отырып
жүзеге асырылады.
33. Қорларды есепке алу тәртібі Бухгалтерлік есеп ережесінің Қорларды
есепке алу тәртібі бөлімінде анықталған.

10. Негізгі құралдар

34. Негізгі құралдардың объектісі бастапқы танылғанда өзіндік құны
бойынша, яғни нақты шығындары бойынша көрсетіледі.
Мемлекеттік мекеме басқа мемлекеттік мекемеден алынған негізгі
құралдардың өзіндік құны ретінде негізгі құралдардың тапсырылатын баланстық
құнын таниды. Үшінші тараптан қайтарусыз негізде мемлекеттік мекемемен
алынған негізгі құралдардың өзіндік құны болып негізгі құралдардың түсу
күніндегі әділ құны танылады.
35. Негізгі құралдардың келесі есебін мемлекеттік мекеме нақты
шығындар бойынша есептеу моделін қолдана отырып жүзеге асырады: актив
ретінде бастапқы танылғаннан кейін негізгі құралдар объектісін есепке алу
оның кез келген амортизациясын немесе құнсызданудың нәтижесінде кез келген
жинақталған шығындарды алып тастағанда оның өзіндік құны бойынша
жүргізіледі.
36. Негізгі құралдардың алғашқы құнының өзгеруі Қазақстан Республикасы
Үкіметінің шешіміне сәйкес жүргізілетін активтерді бағалау жағдайларында
рұқсат етіледі.
37. Негізгі құралдардың объектісіне қызмет көрсетуге шығындар жөндеуге
және негізгі құралдардың объектілерін қамтамасыз етуге шығыстар
туындаған кезеңде ағымдағы шығындар құрамында көрсетіледі.
Өндіру нормалары активті тану талаптарына сәйкес келгенде өндірудің
алғаш бағаланған негізгі құралдардың жағдайын жақсартатын құрылысқа
шығындар және негізгі құралдарды қайта жөндеуге шығындарды мемлекеттік
мекеме капиталдандырады және аяқталмаған құрылыс есебіне жатқызылады.
38. Аяқталмаған құрылыс нақты шығындар бойынша өлшенеді.
Аяқталмаған және аяқталған, бірақ пайдалануға
тапсырылмаған
құрылыс және реконструкциялау объектілері бойынша шығындар келесі жылдың
балансына ауысады. Пайдалануға тапсырылған және аяқталған құрылыстың
объектілері қабылдау актілері негізінде оларға жүргізілген
шығындардың толық көлемінде ұзақ мерзімді активтерді есепке алу шотына
жатқызылады.
39. Мемлекеттік мекеме Мемлекеттік мекемелердің негізгі құрал-
жабдықтары (активтері) бойынша тозудың жылдық нормаларын бекіту туралы
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 1999 жылғы 3 қыркүйектегі № 1308
қаулысымен бекітілген (бұдан әрі - № 1308 қаулы) амортизацияның жылдық
нормаларын қолдана отырып, біркелкі есептеу әдісі бойынша негізгі
құралдардың амортизациясын ай сайын есептейді.
Сатып алынған негізгі құралдардың амортизациясын есептеу мынадай:
1) монтаж жүргізу талап етілмесе, сатып алулар;
2) егер монтаж өткізу керек болса, пайдалануға енгізу есептеу айының
1-інен бастап жүргізіледі.
Шығып қалған негізгі құралдардың амортизациясын есептеу негізгі
құралдар объектісінің шығып қалған айынан, айдың 1-нен тоқтатылады.
40. Мемлекеттік мекеменің негізгі құралдарының таратушы құны нөлге
тең.
Негізгі құралдың құнынан 100% асқан амортизацияға есептеу
жүргізілмейді. Әрі қарай пайдалануға жарамды, негізгі құралдар
объектілерінің құны 100% көлемде жинақталған амортизация толық тозу себебі
бойынша есептен шығаруға негіз бола алмайды.
41. Негізгі құралдың объектісі тұрып қалса немесе белсенді
қолданылмаса және шығып қалу үшін ұсталынса, амортизация толық
амортизацияланғанға дейін тоқтатылмайды.
42. Есеп жылының соңында өткізілген түгендеу қорытындылары бойынша,
бюджеттік бағдарламалар әкімшілерімен келісілген, мемлекеттік мекеме
басшысы бұйрығына сәйкес құрылған түгендеу комиссиясының актісі негізінде,
егер орны толтырылатын құн осы активтің баланстық құнынан төмен болса,
есепте негізгі құралдар объектісінің құнсыздану фактісі жазылады. Түгендеу
актісінде құнсыздану себептері көрсетіледі.
Негізгі құралдарды түгендеу мемлекеттік мекемелердің бухгалтерлік
есебі мен қаржылық есептілігі саласындағы Қазақстан Республикасының
заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.
Негізгі құралдар құнының құнсыздану есебі ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.