Бірегейлік пен бірлікті қалыптастырудағы жастар саясаты басым бағыттарының баспасөзде берілу ерекшеліктері
Бірегейлік пен бірлікті қалыптастырудағы жастар саясаты басым бағыттарының баспасөзде берілу ерекшеліктері
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
МАЗМҰНЫ
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4-7
І. ҚАЗАҚСТАНдық бірегейлік пен бірлікті қалыптастырудағы ғылыми тұжырымдар мен жастар саясатының басым бағыттары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8-35
0.1 Қазақстандағы бірегейлік пен бірлікті нығайту мен дамыту тұжырымдамасы ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8-1 8
1.2 Мелекеттік жастар саясатының негізгі мақсаты мен басымдықтары және Қазақстан Республикасының мемлекеттік жастар саясаты туралы заңы...18-35
ІІ. ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ЖАСТАР САЯСАТЫ БАСЫМ БАҒЫТТАРЫНЫҢ БАСПАСӨЗДЕ БЕРІЛУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...35-50
2.1 Жастар саясатының әлемдік және отандық мерзімді баспасөзде көрініс табуы ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 35-43
2.2 Қазақстандағы жастар саясатының қалыптасу ерекшеліктері мен әлеуметтік мәселесінің көріну деңгейі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...43-5 0
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...50-51
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 52-54
КІРІСПЕ
Тақырыптың өзектілігі. Бүгінгі күні Қазақстан Республикасының жеке ел болып, төл шаңырағының астына көптеген ұлттар мен ұлыстарды біріктіріп, оркениетті даму жолына түскеніне де он бес жылдай уақыт болды. Әрине, қазіргі жағдайына ғасырлап жеткен өзге оркениетті елдерге қарағанда бұл тым аз уақыт. Бірақ, осыған қарамастан бәйге жолына бірге шыққан көршілерінен оқ бойы озық келе жатқан Қазақстан Республикасының бүгінгі экономикалық, әлеуметтік және саяси салаларда жеткен жетістіктері аз емес.
Дегенмен, ел дамуы тек оның экономикалық жетістіктерімен айқындалады десек қателесеміз. Өйткені, ұлт пен ұлыстың, жалпы біртұтас елдің табиғи дамуының бірден-бір көзі - рух екендігін адамзат әлдеқашан мойындаған. Әрине, Қазақстан халқы өткен күнде де, бүгін де рухани байлықтан кенде қалған емес, керісінше рухы мен ізгілік сезімдері басқадан артық болмаса, кем емес екендігі бәрімізге мәлім. Алайда, дәл қазіргі әлемдегі саяси-экономикалық және әлеуметтік-мәдени жағдай біздің елімізден буырқанған оркениеттер тоғысында беймәлім күй кешпей, дүниедегі өз орнын тезірек айқындауды талап етеді. Шын мәнінде, әлемдік жаһандану процесінің үдей түсуі қазақ үшін зұлматқа айналып, төл мәдениетіміз бен рухани болмысымызды тығырыққа тіремейтініне кім кепіл?!
Осы орайда, тығырықтан шығынсыз шығудың көзін табуда болашақ ұрпақ, қазіргі жас буынды жалпы адамзат құндылықтарын қастерлеумен қоса, олардың өз еліне, ұлттына, салт-дәстүріне деген патриоттық сезімін арттырып, осы бағытта тәрбиелеудің маңызы зор. Яғни, Қазақстанның оркениет жолымен үздіксіз алға жылжуының басты кепілдерінің бірі - бүгінгі жастармен әлеуметтік жұмыс жүргізіп, олардың аяғынан нық тұрып кетуіне қолдау көрсетіп, шынайы патриоттық сезімін нығайту екендігі анық.
Тарихи тәжірибе көрсеткендей, шынайы патриотизм мемлекеттің әлеуметтік құрылымының негізі, қоғамның рухани тірегі болып табылады.
Соңғы кезде жастармен әлеуметтік жұмыс жүргізуде мемлекет тарапынан атқарылып жатқан істер аз емес. Дегенмен, әлеуметтік жұмыс сияқты күрделі істі атқару үшін еліміздің экономикалық жағдайының артуының үстіне бүкілқоғамдық белсенділік қажет-ақ және де бұл белсенділік тұтас бір арнада өрбіп, нақты нәтижелер беруі шарт.
Олай дейтініміз, бүгінгі күні қоғамның, әсіресе жастармен әлеуметтік жұмыс жүргізу, олардың келер күнге деген сенімін нығайту және патриоттық тәрбиесі, жалпы отансүйгіштік қасиет туралы айту да, жазу да күрделі мәселеге айналып отыр.
Еліміздің болашағын ойлағанда ең алдымен есімізге жастар мәселесі, олармен әлеуметтік жұмыс жүргізу жайы еске түседі. Олай болатыны, жастар жай ғана қоғамдағы адамдар санатының белгілі бір тобы ғана емес, олар - жас қуаттың, еңбек көзінің, идеялар мен тың ұсыныстардың бастамашысы, қоғамдағы қозғаушы күш, халықтың ең белсенді тобы. Сондықтан да жастар мәселесі - елдің болашағы туралы мәселе. Осы орайда жастармен әлеуметтік жұмыс жүргізу жайы маңызды болып табылады.
Қазақстанда жастар үшін әлеуметтік қызмет 1980 жылдары құрыла бастаған. Бірақ республикамызда оның қарқындап даму шыңы 1990 жылдардың орта кезіне ғана келіп жетті. Сонан соң бұл іс-шара тек 1990-шы жылдардың ортасынан бастап қолға алына бастады және де бүгінгі таңда қайта өрлеу кезеңін бастан кешіріп отырған жайы бар. Мәселен, егер 1995 жылы республикамыздың 12 облысында 31 әлеуметтік қызмет құрылымдық бөлімдері құрылса, 1996 жылы олар 68-ге жеткен. Осы уақытта мемлекеттік органдар тарапынан әлеуметтік қызмет үшін жергілікті бюджет есебінен қажетті анықтамалық-ұйымдастыру және әдістемелік құралдар, әлеуметтік қызмет үшін арнайы мамандар даярлауға көмек көрсетіліп отырды. Бұл қызметтер облыстық орталықтарда орналасып, "сенім телефоны", жастар еңбек биржасы, үйінен кетіп қалған балалар үшін баспана, медицина-психологиялық кеңес беру пунктер жүйесін құра білді.
Дегенмен, ақпараттандыру және құжаттамалық орталықтар, бас бостандығынан айырылған кәмелетке толмаған балаларға арналған әлеуметтік реаблитация және реадаптация орталықтар, мүгедек балаларға арналған орталықтар жүйелі қызмет түрлеріне айнала алмады.
Бұл ретте жастармен әлеуметтік жұмыс жүргізудің теориясы мен практикасын, әдістерін, формаларын ғылыми тұрғыдан қарастырудың өзектілігі дау тудырмайды. Олай болса, бүгінгі таңдағы Қазақстан жастарының әлеуметтік жағдайы, олардың патриоттық тәрбиесі қоғамның өзек жарды мәселелерінің қатарынан орын алуы заңдылық.
Тақырыптың зерттелу деңгейі. Жастармен әлеуметтік жұмыс жүргізу тақырыбы шетелдік ғалымдар тарапынан мол зерттелген. Олардың аттарын тізіп шығудың өзіне көп уақыт кетеді. Ал, отандық ғалымдарымызға келетін болсақ, аталған тақырып бойынша бірлі-жарым еңбектер болмаса, арнайы ғылыми еңбектер, монографиялар мен диссертациялар көзге түсе қоймайды.
Әлеуметтік жұмыс жүргізудің теориялық және методологиялық мәселелері Гуслякова Л.Г., Холостова Е.И., Зайнышев И.Г., Саппс М., Уэллс К., Фирсов М.В. және т.б. ғалымдар еңбегінде егжей-тегжейлі қарастырылған. Отандық ғалымдарымыз Аитов Н.А., Джаманбалаева Ш.Е., Ешпанова Д. Д., Нысанбаев А. Н., Калибеков Д. және т.б. еңбектерінде Қазақстан жастарының әлеуметтік-саяси бейнесі, олардың әлеуметтену жағдайы, жалпы проблемалары қарастырылған. Жастармен әлеуметтік жұмыс жүргізу мәселесін арнайы зерттеу нысанына айналдырған еңбектер жоқтың қасы деуге болады. Сондықтан да осы тақырыптың дипломдық жұмыс объектісіне айналып отыруы кездейсоқтық емес әрі өте зәру болып табылады.
Тақырыптың мақсаты отандық және шетелдік ғалымдардың ғылыми зерттеулеріндегі жетекші ойларға, статистикалық деректерге, әлеуметтік зерттеулер мәліметтеріне сүйене отырып, Қазақстандағы жастармен әлеуметтік жұмыс жүргізу барысына ой жүгірту, басым бағыттары мен өзекті мәселелерін айқындау, әлеуметтік жұмыс жүргізудің тың технологияларын ұсыну. Осы мақсатқа қол жеткізу үшін бітіруші алдына мынадай міндеттер қойып отыр:
- қойылған мақсатты барынша ашып көрсету, жұмыс тәжірибесін игеру үшін отандық және шетелдік авторлардың ғылыми зерттеулеріндегі деректерді шолып, өзіндік тұжырымдар жасау;
- әлеуметтік жұмыс жүргізудің теориялық және методологиялық негіздеріне ғылыми талдау жүргізу;
- Қазақстан жастарының бүгіні мен болашағына ой жүгіртіп, олардың қазіргі саяси-әлеуметтік ахуалын, экономикалық жай-күйін ой талқысынан өткізу;
- жастардың еңбек нарығындағы жағдайына талдау жасап, оларды жұмыспен қамтудың тиімді жолдары мен механизмдерін ұсыну;
- жастармен әлеуметтік жұмыс жүргізудің технологияларын қарастыру.
Дипломдық жұмыстың жаңалығы. Отандық және шетелдік ғалымдар еңбектері негізінде жастармен әлеуметтік жұмыс жүргізудің теориялық-методологиялық негіздері, олардың жалпы жай-күйі, жұмыспен қамтылу деңгейі, әлеуметтік жұмыс жүргізудің технологиялары, өзекті проблемалары мен оларды шешу жолдары жан-жақты қарастырылды. Атап айтқанда зерттеу жұмысында мынадай жаңалықтар бар:
- рухани өмірімізде пайда болған ой еркіндігі мен пікір алуандығы тұрғысынан еліміздегі әлеуметтік жұмыс жүргізудің тарихи даму белестеріне алғаш рет кең көлемде талдау жасалған;
- совет кезеңіндегі әлеуметтік жұмыс жүргізудің сәтті тұстары аңғарылып, тиісті баға берілген;
- әлеуметтік жұмыстың теориялық және методологиялық мәселелері тиісінше молынан талданған;
- Қазақстандағы жастардың жалпы жағдайына шолу жасалып, олардың бет-болмысы толықтай ой елегінен өткізіліп, соны пайымдаулар жасалған;
- жастармен әлеуметтік жұмыс жүргізудің технологиясы қарастырылып, шетелдік тәжірибелер тартылған, соны идеялар ұсынылған.
Зерттеу жұмысының қолданбалық маңызы. Дипломдық жұмыс Жастардың әлеуметтік мәселелерін, олардың саяси бағдарын, олармен әлеуметтік жұмыс жүргізу жайын қазіргі заман талабына сай, жаңаша көзқараспен зерттеген еңбектердің қатарын толықтыра түседі. Зерттеу жұмысындағы деректер мен қорытындыларды әлеуметтік жұмыс жүргізу тарихы, мемлекеттік жастар саясаты жүйесі, жастар социологиясы, сондай-ақ осы тақырыпта жазылатын болашақ диссертациялық жұмыстарда пайдалануға болады.
Зерттеу жұмысының хронологиялық межесі. ХХ ғасырдың 90 жылдарынан бастап қазіргі күнге дейінгі кезеңді қамтиды. Дәлірек айтсақ, Қазақстанның тәуелсіздік жылдарындағыжастардың жай-күйі, әлеуметтік мәселелері сөз болады.
Дипломдық жұмыстың методологиялық және әдістемелік негізі. Зерттеу методологиясы объективтік, тарихилық, жүйелілік және ғылыми таным принциптеріне негізделді, сондай-ақ хронологиялық және хорологиялық зерттеу тәсілдері де қолданылды. Сол секілді біз қарастырып отырған мәселені мүмкіндігінше объективтік тұрғыдан түсіндіруге бағытталған әрі жаңа көзқарас тұрғысынан жазылған еңбектер басшылыққа алынды.
Нақты деректерді зерделеу ғылыми зерттеуде талдау және жинақтау, жүйелендіру, салыстыру т.б. жалпыға белгілі әдістері негізінде жүргізілді.
Дипломдық жұмыстың құрылымы кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімі мен қосымшалардан тұрады.
І. ҚАЗАҚСТАНдық бірегейлік пен бірлікті қалыптастырудағы ғылыми тұжырымдар мен жастар саясатының басым бағыттары
1.1 Қазақстандағы бірегейлік пен бірлікті нығайту мен дамыту тұжырымдаамасы
Қазақстандық бірегейлік пен бірлікті нығайту және дамыту тұжырымдаамасын әзірлеу қажеттілігі Қазақстан - 2050: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты стратегиясының, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Елбасыі Н.Ә. Назарбаевтың 100 нақты қадам: баршаға арналған қазіргі заманғы мемлекет Ұлт жоспарының болашағы біртұтас ұлтты қалыптастыру жөніндегі Бірегейлік пен бірлік атты төртінші бағытының негізінде құрастырылып, халыққа ұсынылған.
Тұжырымдааманың мақсаты мен міндеттері:
Тұжырымдааманың мақсаты - азаматтық қағидаттарына және
Мәңгілік Ел жалпыұлттық патриоттық идеясы құндылықтарына негізделген қазақстандық бірегейлік пен бірлікті нығайту мен дамыту.
Тұжырымдааманың міндеттері:
1. азаматтық қағидаттарында қазақстандық бірегейлік пен бірлікті нығайту және дамыту жөнінде барльіқ деңгейдегі мемлекеттік органдар мен азаматтық қоғам институттарының бірыңғай жұмыс жүйесін, Мәңгілік Ел жалпыұлттық патриоттық идеясы құндылықтары негізінде жаңа қазақстандық патриотизмді құру;
2. ел дамуының стратегиялық мақсаттары төңірегіне топтасқан, қазақстандық бірегейлік пен бірлік қағидаттарында тәрбиеленген Мәңгілік Ел жаңа қазақстандық патриотизм ұрпағын қалыптастыру;
3. еңбек және кәсіпқойлар қоғамын қалыптастыру, онда отбасы, достық, бірлік, сондай-ақ еңбексүйгіштік, адалдық, оқығандық пен білімділік, үштілділік сияқты құндылықтар дәріптеледі;
4. орталық мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдардың тарихи ескерткіштер мен халықтың рухани-мәдени мұраларын нығайтуға, сондай-ақ Қазақстан қоғамының рухани бірлігі қағидаттарына негізделген мемлекеттің зайырлы сипатын дамыту жөніндегі шараларға бағытталған мемлекеттік бағдарламалар мен жобаларды іске асыруы;
5. орталық мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдардың Тұжырымдаама іс-шараларын, сондай-ақ болашағы біртұтас ұлтты қалыптастыру басымдықтарын іске асыру жөніндегі қызметін мониторингтеу, есеп беру және бақылау тетігін қалыптастыру.
Қазақстандық бірегейлік пен бірлікті нығайту жүйесі мемлекеттің, азаматтық қоғам институттары мен азаматтардың мына салалардағы бірлескен іс-қимылы негізінде құрылады:
1. ғылым және білім беру;
2. мәдениет, әдебиет, өнер, спорт, туризм;
3. бұқаралық ақпарат құралдары;
4. ҮЕҰ, саяси партиялар;
5. бизнес және әлеуметтік кәсіпкерлік;
6. мемлекеттік қызмет.
Қазақстандық бірегейлік пен бірлікті нығайту және дамыту жөніндегі бүкіл жұмыс ҚХА аясында және Мәңгілік Ел жалпыұлттық патриоттық идеясы төңірегінде мына бағыттар бойынша жүргізілетін болады.
Бірінші. Азаматтық қағидат негізіндегі бірегейлік.
Екінші. Ұлттың тәуелсіздік жылдарындағы тәжірибесін көрсететін құндылықтар жүйесі - Мәңгілік Ел жалпыұлттық патриоттық идеясын ілгерілету.
Үшінші.Үштұғырлы тіл.
Төртінші. Мәңгілік Ел ұрпағын өрбіту. Тұжырымдаама әлеуметтік институттардың, мемлекеттік басқару органдарының, үкіметтік емес сектордың, бизнес құрылымдарының және ел азаматтарының жүйелі, жоғарыдан төмен және бір деңгейдегі өзара байланысы қағидаттарына негізделіп іске асырылады.
Тұжырымдаама Қазақстан Республикасының Конституциясына, Қазақстан Республикасының Қазақстан халқы Ассамблеясы туралы, Білім туралы, Тіл туралы, Мәдениет туралы заңдарына, Қазақстан Республикасының Мемлекеттік бірегейлікті қалыптастыру тұжырымдаамасына, Қазақстанның Ұлт бірлігі доктринасына, ҚХА-ның даму тұжырымдаамасына негізделеді.
Тұжырымдаамадағы басты қағидаттар:
1. негізгі бағыт - ел Елбасыі Н.Ә. Назарбаев ұсынған Мәңгілік Ел жалпыұлттық патриоттық идеясы;
2. Мәңгілік Ел жалпыұлттық патриоттық идеясының біріктіруші құндылықтары - азаматтық теңдік, еңбексүйгіштік, адалдық, ғылым мен білімге құрмет, зайырлы ел;
3. қазақстандық бірегейлік пен бірліктің іргетасы - мәдени, этностық, тілдік және діни әралуандылыққа негізделген жалпыұлттық құндылықтар;
4. қазақстандық бірегейлік пен бірлік - ұрпақтан ұрпаққа үзілмей жалғасатын процесс. Ол әрбір азаматтың этностық тегіне қарамастан өзінің тағдыры мен болашағын Қазақстанмен байланыстыруына негізделеді. Ортақ тарихымыз, бүгінгі тіршілігіміз, болашаққа деген ортақ жауапкершілігіміз қоғамды біртұтастыққа бастайды: Біздің бір ғана атамекеніміз, бір ғана Отанымыз бар - ол Тәуелсіз Қазақстан. Бұл таңдаудың мәнін ұғыну - бірігудің басты негізі.
Баспасөз материалдарына сүйенсек, тұжырымдааманы әзірлеу барысында мемлекеттік органдар мен үкіметтік емес ұйымдардың, ғылыми және шығармашыл зиялы қауымның ұсыныстары ескерілгені және тұжырымдаама Қазақстанның барльіқ өңірлерінде талқыланғанын көреміз.
Тұжырымдаама қазақстандық бірегейлік пен бірлікті нығайту мен дамытуға бағытталған құқықтық, әлеуметтік-экономикалық, саяси, басқарушылық шаралар жүйесін қабылдауға негіз болады.
Қабылданған тұжырымдаамада Қазақстанның Тәуелсіздік алған жылдан бастап, қазіргі таңға дейінгі саяси ахуалын талдап көрсетеді.
Қазақстан тәуелсіз және демократиялық мемлекет ретінде орнықты. Елде қазақстандық бірегейлік пен бірліктің барльіқ қажетті саяси-құқықтық, әлеуметтік-экономикалық, мәдени-рухани негіздері қаланды.
Біріншіден, тәуелсіздік алған кезден бастап Тұңғыш Елбасы - Елбасы Н.Ә.Назарбаев мемлекет құру саясатын жүйелі түрде жүргізіп келеді.
Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі туралы
1991 жылғы 16 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Заңы тәуелсіз жаңа Қазақстанның, ел дамуының құндылықтары мен басымдықтарының сипатын айқындаған негізгі құжатқа айналды.
1992 жылғы 4 маусымда Қазақстан Республикасының Мемлекеттік рәміздері - Ту, Елтаңба және Гимн бекітілді.
1995 жылғы 30 тамыздағы Конституция нәсіліне, ұлтына, дініне және әлеуметтік тиесілігіне қарамастан барльіқ азаматтар құқықтарының теңдігіне кепілдік берді.
Конституция этностық, тілдік, мәдени, діни әралуандылықты мойындау негізінде қазақстандық бірегейлік пен бірлікті қалыптастырудың азаматтық қағидаттарын бекітті.
Конституцияда қоғамдық келісім, саяси тұрақтылық және қазақстандық патриотизм ұғымдары бекітілді.
Қазақстанның жаңа елордасы - Астана қазақстандық бірегейлік пен бірлікті қалыптастырудың айшықты символына айналды.
Екіншіден, бүгінде Қазақстанда қоғамдық келісім мен жалпыұлттық бірліктің бірегей үлгісі табысты іске асырылды. Оның авторы және архитекторы - Елбасы Н.Ә. Назарбаев.
Көпэтносты және көпконфессиялы қоғамды топтастыру үшін ҚХА институты ойдағыдай жұмыс істеп келеді.
ҚХА қазақстандық бірегейлік пен бірлікті нығайту ісінде басты рөл атқарады, қоғамда тұрақтылық пен келісімді қамтамасыз ететін конституциялық орган болып саналады.
2007 жылдан бастап ҚХА Қазақстан Республикасы Парламентінің Мәжілісіне өз өкілдерін жібереді.
ҚХА мәртебесі Қазақстан халқы Ассамблеясы туралы 2008 жылғы
20 қазандағы Қазақстан Республикасының Заңында бекітілген.
Қазақстанда тұратын барльіқ этностардың мәдениетін, тілі мен дәстүрлерін қолдау және дамыту жүйесі қалыптасты.
Барльіқ өңірлерде 900-ден астам этномәдени бірлестік, 192 этноағарту кешені мен достық үйлері жұмыс істейді.
Қазақстандық бірегейлік пен бірлікті нығайтуға және дамытуға ҚХА Ғылыми-сарапшылық кеңесі мен өңірлердегі ғылыми-сарапшылық топтар, ҚХА қоғамдық келісім кеңестері, ҚХА Аналар кеңесі, ҚХА Медиация орталығы, ҚХА Журналистер клубы, ҚХА кафедралары, ҚХА Кәсіпкерлер қауымдастығы қомақты үлес қосып отыр.
ҚХА қызметін қамтамасыз ету үшін Қазақстан Республикасы Елбасыінің жанынан Қоғамдық келісім республикалық мемлекеттік мекемесі құрылды.
Осыған ұқсас құрылымдар Астана, Алматы қалалары мен облыстар әкімдерінің аппараттары жанынан да құрылды.
Бірлік пен келісімнің Бірлік - әралуандылықта, Бір ел - бір тағдыр сияқты тұғырлы қағидаттары қалыптасты.
Үшіншіден, байыпты мемлекеттік тіл саясаты жүргізіледі.
Мемлекет басшысы Н.Ә. Назарбаев қазақстандықтарды біріктіруші басты фактор болып саналатын қазақ тілін одан әрі дамытуға барльіқ күш-жігерді жұмсау қажеттігін бірнеше рет атап өтті. Сонымен бірге, елімізде тұратын барльіқ этнос өкілдерінің өз ана тілінде еркін сөйлеуіне, оқуына және тілдерін дамытуына қолайлы жағдай жасау қажет.
Тілдерді қолдану және дамытудың, білім мен ғылымның 2020 жылға дейінгі мемлекеттік бағдарламалары іске асырылуда.
Мемлекет басшысы Н.Ә. Назарбаев Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан атты 2007 жылғы Қазақстан халқына Жолдауында үш тілде - қазақ, орыс және ағылшын тілдерінде білім беруді дамытуды қоғам бірлігінің және оның бәсекеге қабілеттілігін арттырудың кепілі ретінде белгілеп берді.
Төртіншіден, Қазақстан қоғамын әлеуметтік жаңғыртудың бағыты ретінде Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамының қағидаттары әзірленді.
Қазақстан Республикасының Елбасыі Н.Ә. Назарбаевтың Қазақстанның әлеуметтік жаңғыруы: Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамына қарай 20 қадам атты 2012 жылғы бағдарламалық мақаласында еңбек жаһандық бәсекелестік жағдайында әлеуметтік игілікке жеткізетін, тұрақтылық кепілі ретінде орта тапты қалыптастыруды қамтамасыз ететін басты фактор ретінде аталды.
Мемлекет басшысының 2014 жылғы 11 қарашадағы Нұрлы жол - болашаққа бастар жол атты Жолдауында экономика мен әлеуметтік саланы одан әрі дамытудың еңбек сапасы мен өнімділігін арттыруға бағытталған басымдықтары белгіленді.
Бесіншіден, Қазақстан - 2050 стратегиясында Жаңа қазақстандық патриотизм қағидаттары айқындалды, ол әлемдегі дамыған 30 елдің қатарына қосылудың басты шарты ретінде көрсетілді.
Жаңа қазақстандық патриотизмнің тұғыры - барльіқ азаматтардың теңдігі және Қазақстанның жемісті дамуына деген ортақ жауапкершілігі.
Алтыншыдан, Қазақстан жолы - 2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ атты Қазақстан Республикасының Елбасыі Н.Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына 2014 жылғы Жолдауында Мәңгілік Ел жалпыұлттық патриоттық идеясы ұсынылды.
Мәңгілік Ел жалпыұлттық патриоттық идеясы - қазақстандық бірегейлік пен бірлікті, қоғамдық келісімді қалыптастыратын құндылықтар жүйесі [1, 25].
Бірінші. Қазақстанның тәуелсіздігі және Астана.
Екінші. Біздің қоғамдағы жалпыұлттық бірлік, татулық пен келісім. Азаматтық теңдік - табысты және орнықты мемлекеттің тұғыры.
Үшінші. Зайырлы қоғам және биік руханият.
Төртінші. Индустрияландыру және инновациялар негізіндегі экономикалық өсім.
Бесінші. Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамы, онда еңбексүйгіштік, адалдық, ғылым мен білімге құрмет игіліктің негіздері болып саналады.
Алтыншы. Тарих, мәдениет және тіл ортақтығы.
Жетінші. Ұлттық қауіпсіздік, бүкіләлемдік және өңірлік проблемаларды шешуге еліміздің белсене қатысуы.
Қазақстан бүгінде қазақстандық бірегейлік пен бірлікті нығайту мен дамытудың жаңа сапалы кезеңіне аяқ басты.
Мемлекет құрудың жаңа сатысына көшу Елбасы Н.Ә. Назарбаев ұсынған бес институттық реформада белгіленді.
Жаңа кезеңнің мақсаты - болашағы біртұтас ұлтты қалыптастыру.
Жаһандық экономика мен әлемдік саясаттың қазіргі заманғы даму үрдістері жаңа қауіп-қатерлер туындатуда.
Бұл жағдайда мемлекет саясатының негізгі бағытының бірі ұлтты ұйыстыру болып табылады, ол азаматтық негізде неғұрлым тиімді жүзеге асырылуы мүмкін.
Қазақстан Республикасының Елбасыі Н.Ә. Назарбаев болашағы біртұтас ұлтты қалыптастырудың мынадай басты бағыттарын айқындап берді:
1) негізгі өзек - азаматтық қағидатына негізделген қазақстандық бірегейлік пен Мәңгiлiк Ел жалпыұлттық патриоттық идеясы;
2) заң үстемдігінің жалпыұлттық құндылықтарын бекіту;
3) конфессияаралық келісімді нығайту;
4) орта тап - қазақстандық бірегейлік пен бірлікті қалыптастыру негізі;
5) Қазақстанның барльіқ азаматтары үшін қандай да бір айырмашылықтар мен шектеулерсіз тиімді әлеуметтік лифтілер қалыптастыру;
6) тілдердің үштұғырлығын: қазақ, орыс және ағылшын тілдерін дамыту [1, 32] .
Қазақстандық бірегейлік адамның тұлғалық және кәсіби өсуі үшін тең мүмкіндіктер жүйесіне, өзінің және балаларының қауіпсіздігі кепілдігіне, тұрмыс сапасына, тұрақтылыққа негізделіп қалыптастырылады.
Болашағы біртұтас ұлтты қалыптастыру 100 нақты қадам: баршаға арналған қазіргі заманғы мемлекет Ұлт жоспарының бес институттық реформасының барлығын тиімді іске асыруға негізделеді:
1. кәсіби мемлекеттік аппаратты қалыптастыру (меритократия, ашық әлеуметтік лифтілер, азаматтарға сапалы мемлекеттік қызмет көрсету);
2. заң үстемдігі (әділ сот, тең құқықтар, кәсіби және қызметі ашық полиция, құқық бұзушылыққа мүлде төзбеу);
3. индустрияландыру және экономикалық өсім (орта тапты күшейту, шағын және орта бизнес үшін мүмкіндіктерді кеңейту, жаңа жұмыс орындары, қолайлы бизнес-ахуал);
4. транспарентті және есеп беретін мемлекет (мемлекеттік аппараттың қоғам алдындағы есептілігі, жергілікті өзін-өзі басқару, қоғамдық кеңестер, шешім қабылдаудың ашық процестері, азаматтық қатысу).
Тұтастай алғанда, қазақстандық бірегейлік пен бірлікті нығайту және дамыту мемлекет құрудың жаңа кезеңінің талабына байланысты болады әрі Н.Ә. Назарбаевтың бейбітшілік пен келісім моделіне негізделеді.
Тұжырымдаамада азаматтық бірегейлік пен бірлікті қалыптастыру саласындағы әлемдік тәжірибеге жан-жақты тоқталады.
Әлемдік тәжірибе бірегейлік пен бірлікті қалыптастырудың алуан түрлі тәжірибелері бар екенін көрсетеді.
Халықаралық тәжірибені, атап айтқанда Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы (бұдан әрі - ЭЫДҰ) елдерінің тәжірибесін зерттеу қазіргі әлемде бірегейлік пен бірлікті нығайту және дамыту саласында бірыңғай стандарттардың жоқ екенін көрсетеді.
Бағдарға алынатын халықаралық құжаттар: Біріккен Ұлттар Ұйымының (бұдан әрі - БҰҰ) Адам құқықтарының жалпыға ортақ декларациясы (1948 ж.), Нәсілдік кемсітушіліктің барльіқ түрін жою туралы БҰҰ конвенциясы (1965 ж.), БҰҰ-ның азаматтық және саяси құқықтар туралы, экономикалық, әлеуметтік және мәдени құқықтар туралы халықаралық пактілері (1966 ж.), Ұлттық немесе этностық, діни және тілдік азшылық өкілдерінің құқықтары туралы БҰҰ декларациясы (1992 ж.), Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымы және Еуропа кеңесінің ұсынымдары.
Қазақстан әлеуметтік-мәдени және гуманитарлық даму саласында
180-нен астам халықаралық құжатты ратификациялады.
Қазақстанда енгізілген ЭЫДҰ елдері этносаясатының базалық жалпы бағыттары:
1. кемсітушілікке тыйым салу және заң алдындағы толық теңдік;
2. әсіресе, білім беру арқылы мәдениеттің әралуандылық рухын нығайту, сондай-ақ терроризм мен экстремизмді қандай да бір дінмен, мәдениетпен, этноспен ұштастыруға жол бермеу;
3. этностың өз мәдениетін пайдалану, өз дінін ұстану, ана тілінде сөйлеу құқығын қамтамасыз ету, зорлықпен ассимиляциялауға жол бермеу;
4. барльіқ этностың қоғамдық жұмыстарға қатысуы;
5. теле- және радиохабар таратуға этностар қолжетімділігін қамтамасыз ету, этнос тілдеріндегі БАҚ басылымдарына қолдау көрсету.
ЭЫДҰ елдерінде бірегейлік пен бірлік саласындағы мемлекеттік саясат нақты факторларға - меритократияға, кәсіби мемлекеттік аппараттың транспарентті жұмысына, заң үстемдігіне, тиімді экономикаға, мемлекеттің есеп беруіне, тұрмыс сапасына негізделеді.
Қазақстанда бұл жұмыс 100 нақты қадам: баршаға арналған қазіргі заманғы мемлекет Ұлт жоспарында көзделген.
Тұжырымдааманы іске асыру кезінде ЭЫДҰ елдерінің мынадай тәжірибелері енгізілетін болады:
1. үкіметтік емес ұйымдарды (бұдан әрі - ҮЕҰ) дамыту саласында - жобаларды, бағдарламаларды жария талқылау; қоғамдық мониторингті дамыту үшін интернет-технологияларын қолдану; ҮЕҰ-ға гранттық қолдау; қайырымдылықты дамыту;
2. білім беру саласында - үштұғырлы тіл негізіндегі оқыту әдісін енгізу; білім және өндірістік оқыту саласында тиімді оқыту технологияларын іске асыру;
3. жастар саясатын жетілдіру саласында - ЭЫДҰ-ға мүше елдердің тәжірибесі бойынша жастар кеңестерінің және жастардың ресурстық орталықтарының жұмысын жаңғырту; жыл сайынғы Қазақстан жастары баяндамасын қалыптастыру жөнінде халықаралық тәжірибені енгізу;
4. спорт саласында - саланың қазіргі кездегі ғылыми әлеуетін қалыптастыру; Қазақстанның халықаралық спорт ұйымдарымен байланысын одан әрі дамыту; балалармен және жастармен жұмыс әдістерін жетілдіру; спорттық резервті дайындау және дамыту; жоғары білім стандарттарына жаңа мамандықтарды енгізу.
Сонымен бірге, ЭЫДҰ елдерінің тәжірибесі мынадай жобаларға енгізіледі: мәдениет саясатын, медиа саланы; шет елдерде тұратын отандастар ұйымдарымен өзара іс-қимылды, сондай-ақ музейлерді жаңғырту; кино және теле жобалар жасау; ел ішінде және шет елдерде жалпыұлттық және өңірлік брендтерді қалыптастырып, ілгерілету; саламатты ұлт қалыптастыру; ұйыстырушы құндылықтарды зерттеу жөнінде халықаралық тәжірибе.
Тұжырымдааманы мақсаты мен міндеттеріне қол жеткізу үшін мынадай іске асыру жолдары қарастырылған:
Тұжырымдааманың жұмыс мынадай бағыттарда іске асырылатын болады.
1. Мәңгілік Ел жалпыұлттық патриоттық идеясы.
Мәңгілік Ел жалпыұлттық патриоттық идеясы құндылықтарын қоғамдық сана мен мәдениетте, мемлекеттік басқару, білім және тәрбие беру жүйелерінде орнықтыруды қамтамасыз ету.
2. Үлкен ел - үлкен отбасы жалпыұлттық жобасы.
Қазақстандық бірегейлік пен бірлікті нығайтуға, болашағы біртұтас ұлтты қалыптастыруға бағытталған әлеуметтік, ақпараттық және ғылыми жобалар кешенін іске асыру.
Басым жобалар: Ұрпақ+ балалар мен жасөспірімдердің мәдени ағарту жобасы; жалпыұлттық мерекелер күнтізбесін түзу; мемлекеттік рәміздерді пайдалану жүйесін жаңғырту; мәдени-туристік кластерлер мен этноауылдарды қалыптастыру жөнінде жекелеген өңірлердің табысты тәжірибесін одан әрі тарату; ҚХА қолдауымен қайырымдылық пен медиацияны, сондай-ақ қоғамдық бақылау институттары ретінде ҚХА Қоғамдық келісім кеңестерін дамыту; ҚХА-ны дамытудың жаңа тұжырымдаамасы.
Қайырымдылық қызметтің және қоғамдық бақылау мен медиация тетіктерін үйлестіруші болатын ҚХА-ны дамытудың жаңа бағыты жобаны іске асырудың нәтижесі болмақ.
3. Менің елім жалпыұлттық жобасы. Қазақстан Республикасының мәдениет саясатының, оның ішінде әдебиет, театр, музыка, хореография, орындаушылық және цирк өнері саласындағы саясаты тұжырымдаамасын жаңғырту көзделеді. 2025 жылға дейінгі дене шынықтыру мен спортты дамыту тұжырымдаамасын әзірлеу және іске асыру.
Мәңгілік Ел жалпыұлттық патриоттық идеясы негізінде отбасылық қатынастарды, моральдық-этикалық және рухани-адамгершілік құндылықтарды нығайтуға басым назар аударылатын болады.
Дүниежүзі қазақтары қауымдастығымен жұмыстың жаңа форматын енгізу көзделеді.
Қазақстан Республикасында ҮЕҰ-ны дамытудың жалпыұлттық жоспары қоғамды әлеуметтік жаңғырту шеңберінде мемлекет пен ҮЕҰ өзара іс-қимылының тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді.
Жалпыұлттық және өңірлік брендтерді қалыптастыру мен ілгерілету Қазақстанды әлемнің тануына, танымалдығының артуына ықпал ететін болады. Кең ауқымды Қазақстан энциклопедиясы интернет жобасы елдік анықтамалық және виртуалды қарым-қатынас алаңына айналады. Қазақстанның жетекші музейлері жұмысының форматын жаңғырту оларды қоғамдағы әлеуметтік оқиғалар орталығына айналдыруға мүмкіндік береді.
4. Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамы идеясын ілгерілету жөніндегі жалпыұлттық жоба. Жаһандық бәсекелестік жағдайындағы еңбек - әлеуметтік әл-ауқатқа қол жеткізудің басты факторы. Қазақстандықтардың жетістіктерінің тарихын ілгерілетуге және Еңбек адамының беделін арттыруға бағытталған арнайы жобалар іске асырылатын болады.
5. Нұрлы болашақ жалпыұлттық жобасы. Жобаның басты мақсаты - 2020 жылға дейінгі Мемлекеттік жастар саясаты тұжырымдаамасының екінші кезеңін іске асыру аясында мемлекет құрудың жаңа кезеңінде жастарды табысты түрде әлеуметтендіру және патриоттық тәрбиені жетілдіру.
Мәңгілік Ел жалпыұлттық патриоттық идеясының құндылықтарын оқу бағдарламаларына енгізу жас ұрпақты жаңа қазақстандық патриотизм рухында тәрбиелеуге мүмкіндік береді.
Үш тілде білім беруді енгізу мақсатында арнайы Жол картасы іске асырылатын болады, 2020 жылға дейінгі тілдерді қолдану мен дамыту, білім мен ғылымды дамыту жөніндегі мемлекеттік бағдарламалар жаңғыртылды, сондай-ақ үш тілде білім беруді ілгерілету жөніндегі ақпараттық іс-шаралар жоспары іске асырылды. Қазақстандық құндылықтарды зерттеу жөніндегі жалпыұлттық орталық құрылатын болады.
6. Болашағы біртұтас ұлтты ілгерілету жөніндегі жалпыұлттық ақпараттық жоба. Отандық бұқаралық ақпарат құралдарын жаңғырту және одан әрі дамыту жөніндегі жаңа тұжырымдаамалық тәсілдер енгізілетін болады, Болашағы біртұтас ұлт ақпараттық науқаны, Болашаққа 100 қадам медиажоспары іске асырылады.
100 нақты қадам: баршаға арналған қазіргі заманғы мемлекет ұлттық жоспарының барльіқ бағыттарының іске асырылу барысын медиа қолдау үшін 100kadam.kz сайты жұмыс істейді. Мәңгілік Ел арнаулы кешенді жоспары аясында тарих және тарихи тұлғалар, Қазақстан мәдениеті және елдің бүгінгі өмірі туралы кинокартиналар, телесериалдар мен хабарлар түсіру болжанады.
Тұжырымдааманы іске асыру кезеңдері.
1. 2015 - 2020 жылдар:
1. ҚХА туралы заңнаманы жетілдіру;
2. елдегі қоғамдық келісім кеңестерінің жүйелерін одан әрі дамыту;
3. ҚХА медиация жүйесін және ҚХА қайырымдылық жүйесін қалыптастыру;
4. қоғамдық бақылау жүйесін қалыптастыру;
5. заңнаманы жаңғырту және ҮЕҰ-ны мемлекеттік қолдаудың жаңа нысандарын (гранттар мен сыйлықтар) енгізу.
1. 2021 - 2025 жылдар:
1. білім беру жүйесін үш тілге көшіруді аяқтау;
2. ҮЕҰ-ның жергілікті басқаруға қатысуын кеңейту;
3. елде қоғамдық бақылау жүйесін қалыптастыруды жетілдіру;
4. Мәңгілік Ел құндылықтарын қоғам мәдениетінің негізі ретінде бекіту;
5. жаңа қазақстандық патриотизмді нығайту үшін жағдайлар жасау;
өскелең ұрпақтың бірегейлігі және оларды әлеуметтендіру саласының тетіктері мен инфрақұрылымын дамыту және нығайту Қазақстан
Тұжырымдааманы тиімді іске асыру Болашағы біртұтас ұлт тұжырымын жүйелі дамытуға ықпал ететін болады, Н.Ә. Назарбаев моделінің табысты ілгерілеуін және оның мызғымастығын қамтамасыз етеді.
Бірінші. Қоғам санасында Болашағы біртұтас ұлттың жаңа түсініктері мен базалық тұжырымдары қалыптасатын болады:
1. жалпыға ортақ мәдениет пен прогресс жолындағы ұлт;
2. зияткер ұлт;
3. еңбек және кәсіпқойлар ұлты;
4. инновациялық ұлт;
5. саламатты өмір салтын ұстанатын ұлт.
Екінші. Азаматтық қағидат негізіндегі қазақстандық бірегейлік пен бірлікті нығайтуда және дамытуда практикалық нәтижелерге қол жеткізілетін болады.
Мемлекеттік органдар мен ҚХА жұмысын жетілдіру саласында:
1. қазақстандық бірегейлік пен бірлікті нығайту және дамыту саласында барльіқ деңгейдегі мемлекеттік органдар мен азаматтық қоғам институттарының жұмысын үйлестіруші ретінде ҚХА-ның жаңа функциялық бағыттарын дамыту, қайырымдылықты үйлестіру, медиацияны және қоғамдық бақылауды дамыту;
2. барльіқ деңгейдегі мемлекеттік органдар мен азаматтық қоғам институттарының 100 нақты қадам: баршаға арналған қазіргі заманғы мемлекет Ұлт жоспарының Бірегейлік және бірлік бағытындағы іс-шараларды іске асыру бойынша ведомствоаралық үйлестіру және өзара іс-қимыл тетіктерін жасау;
3. орталық мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдардың қазақстандық бірегейлік пен бірлікті, қоғамдық келісімді нығайту және дамыту саласындағы қызметін мониторингтеудің, есеп беру және бақылаудың жаңа тетіктерін енгізу;
4. азаматтық қағидаттары мен болашағы біртұтас ұлттың негізі ретінде Мәңгілік Ел жалпыұлттық патриоттық идеясы құндылықтары негізінде қазақстандық бірегейлік пен бірлікті нығайту бойынша орталық мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдардың, азаматтық қоғамның жұмыс жүйесін жаңғырту;
5. қоғамдық келісім мен халық бірлігін нығайту жөніндегі институттардың жаңа инфрақұрылымын қалыптастыру.
Мәдениет, білім беру, жастар, отбасылық-демографиялық және гендерлік саясат саласында:
1. болашағы біртұтас ұлттың негізі ретінде жаңа қазақстандық патриотизмді қалыптастырудың негізгі тұжырымдары мен тәсілдерін ілгерілету;
2. ұлттың бәсекеге қабілеттілігін арттырудың басты шарты ретінде үштілділікті дамытудың инфрақұрылымы мен шарттарын жаңғырту;
3. жаңа қазақстандық патриотизм, қазақстандық бірегейлік пен бірлік қағидаттары негізінде білім беру және жастар саясаты саласындағы жұмысты жаңғырту;
4. отбасылық-демографиялық және гендерлік саясатты және оның отбасы институтын, ана мен бала құндылықтарын нығайту жөніндегі құндылық негізін жаңғырту;
5. экономика мен әлеуметтік еңбекпен қамту сегменттері ретінде мәдениетті, туризмді және спортты дамытудың жаңа стратегиялық тәсілдері;
6. бұқаралық дене шынықтыру мен спортты, саламатты өмір салтын танымал ету, ұлттық және олимпиадалық спорт түрлерін дамыту және халықаралық аренада еліміздің спорттағы жетістіктерін көбейту.
Қоғамдық келісімді, қазақстандық бірегейлік пен бірлікті одан әрі нығайту, Қазақстанның әлемнің дамыған 30 елінің қатарына табысты қосылуы үшін болашағы біртұтас ұлтты қалыптастыру Тұжырымдааманы іске асырудың басты нәтижесі болады [2, 12-16].
1.2 Мемлекеттік жастар саясатының негізгі мақсаты мен басымдықтары және Қазақстан Республикасының мемлекеттік жастар саясаты туралы заңы
Қазақстан Республикасының мемлекеттік жастар саясатының негізгі мақсаты - жастардың азаматтық, әлеуметтік дербес тұлғалық қалыптасуын жүзеге асыру үшін қажет құқықтық, экономикалық, ұйымдастырушылық жағдайларды жасау мен нығайту.
Алға қойған мақсаттарды жүзеге асыру жастар саясатының мына бағыттарына басылымдық беруді көздейді:
1. Жастар бойынша патриотизмді қалыптастыру, жастардың ізгілікті әрі рухани дамуы.
2. Еңбек, білім беру және денсаулық сақтау саласындағы жастардың әлеуметтік құқықтарын қамтамасыз ету.
3. Жастардың әлеуметтік - экономикалық қажеттіліктерін дербес жүзеге асыруына жағдай жасау.
4. Жастардың денесін шынықтырып, интеллектуалдық дамуына жағдай жасау.
5. Жастардың қоғамдық игі бастамаларын қолдау мен ынталандыру.
6. Қазақстандық жастарды халықаралық мәдени, экономикалық, ғылыми және білім беру процестеріне тарту.
Негізгі принциптері:
Мемлекеттік билік органдары тарапынан жастар саясатын қалыптастыру мен іске асыру мәселесінде біртұтас көзқарас қалыптастыру төмендегі басты қағидалар мүддесіне орай іске асырылуы қажет:
:: :: жастар мәселесіндегі демократиялық, жас азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын сақтау;
:: :: өркендеу мен жаңашылдық;
:: :: тұрақты негіздегі мақсатты, нақты әрі тиімді іс-қимыл;
:: :: жалпыға ортақтық - барльіқ жастарды жынысына, ұлтына, әлеуметтік жағдайына және діни ұстанымына қарамастан жаппай қамту;
:: :: жас шамасы мен әлеуметтік әртектілік проблемалары ескерілетін сараланған көзқарас;
:: :: жастардың әлеуметтік жағынан неғұрлым аз қорғалған бөлігін, соның ішінде, мүгедек балаларды, денсаулығы дімкәс балаларды, жетім балаларды, көп балалы, жағдайы нашар отбасыларындағы балаларды тікелей қорғау және қолдау.
Жастар саясатын қалыптастырудағы осы басты қағидалар заң - намалық және атқарушы биліктің орталық және жергілікті органдары тарапынан ескеріліп, олардың қызметтерін бағалаудың бір өлшеміне айналуы тиіс.
Осы принциптерді сақтау мемлекеттік жастар саясатында жүйелілікті қалыптастырып, біртұтас әрі нақты мағына береді және қажетті тарихи сабақтастықты қамтамасыз етеді, оның негізгі бағыттарын іске асыруда бірыңғай әдістемелік пен ұстаным жасауға мүмкіндік туғызады.
Негізгі бағыттары:
Мемлекеттік жастар саясатын жүзеге асырудың кезеңдік сипаттағы іс-қимылдары мынадай негізгі бағыттарды қарастырады:
1. Жастардың құқықтары мен бостандықтарының сақталуын қамтамасыз ету.
2. Білім, еңбек және жұмыспен қамту саласындағы кепілдіктермен қамтамасыз ету.
3. Жастардың кәсіптік, рухани және дене тәрбиесінің дамуына жағдай жасау.
4. Жас таланттарды қолдау мен шыңдау.
5. Жастарға әлеуметтік көмек көрсету мен қазіргі жағдайға бейімделу жүйесін қалыптастыру.
6. Балалар мен жастар бірлестіктерін дамытуға жәрдемдесу.
Жастардың құқықтары мен бостандықтарының сақталуын қамтамасыз ету. Мемлекеттік жастар саясаты Конституцияда және Қазақстан Республикасының аумағында қолданылатын өзге де нормативтік құқықтық актілерде бекітілген жас адамның, саяси, әлеуметтік-экономикалық, жеке құқықтары мен бостандықтарын толықтануға негізделеді.
Заңда белгіленген тәртіптен тыс жас азаматтың қайсыбір бостандықтары мен құқықтарына шектеулер енгізуге, өзге жастағы азаматтар міндеттерімен салыстырғанда қосымша міндеттер жүктеуге жол берілмейді.
18 жасқа (кәмелеттік жасқа) толмаған тұлғалар мемлекетгің айырықша қамқорлығында болуға тиіс. Бұл ретте мемлекет кәмілетке толмағандардың жастығына орай өз әрекеттеріне толыққанды баға бере алмайтындығын, мұның өзі олардың қосымша құқықтар мен заңдық жауапкершіліктер алу мүмкіндіктерін шектейтіндігін басшылыққа алады.
Кәмелетке толмағандардың құқықтары мен мүдделерін барынша тиімді қорғау мақсатында дамыған елдерде қолданылып жүрген ювеналдық Әділет жүйесін (мамандандырылған соттар, жасөспірімдерге арналған жазасын өтеу орындары т.б.) қалыптастыру қажет. Атқарушы билік жүйесінің барльіқ деңгейіндегі тиісті құрылымдар кәмелетке толмағандар арасындағы қылмыстың, бетімен кетушілік пен өзге де тәртіп бұзушылықтың алдын алу, жетім балалардың, ата-ана қамқорлығынсыз қалған балалар мен жартыкеш және сәтсіз отбасылардан шыққан балалардың құқықтары мен мүдделерін қорғау ауқымындағы кешенді шараларды үздіксіз жүзеге асырып отыруы тиіс. Ювеналдық Әділеттің қалыптасуы, жастарға арналған әлеуметтік қызмет мекемелерінің дамуы қоғам тұрақтылығын нығайтумен қатар, жастар ортасындағы түрлі шиеленісті төмендетіп, қоғамның жастар арасындағы құбылыстарға айтарлықтай белсенді ықпал етүіне мүмкіндік береді.
Жастардың құқықтары мен мүдделерін қорғау қоғамдағы жалпы құқықтық мәдениетті көтеруді, жастар бойына Қазақстанның мемлекеттік дамуына негіз қалайтын идеяларға, Конституцияға, заңдарға құрмет сезімін дарытуды көздейді.
Білім, еңбек және жұмыспен қамту саласындағы кепілдіктермен қамтамасыз ету. Мемлекет күш-жігерін біліммен, еңбекпен және жұмыспен қамту саласында кепілдік беруге бағыттайды. Бұл мемлекеттік органдардың меншік, ұйымдастырушылық-құқықтық нысанына қарамастан жеке ұйымдармен жетім балаларға, денсаулық мүмкіндігі шектеулі балаларға арналған оқу ұйымдарын бітірушілерді, оқуын тастап кеткен жасөспірімдерді; жазасын өтеу орнынан оралғандарды; сәтсіз отбасылардың жас азаматтарын; запасқа шыққан әскери қызметшілерді жұмысқа қабылдау туралы келісім-шарттарын жасасуын көздейді. Аталған нормалардың сақталуы, өз кезегінде, жастардың әлеуметтік жағынан аз қорғалған тобы үшін жұмыс орындарын құруға қатысты нормативтік-құқықтық базаны жасау мен жетілдіруді талап етеді.
Мемлекет, меншік нысанына қарамастан, ұйымдар мен кәсіпорындардың жас мамандарды жұмысқа алуы мен жұмыс орындарын өсіруге мүдделілігін арттыруда; оларды қайта дайындау мен өндірістік оқу тәжірибесінен өткізуде; елдің әлеуметтік-экономикалық дамуы басымдықтарын ескере отырып, жастарға кәсіби тұрғыдан бағдар беретін мемлекеттік жүйені дамытуда қосымша ынтаны кеңінен пайдаланатын болады.
Жастардың жеке тұлға ретінде қалыптасу басымдығы олардың шағын және орта бизнес саласына белсенді араласуын, жас кәсіпкерлерді, әсіресе, фермерлерді, селолық өндірісшілерді оқыту мен қолдауды көздейді.
Жастарды жұмыспен қамту саласында мемлекеттік сүйемелдеу саясатын, аймақтық ерекшеліктерді ескере отырып, белсенді түрде жүргізу керек.
Мемлекет жастар мен жас отбасылардың экономикалық ахуалын жақсарту мен табыс деңгейін көтеру, ұзақ мерзімді несие берудің кезеңдік жүйесін енгізу, басқа да экономикалық көмек түрлері арқылы білім алу мүмкіндігін кеңейту, іскерлік белсенділігін арттыру, тұрғын жайы мен үй шаруашылығын толыққанды жабдықтау үшін құқықтық, ұйымдастырушылық жағдай жасаудың барльіқ шараларын қолданатын болады. Оқушы жастарға кәсіби бағыт беретін, қазіргі талаптарға сәйкес жастарды уақытша және қосымша жұмыспен қамтитын жүйе жасалатын болады.
Жастардың кәсіптік, рухани және дене тәрбиесі дамуына жағдай жасау. Жастардың тән, жан саулығы - елдің стратегиялық қоры және оның қазіргі дамуының шешуші факторы. Жасөспірімдер мен жастардың бойында ізгілікті, рухани құндылықтарды қалыптастыру әлемдік, ұлттық мәдени құндылықтарды насихаттауға иек артып, жас шамасына қарай қарастырылуы тиіс. Жастарға тән құндылықтар сипаты жас азаматтың тағдыры мен тұрмыс жағдайының әркелкілігін, құндылықтар жайлы түсініктерінің сан алуандығын көрсетеді. Жастардың эстетикалық, ізгілікті талғамының қалыптасуына бұқаралық ақпарат құралдарының, әсіресе, электронды ақпарат құралдарының айтарлықтай ықпал ететінін ескеру қажет. Зорлық-зомбылықты, қатігездікті уағыздау жастардың мінез-құлқына жан-жақты қысым етіп, өмірді қабылдауы барысында сондай әдет-дағдыларды қалыптастырады. Дүлей күшке табынушылықты, шылымды, спиртті ішімдіктерді жарнамалауға шектеу қою - мемлекет алдындағы жас ұрпақты рухани сауықтырудың бірден-бір кезек күттірмейтін шаралары.
Ақпарат құралдарының, озық ойлы зиялы қауымның күш-жігері, тәрбиенің бағыттылығы қоғамда отансүйгіштік, іскерлік, үлкенді сыйлау, өзін қастерлей білу, жеке басы мен жақындары үшін жауапкершілікті сезіну сияқты қасиеттерді жоғары қоятын оңтайлы орта қалыптастыруға септігін тигізу қажет.
Жастардың төл мәдениеттен нәр алуы, еліміздің тарихи өткенін оқып-үйренуі, қоғамымыздағы достық ахуал мен бейбітшілікті, рухани келісімді нығайту жас ұрпақ бойында біздің ортақ Отанымызға - Қазақстан Республикасына деген мақтаныш сезімін қалыптастыруы тиіс.
Мемлекеттің күш-жігері мәдени инфрақұрылымды материалдық қамтамасыз етуге, білімінің мектептерден, студенттік оқу мекемелерінен тыс жастардың бос уақытын пайдалы өткізуге мүмкіндік жасайтын театр, кітапхана, спорт құрылғыларын қолдауға, оқу - әдіс-тәсілдемелік құралдарын, көркем әдебиеттер шығару, оқу орындарын компьютерлендіру, дене тәрбиесі мен спортты дамытудың мемлекеттік, аймақтық бағдарламаларын жасау, ізгілікті, рухани құндылықтарды, салауатты өмір салтын қалыптастыруға бағытталады. Жастарға рухани, патриоттық тәрбие беру ісінде мемлекеттік тілді оқып-үйренуге, қазақ тілін оқытып-үйретудің жаңа, тиімді тәсілдерін жасап, енгізуге ерекше мән берілетін болады.
Жастарды отаншылдық, рухани, адамгершілік тұрғыдан тәрбиелеу ісінде оларды діни экстремизм мен фанатизмнің залалды ықпалынан қорғау аса маңызды бағыт алуы шарт. Осы мақсатта жастар арасына діни-экстремистік көзқарастардың еніп кетуінен сақтау тетіктері жасалуы керек.
Жас таланттарды қолдау мен шыңдау. Мемлекет дарынды тұлғаның аса зор қоғамдық маңызын, олардың даму мүмкіндіктері ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
МАЗМҰНЫ
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4-7
І. ҚАЗАҚСТАНдық бірегейлік пен бірлікті қалыптастырудағы ғылыми тұжырымдар мен жастар саясатының басым бағыттары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8-35
0.1 Қазақстандағы бірегейлік пен бірлікті нығайту мен дамыту тұжырымдамасы ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8-1 8
1.2 Мелекеттік жастар саясатының негізгі мақсаты мен басымдықтары және Қазақстан Республикасының мемлекеттік жастар саясаты туралы заңы...18-35
ІІ. ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ЖАСТАР САЯСАТЫ БАСЫМ БАҒЫТТАРЫНЫҢ БАСПАСӨЗДЕ БЕРІЛУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...35-50
2.1 Жастар саясатының әлемдік және отандық мерзімді баспасөзде көрініс табуы ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 35-43
2.2 Қазақстандағы жастар саясатының қалыптасу ерекшеліктері мен әлеуметтік мәселесінің көріну деңгейі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...43-5 0
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...50-51
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 52-54
КІРІСПЕ
Тақырыптың өзектілігі. Бүгінгі күні Қазақстан Республикасының жеке ел болып, төл шаңырағының астына көптеген ұлттар мен ұлыстарды біріктіріп, оркениетті даму жолына түскеніне де он бес жылдай уақыт болды. Әрине, қазіргі жағдайына ғасырлап жеткен өзге оркениетті елдерге қарағанда бұл тым аз уақыт. Бірақ, осыған қарамастан бәйге жолына бірге шыққан көршілерінен оқ бойы озық келе жатқан Қазақстан Республикасының бүгінгі экономикалық, әлеуметтік және саяси салаларда жеткен жетістіктері аз емес.
Дегенмен, ел дамуы тек оның экономикалық жетістіктерімен айқындалады десек қателесеміз. Өйткені, ұлт пен ұлыстың, жалпы біртұтас елдің табиғи дамуының бірден-бір көзі - рух екендігін адамзат әлдеқашан мойындаған. Әрине, Қазақстан халқы өткен күнде де, бүгін де рухани байлықтан кенде қалған емес, керісінше рухы мен ізгілік сезімдері басқадан артық болмаса, кем емес екендігі бәрімізге мәлім. Алайда, дәл қазіргі әлемдегі саяси-экономикалық және әлеуметтік-мәдени жағдай біздің елімізден буырқанған оркениеттер тоғысында беймәлім күй кешпей, дүниедегі өз орнын тезірек айқындауды талап етеді. Шын мәнінде, әлемдік жаһандану процесінің үдей түсуі қазақ үшін зұлматқа айналып, төл мәдениетіміз бен рухани болмысымызды тығырыққа тіремейтініне кім кепіл?!
Осы орайда, тығырықтан шығынсыз шығудың көзін табуда болашақ ұрпақ, қазіргі жас буынды жалпы адамзат құндылықтарын қастерлеумен қоса, олардың өз еліне, ұлттына, салт-дәстүріне деген патриоттық сезімін арттырып, осы бағытта тәрбиелеудің маңызы зор. Яғни, Қазақстанның оркениет жолымен үздіксіз алға жылжуының басты кепілдерінің бірі - бүгінгі жастармен әлеуметтік жұмыс жүргізіп, олардың аяғынан нық тұрып кетуіне қолдау көрсетіп, шынайы патриоттық сезімін нығайту екендігі анық.
Тарихи тәжірибе көрсеткендей, шынайы патриотизм мемлекеттің әлеуметтік құрылымының негізі, қоғамның рухани тірегі болып табылады.
Соңғы кезде жастармен әлеуметтік жұмыс жүргізуде мемлекет тарапынан атқарылып жатқан істер аз емес. Дегенмен, әлеуметтік жұмыс сияқты күрделі істі атқару үшін еліміздің экономикалық жағдайының артуының үстіне бүкілқоғамдық белсенділік қажет-ақ және де бұл белсенділік тұтас бір арнада өрбіп, нақты нәтижелер беруі шарт.
Олай дейтініміз, бүгінгі күні қоғамның, әсіресе жастармен әлеуметтік жұмыс жүргізу, олардың келер күнге деген сенімін нығайту және патриоттық тәрбиесі, жалпы отансүйгіштік қасиет туралы айту да, жазу да күрделі мәселеге айналып отыр.
Еліміздің болашағын ойлағанда ең алдымен есімізге жастар мәселесі, олармен әлеуметтік жұмыс жүргізу жайы еске түседі. Олай болатыны, жастар жай ғана қоғамдағы адамдар санатының белгілі бір тобы ғана емес, олар - жас қуаттың, еңбек көзінің, идеялар мен тың ұсыныстардың бастамашысы, қоғамдағы қозғаушы күш, халықтың ең белсенді тобы. Сондықтан да жастар мәселесі - елдің болашағы туралы мәселе. Осы орайда жастармен әлеуметтік жұмыс жүргізу жайы маңызды болып табылады.
Қазақстанда жастар үшін әлеуметтік қызмет 1980 жылдары құрыла бастаған. Бірақ республикамызда оның қарқындап даму шыңы 1990 жылдардың орта кезіне ғана келіп жетті. Сонан соң бұл іс-шара тек 1990-шы жылдардың ортасынан бастап қолға алына бастады және де бүгінгі таңда қайта өрлеу кезеңін бастан кешіріп отырған жайы бар. Мәселен, егер 1995 жылы республикамыздың 12 облысында 31 әлеуметтік қызмет құрылымдық бөлімдері құрылса, 1996 жылы олар 68-ге жеткен. Осы уақытта мемлекеттік органдар тарапынан әлеуметтік қызмет үшін жергілікті бюджет есебінен қажетті анықтамалық-ұйымдастыру және әдістемелік құралдар, әлеуметтік қызмет үшін арнайы мамандар даярлауға көмек көрсетіліп отырды. Бұл қызметтер облыстық орталықтарда орналасып, "сенім телефоны", жастар еңбек биржасы, үйінен кетіп қалған балалар үшін баспана, медицина-психологиялық кеңес беру пунктер жүйесін құра білді.
Дегенмен, ақпараттандыру және құжаттамалық орталықтар, бас бостандығынан айырылған кәмелетке толмаған балаларға арналған әлеуметтік реаблитация және реадаптация орталықтар, мүгедек балаларға арналған орталықтар жүйелі қызмет түрлеріне айнала алмады.
Бұл ретте жастармен әлеуметтік жұмыс жүргізудің теориясы мен практикасын, әдістерін, формаларын ғылыми тұрғыдан қарастырудың өзектілігі дау тудырмайды. Олай болса, бүгінгі таңдағы Қазақстан жастарының әлеуметтік жағдайы, олардың патриоттық тәрбиесі қоғамның өзек жарды мәселелерінің қатарынан орын алуы заңдылық.
Тақырыптың зерттелу деңгейі. Жастармен әлеуметтік жұмыс жүргізу тақырыбы шетелдік ғалымдар тарапынан мол зерттелген. Олардың аттарын тізіп шығудың өзіне көп уақыт кетеді. Ал, отандық ғалымдарымызға келетін болсақ, аталған тақырып бойынша бірлі-жарым еңбектер болмаса, арнайы ғылыми еңбектер, монографиялар мен диссертациялар көзге түсе қоймайды.
Әлеуметтік жұмыс жүргізудің теориялық және методологиялық мәселелері Гуслякова Л.Г., Холостова Е.И., Зайнышев И.Г., Саппс М., Уэллс К., Фирсов М.В. және т.б. ғалымдар еңбегінде егжей-тегжейлі қарастырылған. Отандық ғалымдарымыз Аитов Н.А., Джаманбалаева Ш.Е., Ешпанова Д. Д., Нысанбаев А. Н., Калибеков Д. және т.б. еңбектерінде Қазақстан жастарының әлеуметтік-саяси бейнесі, олардың әлеуметтену жағдайы, жалпы проблемалары қарастырылған. Жастармен әлеуметтік жұмыс жүргізу мәселесін арнайы зерттеу нысанына айналдырған еңбектер жоқтың қасы деуге болады. Сондықтан да осы тақырыптың дипломдық жұмыс объектісіне айналып отыруы кездейсоқтық емес әрі өте зәру болып табылады.
Тақырыптың мақсаты отандық және шетелдік ғалымдардың ғылыми зерттеулеріндегі жетекші ойларға, статистикалық деректерге, әлеуметтік зерттеулер мәліметтеріне сүйене отырып, Қазақстандағы жастармен әлеуметтік жұмыс жүргізу барысына ой жүгірту, басым бағыттары мен өзекті мәселелерін айқындау, әлеуметтік жұмыс жүргізудің тың технологияларын ұсыну. Осы мақсатқа қол жеткізу үшін бітіруші алдына мынадай міндеттер қойып отыр:
- қойылған мақсатты барынша ашып көрсету, жұмыс тәжірибесін игеру үшін отандық және шетелдік авторлардың ғылыми зерттеулеріндегі деректерді шолып, өзіндік тұжырымдар жасау;
- әлеуметтік жұмыс жүргізудің теориялық және методологиялық негіздеріне ғылыми талдау жүргізу;
- Қазақстан жастарының бүгіні мен болашағына ой жүгіртіп, олардың қазіргі саяси-әлеуметтік ахуалын, экономикалық жай-күйін ой талқысынан өткізу;
- жастардың еңбек нарығындағы жағдайына талдау жасап, оларды жұмыспен қамтудың тиімді жолдары мен механизмдерін ұсыну;
- жастармен әлеуметтік жұмыс жүргізудің технологияларын қарастыру.
Дипломдық жұмыстың жаңалығы. Отандық және шетелдік ғалымдар еңбектері негізінде жастармен әлеуметтік жұмыс жүргізудің теориялық-методологиялық негіздері, олардың жалпы жай-күйі, жұмыспен қамтылу деңгейі, әлеуметтік жұмыс жүргізудің технологиялары, өзекті проблемалары мен оларды шешу жолдары жан-жақты қарастырылды. Атап айтқанда зерттеу жұмысында мынадай жаңалықтар бар:
- рухани өмірімізде пайда болған ой еркіндігі мен пікір алуандығы тұрғысынан еліміздегі әлеуметтік жұмыс жүргізудің тарихи даму белестеріне алғаш рет кең көлемде талдау жасалған;
- совет кезеңіндегі әлеуметтік жұмыс жүргізудің сәтті тұстары аңғарылып, тиісті баға берілген;
- әлеуметтік жұмыстың теориялық және методологиялық мәселелері тиісінше молынан талданған;
- Қазақстандағы жастардың жалпы жағдайына шолу жасалып, олардың бет-болмысы толықтай ой елегінен өткізіліп, соны пайымдаулар жасалған;
- жастармен әлеуметтік жұмыс жүргізудің технологиясы қарастырылып, шетелдік тәжірибелер тартылған, соны идеялар ұсынылған.
Зерттеу жұмысының қолданбалық маңызы. Дипломдық жұмыс Жастардың әлеуметтік мәселелерін, олардың саяси бағдарын, олармен әлеуметтік жұмыс жүргізу жайын қазіргі заман талабына сай, жаңаша көзқараспен зерттеген еңбектердің қатарын толықтыра түседі. Зерттеу жұмысындағы деректер мен қорытындыларды әлеуметтік жұмыс жүргізу тарихы, мемлекеттік жастар саясаты жүйесі, жастар социологиясы, сондай-ақ осы тақырыпта жазылатын болашақ диссертациялық жұмыстарда пайдалануға болады.
Зерттеу жұмысының хронологиялық межесі. ХХ ғасырдың 90 жылдарынан бастап қазіргі күнге дейінгі кезеңді қамтиды. Дәлірек айтсақ, Қазақстанның тәуелсіздік жылдарындағыжастардың жай-күйі, әлеуметтік мәселелері сөз болады.
Дипломдық жұмыстың методологиялық және әдістемелік негізі. Зерттеу методологиясы объективтік, тарихилық, жүйелілік және ғылыми таным принциптеріне негізделді, сондай-ақ хронологиялық және хорологиялық зерттеу тәсілдері де қолданылды. Сол секілді біз қарастырып отырған мәселені мүмкіндігінше объективтік тұрғыдан түсіндіруге бағытталған әрі жаңа көзқарас тұрғысынан жазылған еңбектер басшылыққа алынды.
Нақты деректерді зерделеу ғылыми зерттеуде талдау және жинақтау, жүйелендіру, салыстыру т.б. жалпыға белгілі әдістері негізінде жүргізілді.
Дипломдық жұмыстың құрылымы кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімі мен қосымшалардан тұрады.
І. ҚАЗАҚСТАНдық бірегейлік пен бірлікті қалыптастырудағы ғылыми тұжырымдар мен жастар саясатының басым бағыттары
1.1 Қазақстандағы бірегейлік пен бірлікті нығайту мен дамыту тұжырымдаамасы
Қазақстандық бірегейлік пен бірлікті нығайту және дамыту тұжырымдаамасын әзірлеу қажеттілігі Қазақстан - 2050: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты стратегиясының, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Елбасыі Н.Ә. Назарбаевтың 100 нақты қадам: баршаға арналған қазіргі заманғы мемлекет Ұлт жоспарының болашағы біртұтас ұлтты қалыптастыру жөніндегі Бірегейлік пен бірлік атты төртінші бағытының негізінде құрастырылып, халыққа ұсынылған.
Тұжырымдааманың мақсаты мен міндеттері:
Тұжырымдааманың мақсаты - азаматтық қағидаттарына және
Мәңгілік Ел жалпыұлттық патриоттық идеясы құндылықтарына негізделген қазақстандық бірегейлік пен бірлікті нығайту мен дамыту.
Тұжырымдааманың міндеттері:
1. азаматтық қағидаттарында қазақстандық бірегейлік пен бірлікті нығайту және дамыту жөнінде барльіқ деңгейдегі мемлекеттік органдар мен азаматтық қоғам институттарының бірыңғай жұмыс жүйесін, Мәңгілік Ел жалпыұлттық патриоттық идеясы құндылықтары негізінде жаңа қазақстандық патриотизмді құру;
2. ел дамуының стратегиялық мақсаттары төңірегіне топтасқан, қазақстандық бірегейлік пен бірлік қағидаттарында тәрбиеленген Мәңгілік Ел жаңа қазақстандық патриотизм ұрпағын қалыптастыру;
3. еңбек және кәсіпқойлар қоғамын қалыптастыру, онда отбасы, достық, бірлік, сондай-ақ еңбексүйгіштік, адалдық, оқығандық пен білімділік, үштілділік сияқты құндылықтар дәріптеледі;
4. орталық мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдардың тарихи ескерткіштер мен халықтың рухани-мәдени мұраларын нығайтуға, сондай-ақ Қазақстан қоғамының рухани бірлігі қағидаттарына негізделген мемлекеттің зайырлы сипатын дамыту жөніндегі шараларға бағытталған мемлекеттік бағдарламалар мен жобаларды іске асыруы;
5. орталық мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдардың Тұжырымдаама іс-шараларын, сондай-ақ болашағы біртұтас ұлтты қалыптастыру басымдықтарын іске асыру жөніндегі қызметін мониторингтеу, есеп беру және бақылау тетігін қалыптастыру.
Қазақстандық бірегейлік пен бірлікті нығайту жүйесі мемлекеттің, азаматтық қоғам институттары мен азаматтардың мына салалардағы бірлескен іс-қимылы негізінде құрылады:
1. ғылым және білім беру;
2. мәдениет, әдебиет, өнер, спорт, туризм;
3. бұқаралық ақпарат құралдары;
4. ҮЕҰ, саяси партиялар;
5. бизнес және әлеуметтік кәсіпкерлік;
6. мемлекеттік қызмет.
Қазақстандық бірегейлік пен бірлікті нығайту және дамыту жөніндегі бүкіл жұмыс ҚХА аясында және Мәңгілік Ел жалпыұлттық патриоттық идеясы төңірегінде мына бағыттар бойынша жүргізілетін болады.
Бірінші. Азаматтық қағидат негізіндегі бірегейлік.
Екінші. Ұлттың тәуелсіздік жылдарындағы тәжірибесін көрсететін құндылықтар жүйесі - Мәңгілік Ел жалпыұлттық патриоттық идеясын ілгерілету.
Үшінші.Үштұғырлы тіл.
Төртінші. Мәңгілік Ел ұрпағын өрбіту. Тұжырымдаама әлеуметтік институттардың, мемлекеттік басқару органдарының, үкіметтік емес сектордың, бизнес құрылымдарының және ел азаматтарының жүйелі, жоғарыдан төмен және бір деңгейдегі өзара байланысы қағидаттарына негізделіп іске асырылады.
Тұжырымдаама Қазақстан Республикасының Конституциясына, Қазақстан Республикасының Қазақстан халқы Ассамблеясы туралы, Білім туралы, Тіл туралы, Мәдениет туралы заңдарына, Қазақстан Республикасының Мемлекеттік бірегейлікті қалыптастыру тұжырымдаамасына, Қазақстанның Ұлт бірлігі доктринасына, ҚХА-ның даму тұжырымдаамасына негізделеді.
Тұжырымдаамадағы басты қағидаттар:
1. негізгі бағыт - ел Елбасыі Н.Ә. Назарбаев ұсынған Мәңгілік Ел жалпыұлттық патриоттық идеясы;
2. Мәңгілік Ел жалпыұлттық патриоттық идеясының біріктіруші құндылықтары - азаматтық теңдік, еңбексүйгіштік, адалдық, ғылым мен білімге құрмет, зайырлы ел;
3. қазақстандық бірегейлік пен бірліктің іргетасы - мәдени, этностық, тілдік және діни әралуандылыққа негізделген жалпыұлттық құндылықтар;
4. қазақстандық бірегейлік пен бірлік - ұрпақтан ұрпаққа үзілмей жалғасатын процесс. Ол әрбір азаматтың этностық тегіне қарамастан өзінің тағдыры мен болашағын Қазақстанмен байланыстыруына негізделеді. Ортақ тарихымыз, бүгінгі тіршілігіміз, болашаққа деген ортақ жауапкершілігіміз қоғамды біртұтастыққа бастайды: Біздің бір ғана атамекеніміз, бір ғана Отанымыз бар - ол Тәуелсіз Қазақстан. Бұл таңдаудың мәнін ұғыну - бірігудің басты негізі.
Баспасөз материалдарына сүйенсек, тұжырымдааманы әзірлеу барысында мемлекеттік органдар мен үкіметтік емес ұйымдардың, ғылыми және шығармашыл зиялы қауымның ұсыныстары ескерілгені және тұжырымдаама Қазақстанның барльіқ өңірлерінде талқыланғанын көреміз.
Тұжырымдаама қазақстандық бірегейлік пен бірлікті нығайту мен дамытуға бағытталған құқықтық, әлеуметтік-экономикалық, саяси, басқарушылық шаралар жүйесін қабылдауға негіз болады.
Қабылданған тұжырымдаамада Қазақстанның Тәуелсіздік алған жылдан бастап, қазіргі таңға дейінгі саяси ахуалын талдап көрсетеді.
Қазақстан тәуелсіз және демократиялық мемлекет ретінде орнықты. Елде қазақстандық бірегейлік пен бірліктің барльіқ қажетті саяси-құқықтық, әлеуметтік-экономикалық, мәдени-рухани негіздері қаланды.
Біріншіден, тәуелсіздік алған кезден бастап Тұңғыш Елбасы - Елбасы Н.Ә.Назарбаев мемлекет құру саясатын жүйелі түрде жүргізіп келеді.
Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі туралы
1991 жылғы 16 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Заңы тәуелсіз жаңа Қазақстанның, ел дамуының құндылықтары мен басымдықтарының сипатын айқындаған негізгі құжатқа айналды.
1992 жылғы 4 маусымда Қазақстан Республикасының Мемлекеттік рәміздері - Ту, Елтаңба және Гимн бекітілді.
1995 жылғы 30 тамыздағы Конституция нәсіліне, ұлтына, дініне және әлеуметтік тиесілігіне қарамастан барльіқ азаматтар құқықтарының теңдігіне кепілдік берді.
Конституция этностық, тілдік, мәдени, діни әралуандылықты мойындау негізінде қазақстандық бірегейлік пен бірлікті қалыптастырудың азаматтық қағидаттарын бекітті.
Конституцияда қоғамдық келісім, саяси тұрақтылық және қазақстандық патриотизм ұғымдары бекітілді.
Қазақстанның жаңа елордасы - Астана қазақстандық бірегейлік пен бірлікті қалыптастырудың айшықты символына айналды.
Екіншіден, бүгінде Қазақстанда қоғамдық келісім мен жалпыұлттық бірліктің бірегей үлгісі табысты іске асырылды. Оның авторы және архитекторы - Елбасы Н.Ә. Назарбаев.
Көпэтносты және көпконфессиялы қоғамды топтастыру үшін ҚХА институты ойдағыдай жұмыс істеп келеді.
ҚХА қазақстандық бірегейлік пен бірлікті нығайту ісінде басты рөл атқарады, қоғамда тұрақтылық пен келісімді қамтамасыз ететін конституциялық орган болып саналады.
2007 жылдан бастап ҚХА Қазақстан Республикасы Парламентінің Мәжілісіне өз өкілдерін жібереді.
ҚХА мәртебесі Қазақстан халқы Ассамблеясы туралы 2008 жылғы
20 қазандағы Қазақстан Республикасының Заңында бекітілген.
Қазақстанда тұратын барльіқ этностардың мәдениетін, тілі мен дәстүрлерін қолдау және дамыту жүйесі қалыптасты.
Барльіқ өңірлерде 900-ден астам этномәдени бірлестік, 192 этноағарту кешені мен достық үйлері жұмыс істейді.
Қазақстандық бірегейлік пен бірлікті нығайтуға және дамытуға ҚХА Ғылыми-сарапшылық кеңесі мен өңірлердегі ғылыми-сарапшылық топтар, ҚХА қоғамдық келісім кеңестері, ҚХА Аналар кеңесі, ҚХА Медиация орталығы, ҚХА Журналистер клубы, ҚХА кафедралары, ҚХА Кәсіпкерлер қауымдастығы қомақты үлес қосып отыр.
ҚХА қызметін қамтамасыз ету үшін Қазақстан Республикасы Елбасыінің жанынан Қоғамдық келісім республикалық мемлекеттік мекемесі құрылды.
Осыған ұқсас құрылымдар Астана, Алматы қалалары мен облыстар әкімдерінің аппараттары жанынан да құрылды.
Бірлік пен келісімнің Бірлік - әралуандылықта, Бір ел - бір тағдыр сияқты тұғырлы қағидаттары қалыптасты.
Үшіншіден, байыпты мемлекеттік тіл саясаты жүргізіледі.
Мемлекет басшысы Н.Ә. Назарбаев қазақстандықтарды біріктіруші басты фактор болып саналатын қазақ тілін одан әрі дамытуға барльіқ күш-жігерді жұмсау қажеттігін бірнеше рет атап өтті. Сонымен бірге, елімізде тұратын барльіқ этнос өкілдерінің өз ана тілінде еркін сөйлеуіне, оқуына және тілдерін дамытуына қолайлы жағдай жасау қажет.
Тілдерді қолдану және дамытудың, білім мен ғылымның 2020 жылға дейінгі мемлекеттік бағдарламалары іске асырылуда.
Мемлекет басшысы Н.Ә. Назарбаев Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан атты 2007 жылғы Қазақстан халқына Жолдауында үш тілде - қазақ, орыс және ағылшын тілдерінде білім беруді дамытуды қоғам бірлігінің және оның бәсекеге қабілеттілігін арттырудың кепілі ретінде белгілеп берді.
Төртіншіден, Қазақстан қоғамын әлеуметтік жаңғыртудың бағыты ретінде Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамының қағидаттары әзірленді.
Қазақстан Республикасының Елбасыі Н.Ә. Назарбаевтың Қазақстанның әлеуметтік жаңғыруы: Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамына қарай 20 қадам атты 2012 жылғы бағдарламалық мақаласында еңбек жаһандық бәсекелестік жағдайында әлеуметтік игілікке жеткізетін, тұрақтылық кепілі ретінде орта тапты қалыптастыруды қамтамасыз ететін басты фактор ретінде аталды.
Мемлекет басшысының 2014 жылғы 11 қарашадағы Нұрлы жол - болашаққа бастар жол атты Жолдауында экономика мен әлеуметтік саланы одан әрі дамытудың еңбек сапасы мен өнімділігін арттыруға бағытталған басымдықтары белгіленді.
Бесіншіден, Қазақстан - 2050 стратегиясында Жаңа қазақстандық патриотизм қағидаттары айқындалды, ол әлемдегі дамыған 30 елдің қатарына қосылудың басты шарты ретінде көрсетілді.
Жаңа қазақстандық патриотизмнің тұғыры - барльіқ азаматтардың теңдігі және Қазақстанның жемісті дамуына деген ортақ жауапкершілігі.
Алтыншыдан, Қазақстан жолы - 2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ атты Қазақстан Республикасының Елбасыі Н.Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына 2014 жылғы Жолдауында Мәңгілік Ел жалпыұлттық патриоттық идеясы ұсынылды.
Мәңгілік Ел жалпыұлттық патриоттық идеясы - қазақстандық бірегейлік пен бірлікті, қоғамдық келісімді қалыптастыратын құндылықтар жүйесі [1, 25].
Бірінші. Қазақстанның тәуелсіздігі және Астана.
Екінші. Біздің қоғамдағы жалпыұлттық бірлік, татулық пен келісім. Азаматтық теңдік - табысты және орнықты мемлекеттің тұғыры.
Үшінші. Зайырлы қоғам және биік руханият.
Төртінші. Индустрияландыру және инновациялар негізіндегі экономикалық өсім.
Бесінші. Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамы, онда еңбексүйгіштік, адалдық, ғылым мен білімге құрмет игіліктің негіздері болып саналады.
Алтыншы. Тарих, мәдениет және тіл ортақтығы.
Жетінші. Ұлттық қауіпсіздік, бүкіләлемдік және өңірлік проблемаларды шешуге еліміздің белсене қатысуы.
Қазақстан бүгінде қазақстандық бірегейлік пен бірлікті нығайту мен дамытудың жаңа сапалы кезеңіне аяқ басты.
Мемлекет құрудың жаңа сатысына көшу Елбасы Н.Ә. Назарбаев ұсынған бес институттық реформада белгіленді.
Жаңа кезеңнің мақсаты - болашағы біртұтас ұлтты қалыптастыру.
Жаһандық экономика мен әлемдік саясаттың қазіргі заманғы даму үрдістері жаңа қауіп-қатерлер туындатуда.
Бұл жағдайда мемлекет саясатының негізгі бағытының бірі ұлтты ұйыстыру болып табылады, ол азаматтық негізде неғұрлым тиімді жүзеге асырылуы мүмкін.
Қазақстан Республикасының Елбасыі Н.Ә. Назарбаев болашағы біртұтас ұлтты қалыптастырудың мынадай басты бағыттарын айқындап берді:
1) негізгі өзек - азаматтық қағидатына негізделген қазақстандық бірегейлік пен Мәңгiлiк Ел жалпыұлттық патриоттық идеясы;
2) заң үстемдігінің жалпыұлттық құндылықтарын бекіту;
3) конфессияаралық келісімді нығайту;
4) орта тап - қазақстандық бірегейлік пен бірлікті қалыптастыру негізі;
5) Қазақстанның барльіқ азаматтары үшін қандай да бір айырмашылықтар мен шектеулерсіз тиімді әлеуметтік лифтілер қалыптастыру;
6) тілдердің үштұғырлығын: қазақ, орыс және ағылшын тілдерін дамыту [1, 32] .
Қазақстандық бірегейлік адамның тұлғалық және кәсіби өсуі үшін тең мүмкіндіктер жүйесіне, өзінің және балаларының қауіпсіздігі кепілдігіне, тұрмыс сапасына, тұрақтылыққа негізделіп қалыптастырылады.
Болашағы біртұтас ұлтты қалыптастыру 100 нақты қадам: баршаға арналған қазіргі заманғы мемлекет Ұлт жоспарының бес институттық реформасының барлығын тиімді іске асыруға негізделеді:
1. кәсіби мемлекеттік аппаратты қалыптастыру (меритократия, ашық әлеуметтік лифтілер, азаматтарға сапалы мемлекеттік қызмет көрсету);
2. заң үстемдігі (әділ сот, тең құқықтар, кәсіби және қызметі ашық полиция, құқық бұзушылыққа мүлде төзбеу);
3. индустрияландыру және экономикалық өсім (орта тапты күшейту, шағын және орта бизнес үшін мүмкіндіктерді кеңейту, жаңа жұмыс орындары, қолайлы бизнес-ахуал);
4. транспарентті және есеп беретін мемлекет (мемлекеттік аппараттың қоғам алдындағы есептілігі, жергілікті өзін-өзі басқару, қоғамдық кеңестер, шешім қабылдаудың ашық процестері, азаматтық қатысу).
Тұтастай алғанда, қазақстандық бірегейлік пен бірлікті нығайту және дамыту мемлекет құрудың жаңа кезеңінің талабына байланысты болады әрі Н.Ә. Назарбаевтың бейбітшілік пен келісім моделіне негізделеді.
Тұжырымдаамада азаматтық бірегейлік пен бірлікті қалыптастыру саласындағы әлемдік тәжірибеге жан-жақты тоқталады.
Әлемдік тәжірибе бірегейлік пен бірлікті қалыптастырудың алуан түрлі тәжірибелері бар екенін көрсетеді.
Халықаралық тәжірибені, атап айтқанда Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы (бұдан әрі - ЭЫДҰ) елдерінің тәжірибесін зерттеу қазіргі әлемде бірегейлік пен бірлікті нығайту және дамыту саласында бірыңғай стандарттардың жоқ екенін көрсетеді.
Бағдарға алынатын халықаралық құжаттар: Біріккен Ұлттар Ұйымының (бұдан әрі - БҰҰ) Адам құқықтарының жалпыға ортақ декларациясы (1948 ж.), Нәсілдік кемсітушіліктің барльіқ түрін жою туралы БҰҰ конвенциясы (1965 ж.), БҰҰ-ның азаматтық және саяси құқықтар туралы, экономикалық, әлеуметтік және мәдени құқықтар туралы халықаралық пактілері (1966 ж.), Ұлттық немесе этностық, діни және тілдік азшылық өкілдерінің құқықтары туралы БҰҰ декларациясы (1992 ж.), Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымы және Еуропа кеңесінің ұсынымдары.
Қазақстан әлеуметтік-мәдени және гуманитарлық даму саласында
180-нен астам халықаралық құжатты ратификациялады.
Қазақстанда енгізілген ЭЫДҰ елдері этносаясатының базалық жалпы бағыттары:
1. кемсітушілікке тыйым салу және заң алдындағы толық теңдік;
2. әсіресе, білім беру арқылы мәдениеттің әралуандылық рухын нығайту, сондай-ақ терроризм мен экстремизмді қандай да бір дінмен, мәдениетпен, этноспен ұштастыруға жол бермеу;
3. этностың өз мәдениетін пайдалану, өз дінін ұстану, ана тілінде сөйлеу құқығын қамтамасыз ету, зорлықпен ассимиляциялауға жол бермеу;
4. барльіқ этностың қоғамдық жұмыстарға қатысуы;
5. теле- және радиохабар таратуға этностар қолжетімділігін қамтамасыз ету, этнос тілдеріндегі БАҚ басылымдарына қолдау көрсету.
ЭЫДҰ елдерінде бірегейлік пен бірлік саласындағы мемлекеттік саясат нақты факторларға - меритократияға, кәсіби мемлекеттік аппараттың транспарентті жұмысына, заң үстемдігіне, тиімді экономикаға, мемлекеттің есеп беруіне, тұрмыс сапасына негізделеді.
Қазақстанда бұл жұмыс 100 нақты қадам: баршаға арналған қазіргі заманғы мемлекет Ұлт жоспарында көзделген.
Тұжырымдааманы іске асыру кезінде ЭЫДҰ елдерінің мынадай тәжірибелері енгізілетін болады:
1. үкіметтік емес ұйымдарды (бұдан әрі - ҮЕҰ) дамыту саласында - жобаларды, бағдарламаларды жария талқылау; қоғамдық мониторингті дамыту үшін интернет-технологияларын қолдану; ҮЕҰ-ға гранттық қолдау; қайырымдылықты дамыту;
2. білім беру саласында - үштұғырлы тіл негізіндегі оқыту әдісін енгізу; білім және өндірістік оқыту саласында тиімді оқыту технологияларын іске асыру;
3. жастар саясатын жетілдіру саласында - ЭЫДҰ-ға мүше елдердің тәжірибесі бойынша жастар кеңестерінің және жастардың ресурстық орталықтарының жұмысын жаңғырту; жыл сайынғы Қазақстан жастары баяндамасын қалыптастыру жөнінде халықаралық тәжірибені енгізу;
4. спорт саласында - саланың қазіргі кездегі ғылыми әлеуетін қалыптастыру; Қазақстанның халықаралық спорт ұйымдарымен байланысын одан әрі дамыту; балалармен және жастармен жұмыс әдістерін жетілдіру; спорттық резервті дайындау және дамыту; жоғары білім стандарттарына жаңа мамандықтарды енгізу.
Сонымен бірге, ЭЫДҰ елдерінің тәжірибесі мынадай жобаларға енгізіледі: мәдениет саясатын, медиа саланы; шет елдерде тұратын отандастар ұйымдарымен өзара іс-қимылды, сондай-ақ музейлерді жаңғырту; кино және теле жобалар жасау; ел ішінде және шет елдерде жалпыұлттық және өңірлік брендтерді қалыптастырып, ілгерілету; саламатты ұлт қалыптастыру; ұйыстырушы құндылықтарды зерттеу жөнінде халықаралық тәжірибе.
Тұжырымдааманы мақсаты мен міндеттеріне қол жеткізу үшін мынадай іске асыру жолдары қарастырылған:
Тұжырымдааманың жұмыс мынадай бағыттарда іске асырылатын болады.
1. Мәңгілік Ел жалпыұлттық патриоттық идеясы.
Мәңгілік Ел жалпыұлттық патриоттық идеясы құндылықтарын қоғамдық сана мен мәдениетте, мемлекеттік басқару, білім және тәрбие беру жүйелерінде орнықтыруды қамтамасыз ету.
2. Үлкен ел - үлкен отбасы жалпыұлттық жобасы.
Қазақстандық бірегейлік пен бірлікті нығайтуға, болашағы біртұтас ұлтты қалыптастыруға бағытталған әлеуметтік, ақпараттық және ғылыми жобалар кешенін іске асыру.
Басым жобалар: Ұрпақ+ балалар мен жасөспірімдердің мәдени ағарту жобасы; жалпыұлттық мерекелер күнтізбесін түзу; мемлекеттік рәміздерді пайдалану жүйесін жаңғырту; мәдени-туристік кластерлер мен этноауылдарды қалыптастыру жөнінде жекелеген өңірлердің табысты тәжірибесін одан әрі тарату; ҚХА қолдауымен қайырымдылық пен медиацияны, сондай-ақ қоғамдық бақылау институттары ретінде ҚХА Қоғамдық келісім кеңестерін дамыту; ҚХА-ны дамытудың жаңа тұжырымдаамасы.
Қайырымдылық қызметтің және қоғамдық бақылау мен медиация тетіктерін үйлестіруші болатын ҚХА-ны дамытудың жаңа бағыты жобаны іске асырудың нәтижесі болмақ.
3. Менің елім жалпыұлттық жобасы. Қазақстан Республикасының мәдениет саясатының, оның ішінде әдебиет, театр, музыка, хореография, орындаушылық және цирк өнері саласындағы саясаты тұжырымдаамасын жаңғырту көзделеді. 2025 жылға дейінгі дене шынықтыру мен спортты дамыту тұжырымдаамасын әзірлеу және іске асыру.
Мәңгілік Ел жалпыұлттық патриоттық идеясы негізінде отбасылық қатынастарды, моральдық-этикалық және рухани-адамгершілік құндылықтарды нығайтуға басым назар аударылатын болады.
Дүниежүзі қазақтары қауымдастығымен жұмыстың жаңа форматын енгізу көзделеді.
Қазақстан Республикасында ҮЕҰ-ны дамытудың жалпыұлттық жоспары қоғамды әлеуметтік жаңғырту шеңберінде мемлекет пен ҮЕҰ өзара іс-қимылының тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді.
Жалпыұлттық және өңірлік брендтерді қалыптастыру мен ілгерілету Қазақстанды әлемнің тануына, танымалдығының артуына ықпал ететін болады. Кең ауқымды Қазақстан энциклопедиясы интернет жобасы елдік анықтамалық және виртуалды қарым-қатынас алаңына айналады. Қазақстанның жетекші музейлері жұмысының форматын жаңғырту оларды қоғамдағы әлеуметтік оқиғалар орталығына айналдыруға мүмкіндік береді.
4. Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамы идеясын ілгерілету жөніндегі жалпыұлттық жоба. Жаһандық бәсекелестік жағдайындағы еңбек - әлеуметтік әл-ауқатқа қол жеткізудің басты факторы. Қазақстандықтардың жетістіктерінің тарихын ілгерілетуге және Еңбек адамының беделін арттыруға бағытталған арнайы жобалар іске асырылатын болады.
5. Нұрлы болашақ жалпыұлттық жобасы. Жобаның басты мақсаты - 2020 жылға дейінгі Мемлекеттік жастар саясаты тұжырымдаамасының екінші кезеңін іске асыру аясында мемлекет құрудың жаңа кезеңінде жастарды табысты түрде әлеуметтендіру және патриоттық тәрбиені жетілдіру.
Мәңгілік Ел жалпыұлттық патриоттық идеясының құндылықтарын оқу бағдарламаларына енгізу жас ұрпақты жаңа қазақстандық патриотизм рухында тәрбиелеуге мүмкіндік береді.
Үш тілде білім беруді енгізу мақсатында арнайы Жол картасы іске асырылатын болады, 2020 жылға дейінгі тілдерді қолдану мен дамыту, білім мен ғылымды дамыту жөніндегі мемлекеттік бағдарламалар жаңғыртылды, сондай-ақ үш тілде білім беруді ілгерілету жөніндегі ақпараттық іс-шаралар жоспары іске асырылды. Қазақстандық құндылықтарды зерттеу жөніндегі жалпыұлттық орталық құрылатын болады.
6. Болашағы біртұтас ұлтты ілгерілету жөніндегі жалпыұлттық ақпараттық жоба. Отандық бұқаралық ақпарат құралдарын жаңғырту және одан әрі дамыту жөніндегі жаңа тұжырымдаамалық тәсілдер енгізілетін болады, Болашағы біртұтас ұлт ақпараттық науқаны, Болашаққа 100 қадам медиажоспары іске асырылады.
100 нақты қадам: баршаға арналған қазіргі заманғы мемлекет ұлттық жоспарының барльіқ бағыттарының іске асырылу барысын медиа қолдау үшін 100kadam.kz сайты жұмыс істейді. Мәңгілік Ел арнаулы кешенді жоспары аясында тарих және тарихи тұлғалар, Қазақстан мәдениеті және елдің бүгінгі өмірі туралы кинокартиналар, телесериалдар мен хабарлар түсіру болжанады.
Тұжырымдааманы іске асыру кезеңдері.
1. 2015 - 2020 жылдар:
1. ҚХА туралы заңнаманы жетілдіру;
2. елдегі қоғамдық келісім кеңестерінің жүйелерін одан әрі дамыту;
3. ҚХА медиация жүйесін және ҚХА қайырымдылық жүйесін қалыптастыру;
4. қоғамдық бақылау жүйесін қалыптастыру;
5. заңнаманы жаңғырту және ҮЕҰ-ны мемлекеттік қолдаудың жаңа нысандарын (гранттар мен сыйлықтар) енгізу.
1. 2021 - 2025 жылдар:
1. білім беру жүйесін үш тілге көшіруді аяқтау;
2. ҮЕҰ-ның жергілікті басқаруға қатысуын кеңейту;
3. елде қоғамдық бақылау жүйесін қалыптастыруды жетілдіру;
4. Мәңгілік Ел құндылықтарын қоғам мәдениетінің негізі ретінде бекіту;
5. жаңа қазақстандық патриотизмді нығайту үшін жағдайлар жасау;
өскелең ұрпақтың бірегейлігі және оларды әлеуметтендіру саласының тетіктері мен инфрақұрылымын дамыту және нығайту Қазақстан
Тұжырымдааманы тиімді іске асыру Болашағы біртұтас ұлт тұжырымын жүйелі дамытуға ықпал ететін болады, Н.Ә. Назарбаев моделінің табысты ілгерілеуін және оның мызғымастығын қамтамасыз етеді.
Бірінші. Қоғам санасында Болашағы біртұтас ұлттың жаңа түсініктері мен базалық тұжырымдары қалыптасатын болады:
1. жалпыға ортақ мәдениет пен прогресс жолындағы ұлт;
2. зияткер ұлт;
3. еңбек және кәсіпқойлар ұлты;
4. инновациялық ұлт;
5. саламатты өмір салтын ұстанатын ұлт.
Екінші. Азаматтық қағидат негізіндегі қазақстандық бірегейлік пен бірлікті нығайтуда және дамытуда практикалық нәтижелерге қол жеткізілетін болады.
Мемлекеттік органдар мен ҚХА жұмысын жетілдіру саласында:
1. қазақстандық бірегейлік пен бірлікті нығайту және дамыту саласында барльіқ деңгейдегі мемлекеттік органдар мен азаматтық қоғам институттарының жұмысын үйлестіруші ретінде ҚХА-ның жаңа функциялық бағыттарын дамыту, қайырымдылықты үйлестіру, медиацияны және қоғамдық бақылауды дамыту;
2. барльіқ деңгейдегі мемлекеттік органдар мен азаматтық қоғам институттарының 100 нақты қадам: баршаға арналған қазіргі заманғы мемлекет Ұлт жоспарының Бірегейлік және бірлік бағытындағы іс-шараларды іске асыру бойынша ведомствоаралық үйлестіру және өзара іс-қимыл тетіктерін жасау;
3. орталық мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдардың қазақстандық бірегейлік пен бірлікті, қоғамдық келісімді нығайту және дамыту саласындағы қызметін мониторингтеудің, есеп беру және бақылаудың жаңа тетіктерін енгізу;
4. азаматтық қағидаттары мен болашағы біртұтас ұлттың негізі ретінде Мәңгілік Ел жалпыұлттық патриоттық идеясы құндылықтары негізінде қазақстандық бірегейлік пен бірлікті нығайту бойынша орталық мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдардың, азаматтық қоғамның жұмыс жүйесін жаңғырту;
5. қоғамдық келісім мен халық бірлігін нығайту жөніндегі институттардың жаңа инфрақұрылымын қалыптастыру.
Мәдениет, білім беру, жастар, отбасылық-демографиялық және гендерлік саясат саласында:
1. болашағы біртұтас ұлттың негізі ретінде жаңа қазақстандық патриотизмді қалыптастырудың негізгі тұжырымдары мен тәсілдерін ілгерілету;
2. ұлттың бәсекеге қабілеттілігін арттырудың басты шарты ретінде үштілділікті дамытудың инфрақұрылымы мен шарттарын жаңғырту;
3. жаңа қазақстандық патриотизм, қазақстандық бірегейлік пен бірлік қағидаттары негізінде білім беру және жастар саясаты саласындағы жұмысты жаңғырту;
4. отбасылық-демографиялық және гендерлік саясатты және оның отбасы институтын, ана мен бала құндылықтарын нығайту жөніндегі құндылық негізін жаңғырту;
5. экономика мен әлеуметтік еңбекпен қамту сегменттері ретінде мәдениетті, туризмді және спортты дамытудың жаңа стратегиялық тәсілдері;
6. бұқаралық дене шынықтыру мен спортты, саламатты өмір салтын танымал ету, ұлттық және олимпиадалық спорт түрлерін дамыту және халықаралық аренада еліміздің спорттағы жетістіктерін көбейту.
Қоғамдық келісімді, қазақстандық бірегейлік пен бірлікті одан әрі нығайту, Қазақстанның әлемнің дамыған 30 елінің қатарына табысты қосылуы үшін болашағы біртұтас ұлтты қалыптастыру Тұжырымдааманы іске асырудың басты нәтижесі болады [2, 12-16].
1.2 Мемлекеттік жастар саясатының негізгі мақсаты мен басымдықтары және Қазақстан Республикасының мемлекеттік жастар саясаты туралы заңы
Қазақстан Республикасының мемлекеттік жастар саясатының негізгі мақсаты - жастардың азаматтық, әлеуметтік дербес тұлғалық қалыптасуын жүзеге асыру үшін қажет құқықтық, экономикалық, ұйымдастырушылық жағдайларды жасау мен нығайту.
Алға қойған мақсаттарды жүзеге асыру жастар саясатының мына бағыттарына басылымдық беруді көздейді:
1. Жастар бойынша патриотизмді қалыптастыру, жастардың ізгілікті әрі рухани дамуы.
2. Еңбек, білім беру және денсаулық сақтау саласындағы жастардың әлеуметтік құқықтарын қамтамасыз ету.
3. Жастардың әлеуметтік - экономикалық қажеттіліктерін дербес жүзеге асыруына жағдай жасау.
4. Жастардың денесін шынықтырып, интеллектуалдық дамуына жағдай жасау.
5. Жастардың қоғамдық игі бастамаларын қолдау мен ынталандыру.
6. Қазақстандық жастарды халықаралық мәдени, экономикалық, ғылыми және білім беру процестеріне тарту.
Негізгі принциптері:
Мемлекеттік билік органдары тарапынан жастар саясатын қалыптастыру мен іске асыру мәселесінде біртұтас көзқарас қалыптастыру төмендегі басты қағидалар мүддесіне орай іске асырылуы қажет:
:: :: жастар мәселесіндегі демократиялық, жас азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын сақтау;
:: :: өркендеу мен жаңашылдық;
:: :: тұрақты негіздегі мақсатты, нақты әрі тиімді іс-қимыл;
:: :: жалпыға ортақтық - барльіқ жастарды жынысына, ұлтына, әлеуметтік жағдайына және діни ұстанымына қарамастан жаппай қамту;
:: :: жас шамасы мен әлеуметтік әртектілік проблемалары ескерілетін сараланған көзқарас;
:: :: жастардың әлеуметтік жағынан неғұрлым аз қорғалған бөлігін, соның ішінде, мүгедек балаларды, денсаулығы дімкәс балаларды, жетім балаларды, көп балалы, жағдайы нашар отбасыларындағы балаларды тікелей қорғау және қолдау.
Жастар саясатын қалыптастырудағы осы басты қағидалар заң - намалық және атқарушы биліктің орталық және жергілікті органдары тарапынан ескеріліп, олардың қызметтерін бағалаудың бір өлшеміне айналуы тиіс.
Осы принциптерді сақтау мемлекеттік жастар саясатында жүйелілікті қалыптастырып, біртұтас әрі нақты мағына береді және қажетті тарихи сабақтастықты қамтамасыз етеді, оның негізгі бағыттарын іске асыруда бірыңғай әдістемелік пен ұстаным жасауға мүмкіндік туғызады.
Негізгі бағыттары:
Мемлекеттік жастар саясатын жүзеге асырудың кезеңдік сипаттағы іс-қимылдары мынадай негізгі бағыттарды қарастырады:
1. Жастардың құқықтары мен бостандықтарының сақталуын қамтамасыз ету.
2. Білім, еңбек және жұмыспен қамту саласындағы кепілдіктермен қамтамасыз ету.
3. Жастардың кәсіптік, рухани және дене тәрбиесінің дамуына жағдай жасау.
4. Жас таланттарды қолдау мен шыңдау.
5. Жастарға әлеуметтік көмек көрсету мен қазіргі жағдайға бейімделу жүйесін қалыптастыру.
6. Балалар мен жастар бірлестіктерін дамытуға жәрдемдесу.
Жастардың құқықтары мен бостандықтарының сақталуын қамтамасыз ету. Мемлекеттік жастар саясаты Конституцияда және Қазақстан Республикасының аумағында қолданылатын өзге де нормативтік құқықтық актілерде бекітілген жас адамның, саяси, әлеуметтік-экономикалық, жеке құқықтары мен бостандықтарын толықтануға негізделеді.
Заңда белгіленген тәртіптен тыс жас азаматтың қайсыбір бостандықтары мен құқықтарына шектеулер енгізуге, өзге жастағы азаматтар міндеттерімен салыстырғанда қосымша міндеттер жүктеуге жол берілмейді.
18 жасқа (кәмелеттік жасқа) толмаған тұлғалар мемлекетгің айырықша қамқорлығында болуға тиіс. Бұл ретте мемлекет кәмілетке толмағандардың жастығына орай өз әрекеттеріне толыққанды баға бере алмайтындығын, мұның өзі олардың қосымша құқықтар мен заңдық жауапкершіліктер алу мүмкіндіктерін шектейтіндігін басшылыққа алады.
Кәмелетке толмағандардың құқықтары мен мүдделерін барынша тиімді қорғау мақсатында дамыған елдерде қолданылып жүрген ювеналдық Әділет жүйесін (мамандандырылған соттар, жасөспірімдерге арналған жазасын өтеу орындары т.б.) қалыптастыру қажет. Атқарушы билік жүйесінің барльіқ деңгейіндегі тиісті құрылымдар кәмелетке толмағандар арасындағы қылмыстың, бетімен кетушілік пен өзге де тәртіп бұзушылықтың алдын алу, жетім балалардың, ата-ана қамқорлығынсыз қалған балалар мен жартыкеш және сәтсіз отбасылардан шыққан балалардың құқықтары мен мүдделерін қорғау ауқымындағы кешенді шараларды үздіксіз жүзеге асырып отыруы тиіс. Ювеналдық Әділеттің қалыптасуы, жастарға арналған әлеуметтік қызмет мекемелерінің дамуы қоғам тұрақтылығын нығайтумен қатар, жастар ортасындағы түрлі шиеленісті төмендетіп, қоғамның жастар арасындағы құбылыстарға айтарлықтай белсенді ықпал етүіне мүмкіндік береді.
Жастардың құқықтары мен мүдделерін қорғау қоғамдағы жалпы құқықтық мәдениетті көтеруді, жастар бойына Қазақстанның мемлекеттік дамуына негіз қалайтын идеяларға, Конституцияға, заңдарға құрмет сезімін дарытуды көздейді.
Білім, еңбек және жұмыспен қамту саласындағы кепілдіктермен қамтамасыз ету. Мемлекет күш-жігерін біліммен, еңбекпен және жұмыспен қамту саласында кепілдік беруге бағыттайды. Бұл мемлекеттік органдардың меншік, ұйымдастырушылық-құқықтық нысанына қарамастан жеке ұйымдармен жетім балаларға, денсаулық мүмкіндігі шектеулі балаларға арналған оқу ұйымдарын бітірушілерді, оқуын тастап кеткен жасөспірімдерді; жазасын өтеу орнынан оралғандарды; сәтсіз отбасылардың жас азаматтарын; запасқа шыққан әскери қызметшілерді жұмысқа қабылдау туралы келісім-шарттарын жасасуын көздейді. Аталған нормалардың сақталуы, өз кезегінде, жастардың әлеуметтік жағынан аз қорғалған тобы үшін жұмыс орындарын құруға қатысты нормативтік-құқықтық базаны жасау мен жетілдіруді талап етеді.
Мемлекет, меншік нысанына қарамастан, ұйымдар мен кәсіпорындардың жас мамандарды жұмысқа алуы мен жұмыс орындарын өсіруге мүдделілігін арттыруда; оларды қайта дайындау мен өндірістік оқу тәжірибесінен өткізуде; елдің әлеуметтік-экономикалық дамуы басымдықтарын ескере отырып, жастарға кәсіби тұрғыдан бағдар беретін мемлекеттік жүйені дамытуда қосымша ынтаны кеңінен пайдаланатын болады.
Жастардың жеке тұлға ретінде қалыптасу басымдығы олардың шағын және орта бизнес саласына белсенді араласуын, жас кәсіпкерлерді, әсіресе, фермерлерді, селолық өндірісшілерді оқыту мен қолдауды көздейді.
Жастарды жұмыспен қамту саласында мемлекеттік сүйемелдеу саясатын, аймақтық ерекшеліктерді ескере отырып, белсенді түрде жүргізу керек.
Мемлекет жастар мен жас отбасылардың экономикалық ахуалын жақсарту мен табыс деңгейін көтеру, ұзақ мерзімді несие берудің кезеңдік жүйесін енгізу, басқа да экономикалық көмек түрлері арқылы білім алу мүмкіндігін кеңейту, іскерлік белсенділігін арттыру, тұрғын жайы мен үй шаруашылығын толыққанды жабдықтау үшін құқықтық, ұйымдастырушылық жағдай жасаудың барльіқ шараларын қолданатын болады. Оқушы жастарға кәсіби бағыт беретін, қазіргі талаптарға сәйкес жастарды уақытша және қосымша жұмыспен қамтитын жүйе жасалатын болады.
Жастардың кәсіптік, рухани және дене тәрбиесі дамуына жағдай жасау. Жастардың тән, жан саулығы - елдің стратегиялық қоры және оның қазіргі дамуының шешуші факторы. Жасөспірімдер мен жастардың бойында ізгілікті, рухани құндылықтарды қалыптастыру әлемдік, ұлттық мәдени құндылықтарды насихаттауға иек артып, жас шамасына қарай қарастырылуы тиіс. Жастарға тән құндылықтар сипаты жас азаматтың тағдыры мен тұрмыс жағдайының әркелкілігін, құндылықтар жайлы түсініктерінің сан алуандығын көрсетеді. Жастардың эстетикалық, ізгілікті талғамының қалыптасуына бұқаралық ақпарат құралдарының, әсіресе, электронды ақпарат құралдарының айтарлықтай ықпал ететінін ескеру қажет. Зорлық-зомбылықты, қатігездікті уағыздау жастардың мінез-құлқына жан-жақты қысым етіп, өмірді қабылдауы барысында сондай әдет-дағдыларды қалыптастырады. Дүлей күшке табынушылықты, шылымды, спиртті ішімдіктерді жарнамалауға шектеу қою - мемлекет алдындағы жас ұрпақты рухани сауықтырудың бірден-бір кезек күттірмейтін шаралары.
Ақпарат құралдарының, озық ойлы зиялы қауымның күш-жігері, тәрбиенің бағыттылығы қоғамда отансүйгіштік, іскерлік, үлкенді сыйлау, өзін қастерлей білу, жеке басы мен жақындары үшін жауапкершілікті сезіну сияқты қасиеттерді жоғары қоятын оңтайлы орта қалыптастыруға септігін тигізу қажет.
Жастардың төл мәдениеттен нәр алуы, еліміздің тарихи өткенін оқып-үйренуі, қоғамымыздағы достық ахуал мен бейбітшілікті, рухани келісімді нығайту жас ұрпақ бойында біздің ортақ Отанымызға - Қазақстан Республикасына деген мақтаныш сезімін қалыптастыруы тиіс.
Мемлекеттің күш-жігері мәдени инфрақұрылымды материалдық қамтамасыз етуге, білімінің мектептерден, студенттік оқу мекемелерінен тыс жастардың бос уақытын пайдалы өткізуге мүмкіндік жасайтын театр, кітапхана, спорт құрылғыларын қолдауға, оқу - әдіс-тәсілдемелік құралдарын, көркем әдебиеттер шығару, оқу орындарын компьютерлендіру, дене тәрбиесі мен спортты дамытудың мемлекеттік, аймақтық бағдарламаларын жасау, ізгілікті, рухани құндылықтарды, салауатты өмір салтын қалыптастыруға бағытталады. Жастарға рухани, патриоттық тәрбие беру ісінде мемлекеттік тілді оқып-үйренуге, қазақ тілін оқытып-үйретудің жаңа, тиімді тәсілдерін жасап, енгізуге ерекше мән берілетін болады.
Жастарды отаншылдық, рухани, адамгершілік тұрғыдан тәрбиелеу ісінде оларды діни экстремизм мен фанатизмнің залалды ықпалынан қорғау аса маңызды бағыт алуы шарт. Осы мақсатта жастар арасына діни-экстремистік көзқарастардың еніп кетуінен сақтау тетіктері жасалуы керек.
Жас таланттарды қолдау мен шыңдау. Мемлекет дарынды тұлғаның аса зор қоғамдық маңызын, олардың даму мүмкіндіктері ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz