Жоғары кернеуде ажыратқышсыз ықшамдалған сызба қолдану
КІРІСПЕ
Электр энергиясы энергияның ең ыңғайлы және арзан түрі болып табылады.
Электр энергиясының кеңінен таралуы оның оңай алынуына, түрленуіне және
алыс қашықтыққа беру мүмкіндігіне байланысты. Электрмен қамтамасыз ету
жүйесінде кішігірім электр стансалары - электр энергиясын түрлендіруге және
таратуға арналған электр қондырғылары үлкен рөл атқарады. Олар электрмен
қамтамасыз ету жүйесінде маңызды түйін болып табылады. Сондықтан кішігірім
электр стансаларының жұмысын қарастыру білімді маман даярлауда маңызды
кезең болып табылады.
Кішігірім электр стансаларды жобалауда типтік шешімдер, сызбалар және
элементтер пайдалануға тырысады, бұл кішігірім электр станса жабдықтарын
бірыңғайлауға және арзан қызмет күтімі мен арзан жобалау бағасына әкеледі.
Бірақ, іс жүзінде кішігірім электр стансаны жобалау кезінде орналасу
жерінің ерекшеліктерін және басқа да жағдайларды есепке алуға тура келеді.
Тексеріс талдаулары қалыптасқан трансформаторлар қуатына, кішігірім
электр стансадан қорек алатын тұтынушылар қуатына, сонымен қатар орнатылған
жабдықтардың жаңа кезең талаптарына сәйкес орнату үшін жүргізіледі.
Есептеуге салмақ есебін анықтау, электр аппараттарын таңдау,
трансформаторлар қуатын және санын таңдау, тарату жүйесінің есебі,
кішігірім электр станса тарату қондырғыларының ток жүретін бөліктерін және
сызбалар таңдау кіреді. Сонымен қатар, пайдаланылатын электрмен жабдықтау
сызбасының, кішігірім электр станса жабдықтарының қолайлылығы тексеріледі.
Осы мақсатта қуаттылық және токтың қысқа тұйықталу есебі орындалады.
Берілген жұмыста кішігірім электр станса жабдықтарының сенімді қызмет
атқаруы және осыған байланысты тұтынушыларды үздіксіз электр энергиясымен
қамтамасыз ету мүмкіндігі қарастырылады.
Электр жабдықтау жүйесінің қолайлы шешімі үшін бірнеше нұсқалардың
техника-экономикалық жағынан салыстыру жүргізіледі және бұлардан
экономикалық жағынан ең пайдалысы таңдалады (сенімділігі жағынан шамамен
бірдей нұсқалар салыстырылады).
Берілген жұмыстың мақсаты электрмен жабдықтау сызбасын кешенді
тексеру, кішігірім электр станса жабдықтарын жаңа кезең талаптарына сай
таңдау және олардың қызмет ету сенімділігін бағалау болып табылады.
Қазіргі кезде кішігірім электр станса жобалауда, біраз тәжірибе
жинаған өте көп инженер-техникалық қызметкерлері бар. Бірақ, техникадағы
қарқынды прогресс, жеке алғанда, энергетикада, жаңа жүйелі құрылыстарда
және жобалауда есепке алынуы қажет жаңа мәселелер мен сұрақтар туындайды.
Кішігірім электр станса электр қосылыстарының бас сызбасы, оның
толығымен техникалық сипаттамасын, ерекшеліктерін және барлық қасиеттерін
анықтайтын негізгі элементі болып табылады.
Оны салудың ажыратылмайтын бөлігі бас сызбаны таңдауда дәйектеме,
жабдықтар мен аппараттар параметрлерін таңдау және оларды сызбада тиімді
орналастыру, сол сияқты қорғау сұрақтарын, кішігірім электр стансасын
автоматтау және пайдалану қызметі дәрежесін шешу. Соңғы сұрақтар кішігірім
электр стансада пайдалану және жөндеу қызметкерлерінің болу немесе
болмауына тікелей әсерін тигізеді.
Кішігірім электр станса электр қосылыстарының бас сызбасының
экономикалық мақсаты ең аз шығын есебімен анықталады.
Кішігірім электр станса бас сызбасының үнемділігіне мынадай жағдайда
жетуге болады:
1. Жоғары кернеуде ажыратқышсыз ықшамдалған сызба қолдану.
2. Күрделі коммутациялық түзілімдерді құруды болдырмау.
3. Үшфазалы трансформаторларды қолдану.
Жоғарыда көрсетілгеннен, кішігірім электр станса электр қосылыстарының
бас сызбасын қанағаттандыратын негізгі талаптар мыналар болатынын көруге
болады:
электрмен жабдықтаудың сенімділігі, үнемділігі, электрберілісінің
тұрақтылығын сақтау.
Бүгінде комбинат ірі салалардың бірі болып саналады. Кәсіпорын
өнімдері екі мыңға жуық тұтынушылар алатын, тек қана елімізде емес, сонымен
қатар, шет елде де жақсы белгілі. Өнімдері дүниежүзінің жиырма еліне
жіберіледі.
Қазіргі кезде он бес желілер жұмыс жасайды, бірақ осындай қуатты
желілер қалыпты жұмыс жасауы үшін, оларды үздіксіз электрмен жабдықтау
қажет.
1 НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1.1 Объектінің қысқаша сипаттамасы
Комбинат екі кезекте жұмыс жасайды, бірінші кезекте технологиялық
циклдың үздіксіз болуы үшін қажет бірінші дәрежелі сенімді тұтынушылар
жұмыс жасайды.
Кәсіпорын жеті өндірістік цехтан тұрады, әрбір цех өнім өндірудің
технологиялық тізбегінде соңғы немесе аралық тобын құрайды.
Өндірістің технологиялық циклын электр энергиясымен үздіксіз
қоректендіру қажеттілігі, әрбір цехтың және оның тұтынушыларын жеке
алғанда, сенімділік дәрежесін анықтаудың негізгі себебі болып табылады.
Өнім өндіру процесінде бас механикалық цехына және металл өңдеу цехына
қысылған ауаны беруді қамтамасыз ететін, сығымдағыш стансасы маңызды рөл
атқарады. Сығымдағышта жұмыс жасайтын үйлесімді қозғалтқыштар 6 кВ
кернеумен қоректенеді, бұл төменгі вольтты қозғалтқыштармен салыстырғанда,
электр энергиясының жоғалуына қатысты, әлдеқайда үнемді.
Комбинаттың механикалық цехы бар.
Цех кірпіштен салынған, қабырғалары сыланып, ақталған, төбесі плитамен
жабылған, едені бетон, есіктері бар, терезелері біржақты, жүккөтергіштер
мен жүккөтергіш механизмдер жоқ.
Механикалық цехта пайдаланылады: дискілі ара, жону-центрлі станогы,
жоңғылау станогы.
Осыдан көруге болады: негізгі электр жарығын тұтынушылар
электрқозғалтқыштары, бірақ цехта электр энергиясын салыстырмалы түрде аз
мөлшерде пайдаланатын жарықтандыру тізбегі бар. Кәсіпорын аймағының
қоршаған ортасы қалыпты, ауада қияңқы қоспалар және шаң жоқ. Цех аймағында
жарылғыш заттар жоқ.
Цех II дәрежелі сенімділікпен ұзындығы 4 км кәбілді желімен КТП-ға
дейін жүргізілген 6 кВ кернеумен ГПП-дан қоректенеді. Қуатты
электрқабылдағыштары кернеуі 220 В жиілігі 50 Гц айналмалы ток желісінен
қоректенеді.
Курстық жоба тапсырмасы бойынша таңдауға ұсынылады: қорғау
аппараттарының түрі - сақтандырғыштар, автоматтар, жарық көзінің түрі –
қыздыру шамдары, топырақ түрі – кедергісі 10 Ом табиғи жерқосқышымен қара
топырақ.
Комбинаттың электрмен жабдықтау энергия жүйесі кішігірім электр
стансасынан темірбетон аралық және анкерлі металл тіреуіштерде маркасы АС-
95 мм2 кернеуі 110 кВ сымдардан орындалған екі әуе желісі бойынша жүзеге
асырылады. Желі ұзындығы 6,7 км. Жұмысшылар кезегінің саны – 2. Зауыттың
электр энергиясын тұтынушыларының 1, 2, 3 дәрежелі электрмен жабдықтау
сенімділігі бар. Цех қабырғалары секциялы блоктан құрастырылған. Комбинат
ауданы 3 км.
1.2 Сыртқы электрмен қамту сұлбасы
11010 кв шиналардағы жүктемелердің тәуліктік графикте, 11010 кВ
қосалқы станциясы тұтынушыларын электр энергиясымен қамту және көптеген
кішігірім ауылдарға тарату 1- ші категориялы сенімді тұтынушы болып
табылады.
Климаттық жағдайлар:
Қоршаған ортаның атмосферасының ластануы – 2-категория.
Қоршаған ортаның есепті температурасы:
минималды - 40 0С
максималды + 40 0С
орташажылдық + 5 0С
Көкмұздық кезіндегі температура + 4 0С;
Желдің жылдамдығы – 40 мсек;
Ағындық ( напор) жылдамдық – 64 кгм2
Қар шамылғысының қалыңдығы – 22 см
Жер қабаты ( суглинка) – ρ = 600 Ом·м
Жер қабатының тұздану түрі – сульфатты
Тұздану пайызы – 20-,5: 3,2 %
Жер асты суларының деңгейі – 3,2:4,4 м
Жер асты суларының тасығыштығы – тасымайды
Жылдағы көкмұздық күндердің саны – 10-15 күн
Жылдағы жазғы күндер саны – 210 күн
Жылдағы қысқы күндер саны – 155 күн
Жылдағы найзағайлы күндердің орташа ұзақтығы – 38 сағат
Қосалқы станция орнатылатын жерді жобалау кезінде және ашық тарату
құрылғыларыны (АТҚ) үшін жабық таңдау кезінде климаттық, атмосфералық
жағдай, міндетті түрде, қатерге алыну керек
1.3 Цехтағы электрлік жүктеменің есептелуі.
Қабылдағыш (электржөңдеу цех) ЭЖЦ айнымалы тоқпен 380220В кернеумен
және f=50Гц жиілікпен қоректенеді (цехтің жарықтану жүктемесімен және
күштік жүктеменің бірігіп қоректенуі ). ЭЖЦ қабылдағыш қорегі сенімділік
дәрежесі бойынша 2 және 3 категорияға жатады.
Цехтің барлық электр қабылдағыштары бірдей коэффициенті қолдануымен
топтық сипаттамма бойынша бөлінеді:
-(1 топ) электрлік жүктеменің айнымалы графигімен
-(2 топ) электрлік жүктеменің аз өзгеретін графигімен
Басты шығыстық мәні жүктеме есебін анықтау үшін электр энергия
қабылдағышының түрлері қызмет етеді. Олардың номинальды қуатты көрсетумен,
технологиялық құрылғы және механизм мәні, жұмыс режимі және фаза саны,
сондай-ақ алдағы есептеулерде осы цехтың электрлік жүктеме орталығын
анықтау үшін керек болады, жүктемені есептеу цех бөлімі бойынша
жүргізіледі.
Есептелген активті және реактивті жүктемесі 1 топта анықталады:
Рр=Км∙∑Рсм
(1.1)
Qp=Km∙∑Qсм
(1.2)
мұндағы: Рсм, - жүктелген аусымдағы 1 топ қабылдағышының суммалық
орташа активті қуаты.
Qсм – жүктелген аусымдағы 1 топ қабылдағышының суммалық сәйкесінше
орташа реактивті қуаты.
Km – максимум коэффициенті кестеде және қисықта табылады.
Мұнда жүктелген аусымдағы орташа активті және рекативті қуаттар келесі
формуламен анықталады:
Рсм=Ки∙Рном;
Qсм= Рсм∙tgφ;
Мұндағы - Ки – қолдану коэффициенті анықтамадан алынады.
tgφ – cosφ бойынша анықталады.
Анықтамадан алынғандандардың әрбірі үшін электр қабылдағыштың
сипаттамалық тобы қолданылады.
2 топтағы электр қабылдағыштың есептелген жүктемесі цех бойынша
анықталады:
Рр=∑Рсм;
Qp=∑Qсм;
Мұндағы - ∑Рсм- жүктелген аусымдағы 2 топ қабылдағышының суммалық
орташа активті қуаты.
∑Qсм – жүктелген аусымдағы 2 топ қабылдағышының суммалық сәйкесінше
орташа реактивті қуаты.
Жүктелген аусымдағы топтық қолдану коэффициенті бойынша Км биіктігі
қисық болып табылады, және nэ тобындағы электр қабылдағыштың эффективті
саны бойынша. Біркелкі қуатты электр қабылдағыш жұмыс режимі бойынша nэ
арқылы бірдей сандар түсіндіріледі.
Электр қабылдағыштың эффективті саны мына формуламен анықталады:
nэф= (1.3)
Шлак өндіру бөлім жүктеменің есебі:
1топ қабылдағышына жатады:
Метал өндеу станогы n=27 дана
мұндағы n – қабылдағыштар саны (дана)
Рн – орнатылған қуат, ПВ=100% жеткізілген, бір электр қабылдағыштың
және қуаттың ортақ суммасы.
РНодн =1,5÷13,12 кВт
(1.4)
РНобщ=221,62 кВт
Жүктелген аусымдағы орташа активті және реактивті қуаты келесі
формуламен анықтайды (2.3) және (2.4) :
Рсм= Ки∙Рн=0,16∙221,62=35,5 кВт
(1.5)
Qсм= Рсм∙ tgφ=35,5∙1,73=61,41 кВАр
1 топты қабылдағыштарға жатады:
Желдеткіштер
Желдеткіштер саны n= 3 дана, Рн – орнатылған қуат, бір электр
қабылдағыштың және қуаттың ортақ суммасы.
РНодн.=1,2÷3 кВт
РНобщ.=5,7 кВт
Жүктелген аусымдағы орташа активті және реактивті қуаты келесі
формуламен анықталады (2.3) және (2.4) :
Рсм= Ки∙Рн=0,65∙5,7=3,705 кВт
Qсм= Рсм∙ tgφ=3,705∙0,75=2,7 кВАр
Электр қабылдағыштың эффективті санын анықтаймыз nэф:
nэф=(Рном1*n1+Рном2*n2+...+Рном11*n11 )2(Р2ном1*n1+Р2ном2*n2+...+Р2ном11*n 1
1) (1.6)
Бұл формулаға сандық мәнді қоямыз:
nэф=(4,12*2+13,12*1+12,02*2+13,12*1 +9,82*3+2,32*3+2*10,87+4,12*4+1,5*1 )
2(4,122*6+13,122*2+12,022*2+9,822* 3+2,322*3+10,872*10+1,52*1)=29
Электр қабылдағыштың эффективті санын анықтаймыз nэф:
nэф=(Рном1*n1+Рном2*n2+...+Рном11*n11 )2(Р2ном1*n1+Р2ном2*n2+...+Р2ном11*n 11)(1.
7)
Бұл формулаға сандық мәнді қоямыз:
Ки==0,16 болғанда, nэф =29. Анықтама бойынша Км=1,46
1топтағы есептелген активті және реактивті жүктеме қуаты келесі
формуламен анықталады (2.1) және (2.2):
Рр= Км*=1,46*35,5=51,83кВт
Qр= Кiм*=1*61,44=61,44кВАр
2 топтағы барлық электр қабылдағыштардың есептелген жүктемесін цех
бойынша анықтаймыз (2.5) және (2.6):
Рр= =3,705кВт
Qр= =2,7кВАр
Дәнекерлеу бөлімінің жүктемесін есептеу
Дәнекерлеу бөлімінде орнатылған:
-іргелесіп дәнекерлеуге арналған машина
-дәнекерленген трансформатор
-желдеткіш.
1 топқа жатады:
Іргелесіп дәнекерлеуге арналған машина
Қуаты Рн=25кВт, саны n=1д
Дәнекерленген трансформатордың қуаты - Рн=32кВт, саны n=1д.
Дәнекерлеуші үстелі, Рн=0,8кВт, саны n=1д
Стационарлық және қозғалмалы қабылдағыштар қосылған, 3 фазалы желінің
фаза бойынша тең бөлінуі есептелуде 3 фазалы қабылдағыштар суммалық қуат
сияқты есептелінеді.
Жүктелген аусымдағы дәнекерлеуге арналған машиналардың орташа активті
және реактивті қуаты келесі формуламен анықталады :
Рсм1= Ки* Рн=0,35*25=8,75кВт
Qсм1= Рсм*tgφ=8,75*1,35=11,6кВАр
Жүктелген аусымдағы дәнекерленген трансформатордың активті және
реактивті қуаты келесі формуламен анықталады
Рсм2= Ки* Рн=0,3*32=9,6кВт
Qсм2= Рсм*tgφ=9,6*1,52=14,6кВАр
Жүктелген аусымдағы желдеткіштің орташа активті және реактивті қуаты
келесі формуламен анықталады
Рсм3= Ки* Рн=0,6*0,8=4,8кВт
Qсм3= Рсм*tgφ=4,8*1,17=5,6кВА
Жүктелген аусымдағы 1 топ қабылдағыштардың сәйкесінше суммалық орташа
активті және реактивті қуаты келесі формуламен анықтайды :
= Рсм1+ Рсм2+ Рсм3=8,75+9,6+4,8=23,15кВт
(1.8)
= Qсм1+ Qсм2+ Qсм3=11,6+14,6+5,6=31,8кВАр
Ки==23,1457,8=0,4 болғанда nэф=2
1.4 Электр жүктеменің графигі
Цехтың жарықтандыру қабылдағышының жүктемелік есебі келесі формуламен
есептелінеді:
Рро=Рно*Кс
(1.10)
мұндағы: Рно –жарықтандырғыштың орнатылған қуаты
Кс-сұраныс коэффициенті
Рно=Руд.о*F
мұндағы: Руд.о- цех едені ауданының салыстырмалық жүктемесі, Втм2
F- цех еденінің ауданы, м2
F=а*в=96,5*40=3860м2
Рно=Руд.о*F=15*3860=57,9кВт
(1.11)
Рро=Рно*Кс=57,9*0,95=55кВт
Цехтың күштік және жарықтандыру қабылдағышының толық қуаты.
Толық қуатты есептеу формуласы:
Sр=
мұндағы: Рр=(Км*)А+()Б- есептелген активті қуат.
Qр=( К'м*)А+()Б- есептелген реактивті қуат.
Цехтың активті қуатын есептеу формуласы:
Рр(по цеху)= *Км+ Км*+ Км*+ Км*+ Км*+
Км*+Км*+Км*
Рр(по цеху)= 55,55+48,27+16,23+19+87+6,14+15,74+ 6,755+7,6=233,145кВт
Qр (по цеху) = К'м*+ К'м*+ К'м*+ К'м*+
К'м*+ К'м*+ К'м*+ К'м*
Qр (по цеху) = 64,11+34,5+8,44+12,13+9,46+75,25+5, 841=213,131кВАр
Sр===358кВА
2 ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
2.1 Электр күшінің есебі
Электр күшін ток жүретін элементтерді (шин, кәбілдер, сымдар) таңдау
және тексеру үшін, қуаттық трансформаторлары мен түрлендіргіштердің өткізу
қабілеттілігін, сонымен қатар кернеудің толқуын, ауытқуын және жойылымын
есептеу үшін, қондырғыларды қорғап және орнын толтыру үшін анықтайды.
Кішігірім электр станса салмағы оған қосылған барлық
электрқабылдағыштары пайдаланатын қуатпен және электр желісіндегі
жойылыммен анықталады. Электрқабылдағыштардың жұмыс режімі олардың қызметі
мен пайдаланылуына байланысты, тұрақты болып қалмайды, түрлі сөтке
сағаттарында және жыл айларында өзгеріп отырады. Олар пайдаланатын электр
қуаты да өзгеріп отырады.
Электрқабылдағыштардың немесе электрқабылдағыштар тобының бір сөткеде
күшінің өзгеруін графикалық түрде көрсеткен ыңғайлы. Сөткелік график 1.1
суретте көрсетілген. Электр желілерінің экономикалық көрсеткіштері біршама
сым қималарын дұрыс таңдауға да байланысты. Қиманы анықтау үшін токтың
экономикалық тығыздығын jэк [3, (2.1 кестесі)] ұсынады.
Ең жоғарғы реактивті қуатты анықтаймыз:
Qmax = Pmax . tgφ ,
(2.1)
мұнда Pmax - ең жоғарғы пайдаланылатын қуат.
Qmax = 28000 . 0, 445 = 12, 460 (кВар)
Толық ең жоғарғы қуатты анықтаймыз:
Smax =
(2.2)
Smax =
Активті күштің графигінің ауданы бойынша сөткедегі активті энергия
шығынын анықтаймыз:
Wа.сут. = Ʃ Pi
(2.3)
Wа.сут. = 16600 . 8 + 28000 . 3 + 16600 . 2 + 28800 . 5 + 16600 . 6 =
605800(кВт.ч)
Сөткедегі орташа активті қуатты анықтаймыз:
Pср =
(2.4)
Pср =
Графикті толтыру коэффициентін анықтаймыз:
(2.5)
Графикті толтыру коэффициенті K г т қарастырылған уақыт ішінде
пайдаланылған электр энергия саны, күшті орнату барлық уақыт ішінде ең
жоғарғы болғандағы электр энергия санынан аз екенін көрсетеді.
2.2 Қуаттық трансформаторларының қуатын және санын таңдау
Қуаттық трансформаторларының қуатын және санын дұрыс таңдау, кішігірім
электр стансасында электрмен жабдықтау сызбасын тиімді құруда негізгі
сұрақтың бірі болып табылады. Қалыпты жағдайда трансформаторлар
кәсіпорынның барлық электрқабылдағыштарын қоректендіруді қамтамасыз етуі
қажет.
Трансформаторлар қуатын таңдау объектіні электрмен жабдықтау
салмағының есебінен, көп пайдаланылған сағат санынан, салмақтың өсу
қарқынынан, электр энергиясы бағасынан, трансформаторлардың шақтама артық
салмағынан алынып жүргізіледі.
Кәсіпорында I және II дәрежелі тұтынушылары бар болғандықтан, қоры
айқын емес және трансформаторлары бөлек жұмыс жасайтын қос трансформаторлы
кішігірім электр стансасын таңдаймыз.
Апаттық режімнен кейінгі, шақтама артық салмағын есепке ала отырып,
трансформаторлар қуатының келесі нұсқаларын қарастырайық.
1 нұсқа
Қуаттылығы 25 МВА екі трансформатор.
Ең көп сағаттағы трансформаторларды толтыру коэффициенті:
Kт.т = Sмах 2Sн ,
(2.6)
мұнда: Sмах – ең көп пайдаланылатын қуат, кВА,
Sн – трансформатордың номинальды қуаты, кВА.
Kт.т = 30634,62.25000 = 0,6
Апаттық кезеңнен кейін бір трансформатордың шақтама артық салмағы,
ұзақтығы 5 сөтке және сөткесіне 6 сағаттан артық емес болғанда, 140%-ға
дейін
1,4 . Sн 0,6 . Sмах
(2.7)
1,4*25 = 35 0,6*30634,6 = 16,380 (МВА),
бұл қолайлы (0,6 – 60% - I дәрежелі тұтынушыларға).
2 нұсқа
Қуаттылығы 16 МВА (1кесте) екі трансформатор
Kт.т = 30634,62.16000 = 1,9
Апаттық кезеңнен кейінгі шақтама артық салмақ:
1,4*16 = 22,4 1,9*30634,6 = 58,205 (МВА).
Таңдалған трансформаторлар қуаты (2*16 МВА) қалыпты жағдайда да,
апаттық жағдайда да кәсіпорынды электрмен жабдықтай алмайды.
Жоғарыда таңдалған 1 және 2 нұсқалардағы трансформаторлар қуаты (2*25
және 2*32 МВА) қалыпты жағдайда да, апаттық жағдайда да кәсіпорынды
электрмен жабдықтай алады.
Кесте 1-Трансформаторлардың тізбелік көрсеткіштері
Трансформатор, Жойылым, кВт Бос жүріс Кернеу
МВА тоғы, Iхх % к.з.,
Uкз %
∆Pхх ∆P кз
16 36 120 0,8 10,5
25 44 145 0,75 10,5
Егер трансформатордың салмақтық қабілеттілігі есепке алынбаса, онда
таңдалған анықталған қуаттылықты негізсіз көбейтуге болады, бірақ бұл
пайдасыз.
Трансформаторлардың таңдалған нұсқаларының техника-экономикалық есебін
жүргізейік.
Күрделі шығындар:
1 нұсқа 2*К = 2*6400 = 12800 (мың тенге)
2 нұсқа 2*К = 2*7300 = 14600 (мың тенге)
Трансформаторлар бағасы бағаның өсуін есепке ала отырып (өсу
коэффициенті 10-ға тең), кестесі бойынша анықталады.
Трансформаторда электр энергиясының жылдық жойылымы:
(2.8)
мұнда:
∆Pхх, ∆P кз, Iхх, Uкз - трансформаторлардың тізбелік көрсеткіштері
Кэ – реактивті қуаттың экономикалық эквиваленті
Тмах – ең көп салмақты пайдалану ұзақтығы.
(2.9)
τ – уақыт жойылымы, Тмах және cosφ анықталады,
τ = 7250;
Кз.т. - ең көп салмақта трансформаторды толтыру коэффициенті;
n – жұмыс жасайтын трансформаторлар саны;
С0 – бір кВт*сағ. электр энергиясының бағасы.
1 нұсқа
2 нұсқа
Тозу шығындары:
Са = 0,063*К
(2.10)
1 нұсқа
Са = 0,063*1280 = 80,64 (мың тенге)
2 нұсқа
Са = 0,063*1468 = 92,48 (мың тенге)
мұнда: 0,063 – кішігірім электр станса жабдықтарының тозу шығындары –
6,3%.
Жалпы пайдалану шығындары:
Сэ = Сn + Са
(2.11)
1 нұсқа
Сэ = 997,615 + 80,64 = 1078,255 (мың тенге)
2 нұсқа
Сэ = 936,788 + 92,48 = 1029,268 (мың тенге)
Кесте 2-Нұсқауларды салыстыру кестесі
Нұсқау Күрделі шығындар, Пайдалану шығындары,
мың тенге мың тенге
2*16 МВА 1280 1078,255
2*25 МВА 1468 1029,268
Бірінші нұсқауда күрделі шығындар, ал екінші нұсқауда пайдалану
шығындары аз болғандықтан, трансформатор таңдау үшін өтімділік мерзімін
анықтаймыз.
(2.12)
Өтімділік мерзімі 7 жылдан аз болғандықтан, пайдалану шығыны аз
нұсқаны қабылдаймыз, яғни қуаттылығы 25 МВА екі трансформатор.
2.3 Релелік қорғаныс
Қуаттық трансформаторды релелік қорғау деп, реледен және басқада
аппараттардан тұратын, электр тізбегінің зақымданған элементтерін автоматты
ажыратуды қамтамасыз ететін немесе сигналдық қондырғыны іске қосатын,
арнайы қондырғы.
Релелік қорғау келесі талаптарды қанағаттандыруы ... жалғасы
Электр энергиясы энергияның ең ыңғайлы және арзан түрі болып табылады.
Электр энергиясының кеңінен таралуы оның оңай алынуына, түрленуіне және
алыс қашықтыққа беру мүмкіндігіне байланысты. Электрмен қамтамасыз ету
жүйесінде кішігірім электр стансалары - электр энергиясын түрлендіруге және
таратуға арналған электр қондырғылары үлкен рөл атқарады. Олар электрмен
қамтамасыз ету жүйесінде маңызды түйін болып табылады. Сондықтан кішігірім
электр стансаларының жұмысын қарастыру білімді маман даярлауда маңызды
кезең болып табылады.
Кішігірім электр стансаларды жобалауда типтік шешімдер, сызбалар және
элементтер пайдалануға тырысады, бұл кішігірім электр станса жабдықтарын
бірыңғайлауға және арзан қызмет күтімі мен арзан жобалау бағасына әкеледі.
Бірақ, іс жүзінде кішігірім электр стансаны жобалау кезінде орналасу
жерінің ерекшеліктерін және басқа да жағдайларды есепке алуға тура келеді.
Тексеріс талдаулары қалыптасқан трансформаторлар қуатына, кішігірім
электр стансадан қорек алатын тұтынушылар қуатына, сонымен қатар орнатылған
жабдықтардың жаңа кезең талаптарына сәйкес орнату үшін жүргізіледі.
Есептеуге салмақ есебін анықтау, электр аппараттарын таңдау,
трансформаторлар қуатын және санын таңдау, тарату жүйесінің есебі,
кішігірім электр станса тарату қондырғыларының ток жүретін бөліктерін және
сызбалар таңдау кіреді. Сонымен қатар, пайдаланылатын электрмен жабдықтау
сызбасының, кішігірім электр станса жабдықтарының қолайлылығы тексеріледі.
Осы мақсатта қуаттылық және токтың қысқа тұйықталу есебі орындалады.
Берілген жұмыста кішігірім электр станса жабдықтарының сенімді қызмет
атқаруы және осыған байланысты тұтынушыларды үздіксіз электр энергиясымен
қамтамасыз ету мүмкіндігі қарастырылады.
Электр жабдықтау жүйесінің қолайлы шешімі үшін бірнеше нұсқалардың
техника-экономикалық жағынан салыстыру жүргізіледі және бұлардан
экономикалық жағынан ең пайдалысы таңдалады (сенімділігі жағынан шамамен
бірдей нұсқалар салыстырылады).
Берілген жұмыстың мақсаты электрмен жабдықтау сызбасын кешенді
тексеру, кішігірім электр станса жабдықтарын жаңа кезең талаптарына сай
таңдау және олардың қызмет ету сенімділігін бағалау болып табылады.
Қазіргі кезде кішігірім электр станса жобалауда, біраз тәжірибе
жинаған өте көп инженер-техникалық қызметкерлері бар. Бірақ, техникадағы
қарқынды прогресс, жеке алғанда, энергетикада, жаңа жүйелі құрылыстарда
және жобалауда есепке алынуы қажет жаңа мәселелер мен сұрақтар туындайды.
Кішігірім электр станса электр қосылыстарының бас сызбасы, оның
толығымен техникалық сипаттамасын, ерекшеліктерін және барлық қасиеттерін
анықтайтын негізгі элементі болып табылады.
Оны салудың ажыратылмайтын бөлігі бас сызбаны таңдауда дәйектеме,
жабдықтар мен аппараттар параметрлерін таңдау және оларды сызбада тиімді
орналастыру, сол сияқты қорғау сұрақтарын, кішігірім электр стансасын
автоматтау және пайдалану қызметі дәрежесін шешу. Соңғы сұрақтар кішігірім
электр стансада пайдалану және жөндеу қызметкерлерінің болу немесе
болмауына тікелей әсерін тигізеді.
Кішігірім электр станса электр қосылыстарының бас сызбасының
экономикалық мақсаты ең аз шығын есебімен анықталады.
Кішігірім электр станса бас сызбасының үнемділігіне мынадай жағдайда
жетуге болады:
1. Жоғары кернеуде ажыратқышсыз ықшамдалған сызба қолдану.
2. Күрделі коммутациялық түзілімдерді құруды болдырмау.
3. Үшфазалы трансформаторларды қолдану.
Жоғарыда көрсетілгеннен, кішігірім электр станса электр қосылыстарының
бас сызбасын қанағаттандыратын негізгі талаптар мыналар болатынын көруге
болады:
электрмен жабдықтаудың сенімділігі, үнемділігі, электрберілісінің
тұрақтылығын сақтау.
Бүгінде комбинат ірі салалардың бірі болып саналады. Кәсіпорын
өнімдері екі мыңға жуық тұтынушылар алатын, тек қана елімізде емес, сонымен
қатар, шет елде де жақсы белгілі. Өнімдері дүниежүзінің жиырма еліне
жіберіледі.
Қазіргі кезде он бес желілер жұмыс жасайды, бірақ осындай қуатты
желілер қалыпты жұмыс жасауы үшін, оларды үздіксіз электрмен жабдықтау
қажет.
1 НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1.1 Объектінің қысқаша сипаттамасы
Комбинат екі кезекте жұмыс жасайды, бірінші кезекте технологиялық
циклдың үздіксіз болуы үшін қажет бірінші дәрежелі сенімді тұтынушылар
жұмыс жасайды.
Кәсіпорын жеті өндірістік цехтан тұрады, әрбір цех өнім өндірудің
технологиялық тізбегінде соңғы немесе аралық тобын құрайды.
Өндірістің технологиялық циклын электр энергиясымен үздіксіз
қоректендіру қажеттілігі, әрбір цехтың және оның тұтынушыларын жеке
алғанда, сенімділік дәрежесін анықтаудың негізгі себебі болып табылады.
Өнім өндіру процесінде бас механикалық цехына және металл өңдеу цехына
қысылған ауаны беруді қамтамасыз ететін, сығымдағыш стансасы маңызды рөл
атқарады. Сығымдағышта жұмыс жасайтын үйлесімді қозғалтқыштар 6 кВ
кернеумен қоректенеді, бұл төменгі вольтты қозғалтқыштармен салыстырғанда,
электр энергиясының жоғалуына қатысты, әлдеқайда үнемді.
Комбинаттың механикалық цехы бар.
Цех кірпіштен салынған, қабырғалары сыланып, ақталған, төбесі плитамен
жабылған, едені бетон, есіктері бар, терезелері біржақты, жүккөтергіштер
мен жүккөтергіш механизмдер жоқ.
Механикалық цехта пайдаланылады: дискілі ара, жону-центрлі станогы,
жоңғылау станогы.
Осыдан көруге болады: негізгі электр жарығын тұтынушылар
электрқозғалтқыштары, бірақ цехта электр энергиясын салыстырмалы түрде аз
мөлшерде пайдаланатын жарықтандыру тізбегі бар. Кәсіпорын аймағының
қоршаған ортасы қалыпты, ауада қияңқы қоспалар және шаң жоқ. Цех аймағында
жарылғыш заттар жоқ.
Цех II дәрежелі сенімділікпен ұзындығы 4 км кәбілді желімен КТП-ға
дейін жүргізілген 6 кВ кернеумен ГПП-дан қоректенеді. Қуатты
электрқабылдағыштары кернеуі 220 В жиілігі 50 Гц айналмалы ток желісінен
қоректенеді.
Курстық жоба тапсырмасы бойынша таңдауға ұсынылады: қорғау
аппараттарының түрі - сақтандырғыштар, автоматтар, жарық көзінің түрі –
қыздыру шамдары, топырақ түрі – кедергісі 10 Ом табиғи жерқосқышымен қара
топырақ.
Комбинаттың электрмен жабдықтау энергия жүйесі кішігірім электр
стансасынан темірбетон аралық және анкерлі металл тіреуіштерде маркасы АС-
95 мм2 кернеуі 110 кВ сымдардан орындалған екі әуе желісі бойынша жүзеге
асырылады. Желі ұзындығы 6,7 км. Жұмысшылар кезегінің саны – 2. Зауыттың
электр энергиясын тұтынушыларының 1, 2, 3 дәрежелі электрмен жабдықтау
сенімділігі бар. Цех қабырғалары секциялы блоктан құрастырылған. Комбинат
ауданы 3 км.
1.2 Сыртқы электрмен қамту сұлбасы
11010 кв шиналардағы жүктемелердің тәуліктік графикте, 11010 кВ
қосалқы станциясы тұтынушыларын электр энергиясымен қамту және көптеген
кішігірім ауылдарға тарату 1- ші категориялы сенімді тұтынушы болып
табылады.
Климаттық жағдайлар:
Қоршаған ортаның атмосферасының ластануы – 2-категория.
Қоршаған ортаның есепті температурасы:
минималды - 40 0С
максималды + 40 0С
орташажылдық + 5 0С
Көкмұздық кезіндегі температура + 4 0С;
Желдің жылдамдығы – 40 мсек;
Ағындық ( напор) жылдамдық – 64 кгм2
Қар шамылғысының қалыңдығы – 22 см
Жер қабаты ( суглинка) – ρ = 600 Ом·м
Жер қабатының тұздану түрі – сульфатты
Тұздану пайызы – 20-,5: 3,2 %
Жер асты суларының деңгейі – 3,2:4,4 м
Жер асты суларының тасығыштығы – тасымайды
Жылдағы көкмұздық күндердің саны – 10-15 күн
Жылдағы жазғы күндер саны – 210 күн
Жылдағы қысқы күндер саны – 155 күн
Жылдағы найзағайлы күндердің орташа ұзақтығы – 38 сағат
Қосалқы станция орнатылатын жерді жобалау кезінде және ашық тарату
құрылғыларыны (АТҚ) үшін жабық таңдау кезінде климаттық, атмосфералық
жағдай, міндетті түрде, қатерге алыну керек
1.3 Цехтағы электрлік жүктеменің есептелуі.
Қабылдағыш (электржөңдеу цех) ЭЖЦ айнымалы тоқпен 380220В кернеумен
және f=50Гц жиілікпен қоректенеді (цехтің жарықтану жүктемесімен және
күштік жүктеменің бірігіп қоректенуі ). ЭЖЦ қабылдағыш қорегі сенімділік
дәрежесі бойынша 2 және 3 категорияға жатады.
Цехтің барлық электр қабылдағыштары бірдей коэффициенті қолдануымен
топтық сипаттамма бойынша бөлінеді:
-(1 топ) электрлік жүктеменің айнымалы графигімен
-(2 топ) электрлік жүктеменің аз өзгеретін графигімен
Басты шығыстық мәні жүктеме есебін анықтау үшін электр энергия
қабылдағышының түрлері қызмет етеді. Олардың номинальды қуатты көрсетумен,
технологиялық құрылғы және механизм мәні, жұмыс режимі және фаза саны,
сондай-ақ алдағы есептеулерде осы цехтың электрлік жүктеме орталығын
анықтау үшін керек болады, жүктемені есептеу цех бөлімі бойынша
жүргізіледі.
Есептелген активті және реактивті жүктемесі 1 топта анықталады:
Рр=Км∙∑Рсм
(1.1)
Qp=Km∙∑Qсм
(1.2)
мұндағы: Рсм, - жүктелген аусымдағы 1 топ қабылдағышының суммалық
орташа активті қуаты.
Qсм – жүктелген аусымдағы 1 топ қабылдағышының суммалық сәйкесінше
орташа реактивті қуаты.
Km – максимум коэффициенті кестеде және қисықта табылады.
Мұнда жүктелген аусымдағы орташа активті және рекативті қуаттар келесі
формуламен анықталады:
Рсм=Ки∙Рном;
Qсм= Рсм∙tgφ;
Мұндағы - Ки – қолдану коэффициенті анықтамадан алынады.
tgφ – cosφ бойынша анықталады.
Анықтамадан алынғандандардың әрбірі үшін электр қабылдағыштың
сипаттамалық тобы қолданылады.
2 топтағы электр қабылдағыштың есептелген жүктемесі цех бойынша
анықталады:
Рр=∑Рсм;
Qp=∑Qсм;
Мұндағы - ∑Рсм- жүктелген аусымдағы 2 топ қабылдағышының суммалық
орташа активті қуаты.
∑Qсм – жүктелген аусымдағы 2 топ қабылдағышының суммалық сәйкесінше
орташа реактивті қуаты.
Жүктелген аусымдағы топтық қолдану коэффициенті бойынша Км биіктігі
қисық болып табылады, және nэ тобындағы электр қабылдағыштың эффективті
саны бойынша. Біркелкі қуатты электр қабылдағыш жұмыс режимі бойынша nэ
арқылы бірдей сандар түсіндіріледі.
Электр қабылдағыштың эффективті саны мына формуламен анықталады:
nэф= (1.3)
Шлак өндіру бөлім жүктеменің есебі:
1топ қабылдағышына жатады:
Метал өндеу станогы n=27 дана
мұндағы n – қабылдағыштар саны (дана)
Рн – орнатылған қуат, ПВ=100% жеткізілген, бір электр қабылдағыштың
және қуаттың ортақ суммасы.
РНодн =1,5÷13,12 кВт
(1.4)
РНобщ=221,62 кВт
Жүктелген аусымдағы орташа активті және реактивті қуаты келесі
формуламен анықтайды (2.3) және (2.4) :
Рсм= Ки∙Рн=0,16∙221,62=35,5 кВт
(1.5)
Qсм= Рсм∙ tgφ=35,5∙1,73=61,41 кВАр
1 топты қабылдағыштарға жатады:
Желдеткіштер
Желдеткіштер саны n= 3 дана, Рн – орнатылған қуат, бір электр
қабылдағыштың және қуаттың ортақ суммасы.
РНодн.=1,2÷3 кВт
РНобщ.=5,7 кВт
Жүктелген аусымдағы орташа активті және реактивті қуаты келесі
формуламен анықталады (2.3) және (2.4) :
Рсм= Ки∙Рн=0,65∙5,7=3,705 кВт
Qсм= Рсм∙ tgφ=3,705∙0,75=2,7 кВАр
Электр қабылдағыштың эффективті санын анықтаймыз nэф:
nэф=(Рном1*n1+Рном2*n2+...+Рном11*n11 )2(Р2ном1*n1+Р2ном2*n2+...+Р2ном11*n 1
1) (1.6)
Бұл формулаға сандық мәнді қоямыз:
nэф=(4,12*2+13,12*1+12,02*2+13,12*1 +9,82*3+2,32*3+2*10,87+4,12*4+1,5*1 )
2(4,122*6+13,122*2+12,022*2+9,822* 3+2,322*3+10,872*10+1,52*1)=29
Электр қабылдағыштың эффективті санын анықтаймыз nэф:
nэф=(Рном1*n1+Рном2*n2+...+Рном11*n11 )2(Р2ном1*n1+Р2ном2*n2+...+Р2ном11*n 11)(1.
7)
Бұл формулаға сандық мәнді қоямыз:
Ки==0,16 болғанда, nэф =29. Анықтама бойынша Км=1,46
1топтағы есептелген активті және реактивті жүктеме қуаты келесі
формуламен анықталады (2.1) және (2.2):
Рр= Км*=1,46*35,5=51,83кВт
Qр= Кiм*=1*61,44=61,44кВАр
2 топтағы барлық электр қабылдағыштардың есептелген жүктемесін цех
бойынша анықтаймыз (2.5) және (2.6):
Рр= =3,705кВт
Qр= =2,7кВАр
Дәнекерлеу бөлімінің жүктемесін есептеу
Дәнекерлеу бөлімінде орнатылған:
-іргелесіп дәнекерлеуге арналған машина
-дәнекерленген трансформатор
-желдеткіш.
1 топқа жатады:
Іргелесіп дәнекерлеуге арналған машина
Қуаты Рн=25кВт, саны n=1д
Дәнекерленген трансформатордың қуаты - Рн=32кВт, саны n=1д.
Дәнекерлеуші үстелі, Рн=0,8кВт, саны n=1д
Стационарлық және қозғалмалы қабылдағыштар қосылған, 3 фазалы желінің
фаза бойынша тең бөлінуі есептелуде 3 фазалы қабылдағыштар суммалық қуат
сияқты есептелінеді.
Жүктелген аусымдағы дәнекерлеуге арналған машиналардың орташа активті
және реактивті қуаты келесі формуламен анықталады :
Рсм1= Ки* Рн=0,35*25=8,75кВт
Qсм1= Рсм*tgφ=8,75*1,35=11,6кВАр
Жүктелген аусымдағы дәнекерленген трансформатордың активті және
реактивті қуаты келесі формуламен анықталады
Рсм2= Ки* Рн=0,3*32=9,6кВт
Qсм2= Рсм*tgφ=9,6*1,52=14,6кВАр
Жүктелген аусымдағы желдеткіштің орташа активті және реактивті қуаты
келесі формуламен анықталады
Рсм3= Ки* Рн=0,6*0,8=4,8кВт
Qсм3= Рсм*tgφ=4,8*1,17=5,6кВА
Жүктелген аусымдағы 1 топ қабылдағыштардың сәйкесінше суммалық орташа
активті және реактивті қуаты келесі формуламен анықтайды :
= Рсм1+ Рсм2+ Рсм3=8,75+9,6+4,8=23,15кВт
(1.8)
= Qсм1+ Qсм2+ Qсм3=11,6+14,6+5,6=31,8кВАр
Ки==23,1457,8=0,4 болғанда nэф=2
1.4 Электр жүктеменің графигі
Цехтың жарықтандыру қабылдағышының жүктемелік есебі келесі формуламен
есептелінеді:
Рро=Рно*Кс
(1.10)
мұндағы: Рно –жарықтандырғыштың орнатылған қуаты
Кс-сұраныс коэффициенті
Рно=Руд.о*F
мұндағы: Руд.о- цех едені ауданының салыстырмалық жүктемесі, Втм2
F- цех еденінің ауданы, м2
F=а*в=96,5*40=3860м2
Рно=Руд.о*F=15*3860=57,9кВт
(1.11)
Рро=Рно*Кс=57,9*0,95=55кВт
Цехтың күштік және жарықтандыру қабылдағышының толық қуаты.
Толық қуатты есептеу формуласы:
Sр=
мұндағы: Рр=(Км*)А+()Б- есептелген активті қуат.
Qр=( К'м*)А+()Б- есептелген реактивті қуат.
Цехтың активті қуатын есептеу формуласы:
Рр(по цеху)= *Км+ Км*+ Км*+ Км*+ Км*+
Км*+Км*+Км*
Рр(по цеху)= 55,55+48,27+16,23+19+87+6,14+15,74+ 6,755+7,6=233,145кВт
Qр (по цеху) = К'м*+ К'м*+ К'м*+ К'м*+
К'м*+ К'м*+ К'м*+ К'м*
Qр (по цеху) = 64,11+34,5+8,44+12,13+9,46+75,25+5, 841=213,131кВАр
Sр===358кВА
2 ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
2.1 Электр күшінің есебі
Электр күшін ток жүретін элементтерді (шин, кәбілдер, сымдар) таңдау
және тексеру үшін, қуаттық трансформаторлары мен түрлендіргіштердің өткізу
қабілеттілігін, сонымен қатар кернеудің толқуын, ауытқуын және жойылымын
есептеу үшін, қондырғыларды қорғап және орнын толтыру үшін анықтайды.
Кішігірім электр станса салмағы оған қосылған барлық
электрқабылдағыштары пайдаланатын қуатпен және электр желісіндегі
жойылыммен анықталады. Электрқабылдағыштардың жұмыс режімі олардың қызметі
мен пайдаланылуына байланысты, тұрақты болып қалмайды, түрлі сөтке
сағаттарында және жыл айларында өзгеріп отырады. Олар пайдаланатын электр
қуаты да өзгеріп отырады.
Электрқабылдағыштардың немесе электрқабылдағыштар тобының бір сөткеде
күшінің өзгеруін графикалық түрде көрсеткен ыңғайлы. Сөткелік график 1.1
суретте көрсетілген. Электр желілерінің экономикалық көрсеткіштері біршама
сым қималарын дұрыс таңдауға да байланысты. Қиманы анықтау үшін токтың
экономикалық тығыздығын jэк [3, (2.1 кестесі)] ұсынады.
Ең жоғарғы реактивті қуатты анықтаймыз:
Qmax = Pmax . tgφ ,
(2.1)
мұнда Pmax - ең жоғарғы пайдаланылатын қуат.
Qmax = 28000 . 0, 445 = 12, 460 (кВар)
Толық ең жоғарғы қуатты анықтаймыз:
Smax =
(2.2)
Smax =
Активті күштің графигінің ауданы бойынша сөткедегі активті энергия
шығынын анықтаймыз:
Wа.сут. = Ʃ Pi
(2.3)
Wа.сут. = 16600 . 8 + 28000 . 3 + 16600 . 2 + 28800 . 5 + 16600 . 6 =
605800(кВт.ч)
Сөткедегі орташа активті қуатты анықтаймыз:
Pср =
(2.4)
Pср =
Графикті толтыру коэффициентін анықтаймыз:
(2.5)
Графикті толтыру коэффициенті K г т қарастырылған уақыт ішінде
пайдаланылған электр энергия саны, күшті орнату барлық уақыт ішінде ең
жоғарғы болғандағы электр энергия санынан аз екенін көрсетеді.
2.2 Қуаттық трансформаторларының қуатын және санын таңдау
Қуаттық трансформаторларының қуатын және санын дұрыс таңдау, кішігірім
электр стансасында электрмен жабдықтау сызбасын тиімді құруда негізгі
сұрақтың бірі болып табылады. Қалыпты жағдайда трансформаторлар
кәсіпорынның барлық электрқабылдағыштарын қоректендіруді қамтамасыз етуі
қажет.
Трансформаторлар қуатын таңдау объектіні электрмен жабдықтау
салмағының есебінен, көп пайдаланылған сағат санынан, салмақтың өсу
қарқынынан, электр энергиясы бағасынан, трансформаторлардың шақтама артық
салмағынан алынып жүргізіледі.
Кәсіпорында I және II дәрежелі тұтынушылары бар болғандықтан, қоры
айқын емес және трансформаторлары бөлек жұмыс жасайтын қос трансформаторлы
кішігірім электр стансасын таңдаймыз.
Апаттық режімнен кейінгі, шақтама артық салмағын есепке ала отырып,
трансформаторлар қуатының келесі нұсқаларын қарастырайық.
1 нұсқа
Қуаттылығы 25 МВА екі трансформатор.
Ең көп сағаттағы трансформаторларды толтыру коэффициенті:
Kт.т = Sмах 2Sн ,
(2.6)
мұнда: Sмах – ең көп пайдаланылатын қуат, кВА,
Sн – трансформатордың номинальды қуаты, кВА.
Kт.т = 30634,62.25000 = 0,6
Апаттық кезеңнен кейін бір трансформатордың шақтама артық салмағы,
ұзақтығы 5 сөтке және сөткесіне 6 сағаттан артық емес болғанда, 140%-ға
дейін
1,4 . Sн 0,6 . Sмах
(2.7)
1,4*25 = 35 0,6*30634,6 = 16,380 (МВА),
бұл қолайлы (0,6 – 60% - I дәрежелі тұтынушыларға).
2 нұсқа
Қуаттылығы 16 МВА (1кесте) екі трансформатор
Kт.т = 30634,62.16000 = 1,9
Апаттық кезеңнен кейінгі шақтама артық салмақ:
1,4*16 = 22,4 1,9*30634,6 = 58,205 (МВА).
Таңдалған трансформаторлар қуаты (2*16 МВА) қалыпты жағдайда да,
апаттық жағдайда да кәсіпорынды электрмен жабдықтай алмайды.
Жоғарыда таңдалған 1 және 2 нұсқалардағы трансформаторлар қуаты (2*25
және 2*32 МВА) қалыпты жағдайда да, апаттық жағдайда да кәсіпорынды
электрмен жабдықтай алады.
Кесте 1-Трансформаторлардың тізбелік көрсеткіштері
Трансформатор, Жойылым, кВт Бос жүріс Кернеу
МВА тоғы, Iхх % к.з.,
Uкз %
∆Pхх ∆P кз
16 36 120 0,8 10,5
25 44 145 0,75 10,5
Егер трансформатордың салмақтық қабілеттілігі есепке алынбаса, онда
таңдалған анықталған қуаттылықты негізсіз көбейтуге болады, бірақ бұл
пайдасыз.
Трансформаторлардың таңдалған нұсқаларының техника-экономикалық есебін
жүргізейік.
Күрделі шығындар:
1 нұсқа 2*К = 2*6400 = 12800 (мың тенге)
2 нұсқа 2*К = 2*7300 = 14600 (мың тенге)
Трансформаторлар бағасы бағаның өсуін есепке ала отырып (өсу
коэффициенті 10-ға тең), кестесі бойынша анықталады.
Трансформаторда электр энергиясының жылдық жойылымы:
(2.8)
мұнда:
∆Pхх, ∆P кз, Iхх, Uкз - трансформаторлардың тізбелік көрсеткіштері
Кэ – реактивті қуаттың экономикалық эквиваленті
Тмах – ең көп салмақты пайдалану ұзақтығы.
(2.9)
τ – уақыт жойылымы, Тмах және cosφ анықталады,
τ = 7250;
Кз.т. - ең көп салмақта трансформаторды толтыру коэффициенті;
n – жұмыс жасайтын трансформаторлар саны;
С0 – бір кВт*сағ. электр энергиясының бағасы.
1 нұсқа
2 нұсқа
Тозу шығындары:
Са = 0,063*К
(2.10)
1 нұсқа
Са = 0,063*1280 = 80,64 (мың тенге)
2 нұсқа
Са = 0,063*1468 = 92,48 (мың тенге)
мұнда: 0,063 – кішігірім электр станса жабдықтарының тозу шығындары –
6,3%.
Жалпы пайдалану шығындары:
Сэ = Сn + Са
(2.11)
1 нұсқа
Сэ = 997,615 + 80,64 = 1078,255 (мың тенге)
2 нұсқа
Сэ = 936,788 + 92,48 = 1029,268 (мың тенге)
Кесте 2-Нұсқауларды салыстыру кестесі
Нұсқау Күрделі шығындар, Пайдалану шығындары,
мың тенге мың тенге
2*16 МВА 1280 1078,255
2*25 МВА 1468 1029,268
Бірінші нұсқауда күрделі шығындар, ал екінші нұсқауда пайдалану
шығындары аз болғандықтан, трансформатор таңдау үшін өтімділік мерзімін
анықтаймыз.
(2.12)
Өтімділік мерзімі 7 жылдан аз болғандықтан, пайдалану шығыны аз
нұсқаны қабылдаймыз, яғни қуаттылығы 25 МВА екі трансформатор.
2.3 Релелік қорғаныс
Қуаттық трансформаторды релелік қорғау деп, реледен және басқада
аппараттардан тұратын, электр тізбегінің зақымданған элементтерін автоматты
ажыратуды қамтамасыз ететін немесе сигналдық қондырғыны іске қосатын,
арнайы қондырғы.
Релелік қорғау келесі талаптарды қанағаттандыруы ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz