Мектеп оқушыларын компьютерлік графикамен жұмыс жасау дағдыларын қалыптастыру

Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Іс-тәжірибеден есеп беру
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 49 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1. Факультативтік курсының тақырыптық-күнтізбелік жоспары ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
2. Сабақ жоспарларының үлгісі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..8
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .50
Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 51
Қосымшалар ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 52

Кіріспе
Дербес компьютерді пайдаланушылардың қатарында компьютерлік графикамен айналысатындардың саны күн санап артып келеді. Қазіргі кез-келген мекемеде кей уақытта газеттер мен журналдарға жарнамаларға тапсырыс беру немесе жарнамалық парақшалар мен буклеттер басып шығару қажеттілігі туындайды. Олардың кейбіреулері осындай жұмыстарды арнайы дизайнерлік бюролар мен жарнамалық агенттіктерге тапсырса, кейбіреулері қолда бар программалық құралдарын пайдаланып, өз күштерімен жасауға тырысады.
Қазіргі танымал программалардың ешқайсысы компьютерлік графикасыз жұмыс істемейді. Статистикаға сүйенсек, жаппай қолданыста жүрген программаларды жасап шығарушы программистік ұжымның қызметкерлері өз жұмыстарының 90% уақытын осы графикамен шұғылдануға жұмсайды екен.
Графикалық программаларды кең көлемде қолдану қажеттілігі Интернеттің және бірінші кезекте миллиондаған интернет парақтарын бір өрмекпен байланыстырған World Wide Web қызметінің пайда болуынан туындады. Өйткені компьютерлік графикасыз безендірілген web-парақтың бүкіләлемдік желіде басқалардың көзіне түсіп, танымал болуы екіталай.
Қазіргі компьютерлік графика тек көркемдеу мен безендірумен үшін ғана емес, ғылым мен медицинаның барлық саласында, коммерциялық және әкімшілік қызмет орындарында алуан түрлі ақпаратты көрнекі түрде көрсету үшін сызбалар, графиктер, диаграммалар жасау үшін қолданылады.
Елімізде қазіргі таңда білім беру үдерісі білім алушыдан өздігінше оқуды, шығармашылықпен дамуды, ізденімпаздықты және өз бетінше жұмыс істеуді талап ететін әлемдік интеграциялық технологиясына жаһандану жағдайында жүріп жатыр. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаев Білім беру реформасы - Қазақстанның бәсекеге нақты қабілеттілігін қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін аса маңызды құралдарының бірі. Бізге экономикалық және қоғамдық жаңару қажеттіліктеріне сай келетін осы заманғы білім беру жүйесі қажет, - деп атап көрсетті.
Осыған байланысты мектеп оқушыларын да компьютерлік графикамен жұмыс жасау дағдыларын қалыптастыру қажеттігі туындайды. Қоғамның барлық саласында қолданылатын бейненің түрі мен формаларына қарай компьютерлік графика түрін анықтауға, графикалық өңдеуші бағдарламаны таңдауға, дизайн бойынша туындаған мәселелерді өзбетімен шеше білу құзыреттілігін қалыптастыруымыз керек. Сол себепті 7 сынып оқушыларына арнап Компьютерлік графика факультативтік курстың бағдарламасын ұсынып отырмын.
Оқыту мақсаты: компьютерлік графика туралы білім жүйесін қалыптастыру және компьютердегі графикалық бағдарламаларға деген қызығушылықтарын ояту. Оқушылардың шығармашылық жеке тұлғасын қалыптастыру және ақыл-ойын, ойлау қабілетін, ынтасын дамыту. Компьютерлік графика саласындағы ғылыми жетістіктерден хабардар ету. Оқушыларды Inkscape векторлық графикасымен таныстыру.
Оқыту міндеттері:
Компьютерлік графика туралы түсінік беру;
Inkscape векторлық редакторымен жұмыс жасауға үйрету;
Векторлық суреттерді құру әдістерін оқыту;
Векторлық дизайн білімін қалыптастыру;
Шығармашылықпен жұмыс жасауға үйрету.
Күтілетін нәтиже: Оқушылардың білімі терендеп, өрістері кеңейген сайын олар одан кейінгі оқуын жалғастыру мен еңбек етуге жақсы даярланып шығатын болады.
Inkscape бағдарламасының интерфейсін меңгереді;
Inkscape құралдарымен жұмыс жасауды үйренеді;
Векторлық суреттерді құрып, әртүрлі эффектілерді қолдану әдістерін біледі.
Факультативтік курс құрылымы:
Оқытылатын тақырыптар стандарт сағаттарынан тыс, қосымша материалдармен берілген;
Әр тарауда білімдерін жүйелеуге шығармашылық жұмыстар, өзіндік жұмыстар енгізілген;
Әр теориялық тақырыптан кейін практикалық жұмыстар беріліп отыр;
Факультативтік курстың жалпы қорытындысына өзіндік жұмыс ретінде жоба қорғау көзделді.
Факультативтік курс бойынша оқу жүктемесінің көлемі: аптасына 1 сағат, жылына 34 сағат. Оқу материалдарын тақырыптық жоспарлау (34 сағат).
Кіріспе (1 сағат):
ЕТ кабинетіндегі техникалық қауіпсіздік ережелері
1 тақырып. Компьютерлік графикаға кіріспе (6 сағат):
Компьютерлік графиканың қысқаша тарихы. Компьютерлік графиканың негізгі қызметі, ұғымдары, қолдану сфералары. Компьютерлік графикадағы түстер түсінігі. Компьютерлік графиканың аппараттық жабдықтары. Векторлық және растрлық, фракталды графиканы өңдейтін программалар. Графикалық файлдардың пішімдері.
2 тақырып. Inkscape векторлық графикасы (5 сағат):
Векторлық графика. Векторлық графиканы өңдеуге арналған бағдарламалар. Inkscape векторлық графикасының редакторы. Inkscape векторлық графикасында фигураларды салу. Векторлық нысандармен қарапайым амалдар құру.
3 тақырып. Inkscape векторлық графикасында контурмен жұмыс (4 сағат)
Контурды жасау және редакциялау. Карандаш. Қаламұш. Түйіндерді редакциялау. Контурды және суретті бояу тәсілдері. Inkscape векторлық графикасында фильтр мәзірі. Inkscape векторлық графикасында логикалық операциялар.
4 тақырып. Inkscape векторлық графикасында мәтінмен жұмыс (1 сағат)
Мәтін. Мәтіндік блоктар құру
Практикалық сабақтар (15 сағат)
№1 тәжірибелік жұмыс. Inkscape векторлық графикасында Күн мен ағаш салу.
№2 тәжірибелік жұмыс. Inkscape векторлық графикасында Бағыттауыш салу.
№3 тәжірибелік жұмыс. Inkscape векторлық графикасында Клипарт жасау.
№4 тәжірибелік жұмыс. Inkscape векторлық графикасында Жүрекшелерге бликтер қосу.
№5 тәжірибелік жұмыс. Inkscape векторлық графикасында Ағаштан жасалған үй иллюстрациясын жасау.
№6 тәжірибелік жұмыс. Ағаш түріндегі бирка жасау
№7 тәжірибелік жұмыс. Inkscape векторлық графикасында Кантри стиліндегі қуыршақ салу
№8 тәжірибелік жұмыс. Inkscape векторлық графикасында Киіз үй салып, оны қазақтың ұлттық ою-өрнектерімен безендіру.
№9 тәжірибелік жұмыс. Контур-разность командасын қолданып Торт салу
№10 тәжірибелік жұмыс. Мерекелік жазба дайындау.
№11 тәжірибелік жұмыс. Контур бойына мәтінді орналастыру
№12 тәжірибелік жұмыс. Әуе шарлары фирмасы үшін визитка жасау.
№13 тәжірибелік жұмыс. Angry birds ойынындағы құсты салу
№14 тәжірибелік жұмыс. Мектеп эмблемасын жасау
№15 тәжірибелік жұмыс. Мультфильмдегі сүйікті кейіпкерім тақырыбында сурет салу
Тест жұмыстары (2 сағат)
Компьютерлік графика тақырыбында тест жұмысы №1
Inkscape векторлық графикасы тақырыбында тест жұмысы №2
Тақырып бойынша білімдерін жүйелеу:
2 шығармашылық жоба.
1 сынақ жұмысы: Жоба қорғау.

1. Факультативтік курсының тақырыптық-күнтізбелік жоспары
Компьютерлік графика факультативтік курсы бойынша
тақырыптық-күнтізбелік жоспар
7 сынып

№
Сағат саны
Тақырыбы
Өтетін мерзімі
Сабақтың түрі, әдісі
1
2
3
4
5
І тоқсан (8 сағат)

Кіріспе. Техникалық қауіпсіздік ережелері (1 сағат)
1
1
ЕТ кабинетіндегі техникалық қауіпсіздік ережелері
06.09.2016
Дәріс
Компьютерлік графикаға кіріспе (7 сағат)
2
1
Компьютерлік графиканың қысқаша тарихы
13.09.2016
Дәріс
3
1
Компьютерлік графиканың негізгі қызметі, ұғымдары, қолдану сфералары
20.09.2016
Дәріс
4
1
Компьютерлік графикадағы түстер түсінігі.
27.09.2016
Дәріс
5
1
Компьютерлік графиканың аппараттық жабдықтары
04.10.2016
Дәріс
6
1
Векторлық және растрлық, фракталды графиканы өңдейтін программалар
11.10.2016
Дәріс
7
1
Графикалық файлдардың пішімдері
18.10.2016
Дәріс
8
1
Компьютерлік графика тақырыбында тест жұмысы №1
25.10.2016
Бақылау
ІІ тоқсан. Inkscape векторлық графикасы (8 сағат)
9
1
Векторлық графика. Векторлық графиканы өңдеуге арналған бағдарламалар
08.11.2016
Дәріс
10
1
Inkscape векторлық графикасының редакторы
15.11.2016
Дәріс
11
1
Inkscape векторлық графикасында фигураларды салу
22.11.2016
Дәріс
12
1
Тәжірибелік жұмыс №1. Inkscape векторлық графикасында Күн мен ағаш салу.
29.11.2016
Тәжірибелік жұмыс
13
1
Векторлық нысандармен қарапайым амалдар құру
06.12.2016
Дәріс
14
1
Тәжірибелік жұмыс №2. Inkscape векторлық графикасында Бағыттауыш салу.
13.12.2016
Тәжірибелік жұмыс
15
1
Тәжірибелік жұмыс №3. Inkscape векторлық графикасында Клипарт жасау.
20.12.2016
Тәжірибелік жұмыс
16
1
Inkscape векторлық графикасы тақырыбында тест жұмысы №2
27.12.2016
Бақылау
ІІІ тоқсан. Inkscape векторлық графикасында контурмен жұмыс (10 сағат)
17
1
Контурды жасау және редакциялау. Карандаш. Қаламұш. Түйіндерді редакциялау
10.01.2017
Дәріс
18
1
Тәжірибелік жұмыс №4. Inkscape векторлық графикасында Жүрекшелерге бликтер қосу.
17.01.2017
Тәжірибелік жұмыс
19
1
Контурды және суретті бояу тәсілдері
24.01.2017

20
1
Тәжірибелік жұмыс №5. Inkscape векторлық графикасында Ағаштан жасалған үй иллюстрациясын жасау.
31.01.2017
Тәжірибелік жұмыс
21
1
Inkscape векторлық графикасында фильтр мәзірі
07.02.2017
Дәріс
22
1
Тәжірибелік жұмыс №6. Ағаш түріндегі бирка жасау
14.02.2017
Тәжірибелік жұмыс
23
1
Тәжірибелік жұмыс №7. Inkscape векторлық графикасында Кантри стиліндегі қуыршақ салу
21.02.2017
Тәжірибелік жұмыс
24
1
Тәжірибелік жұмыс №8. Inkscape векторлық графикасында Киіз үй салып, оны қазақтың ұлттық ою-өрнектерімен безендіру.
28.02.2017
Тәжірибелік жұмыс
25
1
Inkscape векторлық графикасында логикалық операциялар
07.03.2017
Дәріс
26
1
Тәжірибелік жұмыс №9. Контур-разность командасын қолданып Торт салу. Шығармашылық жұмыс.
14.03.2017
Шығармашылық жұмыс
Inkscape векторлық графикасында мәтінмен жұмыс (8 сағат)
27
1
Мәтін. Мәтіндік блоктар құру
04.04.2017
Дәріс
28
1
Тәжірибелік жұмыс №10. Мерекелік жазба дайындау.
11.04.2017
Тәжірибелік жұмыс
29
1
Тәжірибелік жұмыс №11. Контур бойына мәтінді орналастыру
18.04.2017
Тәжірибелік жұмыс
30
1
Тәжірибелік жұмыс №12. Әуе шарлары фирмасы үшін визитка жасау.
25.04.2017
Тәжірибелік жұмыс
31
1
Тәжірибелік жұмыс №13. Angry birds ойынындағы құсты салу
02.05.2017
Тәжірибелік жұмыс
32
1
Тәжірибелік жұмыс №14. Мектеп эмблемасын жасау
06.05.2017
Тәжірибелік жұмыс
33
1
Тәжірибелік жұмыс №15. Мультфильмдегі сүйікті кейіпкерім тақырыбында шығармашылық жұмыс
16.05.2017
Шығармашылық жұмыс
34
1
Сынақ жұмыс. Жоба қорғау.
23.05.2017
Жоба

2. Сабақ жоспарларының үлгісі
Сабақ
№1
Күні

Сыныбы

Тақырыбы: ЕТ кабинетіндегі техникалық қауіпсіздік ережелері
Сабақтың мақсаты: ЕТ кабинетіндегі жұмыс кезіндегі техникалық қауіпсіздік ережесімен таныстыру. Төтенше жағдайларда әрекет ету ережелерін үйрету. Көзді талдырмау жаттығуларын үйрету. ЕТ кабинетінде тәртіп сақтауға, жұмыс кезінде қоғам мүлкіне асқан жауапкершілкпен қарауға тәрбиелеу.
Оқушылар білуі тиіс: Техника қауіпсіздігі ережелерін, компьютер сыныбында тәртіп сақтау ережелерін, көз, қол талғанда жасалатын жаттығуларды.
Оқушылар үйренуі тиіс: Техника қауіпсіздігі ережелерін сақтауды, көз, қол жаттығуларын жасауды.
Сабақ көрнекілігі: Қауіпсіздік ережесі жазылған плакаттар. Слайд шоу.
Сабақ түрі: Дәстүрлі
Сабақ әдісі: Түсіндірмелі баяндау, әңгіме түрінде.
Сабақ типі: Кіріспе сабақ
Сабақ барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі
ІІ. Сабақтың мақсаты мен міндеттерін қою.
ІІІ. Жаңа тақырыпты түсіндіру.
ІҮ. Бекіту.
Ү. Қорытындылау.
ҮІ. Үй тапсырмасы.
ІІІ. Техникалық құралдармен жабдықталғандықтан және токпен жұмыс жасайтын құралдарды пайдаланатындықттан кабинет - арнаулы кабинет болып саналады. Сондықтан, оқушылардың өмірін, денсаулықтарын сақтау мақсатында, мектептің дүние-мүліктерін бүлдірмей қолдану мақсатында арнайы ережелер қарастырылған. Бұл ережелермен оқушы жыл басында міндетті түрде танысуы керек. Оқушылар осы ережелермен танысып, бұлжытпай орындауға міндетті. Мұғалім ережелерді таныстыру керек және олардың орындалуын қадағалау қажет.
Компьютерді пайдалану ережелері
Компьютер электр құрылғыларына жатады, сондықтан оны пайдалану барысында өз өміріңіздің қауіпсіздігін қамтамасыз ететін, сонымен қатар электронды көмекшіңіздің өмірін ұзарта түсетін бірқатар ережелерді сақтауыңыз керек. Компьютерді пайдаланудың негізгі ережелерінің жинағы:
1. Компьютерге өмір үшін қауіпті кернеу қосылған. Сондықтан ашық электр құрылғыларын қолмен ұстауға, желілерді тартуға, ашық жүйелік блокпен жұмыс істеуге тыйым салынады.
2. Компьютерге ылғал тигібеу керек.
3. Компьютердің электр көзі сым мен оған қосылған құрылғылар (монитор, принтер) жерге қосылған розеткаға қосылу қажет.
4. Жүйелік блок пен мониторды әлсін - әлсін шаңнан тазартып отыру керек.
5. Электр аспаптарына әсіресе өшірілу сәтінде мейлінше күш түсетіндіктен, жұмыс барысындағы қысқа мерзімді үзілістер кезінде компьютерді тоқтан ажыратпаған жөн.
6. Барлық құрылғыларды тоққа қосу және ажырату (USB интерфейсі құрылғыларынан басқа) компьютердің тоқтан ажыратылған күйінде іске асуы керек.
7. Компьютерде жұмыс істей отырып тағам мен сусындарды қабылдауға болмайды, өйткені бұл көп жағдайларда компьютер пернетақтасының істен шығуына әкеліп соғады.
Компьютерлік эргономика ережелері
Компьютер өмірімізді едәуір жеңілдеткені сөзсіз. Алайда оның кері әсері де бар: компьютермен ұсынылған қолайлылық құны адамдар үшін өте қымбатқа түседі, көбіне олар өз денсаулықтарын құрбан етеді. Оның себебі: компьютермен жұмыс барысында адам ағзасына ойлау, көру, дене күші және, тіпті жүйке шиеленісіне байланысты белгілі бір салмақ алынады. Компьютермен жұмыс істеу салдарынан болатын қауіптерді азайту үшін не істеу керек? Қазіргі уақытта осы мәселелерді шешумен айналысатын бүтін бір ғылым - компьютерлік эргономика қалыптасқан. Компьютерлік эргономика бойынша компьютердің денсаулыққа келтіретін кері әсерін мейлінше төмендету үшін қарапайым ережелерді сақтау керек.
Жұмыс орнын дұрыс ұйымдастыру:
Компьютерлік техника қолданатын барлық ұйымдар компьютерлік жұмыс орнын ұйымдастыру бойынша белгіленген нормативтерді сақтауға міндетті. Нормативтерге сәйкес, жұмыс орны екі бөлек жұмыс тегістігінен тұратын арнайы бір орындық үстелмен жабдықталуы керек: 1. Жүйелік блок пен мониторға арналған, 2. Пернетақтаға арналған (жылжымалы бөлігі). Үстел мен орындық биіктігі реттелуі керек. Орындық биіктігі аяқтың табандары жерге еркін тиіп тұратындай жіліншік ұзындығына сай болуы керек. Орындықтың арқалығы болуы шарт. Биіктігі реттелмейтін үстел мен орындық болса, табан астына қойылатын табан астына қойылатын арнайы тұғырды қолдану қажет. Монитор қолданушы жоғарыдан төмен қарайтындай қалыпта, ал монитор экранның бұрышы тікесінен шамамен 5градуста және қолданушы өздерінен 60-70 см-ден кем емес қашықтықта орналастыруы қажет.
Бөлме жарығына мынадай ерекше талаптар қойылады. Шамнын әсерінен мониторға дақ түспеуі және тым жарық болмауы керек. Сол жақтан қосымша жарық түсіп тұрғаны дұрыс.
Жұмыс тәртібін сақтау. Компьютерде үзіліссіз жұмыс жасау ұзақтығы жас ерекшелікке байланысты. Төменгі сынып оқушылары үшін 10-15 минуттан, жоғары сынып оқушылары үшін 30-40 минуттан, ересектер үшін 2 сағаттан аспауы керек. Осы уақыттан соң үзіліс жасап, көзге, мойын, арқа, қол-аяқтардың бұлшық еттеріне арналған арнайы жаттығулар жасаған жөн. Үзіліс кезінде бөлменің ішін желдетіп, ауасын тазартып отыру қажет.
ІҮ. 1. Негізгі мәліметтер қысқаша тұсаукесер арқылы көрсетіледі.
Электр тогымен зақымданудан сақ болу үшін электр құрылғыларын қолмен ұстауға, желілерді тартуға ашық жүйелік блокпен жұмыс істеуге тыйым салынады.
Компьютерді тым жиі токқа қосып және ажыратуға, компьютер токқа қосылып тұрған жағдайда сыртқы құрылғыларды (USB -ден басқа) қосуға, жерге қосылмаған розетканы қолдануға, жүйелік блок пен мониторда және құрылғылар бетінде шаң-тозаңның жиналуына жол бермеу керек.
Компьютердің денсаулыққа келтіретін кері әсерін мейлінше төмендету үшін жұмыс орнын дұрыс ұйымдастыра білу (компьютердің орналастырылуы, ыңғайлы орындық болуы, жарықтың тиімді түсуі), компьютер алдындағы жұмыс тәртібін сақтау (үзіліссіз жұмыс ұзақтығы), үзіліс кезінде арнайы жаттығулар жасау және бөлмені желдетіп, ауасын тазартып отыру керек.
ІҮ. 2. Оқушылардың материалды игеруін тексеру үшін Өзіңді тексер бөлімінде тест сұрақтары беріледі.
Тест жауаптары:
1
2
3
4
5
6
7
8
В
С
А
А
D
A
D
B
Ү. 1.
1. Компьютерде жұмыс істеу барысында адам өмірі мен денсаулығына қандай қауіп төнуі мүмкін?
2. Қандай қауіпсіздік ережелерін сақтау керек?
3. Қолданушының қандай әрекеттері компьютердің істен шығуына әкеліп соғуы мүмкін?
4. Компьютерлік эргономика дегеніміз не және оның негізгі ережелері қандай?
Ү. 2. Тест жұмысын тексеру.
Ү. 3. Техника қауіпсіздігі ережелерін сақтау журналы толтырылады.
ҮІ. Үй тапсырмасы: ТҚ ережелерін жаттау.

Сабақ
№2
Күні

Сыныбы

Тақырыбы: Компьютерлік графиканың қысқаша тарихы
Сабақтың мақсаты: Оқушыларды компьютерлік графиканың даму тарихымен таныстыру.
Оқушылар білуі тиіс: Компьютерлік графика ұғымын.
Оқушылар үйренуі тиіс: Компьютерлік графиканың тарихын.
Сабақ көрнекілігі: Компьютерлік графиканың дамуына үлес қосқан ғалымдардың плакаттары, слайд
Сабақ түрі: Дәстүрлі
Сабақ әдісі: Түсіндірмелі баяндау, әңгіме түрінде.
Сабақ типі: Жаңа сабақ
Сабақ барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі
ІІ. Сабақтың мақсаты мен міндеттерін қою.
ІІІ. Жаңа тақырыпты түсіндіру.
ІҮ. Бекіту.
Ү. Қорытындылау.
ҮІ. Үй тапсырмасы.
ІІІ. Компьютерлік графиканың даму тарихы.
1950 жыл - компьютерлер пайда болды. Олар нәтижесі сандық мәліметтер болып табылатын ғылыми және өндірістік мәселелерді шешу үшін қолданылады.
60 - жылдарға қарай символдық баспа режимінде графиктік мәліметтерді өңдеу мүмкіндігіне ие болған неғұрлым қуатты компьютерлер шыға бастады.
Одан кейін графопостроительдер деп аталатын арнайы қағазға басып шығару құрылғылары шықты. Графопостроительдер жұмысын басқару үшін арнайы программалық қамтамасыз етулер жасала бастады. Келесі маңызды қадам графиктік дисплейлердің пайда болуымен жүзеге асты. Графиктік дисплей растр құрайтын біркелкі қатарлар немесе жолдарға тізілген нүктелер жиынынан сурет құрайды. Жол бойымен сканерлеу принципі бойынша жұмыс істейтін мониторлар растрлық деп аталады. Видеосигнал қалыптасуын қамтамасыз ететін және сол арқылы бейнені анықтайтын компьютер платасы видеоадаптер, видеоплата деп аталады. Видеоадаптердің негізгі бөліктері - видеожады және дисплейлік процессор. Шығарылатын бейне видеожадыда қалыптасады. Дисплейлік процессор видеожадыны оқиды да, монитор жұмысын басқарады. Видеоадаптерлер әртүрлі режимдерде жұмыс істей алады: текстік және графиктік.
Текстік режимде монитор экраны шартты түрде белгілік орын деп аталатын жекелеген учаскелерге бөлінеді. Әрбір белгілік орын ASCII кодтар кестесіндегі 250 символдармен шығарылуы мүмкін.
Графиктік режимде ақпарат нүктелердің тікбұрышты тор ретінде көрсетіледі, олардың әрқайсысының түсі программаға байланысты. Текстік және графиктік режимде бейнежадыны толтыруда айтарлықтай айырмашылықтар бар. Графиктік режимде бейнежадының элементтер саны экрандағы нүктелер санына сәйкес келеді, ал текстік режимде экрандағы символдар санына сәйкес келеді.Текстік режимде әр позиция үшін код символы және осы символ атрибуты сақталынады. ІBM PC бірінші компьютері - 1981 жылы MDA бейнеадаптерімен жабдықталды. Бейнежүйе тек текстік режимдегі жұмыс үшін арналған.
Hercules бейнеадаптері бір жылдан кейін пайда болды, ол 720x348 пиксель өлшеміндегі ақ-қара түсті графиктік бейнережимді қабылдаған.
Одан кейін 1983 жылы CGA бейнеадаптері пайда болды.Бұл IBM PC фирмасы үшін бірінші түрлі-түсті модель болды.Ол түрлі-түсті текстік және графиктік режимде жұмыс істеуге мүмкіндік берді. (320x200 - түрлі-түсті, 640x200 - ақ-қара түсті,түрлі-түсті 4 түсте қабылдай алады.)
1984 жылы EGA бейнеадаптері пайда болды. Онда 640x350 пиксель өлшеміндегі 16-түрлі-түсті режим болды(оның кемшілігі-пикселдер квадрат емес). MCGA(Multicolor) және VGA(Video) (256-түрлі-түсті бейнережим) адаптерлері 1987 жылы пайда болды. VGA ақ-қара түстегі бейнелерді шығаруға мүмкіндік алды. 16 түсте бейнережимді қамтамасыз ететін бейнеадаптерлер пайда болды 800x600, 640x480, 1024x768- Super VGA.
1995жыл - Targa 24-16 000000 түсті, яғни 24 битпиксель. Apple, Macintosh позициядан ығыса бастады.
Қазіргі уақытта Pentium процессорлы IBM PC компьютерлерінде растр өлшемі 1600x1200 болғанда 32 битпиксель түс тереңдігімен бейнекарталардың орасан зор саны қолданылады.
ІҮ. 1. Негізгі мәліметтер қысқаша тұсаукесер арқылы көрсетіледі.
ІҮ. 2. Оқушылардың материалды игеруін тексеру үшін тест сұрақтары беріледі.
Ү. 1.
1. Компьютерлік графика нені оқытады?
2. Компьютерлік графиканың негізгі қызметі мен анықтамасы қандай?
3. Компьютерлік графиканың қысқаша тарихына тоқталыңыз.
Ү. 2. Кері байланыс.
ҮІ. Үй тапсырмасы: Тақырыптың мазмұнын оқу, қосымша мағлұмат оқу.

Сабақ
№3
Күні

Сыныбы

Тақырыбы: Компьютерлік графиканың негізгі қызметі, ұғымдары, қолдану сфералары
Сабақтың мақсаты: Оқушыларды компьютерлік графиканың негізгі ұғымдары мен қолданылатын сфералармен таныстыру.
Оқушылар білуі тиіс: Компьютерлік графика ұғымын, даму тарихын.
Оқушылар үйренуі тиіс: Компьютерлік графиканың қолдану сфераларын.
Сабақ көрнекілігі: Компьютерлік графиканы қолдану сфералары туралы слайд
Сабақ түрі: Дәстүрлі
Сабақ әдісі: Түсіндірмелі баяндау, әңгіме түрінде.
Сабақ типі: Жаңа сабақ
Сабақ барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі
ІІ. Сабақтың мақсаты мен міндеттерін қою. Үй тапсырмасын сұрау.
ІІІ. Жаңа тақырыпты түсіндіру.
ІҮ. Бекіту.
Ү. Қорытындылау.
ҮІ. Үй тапсырмасы.
ІІ.
1. Компьютерлік графика нені оқытады?
2. Компьютерлік графиканың негізгі қызметі мен анықтамасы қандай?
3. Компьютерлік графиканың қысқаша тарихына тоқталыңыз.
ІІІ. Компьютерлік графиканың негізгі ұғымдары
Графика - дәстүрлі берілімде көркем бейнелерді салу немесе басып шығару сияқты дәстүрлі әдістермен алынған шынайы немесе елестетілген объектіні визуальды беру нәтижесі. Компьютерлік графика - шығару құрылғысында бейнелеуге арналған кез-келген мәліметтерді қамтитын графика. Компьютерлік графикада бейнені жасау және визуальдау ұғымдарын ажыратады. Компьютерлік графикада жұмыстың орындалуы кейде оның графиктік берілуінен жекеленген болуы мүмкін. Компьютерлік-графиктік процесті аяқтаудың тәсілдерінің бірі виртуальды шығару болып табылады, яғни, файлды есте сақтау құрылғысына шығару. Файлға шығарылған мәліметтер соңынан қалпына келтіріліп, мәліметтерді графиктік беруге қолданылуы мүмкін. Бейне деп шынайы объектінің адам қандай да бір механикалық, электрондық, фотографиялық процесс көмегімен белгілеген визуальды берілуі аталады. Компьютерлік графикада бейне деп шығару құрылғысы қабылдай алатын объект айтылады.
Интерактивті компьютерлік графика - бұл компьютерлік жүйенің графика жасап, сонымен бір уақытта қолданушымен диалог жүргізуі болып табылады.
АЖЖ (САПР) машина жасау, электроника сияқты барлық өмірлік салаларда қолданылады. Геоақпараттық жүйелер (ГИС) - компьютерлік графика жүйесінің бір түрі. Олар объектілердің жер бетінде орналасуын есепке ала отырып, енгізу мен редактрлеуді орындайды.
Графиктік формат - бұл графиктік бейнені сипаттайтын мәліметтерді жазу тәсілі. Олар графиктік мәліметтердің тиімді және логикалық ұйымдасуы және файлда сақталуы үшін жасалған. Әрбір қолданбалы программа графиктік мәліметтердің қандай да бір түрлерін жасайды және сақтайды. Қазіргі кезде көптеген программалар аралас форматты қолдайды, ол растрлық, векторлық және текстік мәліметтерді бір-біріне енгізуге мүмкіндік береді.
Графиктік файлдар - бұл ары қарай визуальдауға арналған графиктік мәліметтердің кез-келген типтері сақталатын файлдар. Бұл файлдарды ұйымдастыру тәсілдері графиктік формат деп аталады. Файл болып жазылғаннан кейін, сурет сурет болмайды, ол мәліметке айналады, сонымен қатар оның форматы да ауысуы мүмкін. Электрондық кестелер және текстік формат графиктік мәләметтер сақтау үшін қолданыла алады, бірақ олар графиктік болып саналмайды.
Графиктік мәліметтерді екі топқа бөледі:
1. Векторлық
2. Растрлық
Векторлық мәліметтер түзу, тіктөртбұрыш, қисық және осылардың негізінде, кілттік нүктелерді сандық түрде анықтау арқылы жасалына алатын кез келген басқа объектілерді ұсынуға қолданылады. Программа кілттік нүктелерді біріктіру арқылы сызықтар шығарады. Векторлық мәліметтермен атрибуттар туралы мәлімет және келісімдер топтасуы әрқашан байланысады. Келісімдер белгілі және белгісіз болып беріле алады, бірақ олар программаға тәуелді.
Компьютерлік графикада вектор термині сызық бөлігін белгілеу үшін қолданылады, және соңғы нүктелер термесі (набор) беріледі.
Растрлық мәліметтер - бөлек пикселдердің түстерін анықтайтын сандық мәндер термесі.
Пиксельдер - дұрыс торда орналасқан, бейне құрайтын түстік нүктелер.
Техникалық растр дегеніміз шығару құрылғысында бейне көрсету кезінде бөлек пиксельдер түстерін беретін сандық мәндер массиві. Шығару құрылғыларында сурет ішіндегі пиксель түсіне сай келетін, растрлық мәліметтер ішінде сандық мәнді белгілеу үшін пиксельдік мән термині қолданылады. Bitmap термині пиксельдер массивін белгілеу үшін қолданылады (типке байланысты емес), ал биттік тереңдік термині битпен немесе байтпен берілген осы пиксельдердің көлемін нұсқау үшін қолданылады.
Адам көзі бір уақытта 224 түстерді қабылдай алады. Мұнша түсті бейнелей алатын құрылғы truecolor бейнелейді.
ІҮ. 1. Негізгі мәліметтер қысқаша тұсаукесер арқылы көрсетіледі.
ІҮ. 2. Оқушылардың материалды игеруін тексеру үшін LeaningApps электронды дәптеріндегі тапсырмалар беріледі.
Ү. 1.
1.Компьютерлік графиканы қолдану сфераларын атаңыз.
2.Компьютерлік графиканы қолданудың классификациясы.
Ү. 2. Кері байланыс.
ҮІ. Үй тапсырмасы: Тақырыптың мазмұнын оқу, қосымша мағлұмат оқу.

Сабақ
№4
Күні

Сыныбы

Тақырыбы: Компьютерлік графикадағы түстер түсінігі.
Сабақтың мақсаты: Оқушыларды компьютерлік компьютерлік графикадағы түстермен таныстыру.
Оқушылар білуі тиіс: Компьютерлік графика ұғымын, даму тарихын, қолданылатын сфераларды.
Оқушылар үйренуі тиіс: Компьютерлік графикадағы түстерді, палитра көмегімен түстерді анықтауды.
Сабақ көрнекілігі: Компьютерлік графикадағы түстер палитрасы жазылған кесте, слайд
Сабақ түрі: Дәстүрлі
Сабақ әдісі: Түсіндірмелі баяндау, әңгіме түрінде.
Сабақ типі: Жаңа сабақ
Сабақ барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі
ІІ. Сабақтың мақсаты мен міндеттерін қою. Үй тапсырмасын сұрау.
ІІІ. Жаңа тақырыпты түсіндіру.
ІҮ. Бекіту.
Ү. Қорытындылау.
ҮІ. Үй тапсырмасы.
ІІ.
1. Компьютерлік графика нені оқытады?
2. Компьютерлік графиканың негізгі қызметі мен анықтамасы қандай?
3. Компьютерлік графиканы қолдану сфераларын атаңыз.
4. Компьютерлік графиканы қолданудың классификациясы.
ІІІ. Палитра көмегімен түсті анықтау.
Бір пиксельге 1 бит келетін пиксельдік мәліметтер:
-Түстер палитрасы индекстер жиыны ретінде
-Түстерді анықтау схемасына сәйкес анықталады.
Палитра сол сияқты индекстер картасы, түстер кестесі немесе қайта кодтау кестесі деп те аталады және түстік шамалардың бірөлшемді массивын құрайды. Түстер палитрасы көмегімен олардың массивтегі позициясын көрсету арқылы беріледі. Бұл әдісті пайдаланғанда мәліметтер файлға индекстер тізбегі түрінде жазылады. Палитра қолданылатын растрлық мәліметтер псевдотүсті жазулы растрлық мәліметтер деп аталады. Палитра әдетте бейненің өзі сақталатын файлға енгізіледі. Осылайша, пиксельді шығару құрылғысында бояуға қажетті түстің мәні шығады. Әдетте палитраның әрбір элементі 24 бит орын алады. Әрбір пиксельдік мән палитра индексін қамтиды. Визуальдау программасы файлдан пиксельдік мәнді оқиды да, палитрадан түстің мәнін біледі.
Ғасырдың басынан бері бар болып келе жатқан түстік модельдер 3 түске базаланатын болғандықтан, пиксельдік мәліметтерді сақтау үшін 3 байтты қолдану өте қолайлы.

R
G
B

1
255
255
255
Ақ
2
255
0
0
Қызыл
3
0
255
0
Жасыл
4
0
0
255
Көк
5
255
255
0
Сары
6
0
255
255
Көгілдір
7
255
0
255
Күлгін
8
128
0
0
Күрең қызыл
9
0
128
0
Қою жасыл
10
0
0
128
Қою көк
11
128
128
0
Қыша түсті
12
0
128
128
Қою көгілдір
13
128
0
128
Қою күлгін
14
128
128
128
Сұр
15
255
128
128
Кірпіш түсті

Түстік кеңістіктер
Түсті беру үшін түстік каналдардың интенсивтілігін анықтайтын, бірнеше мәндерді беру керек. Құрамдас түс түстік каналдардың әртүрлі интенсивтігі мәндерінің реттелген жиынымен беріледі. Түс түстік триплет арқылы беріледі. Түстік құраушыларды жалғастыру реті кез-келген, ал түстік құраушыларды пиксельдік мәнде өңдеу және реті жекелеген форматтарда әртүрлі. Бұл еру реті неғұрлым қолайлы, себебі ол спектрдегі электромагниттік жиілікке сәйкес келеді.
Неғұрлым түсті берудің кең тараған түрі модель RGB. RGB моделінде - (0,0,0)-қара, (255,255,255)-ақ.
Палитра типтері
Бірканалды және көпканалды палитраларды ажыратады.
Бірканалды палитра бейненің әрбір элементі үшін бір ғана түстік шаманы қарастырады, және де бұл түстік модель пиксель түсіне көрсетеді (G)-220
Көпканалды палитра 2 немесе одан да көп түстік шамаларды әрбір түстік элемент үшін қарастырады. (RGB)-(215,3,108)
Палитралар пиксельдік, сондай-ақ жазық бағытталған болуы мүмкін.
Пиксельдік - бағытталған палитралар пиксельдердің түстері туралы барлық мәліметтерді массивтың әрбір элементінде биттер тізбегі түрінде сақтайды.
Жазық бағытталған палитрада пиксельдердің түстік құраушылары жазықтықтық бөлінген. Белгілі бір түстік каналға сәйкес келетін шамалар бірге сақталады да, палитра 3 бір каналды палитрадан тұрады, әрбір түстік канал үшін бір-бірден.
Бір каналды пиксельдік - бағытталған палитра бір элементке бір ғана пиксельді ұстайды. Көпканалды пиксельдік - бағытталған палитра да бір элементке бір ғана пиксельді ұстайды, бірақ әрбір пиксель 2 немесе одан да көп түстік каналды ұстайды.
Түс
Адам көзінің рецепторы 380-770 нм толқын ұзындығын қабылдайды. Әртүрлі ұзындықтағы толқындар адам көзімен әртүрлі қабылданады. Визуальды қабылдау жүйесі өзара жақын орналасқан түстерді жақсырақ қабылдайды, әсіресе егер олар көрінетін объектімен бөлінген болса. Ада көзі кішкентай объектілер түстерін жаман қабылдайды. Әдетте біз шығару құрылғысы бейнелейтін түстерден анағұрлым аз түстерді қабылдаймыз.
Түсті адам қабылдауы үшін бұл түс қалай алынғаны маңызды болып табылады. Әртүрлі енгізу-шығару құрылғыларында бірдей бейнені алу мүмкін емес. Түсті алудың әртүрлі тәсілдеріне байланысты әртүрлі құрылғыларда визуальданған бір ғана бейнелер әртүрлі болып көрінеді.
Түстік модельдер - аддитивтік және субтрактивтік
Аддитивтік - жаңа түстер негізгі түсті қара түспен қосқанда алынатын түстер. Қосылатын түстің интенсивтігі неғұрлым жоғары болса, нәтижелік соғұрлым аққа жақын болады. Барлық негізгі түстерді араластыру таза ақ түс береді, егер олардың интенсивтік мәні максимальды болса, және қара түс береді, егер олардың интенсивтік мәні минимальды (нольге тең) болса. Аддитивтік түстік орталар өзідігінен жарқырайтын болып табылады. Мысалы, монитордағы түс - аддитивті.
Субтрактивті - барлық түстерді алу үшін негізгі түстер ақтан алынып тасталады. Алынатын түстің интенсивтігі неғұрлым көп болса, нәтижелік түстің қараға соғұрлым жақындығы жоғары. Барлық негізгі түстердің араласуы қара түс береді, егер олардың интенсивтік мәні максимальды болса, және ақ түс береді, егер олардың интенсивтік мәні минимальды (нольге тең) болса. Табиғатта субтрактивті орталар шағылыстыратын болып табылады. Қағазда визуальданған барлық бейнелер субтрактивті түстік модельге мысал бола алады.
RGB моделі (Red Green Blue). RGB - аддитивті түстік модель, 3 түске қызыл, жасыл және көгілдір негізделген. Оған қарама-қарсы - модель CMY (Cyan Magenta Yellow) - көгілдір, пурпур түсті, сары. Бұл субтрактивті түстік модель, жарықтанғанда негізгі түстердің әрқайсысы оны толықтыратын түсті жұтып алатынына негізделген (көгілдір-қызылды, пурпур түсті - жасылды, сары - көкті).
Теориялық жағынан алғанда барлық негізгі түстерді алғанда қосындысы қара болып табылады, бірақ практикада қараны алу күрделірек, сондықтан модель жеке қара түстік компонетпен толықтырылған. CMYK түстік моделі (К қара Black - соңғы әріп). К - қара түс, ол бұл модельде негізгі болып табылады. Бұл модельді қолдану нәтижесі 4 - түсті түрлі-түсті баспа деп аталады.
CMYK моделіндегі мәліметтер немесе RGB тәрізді түстік триплет, немесе 4 шамамен беріледі. Егер мәліметтер түстік триплетпен берілсе, онда жекелеген шамалар RGB моделіне қарама-қайшы. CMYK моделінің 4-түсті түрлі-түсті шамалары процентпен беріледі.
Қанықтылығы ақтың санын білдіретін болса, шама қараның санын білдіреді, ал рең дегеніміз ақ пен қара қосылатын түс.
Бірнеше түстік модельдер бар, оларда түс басқа екі құрамдастардың реңі өзгергенде түс модельденеді.
HIS - Hue Saturation Intensity
HSL - Hue Saturation Luminosity
HBL - Hue Brightest Luminosity (рең қанықтылық жарықтылық)
YUV-3 түрлі сигналдардан тұрады. Ол RGB-бейненің мәліметтерінің сызықтық түрленуіне негізделген, теледидарда түсті кодтауға қолданылады.

Y қанықтылықты анықтайды, UV - түстілік.

Түс
RGB
CMY
HCV
қызыл
255,0,0
0,255,250
0,240,120
сары
255,255,0
0,0,255
40,240,120
жасыл
0,255,0
255,0,255
30,240,120
көк
0,0,255
255,255,0
160,240,120
қара
0,0,0
250,250,0
160,0,0
ақ
255,255,255
0,0,0
160,0,240
сұр
127,127,127
127,127,127
160,0,120

ІҮ. 1. Негізгі мәліметтер қысқаша тұсаукесер арқылы көрсетіледі.
ІҮ. 2. Оқушылардың материалды игеруін тексеру үшін LeaningApps электронды дәптеріндегі тапсырмалар беріледі.
Ү. 1.
1. Компьютерлік графикадағы түстер қандай?
2. Түстер түсінігі дегеніміз не?
3. Компьютерлік графикадағы аддитивті және субтрактивті түстер анықтамасы?
4. HSB, HSL, RGB, CMYK түстер жүйелерінің ерекшеліктері?
5. Индекстелген түстер дегеніміз не?
Ү. 2. Кері байланыс.
ҮІ. Үй тапсырмасы: Тақырыптың мазмұнын оқу, қосымша мағлұмат оқу.

Сабақ
№5
Күні

Сыныбы

Тақырыбы: Компьютерлік графиканың аппараттық жабдықтары
Сабақтың мақсаты: Оқушыларды компьютерлік компьютерлік графикадағы түстермен таныстыру.
Оқушылар білуі тиіс: Компьютерлік графика ұғымын, даму тарихын, қолданылатын сфераларды.
Оқушылар үйренуі тиіс: Компьютерлік графикадағы түстерді, палитра көмегімен түстерді анықтауды.
Сабақ көрнекілігі: Компьютерлік графикадағы түстер палитрасы жазылған кесте, слайд
Сабақ түрі: Дәстүрлі
Сабақ әдісі: Түсіндірмелі баяндау, әңгіме түрінде.
Сабақ типі: Жаңа сабақ
Сабақ барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі
ІІ. Сабақтың мақсаты мен міндеттерін қою. Үй тапсырмасын сұрау.
ІІІ. Жаңа тақырыпты түсіндіру.
ІҮ. Бекіту.
Ү. Қорытындылау.
ҮІ. Үй тапсырмасы.
ІІ.
1. Компьютерлік графикадағы түстер қандай?
2. Түстер түсінігі дегеніміз не?
3. Компьютерлік графикадағы аддитивті және субтрактивті түстер анықтамасы?
4. HSB, HSL, RGB, CMYK түстер жүйелерінің ерекшеліктері?
5. Индекстелген түстер дегеніміз не?
ІІІ. Компьютерлік графиканың аппарат-тық жабдықтары.
Дисплейлер (мониторлар).
Дербес компьютердің маңыздықұрама бөліктерінің бірі - оның видеожүйесі болып табылады, ол монитор және видеоадаптерден тұрады. Монитор экранда текстік және графикалық ақпаратты бейнелеуге арналған. Қазіргі уақытта мониторлардың көп түрлері бар. Оларды келесі негізгі белгілеріне қарап сипаттауға болады:
Бейнелеу режимі:
1. Растрлық дисплейлер;
2. Векторлық дисплейлер.
Электронды-сәулелі түтікше базасындағы бейне регенерациясы бар векторлық дисплейлерде өте қысқа жарықтану уақыты бар люминофор қолданылады. Мұндай дисплейлерде люминофордың жарықтану уақыты өте аз болғандықтан ЭСТ-де бейне секундына бірнеше рет қайта салынуы немесе регенерациялануы қажет. Регенерацияланудың ең аз жылдамдығы 30 (1с), ал дұрысы 40-50 (1с) болу керек. 30-дан кемжылдамдық бейненің жыпылықтауына әкеледі.
Дисплейлік буфер - ЭСТ-де бейнені шығаруға қажетті барлық ақпаратты қамтитын жадының үзіліссіз аумағы.
Растрлық құрылғыны әрбіреуі жарықтанатын дискретті ұяшықтар (нүктелер) матрицасы ретінде қарасмтыруға болады. Осылайша ол нүктелі-сурет салу құрылғысы болып табылады.

Сурет 1. Растрлық кескін
Экран типі:
1. ЭСТ негізіндегі дисплейлі;
2. Сұйықкристалды (ЖК);
3. Плазмалық.
2 суретте видеомониторларда қолданыладын ЭСТ схемалық түрде көрсетілген.

Сурет 2. Электронды-сәулелік трубка

Сұйықкристалды дисплей экраны арасында сүйық кристалдан тұратын қоспасы бар екі шыны пластинадан тұрады. Сұйық кристаллдар электр зарядына байланысты өзінің оптикалық қасиеттерін өзгертіп отырады. СҚД-дің негізгі жетістігі - оның көлемі.
Газоплазмалық мониторлар арасында газдық қоспа бар екі прастинадан тұрады. Олар электр импульстарының әсерінен жарықтанады. Бірақ оларды тасымалданатын компьютерлерде қолдануға болмайды, себебі олар тоқ көзін коп тұтынады.
Диагональ бойыншаөлшемі (әдетте 14" - нан 21"-ге дейін).
Жарықтық қылқалам (light pen).
Бұл жарыққа сезімтал құрылғы, ол экранның ақпараттық жүйеге мәліметтер енгізу нүктесінің координаттарын алуға арналған.
Жарықтық қылқалам формасы бойынша қаламсапты еске түсіреді. Қылқалам ұшында жарық сигналына жауап қататын фотоэлемент орналасқан.
Тышқан манипуляторы.
Пернетақтамен қатар тышқан маңызды ақпарат енгізу құрылғысыболып табылады. Қазіргі программалық өнімдерде тышқан программаны басқарудың негізгі құрылғысы болып табылоады.
Әрекет принциптеріне байланысты тышқандар төмендегілерге бөлінеді: :
1. Механикалық;
2. Оптико-механикалық;
3. Оптикалық.
Джойстик ақпаратты енгізудің координаталық құрылғысыболып табылады. Ол көбінесе компьютерлік ойындар аумағында қолданылады.
Джойститер мынадай болады:
1. Аналогтық;
2. Цифрлық.
Трекбол (Trackball) - бұл ақпарат енгізу құралы, оны үлкен шаригі бар төңкерілген тышқан сияқты елестетуге болады. әрекет принципі мен мәліметтерді беру принципі тышқандыкіндей.
ІҮ. 1. Негізгі мәліметтер қысқаша тұсаукесер арқылы көрсетіледі.
ІҮ. 2. Оқушылардың материалды игеруін тексеру үшін LeaningApps электронды дәптеріндегі тапсырмалар беріледі.
Ү. 1.
1. Компьютерлік графиканың аппараттық жабдықтарына нелер жатады?
2. Дисплей дегеніміз не? Олардың қандай түрлері бар?
3. Плоттер дегеніміз не? Олардың қандай түрлері бар?
4. Принтер дегеніміз не? Олардың қандай түрлері бар?
5. Сканер дегеніміз не? Олардың қандай түрлері бар?
6. Цифрлық фотоаппараттар дегеніміз не? Олардың қандай түрлері бар?
7. Бейнекамералар дегеніміз не? ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.