Шаруашылықтағы тұқымдық 6 айдан кейінгі бұзауларды азықтандыру

Пән: Ауыл шаруашылығы
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 16 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан Мемлекеттік Университеті

Биотехнология, мал және балық
шаруашылығы кафедрасы

Ауыл шаруашылық малдарын азықтандыру пәнінен
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы:
Шаруашылықтағы тұқымдық
6 айдан кейінгі бұзауларды азықтандыру

Орындаған: ЗТ-31 топ студенті
Каримов А.Г.
Тексерген: а.ш.ғ.к., доцент
Есенғалиев Қ.Г.

Орал, 2011ж.

Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
Әдебиетке
шолу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ...4

І. Төлдердің өсіп-өнуі және қоректік заттарды
қажетсінуі ... ... ... ... ... ... . ... ... 5
1.1. Төлдердің өсіп-өну
ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
...5
1.2. Бұзаудың қоректік заттарды
қажетсінуі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... 8
1.3. Сүтті тұқымды ірі қарамал төлін өсіру технологиясы
және рационы, құрылымы мен мерзімдік азық
үлестері ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10

ІІ. Төлдерді 6 айлығынан кейін азықтандыру
мөлшерлері ... ... ... ... ... ... . ... ..11
2.1. Ет бағытындағы ірі қара төлдерін
азықтандыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11
2.2. Төлдерді 8 айлығынан кейін
азықтандыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..14
2.3. Мүйізді ірі қара мал төлін
азықтандыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..16

ІІІ Есептеу
бөлімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... .18
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..20
Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... .21
Кіріспе

Азықтандыру малдың өсуі, жетілуі, салмағы, дене пішіні мен өнімі үшін
шешуіші рөл атқарады. Организмге қажетті қоректік заттардың мөлшері малдың
жасына, физиологиялық күйіне, өніміне, салмағына, ауаның температурасына
және басқа сыртқы жағдайларға байланысты. Өскелен жас организімге бір
қоректік зат жетіспесе, өсуі тоқталады, не баяулайды.
Малдан алынатын өнім сапасының ең маңызды факторы – азықтандыру.
Малдарды азықтандыру жөніндегі зоотехникалық ғылым сан алуан
экспериментальды мәліметтерді, соның ішінде әртүрлі қоректік заттарды,
витаминдер, ферменттер, алмастырылмайтын амин қышқылдары, макро, микро
элементтер және зат алмасу факторлары, азықты тиімді пайдалану, туралы
жинастырады. Бұл мәліметтер ауыл шаруашылық малдарын азықтандыру теориясы
мен практикалық толық жетілдіру негізінде ертеден қызмет етіп келеді.
Ауыл шаруашылық малдарын азықтандыру мөлшері 1966 жылы анықталып,
қосымша 1972 жылы толықтырылған. Азықтарды тиімді қолдануда мал өнімінің
жоғарлауына, мал өнімдері шаруашылығының талаптарына жауап бермейді. Олар
жеуге жарамды бүкіл комплексті заттарды минералды және биологиялық активті
заттардың қажетті баланстанғанын ескермейді. Қазіргі көзқарастар,
сәйкесінше рацион құрамыда азықтық бүкіл элементі оптимальды арақатынаста
болады.
Малдың бірқалыпты тіршілік етуі үшін, организмнің физиологиялық
қасиетін өтеу үшін мөлшерлі қоректік заттар қажет. Сондықтан малды
белгіленген норма бойынша азықтандыру керек, онда организмнің қоректік
заттарға, қорытылатын протеинге, минералдық заттарға және каротиге жалпы
мұқтажы ескеріледі.
Малды нормамен азықтандыру ғылымға негізделсе, азықты үемдеуге, оның
шығымын едәуір қысқартуға, өнімнің өзіндік құнын арзандатуға мүмкіндік
береді. Азықтағы қоректік заттардың мөлшерін азық өлшемімен белгілеу
ұйғарылған.
Ауыл шаруашылық малдарын азықтандыруды жаңа мөлшерде жалпы биологиялық
келесідей түрге қалыптастыруға болады: азықтандыру деңгейі малдардың
өнімділігімен жоғары және азық шығынынан төмен, керісінше азықтандыру
деңгейі төмен болған сайын жануар өнімділігі төмендеп, азық өлшемі арта
түседі.
Курстық жұмыстың мақсаты: 6 айлық бұзауларды азықтандырып, оларға
қысқы және жылдық рацион құрастыру.
6 айлық бұзауларды азықтандыру ерекшеліктері: оның жасына, жыныстық
ерекшеліктеріне, алынатын өнімге, физиологиялық әрекеттерге, тұқымына
байланысты.
6 айлық бұзауларды әр түрлі азықпен азықтандыру қажет. Бірыңғай
бір түрлі азықпен азықтандыру бұзау денесінің дамуын, қоңдылығын
нашарлатады.

Әдебиетке шолу

1. Н.Ә.Жазылбеков, Ә.М.Меңдебеков (1990ж) мәліметтері бойынша,
Орталық Қазақстан жағдайында, қазақтың ақбас тұқымды сиырларының
ерте көктемде бұзаулаған кездегі сүттілігі 1600-1900, күзде не
қыста бұзаулағанда — 1250-1370кг-ды құрайды, ал азықтандыру
деңгейі жақсы болса, ол 150-210кг-ға артады.
2. Н.Ә.Жазылбековтың (1994ж.) жүргізген тәжірибелерінің мәліметтері
бойынша, Қазақстан жағдайларында ет бағытындағы ірі қара
бұзауларын 8 айлығына дейін енесінен айырмай, орташа қарқынмен
өсіргенде (тірілей салмағының тәуліктік өсімі 750-800- ден 1000г-
ға дейін), оларға жұмсалған құнарлы азықтар енесінен айырғандағы
тірілей салмағының 100кг-на шаққанда 0,8-0,85-тен 0,9-1,2
центнерге дейінгі мөлшерде болған.
3. В.Д.Крючков, (2000ж) көп жылғы зерттеулерінің нәтижесінде, ет
бағытындағы ірі қара шаруашылығында төлді ерте көктем айларында
алудың тиімді екені, мұның емізулі сиырлардың жайылымға шыққан
бойда-ақ сүттілігінің 15-20%-ға артуына ықпал ететін, сонымен
бірге N айлық бұзаулардың тірілей салмағын 25-30кг-ға арттыратын
көк азықты барынша көп пайдалануына мүмкіндік беретіні белгілі
болды.
4. 8 айлығынан 18 айлығына дейінгі ұрғашы баспақтар. Өсіп-жетілу
кезеңінде ұрғашы баспақтар орташа қондылықта болуы тиіс. Ағзасы
арықтаған кездегідей, майдың шамадан тыс жиналуы да ішкі
органдар мен тіндердің қалыптасуына кері әсерін тигізеді. Орташа
тәуліктік салмақ өсімін 650-800г деңгейінде алу мақсатында, мал
басын толықтыруға арналған ұрғашы баспақтарды өсіру технологиясы
мен Қазақстанның табиғатын, сондай-ақ ауа райы ерекшеліктерін
ескере отырып, ҚазМШТҒЗИ ғалымдары Н.Ә.Жазылбеков.,
Қ.Қ.Құсайынов, (1997) оларды азықтандыру үшін қажетті қуат,
протеин, фосфор және күкірт мөлшерлерін жасаған болатын.

І. Төлдердің өсіп-өнуі және қоректік заттарды қажетсінуі
1.1. Төлдердің өсіп-өну ерекшеліктері

Ауыл шаруашылық малдарын азықтандыру ғылымы бір орында тұрып қала
бермейді. Жоғары бағалы қоректендіруді жобалау, физиологиялық және
биохимиялық зерттеу жөнінде мәліметтер береді. Малдардың тұқымын жетілдіру,
сүт өндірісі технологиясын жақсартады.
Ірі қара төлін өсірудегі негізгі мақсат – тез өсіп жақсы жетілетін,
дене тұлғасы мықты сиырлар өсіру. Оны іске асыру үшін ір шаруашылықта
табиғи және экономикалық жағдайы, жемшөп қорын ескер отырып, ғылыми
негізделген топ өсіріп жетілдіру жүйесі белгіленеді.
Жас малдың энергиясы және қоректендіру затын қорек етуін анықтау
организмдегі зат алмасу маңыздылығымен түсіндіріледі, анықталған бойдың
өсімталдығы әр түрлі жас деңгейіне байланысты.
Жас, өсімтал малдар, яғни төлдер жоғары бойлы ірі болып, экономикалық
жағынан шығынды, өнімділігі жоғары азықты пайдалануға әкеледі. Бұл төлдің
биологиялық маңыздылығын міндетті түрде пайдаланып, оның толық мөлшерде
қоректенуін қамтамасыз еткен тиімдірек. Жас мөлшері өскен сайын төлдің
майлылығы, минералдық заттарға жеткіліктілігі, тірі салмағы байқалады.
Әрбір аймақта ірі қара төлдерін өсіруге, оның тірі салмағынын өзгеруіне,
уақытқа байланысты өсуіне, азықтандыру деңгейімен түріне қарай жоспар
құрылады.
Төлді өсіру және азықтандырудың жаңа мөлшері құрғақ тамақпен,
көміртекпен, маймен және калий, магний, күкірт микроэлементтерімен, темір,
мыс, марганец, мырыш, кобальт, йод-микроэлементтерімен және басқа
витаминдер Д және Е-мен толықтырылады. Бір килограммға өскендегі кеткен
уақытқа берілген азық мөлшерінің негізі – оның жасымен және тірі салмағымен
байланысты. Төлдің өсіру интенсивтілігі жақсы сападығы ет алу, толық құнды
сүт беретін уақытпен маңызды.
Жас малды мақсатты түрде бағыттап өсіру үшін оларды азықтандыру
жоспарын жасайды. Төлдің нәрлі заттарды қажет етуі, оның жас ерекшелігіне,
тұқымына, тірі салмағымен тәуліктік өсіміне байланысты.
Төлді түрлі азықтармен азықтандыру, әсіресе, асқорыту органдарының
жетілуін күшейтеді және мұндай азықты көп жеуге, оны жақсы қорытып,
қоректік заттарды жақсы сіңіруге бейімделген. Малды қалыптастыруды
қамтамасыз етеді.
Іріқара малының сүттілік және сүттілік тұқым қуалау қасиеттері
қалыптасып даму үшін, оларға қолайлы орта жағдай болуы керек. Оның ең
бастысы – малды дұрыс азықтандыру және дұрыс пайдалану. Малдың организмімен
сыртқы ортада тығыз байланыс бар, сыртқы ортаның өзгеруіне байланысты жас
организм де өзгеріп, онда әр түрлі құбылыс болады. Әсіресе, жас малдың өсіп-
дамуына және өнімділігінің қалыптасуына тұқым қуалау заңдылығымен қатар
азықтандыру көп әсер етеді.
Төлдің өсіп жетілуіне және өнімнің қалыптасуына, оларды уақытында
серуендетудің маңызы зор. Мал серуендегенен кейін азықты жақсы жейді, әрі
ас қорыту да жақсарады. Көптеген тәжірибелер бойынша серуендеуге көп болған
6 айға дейінгі бұзаудың салмағы серуендеуде болмаған бұзаулардың салмағынан
8-15% артық болған. Етке арналған бұзауды көп серуендетуге болмайды,
өйткені бұдан оның салмағы кемиді. Ал сүтті тұқым төлдерін серуендету
міндетті, себебі ол сүттің қалыптасуына әсер етеді. Үнемі серуенде болған
тұмса ірі қараның серуендеуде болмағандармен салыстырғанда сүті – 15-20%
артық болады.
Төлдердің қоректік заттарға деген қажеттіліі жасына, тұқымына,
салмағына, тәуліктік өсіміне байланысты.
Бұзаулар қай тәсілмен азықтандырып өсірілетін болса да, оларды
туылғаннан кейін міндетті түрде өз енесімен уызына қондыру шарт. Жаңа
туылған бұзаудың кіндігін кесіп, кесілген жерін өңдеп, талауын тазартып,
денесін буланған сабанмен ысқылағаннан кейін енесіне жалатады. Бұзауын
жалаған сиырдың ас қорытуы дұрысталады.
Алғашқы екі тәулікте уызды бұзауға 1-2 литр, 5-6 рет бөліп емізеді.
Үшінші – төртінші күні уызды күніне үш рет бөліп емізіп, бесінші – алтыны
күнімен оның құрамы біртіндеп сүтке айналғанда 6 айға дейін азықтандыруға
таңдалған тәсіл бойынша өсіре бастайды. Таңдалған азықтандыру схемасы
бойынша сүт беріп, оны біртіндеп мөлшерін азайтып, майсыздандырылған көк
сүтпен ауыстырады. Алғашқы күндерден бастап төл сүйегі тез жетілуі үшін
сүтке кальций-фосфорын минералды қосындылар мен ас тұзын қосып береді.
Жаңа туған бұзауды таза сабан төселген жеке қоршауда ұстайды. Оның
ұзындығы – 120см, көлденеңі – 60-80см, биіктігі – 100см, Қоршаудың аяқтары
35-40см болады. Еденін несеп ағатындай етіп төселген ағаш тақтайлардан
салады. Алдыңғы жағына жон салатын науа мен сүт, су құятын шелек қояды. Бұл
қоршауда бұзауды 2-3ай ұстауға болады. оның қимылдауына кедергі
туғызатындықтан 10-14 күннен бастап 10-15 минуттық серуенге шығарып, серуен
уақытын 2 айда 2-3 сағатқа дейін жеткізеді. Серуенге шуақ мол кезде
шығарған жөн. Сонда жас бұзау организмі шынығады, күн сәулесін терісінде Д
витамині түзіліп, рахитқа және басқа да ауруларға төзімділігі артады.
Қоршау еденіндегі төсенішті (үстіңгі қабатын) күніне ауыстырып,
жаңалап салып тұрады. Азық берілген ыдыстарды жақсылап жуып, қайнаған сумен
шаяды. Егер бұзауды жеке қоршауда ұстауға жағдай болмаса оны сиыр қорада,
сиырдың тұратын жерінен бөлінген қоршауда ұстауға болады. Оның аумағы жеке
қоршаудан бұзауды байлаусыз 5-6ай өсіреді. Азықтандырып, суару үшін бір жақ
қабырғасына азық салатын науа, су беретін шелек іліп қояды.
Тіршілігінің алғашқы күндері бұзауға тек енесінің сүтін ғана беруі
себебі, онда бұзауланғаннан кейінгі 5-7 күндері сиыр сүтінің құрамы
әдеттегі сүтімен салыстырғанда біршама ерекше болады. Алғашқы күндердегі
сүтті уыз деп атайды. Уызда құрғақ зат көлемі 2 есе, белок 4 есе, минералды
заттар 1,5 есе көп. Уыз сүтке қарағанда майлы, витаминге (әсіресе, А және
Д) бай келеді.
Бұзауды алты айдан кейін төмендегі таблицада келтірілген схема
бойынша азықтандыруға болады.
1-кесте
Бұзауды алтын айдан кейін азықтандыру схемасы.
Бұзаудың Тәуліктік азықтар мөлшері, кг Минералды
шамасы қосымша, г
сүт жем Тамыр сүрлемпішен Ас Бор,
жемістіле тұзы фосфат
р
Ай Он күндік сүт Көк сүт сұлы
Азық өлшеміАлмасу
энергиясы,
МДж
1 2 3 4 5 6
25-28 - - -

Туғанда
1 35 550-600 2 15,4
2 53 550-600 2,3 17,7 ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.