Эпидемиологиялық процестің үш тізбегі



Пән: Биология
Жұмыс түрі:  Реферат
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:   
ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Реферат

тақырыбы: Эпидемиологиялық процестің үш тізбегі.

Орындаған:

Қабылдаған:

Алматы 2017ж

Эпидемиологиялық процестің үш тізбегі.

Эпидемиялық процесс туралы ілімнің негізін қалаған Л.В.Громашевский болып саналады (1941,1949,1965). Ол бірінші болып эпидемиологияның негізгі заңдарын жете зерттеп, құрастырады, инфекцияның берілу механизмінің теориясын және эпидемиялық процестің қозғаушы күштерін анықтады. Эпидемиялық процесс деген терминді де бірінші рет енгізген Л.В.Громашевский болды, Эпидемия деген ұғымды тар мағынада Эпидемия деп, кең мағынада эпидемиялық процесс деп екіге бөледі.
Әртүрлі жұқпалы аурулар эпидемияларының пайда болу себептерін талдау кезінде Л.В.Громашевский (К.Сталлибрасс,1936 сияқты) үш жағдайға көңіл аударды. Эпидемия пайда болу үшін бірінші ,ең қажет жағдай,инфекция қоздырғышының көзі болуы қажет. Инфекция көзі болмаса, ешқандай эпидемия да,тіпті, жеке ауру да пайда болуы мүмкін емес.
Бірақ эпидемиялық процестің пайда болуы үшін міндетті түрде екінші бір қажетті жағдай керек болады. Ол сыртқы ортадағы азды-көпті өзіндік факторлар арқылы қоздырғыштың эстафетамен (үзілмей) берілу мүмкіншілігінің болуы болып табылады. Бұл процесс эволюциялық дамуы кезінде қоздырғыштың жұққан организмнен қабылдаушыға жылжу әдісі арқылы іске асады (берілу механизмі).
Эпидемиялық процестің пйда болуы үшін үшінші міндетті щарт осы аурудың қоздырғышын қабылдаушы халықтың болуы қажеттілігі.
Осы көрсетілген үш алғы шарттың ( инфекция қоздырғышының көзі, берілу механизмі,қабылдаушы халық)қосылған жиынтық жағдайында ғана жұқпалы аурудың,яғни эпидемиялық процестің пайда болу мумкіндігі туады. Керісінше, осы көрсетілген үш шарттың тек біреуі ғана болмай қалса, онда жұқпалы ауру ,яғни эпидемиялық процесс пайда болмайды. Л.В.Громашевскийдің осы теориялық тұжырымдамасы эпидемиологияда толыққанды заңның негізін қалады. Ол заңның тұжырымы былай: Эпидемиялық процестің пайда болуы және үзілмеуі үшін оның міндетті үш элементінің өзара әрекеті қажет: инфекция қоздырғышының көзі, берілу механизмі,осы ауруды қабылдағыш халық.
Эпидемиялық процесс - бұл ұжымда қоздырғыш айналымынан туындаған симптомсыз тасымалдаушылық пен манифестік ауруға дейінгі спецификалық инфекциялық жағдайлардың тұрғындар арасында пайда болу және таралу процесі.
Эпидемиялық процестің қалыптасу жағдайлары мен механизмін , оны зерттеу әдістерін , және де жұқпалы ауруларды азайту және оның алдын-алуға бағытталған эпидемияға қарсы шаралар жиынтығын зерделейтін арнайы ғылым саласы бар - ол эпидемиология деп аталады.
Эпидемиялық процестің биологиялық негізі паразитарлық жүйе болып табылады, яғни паразит және ие популяцияларының өзара әсерлесуі. Кез келген инфекция немесе инвазия кезінде осындай өзара әрекеттесу процесінде паразит пен иенің популяциясында өзара бейімделу (адаптациялық) өзгерістер болады. Паразитарлық жүйенің тұрғындардың әлеуметтік жағдайларымен ұштасуы, оны эпидемиялық процеске айналдырады.
Эпидемиялық процесс үш элементтің үзіліссіз өзара әсерлесуімен байланысты:
1) инфекция көзі;
2) берілу механизмі, жолдары және факторлары;
3) қабылдағыш ұжым.
Осы звенолардың кез келгенінің шығып қалуы эпидемиялық процестің үзілуіне әкеледі.
Эпидемиялық процестің бірінші элементі - инфекция көзі. Инфекция қоздырғышының көзі түсінігі патогенді микробтардың тіршілік ететін табиғи орны болып табылатын , сол жерден адамдар мен жануарларға жұғатын тірі немесе абиотикалық обьектілер, дегенді білдіреді. Инфекция көзі ретінде адам организмі (науқас немесе тасымалдаушы) , жануарлар организмі және қоршаған ортаның абиотикалық обьектілері болуы мүмкін.
Инфекция көзі тек қана адамдар болатын инфекцияны антропоноздар, ал инфекция көзі ауру малдар болатын бірақ адамдар да ауратын инфекцияны-зооноздар деп атайды. Сонымен бірге сапроноздар тобын ажыратады, бүл кезде инфекция көзі-сыртқы орта обьектілері болып табылады. Сапроноздар - ол қоздырғыштарының омыртқалы иесі ғана болып қоймай, олардың даму ортасы мен резервуары өлі табиғатты да (органикалық заттар, соның ішінде тағамдар, топырақ, өсімдіктер) болатын аурулар.
Cапроноздардың қоздырғыштары адамдар мен жануарлардың жалған паразиттері болып табылады . Олар тұрақты түрде табиғи қоршаған орта обьектілерінде (су, топырақ) мекендейді және табиғатта өз тіршілігін сақтау үшін эпидемиялық процесті қажет етпейді. Осыған байланысты сапроноз кезіндегі эпидемиялық процесс , ол қоршаған орта обьектілерінен адамдар ұжымына қоздырғыш жүғу нәтижесінде бір дерттен екінші індет туындамайтын процесс. Сапроноздар кезіндегі эпидемиялық процесс - олардың қоздырғыштарының жалған паразитизмге қабілеттілік көрініс , ал адамдарда болатын әрбір дертке шалдығу жағдайы зооноздар кезіндегі сияқты биологиялық тұйық болып табылады. Сапроноз қоздырғыштары адамдарға жұғудан бұрын , инфекция жұққан тірі адамдар мен жануарлар ортасына жағдайлары (ең болмағанда температурасы және ылғалдығы бойынша ) ұқсас қоршаған орта обьектілерінде шоғырланады: легионеллалар-кондиционерлердің булағышында немесе шомылғылық (душевые) қондырғыларда, иерсиниялар-көкөніс сақтағыштардағы шіри бастаған көкөністерде және т.б. Нәтижесінде организмнің иммунобиологиялық қорғаныс тосқауылынан өтіп кетуін қамтамасыз ететін инфицирлеуші дозасын (ШПМ туралы айтылғандағыдай барлық жағдайда микробтық мөлшер саны өте көп болуы керек) қалыптастыру үшін жеткілікті микробтар массасы пайда болады. Бұл кезде микробтардың жәй ғана механикалық шоғырлануы болып қоймай , олардың қасиеттерінің , соның ішінде вируленттілігінің жоғарылауы болатын , өзгергіштік процесі ілесе жүретін көбеюі байқалады. Қоршаған ортадағы сапрофиттік тіршілігін организмде паразиттік әрекет етуге ауысу үшін сапроноз қоздырғыштарында бейімделу алды феномені деп аталатын өзіне тән үрдіс байқалады.
Эпидемиялық процестің екінші элементіне инфекцияның механизмі, жұғу жолдары және берілу факторлары жатады. Эпидемиолог Л.В.Громашевский организмде қоздырғыш орналасуы мен берілу механизмінің сәйкестігі туралы заңдылық негізін қалады, оны кесте түрінде келтіруге болады .
Эпидемиялық процестің үшінші элементіне ұжымдық қабылдаушылық жатады. Егер популяцияның иммунды қоғамдық тобы 95% және одан жоғары болса , сол ұжымда эпидемиялық аман-саулық жағдай орнығатыны байқалған және қоздырғыш айналымы тоқтайды. Сондықтан, эпидемияның алдын алу міндеті қоздырғыштарға қарсы егу жүргізу арқылы осы ұжымдарда иммунды топ қалыптастыру болып табылады.
Осыған сәйкес ұжымдарда атқарылатын эпидемияға қарсы шаралар эпидемиялық процестің әртүрлі звеноларына бағытталуы мүмкін. Шаралардың 1-тобы инфекция көзіне, 2-тобы - берілу механизмі мен жұғу жолдарына, ал 3-тобы-қабылдаушы ұжымға бағытталған.
Шаралардың 1-тобына инфекция көзіне бағытталған кешенді әрекеттер жатады: науқастарды анықтау, оқшаулау және емдеу; тасымалдаушыларды-анықтау, есепке алу және сауықтыру қажет; ауру малдарды - әдетте жояды.
Шаралардың 2-тобы берілу жолдары мен механизмін үзуге бағытталған. Оған мыналар жатады: тұрғындық жерлерді сауықтандыру шаралары (мысалы, орталықтандырылған канализациямен және құбыр суымен жабдықтау), ұйымдасқан ұжымдарды ірілендіру, карантиндік шаралар, тағамдық өндірістерді, қоғамдық тамақтандыру орындарын қадағалау, емдеу профилактикалық мекемелерде асептикалық, антисептикалық, дезинфекциялық және стерилдеу ережелерін қатал сақтау т.б. Бұл, өкінішке орай, берілу жолдары мен факторларының көпшілігімен сипатталатын инфекцияларда (мысалы, зоонозды немесе ауруханаішілік инфекцияларда) ең қиын және тиімділігі аз шаралар.
Қабылдаушы ұжымға бағытталған 3-топ шараларына егер мүмкіндік болса , жүре пайда болатын жасанды белсенді (егу арқылы) немесе енжар( сарысулар мен иммуноглобулиндердің көмегімен ) иммунитет жасау кіреді. Дәрігердің қолында спецификалық иммуноглобулиндік профилактикалық препараттар болмаса , 3-топ шаралары тұрғындар арасында санитарлық-ағарту жұмыстарын жүргізумен шектеледі.Егер эпидемиялық процестің бір немесе бірнеше звеноларына тиімді әсер ете алатын шаралар болса (мысалы вакцинациялау ) оны басқарылатын , ал ондай шаралар жоқ болса-басқарылмайтын инфекциялар деп ажыратуға болады.Сондықтан басқарылатын инфекциялармен күресуде эпидемиологияның түбегейлі мақсаты оларды глобалды масштабта, бүкіл дүниежүзінде жою болып табылады. ДДҰ-ның үйлестіруімен әлемдік қоғамдастықтың күшімен ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Эпидемиялық үрдіс туралы ұғым
Эпидемиологиялық тексеру мен қадағалау
Эпидемиялық процестің құрамы
БАЛАЛАРДАҒЫ ВИРУСТЫ ГЕПАТИТТЕР
Жұқпалы аурулардың түрлері
Балаларда кездесетін жұқпалы аурулардың алдын алу
Соғысқа дейінгі кезеңдегі саяси қуғын-сүргін және халықтар депортациясы
Балалар мекемесінің гигиеналық талаптары. Қазіргі кезеңдегі балалардың мектепке дейінгі мекемелерін салудың гигиеналық аспектілері
Жұқпалы аурулардың ошағын эпидемиологиялық тексеру әдістемесі
Эпидемиологиялық зерттеу әдісі
Пәндер