Қазақстан сулары

Пән: География
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 89 бет
Таңдаулыға:

Тобыл-Торғай бассейні
Тобыл өзеннің ағысы бір жылдың ішінде және жылдан жылға үлкен құбылмалдылығы байқалады. Тобыл өзенінің тағы бір ерекшелігі көп жылдық ағынның суы көп жылдар және суы аз жылдар деп топтарға бөлуге болады. Сондықтан экономика саласында су қоймасы салынғанға дейін қолдануға қиыншылығын туғызады.
Жоғарғы - Тобыл су қоймасы (781 млн.м3 қажетті сыйымдылықпен) Тобыл өзенінде ағынды реттеуші ең ірі көлемді болып саналады және одан төмен орналасқан Қаратомар (562 млн.м3 қолданылатын сыйымдылығы) басқа да су қоймалар Рудный, Қостанай, Лисаковск қалаларды және басқа да тұтыну көздерді сумен қамтамасыз етеді.
Жаз уақытында судың көп бөлігін жасыл алқаптарды, жайылымдарды, егіншілікті суғаруға кетеді. Су қойманың қажетті көлемі 1393 млн.м3 құрайды.
Бассейннің бүкіл жер үсті су ресурстары 746 млн.м3 (7.2.10 кестеде) деп бағаланадығы оның ішінде Ресей Федерациясының аумағында орналасқан бір бөлігі де кіреді.
Тобыл өзені гидрологиялық тәртібінің өзгерісінің бағасы және Ресей Федерациясының шаруашылық іс-шараның әсерімен Қазақстан Республикасының шекара аралық құйылымдары, жылдық ағынның қарастырылып отырған кезенің шартты табиғи деп қолдануға болады. Жоғарғы және Ресей Федерациясының аумағында да орналасқан түстамалар жылдық ағынға әсерін тигізбейді. Қостанай облысының аумағында орналасқан гидробекіттердің мәліметтері арқылы Қостанай облысының су ресурстары бағаланады.
Сондықтан су шаруашылық теңгерімін есептегенде осы өзендегі Ресей Федерациясының су қоймалары есептелінбейді.
Тобыл өзен су шаруашылық есептерін негізіне гидрологиялық 78 жылдық Жоғарғы-Тобыл су қоймасының табиғи құйылымы Жоғарғы - Тобыл су қоймасының аумағынан Қаратомар су қоймасына дейін орналасады.

Торғай бассейні
Қарастырылып отырған аймақта су шаруашылықта үлкен әсер беретін басты су ағыны Торғай өзені және Ырғыз өзенінің құйылымдары жатады.
Сарыкөп көлінің негізгі су жүйесіне Сары-Өзен және Теке кіреді. Сарыкөп көлі суы мол жылдарда толып кетеді де оның жарты суы Сарысу және Омана (Тауш) өзендері арқылы Торғай өзеннің құйылымы арқылы жіберіледі.
Қарастырылып отырған Нобайда су шаруашылық теңгерімін есептегенде Сарыкөп көлінен Торғай өзеніне жіберілгені есептелмейді, өйткені суы аз жылдарды және суы орташа жылдар ғана теңгерімін құрайды.
7.2.13 кесте
Тобыл өзен бассейннің жер үсті су ресурстары, млн. м3

Өзен-бекет су шаруашылық түстамалар

Ауданың Индексі

РФ - да қалыптасқан ағын

ҚР- да қалыптасқан ағын

Барлығы

Орта-ша көп жылдық

50%

75%

95%

Орта-ша көп жылдық

50%

75%

95%

Орта-ша көп жылдық

50%

75%

95%

Тобыл өзенің жоғарғы ағысы

ҚР шекарасы-Жоғарғы Тобыл су қоймасының бөгеті

07.01.12.01

117,1

63,7

23,1

8,14

145,9

88,3

34,5

7,86

263

152

57,6

16

Жоғарғы - Тобыл су қойма бөгетті- Қаратомар су қойма бөгеті

07.01.12.02

127

86,7

38,9

9,5

79,1

71,3

58,7

39,9

206

158

97,6

49,4

Қаратомар су қойма бөгеті - ҚР шекарасымен Р.Ф. шекаралас.

07.01.12.03

74

40

14,7

6

74

40

14,7

6

Тоғызақ өзені-ҚР мемлекеттік шекарасымен Р.Ф. шекарасы

07.01.12.04

65,2

49,5

28,5

15,9

22,9

17,4

10

5,6

88,1

66,9

38,5

21,5

Барлығы

309

200

90,5

33,5

322

217

118

59,4

631

417

208

92,9

Обаған және т.б. өзендер

Нарзум ауданының шекарасы-ҚР мемлекеттік шекарасы Р.Ф шекарасы

07.01.12.05

115

46,4

11,7

2,1

115

46,4

11,7

2,1

Бассейн бойынша барлығы (Қостанай облысы)

309

200

90,5

33,5

437

263

130

61,5

746

463

220

95

*-Үй ө. ағыны ауданның ресурстарына қосылмаған.
Ұлқаяқ өзені жүйесінде уақытша ағын жүйесі баяу дамиды және тек жоғарғы ағында ғана Қабырға өзеніне маңызды құйылымын қабылдайды.
Қарастырылған аймақтағы су тәртібінде көктемдегі су тасушылық ерекше байқалынады.
Көктемдегі су тасушлығынан кейін жаздық саба басталады. Осы уақытта өзендердің көбісі құрғайды, ал құрғамаған өзендер қыс уақытында мұз болып қатып қалады.
Өзеннің ағыны бір жылдың ішінде және жылдан жылға үлкен құбылмалдылығымен байқалады да, сондықтан қолдануға қиыншылығын тұғызады. Осы жағдайды су қоймалар жақсартады. Бассейннің аумағындағы қазіргі уақытта 5 су қоймасы (35,8 млн.м3 толық көлемін құрайды) жұмыс істеп тұр, олар негізінде ауылшаруашылық және малды суғаруға қолданылады.
Торғай-Ырғыз, Сары-Өзен бассейндердің өзендерінде көп және терең иірмелер бар, соның арқасында ауылды аймақтарды және жайылымдарды сумен қамтамасыз ету көзі болып табылады.
Лимандық суғару үшін тұрғылықты ағынды-көктемнің еріген суының бір бөлігін және жаңбыр суларын қолданады, ол үшін жер бедерінің шағын төмендеуінің аккумуляциясы және көл шұңқыры, тағы ірі ағындарына жібермейтін ағындар қолданылады.
Торғай өзен бассейннің барлық жер үсті су ресурстары 1194 млн.м3 деп бағаланады (7.2.11 кесте).
Тобыл және Торғай өзендер бассейндердің жер үсті су ресурстарының мінездемелік көрсеткіштері 7.2.12 кестеде келтірілген және 1940 млн.м3 деп бағаланылады.
7.2.11 кесте

Торғай өзен бассейннің жер үсті су ресурстары. млн. м3

Сушаруашылық аудан, басты өзендер

Сушаруашылық тұстымалар, өзен-бекетті

Аудан индексі

Орташа көп жылдық

50%

75%

95%

Торғай өзені

Қара Торғай өзені - Урпек ауылы

07.02.13.01

341

298

182

79,8

Жалдама өзені - клх Калинина

178

154

92

37,5

Барлығы

519

452

274

117,3

Торғай өзен-сағалық

07.02.13.02

0

0

0

0

Сарыөзен өзені

Сарыөзен - Тақтайкөпір ауылы

07.02.13.04

107

89,5

50,7

18

Теке өзені - Тармақ ауылы

47,3

39,7

22,7

8,19

Данабике өзені- саға

11

4,73

0,85

0

Карасу өзені - саға

10,4

4,73

1,1

0,03

Үлкен - Караелга өзені - саға

17,4

9,15

2,52

0,16

Наурзум-Карасу өзені-саға

14,8

7,26

2,05

0,13

Барлығы

208,0

155,0

80,0

27,0

Улқаяқ өзені

Ұлқаяқ өзені- б. почт. ст. Балпан

07.02.13.03

65,3

22,8

3

0

Қарақай өзені

13

4,55

0,78

0

Барлығы

78,3

27,4

3,78

0

Ырғыз өзені

Ыргыз өзені - Ыргыз ауылы

07.02.13.05

224

157

67

12,9

Ұлы Жыланшық өзені

Улы Жыланшык өзені - Рахмет ауылы

07.02.13.06

107

71

28,1

4,4

Барлығы

107

71,01

28,1

4,42

Байқоныр, Қалмаққырған

Байқоныр өзені- Байконыр ауылы

07.02.13.07

20,2

9,78

2,52

0,13

Қалмаққырған өзені-ур. Бестмақ

37,2

21,7

7,22

0,62

Барлығы

57,4

31,48

9,74

0,75

Барлығы бассейн бойынша, облыс бойынша

1194

894

463

162

Қостанай

615

476

265

107

Қараганды

342

256

130

42,7
7.2.12 кесте
Тобыл және Торғай өзендер бассейндердің жер үсті су ресурстары, млн. м3

Өзен бассейні

Ағынның орташа көп жылдық көлемі

Ағынның есептік көлемі әр түрлі қамтамасыздығымен

50%

75%

95%

Тобол

746

463

220

95

Торгай

1194

894

463

162

Барлығы

1940

1357

683

257

Шу-Талас бассейні
Шу, Талас, Асы өзендерінің ағынны қазіргі жағдайда (келешекте) сулы жыл болып, ағынның табиғи шығыны оған қоса су қоймалардың жұмыс тәртібі және ҚР аумағымен Қырғызстанға қайтарымды және бассейннің өзендерінен су қоймаларына өзгерімді суы анықталады.
Бассейннің аумығында қазіргі уақытта 35 су қоймасы бар, олардың қажетті көлемі 849 млн.м3 құрайды да, оны негізінде ауылшаруашылық қажеттілігіне және малды суғаруға қолданылады.
Шу, Талас өзендерінің жер үсті су ресурстардың ірі бөлігі Қырғыстан Республикасының аумағында жинастырылды.
Қазақстан Республикасымен Қырғызстан Республикасы Шу,Талас өзендерінің және Асы өзендерінің құйылымдағы ағынды Өзендеріннің ағынның бөлу келісімі КСРО Сушаруашылық Миннистірлігі Шу, Талас өзендері бойынша 1983 ж., ал Күркүресу өзені бойынша 1948 ж. бекітілді
Шу өзен бассейннің ағынның бөлу жағдайына қарай Шу өзен бассейнің бүкіл қолданылатын су ресурстар 6640 млн.м3 құрайды, оның ішінде 1777 млн.м3 қайтарымды суды құрайды. Қазақстандағы бассейннің ресурсты қолданылатын суынан 42% ,бөлінеді, ал 2,79 км3 құрайды да, Шу өзенінен су қоймасының 2,41 км3 шекті суы және бассейннің басқа өзендерінен 0,38 км3 құрайды.
Егер Қаратау бөктерінен онтүстік-шығыс ылдиынан шағын таулы ағындарды есептейтін болсақ (0,138 км3) Шу өзенінің қолданылытын су ресурстары бассейнде 2,928 км3 құрайды. (7.2.13 кесте).
Қазақстан Республикасы мен Қырғыстан Республикасында Талас өзеннің ағынды бөлу жағдайы әр Республикаға 50% деп бекітілді. Талас өзені құйымдарымен су ресурстардың бөлінетің көлемі, қайтарымды және сұрамды сулармен (шығындарын есептегенде) 1616 млн.м3 құрайды.
Қазақстанда суды тұтынуы Кировск су қоймасының (716 млн.м3 ) өткізуімен және Қазақстан Республикасының аумағынан басталған ағын (92 млн.м3) барлығы 808 млн.м3 өтеуі қажет.
7.2.13 кесте
Шу-Талас бассейннің жер үсті су ресурстары (млн. м3)

Өзендердің бассейні

ҚР нан сырт қалыптасқан ағын

ҚР қалыптасқан ағын

Барлығы

Орташа көп жылдық

75%

95%

Орташа көп жылдық

75%

95%

Орташа көп жылдық

75%

95%

Шу

1874

1526

1257

1054

873

719

2928

2399

1976

Талас, Асы

Талас

716

637

529

92

72,3

53,5

808

709

583

Асы

14

10

8

494

362

281

508

372

289

Талас, Асы б-ша барлығы

730

647

537

586

434

334

1316

1081

871

Барлығы

2604

2173

1794

1640

1307

1053

4244

3480

2847
Бассейннің Асы өзенінің есептік орташа ағыны 508 млн.м3 құрайды, ал Қырғызстан Республикасынан Асы ағыны бойынша Күркіресу өзенінен - 14 млн.м3, облыс аумағында қалыптасқан ағын - 494 млн.м3 құрайды.
Шу, Талас, Асы, өзен бассейдердің қолданылатын ортақ су ресурстары 4,2 км3 құрайды.

Жер асты және шахталы-кен сулар
Жер асты сулардың ең бастысы тұрмыстық шаруашылыққа, өндіріске және ауылшаруашылыққа, кең-шахталы суларды-өндіріске қолданады (7.2.16 кестеде). Экономика саласында қолданылатын жер асты бүкіл сулардың мәліметтер басты кітапта 3 бөлімінде көрсетілген.
Жер асты суларды қазіргі уақытта 937 млн м3 және кең-шахталы су 73 млн.м3 құрайды, ал 2040 жылға 8.2.15 кестеде көрсетілгендей ол 1,9 және 1,4 есе өседі де 1815 млн.м3 және 100 млн.м3 қолданатын болады. Бірақ жер асты және кең шахталы судың сыбағасы су шаруашылық теңгерімнің бөлімінің шығыны 10% -дан төмен құрайды.

1 сурет
Қазақстан Республикасының әкімшілік-су шаруашылық аумақтың бөлінуінің карта-сұлбасы

2. Қолдағы су қорлары
Экономикалык салаларында өзен ағысын пайдалану мүмкүншілік көзқарасы, қолдағы су қорларды колдануға қызығушылық корседетеді. Олардың көлемін су қорлардың айырмасы және міндетті ағыс шығындары бойынша анықталады.
Су қорлар су аз жылдары кезінде су қоймалардың су мол жылдары ағысын қайта бөлуін, қайтымды су, ағысты басқа бассейндерге жіберу, жер асты және басқа да су көздерін ескере отырып анықталды.
Келтірілген мәліметтер бойынша су ресурсының нақты бар екеніне, оның экономика салаларында пайдаланатынына және экологиялық мақсаттарда су пайдаланушыға ұсыныс бермейді. Әр түрлі жылдары және түрлі авторлармен тексеру кезінде қолдағы су ресурсы 44-46 км3 мөлшерде бағаланады.
Міндетті шығындарға келесілерді жатқызса болады: Қытай Халық Республикасындағы (ҚХР) қосымша су алымдары, жер асты суларын қолданған кезіндегі үстірті суларға алып келетін зиянды әсерлері, көрші елдес мемлекеттерге және тұйықтама су айдындарына міндетті су жіберулер (экологиялық және санитарлық).
Қазақстан Республикасының қолдағы су қорлары 2030-2040 жылдар деңгейі ағыстын қамтамасыздық есептеріне жақын және жылдар бойынша сушаруашылық баланстар (осы СРКПҚ Бас сұлбасында 7 бөлімінде қарастырылған) негізінде анықталған және 2.3.1. кестесінде көрсетілген.
Көп жылдық орташа көрсеткіш 30-29,7 км3, су аз жылдары 75% және 95% су қамтамасыздық кезінде - 20,4-23,1 км3 және 10,0-9,9 км3 құрайды.
2.3.1кесте

Келешектегі Қазақстан республикасының қолданыстағы су қорлары (2030-2040 жылдар)

№ тб

Есептемені құраушы

2030

2040

Орташа

75%

95%

Орташа

75%

95%

Су қорлары ( млн.м3)

1

Өзеннің аттамалы ағыны есебімен реттеу, су бөліуін және қайталама сулар

110192

85620

63894

110347

88467

64301

2

Волгадан судың түсімі

85

85

85

94

94

94

3

Жерасты және кен-шахталық судың игерушілігі

1610

1610

1610

1915

1915

1915

4

Сарқынды және коллектор-дренаждық судың игерушілігі

203

203

203

244

244

244

5

Балқаш қ. және Каспий теңізінің суының игерушілігі

1527

1527

1527

1614

1614

1614

Барлығы

113617

89045

67319

114213

92334

68168

Тұйықтама шығын ( млн.м3)

1

ҚХР косымша су алынуы

8100

8100

8100

9400

9400

9400

2

Жерасты судың алуына байланысты шағын өзендер ағынына зиян тігізу

294

294

294

347

347

347

3

Экологияға деген шығын, ағынның шығындары, олардан ішінде

31510

22417

15260

30801

21597

14756

су қоймаларынаң және КСаК бұлану

12 886

9 876

6 180

12 347

9 122

5 683

тарауларда табиғи кешеннің су колданысы,. арналы шығындар және баскалар,

18 624

12 542

9 079

18 455

12 475

9 074

4

Экологиялық су жіберу тұйықтаушының су айдындарына, с.і.

27519

23040

19095

27655

23176

19200

Балқаш к*

12810

12810

12810

12810

12810

12810

Сарышығанакқа және САМ

4265

2475

1451

4420

2631

1575

. Алақоль жәнеСасықколь к

3183

2354

1591

3164

2335

1572

Каспий тенізіңе

6000

5000

3000

6000

5000

3000

Басқалар көлдерде

1261

401

243

1261

401

243

5

ҚР шектерінен міндетті түрде су жіберу,

16 213

14 755

14 518

16 213

14 755

14 518

Өзендермен РФ:

15 213

14 755

14 518

15 213

14 755

14 518

Ертіс**

14200

14200

14200

14200

14200

14200

Есіл

189

189

189

189

189

189

Ор, Ілек, Хобда

808

350

113

808

350

113

Тобыл

16

16

16

16

16

16

ШСҚ Өзбекістанға

1000

0

0

1000

0

0

Барлығы

83636

68606

57266

84416

69274

58221

Қолданылатың су қорлары

29981

20439

10053

29798

23060

9947
* Балқаш к. 341 м белгісінде айқын булануы;
**cанитарлық +РФ трансшеқаралық су жіберу попуски

Ағынды және қайтарымды сулар
Қазақстан Республикасында ағынды суларды тұрмыстық шаруашылыққа, реттік суғаруға, өндіріске, лимандық суғаруға және қаяртыстың қысымын ұстап тұруға (Жайық-Каспий бассейнінде) қолданылады. 2040 ж бассейн аймағында ағынды судың ортақ көлемі 164 млн.м3 құрайды (7.2.14 кесте).
Кез-келген бассейнде қайтарымды су объектісі қайталама су ресурстары болып қарастырылады. Тұрмыстық шаруашылық өндірістер балық өсіретін тоғандар, реттік суғару (99,5%) қайтарымды суды өндіреді.
7.2.14 кесте
Жер асты, шахталы-кен, ағынды, коллектролы-дренажды суды және өзенде қайтарымды су (2015 -- 2040 гг.), млн. м3

Водоисточники

2015

2020

2030

2040

Қолдану

Жер асты суы

1133,219

1288,394

1519,157

1814,695

Шахталы-кен

77,298

83,845

91,262

100,265

Ағынды су

74,539

107,768

135,939

164,177

Коллекторлы-дренажды су

43,90

53,10

66,7

80,025

Барлығы

1328,956

1533,107

1813,058

2159,162

Өзенде қайтарымды суы

Қайтарымды су

4579,546

4627,083

4820,308

5014,774

Есіл, Нұра бассейндерден терең тазартылған ағынды су

93

93

93

93

Барлығы

4672,546

4720,083

4913,308

5107,774

Қайтарымды судың көлемі (2015 ж.) 4580 млн.м3 (2040 ж.) дейін 5015 млн.м3 құрайды.
Судың тапшылығына орай талапты сұранысқа орай Нұра өзені (Қорғалжын және Теңіз) көлдің сағалық сулы-батпақ алқапты суы жаңартылған Бас Сұлбада қайтарымды суды терең тазартып ағынды суды Астана қаласындағы Қарабидайық және одан кейін Нұра өзеніне одан төмен қарай Романовск ауылына 93 млн.м3 жылдық көлемде (7.2.14 кесте) енгізу жоспарланып жатыр.

Теңіз және көл суларды қолдану
Теңізбен өзен суларыды Жайық-Каспий және Балқаш-Алакөл бассейндерінде пайдаланылыды.
Каспий теңіз сулары Атырау (Сарғыз өзен бассейні) және Маңғыстау облыстары өнеркәсіптерімен сумен қамтамасыз етудің басты бұлағы болып табылады. Балқаш көлдің суын Солтүстік Балқаш су шаруашылық ауданында өндіріске, коммуналды-тұрмыстық қажеттілігіне (7.2.15 кесте) пайдаланылады.
Теңіз және көл суларын қолдану 2040 жылы 1614 млн м3 құрайды.
7.2.15 кесте
Теңіз және көл суларын қолдану, млн. м3

Бассейн

Өзен бассейндері

2015 г.

2020 г.

2030 г.

2040 г.

Жайық-Каспий

Сағыз өзені және ағынсыз аймақ

1155,75

1240,14

1348,74

1423,13

Балқаш-Алакөл

Солтүстікбалқаш ауданы (Моинты, Тоқыраун және тағы басқа өзендер)

159,34

166,97

177,90

190,39

Барлығы

1315,09

1407,12

1526,64

1613,52

Ағынның ауыстырылуы
Келешекте бассейн аралық Ертіс, Есіл, Еділ өзендер арқылы тастанды ағын жасалады (7.2.16 кесте).
Бассейн аралық тастанды ағынның негізгі канал - Қ. Сатпаев - ҚСатК (алдында Ертіс-Қарағанды, АЕҚ) Ертіс суын Нұра, Есіл бассейн өзендеріне беріледі. Нұра бассейнніне суды су тұтынушыларға оған қоса табиғатты қорғау мақсатында Теңіз - Қорғалжын көліне қоректену үшін жіберіледі.
Нұра су сақтау қойманың арнасын тазалағаннан кейін Нұра-Есіл арнаға Ақмола облысын өндірістік су қамтамсыздығына 2030 - 2040 жж. 10-15 млн.м3 құрайды.
7.2.16 кесте
Бассейн аралық тастанды ағын млн.м3

NN тб

Беретін өзен

Қабылдайтың өзен бассейні

2015 ж.

2020 ж

2030 ж

2040 ж

Орташа сулы жылдар

Суы аз жылдар

Орташа сулы жылдар

Суы аз жылдар

Орташа сулы жылдар

Суы аз жылдар

Орташа сулы жылдар

Суы аз жылдар

1

Ертис, ҚСатК (Павлодар облысы)

Нұра (Қарағанды облысы)

337,8

337,8

360,11

360,11

391,68

391,68

418,13

418,13

Есіл (Ақмола облысы), оның ішінде:

40

40

50

92

75

127

229

301

Су тартқыш ҚСаК-дан

40

40

50

92

65

95

95

95

Нұра-Есіл арнасы

10

10

15

15

Астана арнасы бойынша тастанды ағын жоспарлануда

22

119

191

Барлығы

377,8

377,8

410,11

452,11

466,68

518,68

647,13

719,13

2

Есіл өзені Сергеев су қоймасынан (СҚО)

Тобыл (Қостанай облысы)

0,16

0,16

0,16

0,16

0,16

0,16

0,16

0,16

3

Еділ өзені, Палласовтан ООС (РФ Волгоград облысы)

Ащеозек, Жанибекская ООС (Батыс-Қазақстан облысы)

20

20

20

20

20

20

20

20

4

Қиғаш ағыны (Волга өзені)

Жайық-Каспий бассейні (Атырау, Манғыстау облыстары)

47,69

47,69

57,25

57,25

65,40

65,40

73,95

73,95

Бассейнның басқа өзендерге тастанды суының ортақ көлемі

445,65

445,65

487,52

529,52

552,23

604,23

741,24

813,24

ҚР Тастанды ағынның көлемі ( Волга өз)

67,69

67,69

77,25

77,25

85,40

85,40

93,95

93,95
Астана қаласында коммунальдық және өндірістік шаруашылыққа сумен қамтамсыз етуіді Ертіс суын ҚСаК арқылы Есіл өзенінің Вячеслав су қоймасына жоғарғы бьеф арқылы жаңарту жоспарлануда.
2040 жыл даму деңгейіне қарай таратқыш арқылы берілетің судың көлемі 95 млн. м3 құрайды, Есіл өзеніне су апару, Нура-Есіл арнасымен есептегенде жалпы көлемі 110 млн. м3.
Су тартқыштың өткізу қабілеттілігі жетікіліксіз болғандықтан сұранысының өсуіне байланысты 2040 ж. Астана қаласында және тағы басқа қалаларында судың дифициттық жағдайы болуы мүмкін.
Осы дефициттер Ертіс өзеннен су тастау жойылады.
Есіл өзеніндегі Сергеев су қоймасынан Тобыл өзен бассейніне ауылды тұрғылықты аймаққа сумен қамтамасыздыруға (0,16 млн. м3жыл) суды аз көлемде жібереді.
Келешекте, қазіргі кездегідей Жайық-Каспий бассейніне өзенің су қорларына қосымша Волга өзенінен су жіберіледі. Батыс-Қазақстан облысына Ащыөзек өзен бассейнніне (Жанибек ООС) РФ Волгоград облысынан Палласов ООС дан су тасталынады.
Атырау облысына Кигаш ағынынан (волга өзенінен) облысты қамтамасыздандыру үшін және Манғыстау облысының ағынсыз аймағына жіберіледі.
Жайық-Каспий бассейніне 2040 ж. Еділ суы жалпы көлемі 94 млн.м 3 құрайды (7.2.16 кесте).
Алдында көрсетілген бассейн аралық тастаулардан бөлек ішкі бассейндік ағындық тастауы бар, олар бассейндердің ортақ су шаруашылық балансына әсер тигізбейді және осы Бас Сұлбада қарастырылмайды.

Экономика саласында суды тұтыну
Бассейндер және әкімшілік облыстар бойынша мәліметтер 7.2.17 кестеде келтірілген.
Суға жалпы сұранысы 2016 жылы 20,0 км3 дан бастап құрайды, ал 2040 жылы 23,1 км3 дейін құрайды және көбінесе жер үсті көздері арқылы (87-84%) қамтамасыз етеді. Негізгі су тұтыну көзі ауылшаруашылық, ең бастысы жүйелі суғару болып есептеледі.
Су қоймалардың бір жылдың ішінде судың жіберілуі жүйелі суғаруға, шаруашылық-ауыз суға, өндірістік сумен қамтамасыздығы 7.2.18, 7.2.19 кестелерде көрсетілген. Лимандық суғару және шөпті алаңдарды көктемгі тасыма уақытында сәуір-маусым жүргізіледі..
7.2.17 кесте
ҚР экономика саласында келешекке (2015-2040 жж.) суға деген жобалық талаптар әр түрлі толтыру көздері бойынша. млн. м3

Бассейндер

Барлығы

Соның ішінде:

Жер үсті сулар

Теңіз және көл сулары

Жер асты сулар

Кен- шахталы су (қолдану)

Ағынды су

КДАС

1

2

3

4

5

6

7

8

2015 ж.

Арало-Сырдарья

7093,01

6834,2

0

219,13

1,21

38,47

0

Балқаш-Алакөл

4369,26

3794,08

159,34

336,71

0,32

34,91

43,9

Ертіс

3924,52

3728,33

0

191,67

4,52

0

0

Есіл

318,59

269,64

0

47,5

1,45

0

0

Жайық-Каспий

2034,01

717,09

1155,75

144,07

17,1

0

0

Нұра-Сарысу

423,12

293,92

0

83,69

44,35

1,16

0

Тобыл-Торғай

184,11

147,78

0

29,67

6,65

0

0

Шу-Талас

1734,11

1 651,64

0

80,77

1,7

0

0

Барлығы

20080,73

17436,68

1315,09

1133,22

77,3

74,54

43,9

2020 ж.

Арал-Сырдария

6969,07

6676,24

0

255,28

1,27

36,28

0

Балқаш-Алакөл

4239,06

3581,61

166,97

375,71

0,35

61,33

53,1

Ертіс

4163,34

3934,53

0

224,06

4,75

0

0

Есіл

433,24

375,41

0

52,71

1,53

3,6

0

Жайық-Каспий

2435,27

1007,3

1240,14

168,55

19,28

0

0

Нұра-Сарысу

500,76

364,87

0

81,47

47,86

6,56

Тобыл-Торғай

264,32

220,54

0

36,83

6,95

0

0

Шу-Талас

1885,88

1790,24

0

93,79

1,85

0

0

Барлығы

20890,95

17950,74

1407,11

1288,39

83,84

107,77

53,1

2030 ж.

Арал-Сырдария

6875,16

6524,35

0

314,76

1,33

34,71

0

Балқаш-Алакөл

4287,84

3530,2

177,9

436,57

0,38

81,79

61

Ертіс

4522,11

4254,75

0

262,38

4,98

0

0

Есіл

576,21

501,03

0

65,25

1,73

8,19

0

Жайық-Каспий

2858,99

1293,11

1348,74

195,74

21,4

0

0

Нұра-Сарысу

609,885

463,86

0

82,69

52,09

11,25

0

Тобыл-Торғай

358,61

306,53

0

44,8

7,28

0

0

Шу-Талас

1931,08

1806,33

0

116,97

2,08

0

5,7

Барлығы

22019,88

18680,17

1526,64

1519,16

91,27

135,94

66,7

2040 ж.

Арал-Сырдария

6799,62

6372,11

390,59

1,4

35,52

0

Балқаш-Алакөл

4412,61

3531,31

190,39

516,38

0,42

105,12

69

Ертіс

4822,77

4514,45

0

303,14

5,18

0

0

Есіл

818,56

724,8

0

81,31

1,99

10,46

0

Жайық-Каспий

3180,78

1493,07

1423,13

240,84

23,74

0

0

Нұра-Сарысу

686,19

526,86

0

88,99

57,26

13,08

0

Тобыл-Торғай

431,72

369,94

0

53,85

7,93

0

0

Шу-Талас

1980,62

1827,66

0

139,6

2,34

0

11,02

Барлығы

23132,87

19360,2

1613,52

1814,69

100,26

164,18

80,02
7.2.18 кесте

Жүйелі суғаруға жыл ішіндегі суалынымның бөлінуі, %

Бассейн

Өзен бассейні

Облыс, аудан

III

IV

V

VI

VII

VIII

IX

X

Жыл

Арал-Сырдария

Сырдария

Шығыс-Казахстан облысы

2,6

12,7

20,9

31,4

24,3

6,6

1,5

100

Қызылорда облысы

5,1

25,9

20,4

21,1

19,7

7,0

0,8

100

Балқаш-Алакольский

Қаратал, Лепсі және т.б.

Жонғар ауданы

4,4

17,1

33,6

25,9

13,9

4,4

0,7

100

Солтүстік балқаш ауданы

6,8

24,9

38,5

24,9

4,9

100

Алакөл ауданы

5,4

17,6

27,9

27,0

18,3

3,4

0,4

100

Іле

Жоғарғы Іле ауданы

1,7

9,7

25,9

32,1

22,3

7,5

0,8

100

Төменгі іле ауданы

6,7

22,3

28,2

21,9

15,1

5,1

0,7

100

Ертіс

Ертіс

ШҚО

9,0

20,0

29,0

28,0

5,0

9,0

100

ПО

5,0

23,0

34,0

26,0

7,0

1,0

4,0

100

Есіл

Есіл

Қарағанды Ақмола облыстар, СШО

5,0

28,0

42,0

21,0

4,0

100

Жайық-Каспий

Жайық

Атырау облысы

1,2

11,6

29,6

32,8

18,8

6,0

100

БҚО, Ақтөбе облысы

7,6

26,6

36,2

25,0

4,6

100

Нұра-Сарысу

Нұра

Қарағанды, Ақмола облысы

5,0

28,0

42,0

21,0

4,0

100

Сарысу

Қарағанды облысы

10,0

19,5

22,3

26,7

18,2

3,3

100

Тобыл-Торғай

Тобол

Костанайская облысть

5,0

28,0

42,0

21,0

4,0

100

Торгай

Ақтөбе, Қостанай облысти

7,2

28,3

38,2

22,4

3,9

100

Шу-Талас

Шу,Талас

Жамбыл облысы

8

5,0

16,0

24,0

21,0

13,0

5,0

8,0

100

Орташа

0,5

2,7

13,1

26,9

31,1

18,8

5,3

1,7

100

7.2.19 кесте
Басқа су тұтынушылардың жыл ішіндегі суалынымның бөлінуі, %

Су тұтынушылар

I

II

III

IV

V

VI

VII

VIII

IX

X

XI

XII

Жыл

Коммуналдық шаруашылық , өндіріс

8,0

7,7

8,0

8,0

8,9

8,6

8,9

8,9

8,6

8,6

7,8

8,0

100

Ауылды сумен қамтамасыз ету

7,9

7,3

7,9

8,3

8,9

8,9

8,9

8,9

8,6

8,6

7,9

7,9

100

Жайлымдарды суғару

16,6

16,7

16,7

16,7

16,7

16,6

100

Балық шаруашылық

2

1,3

2

26,4

58,6

1,1

1,1

1,1

1,1

2

1,3

2

100

Главная Статьи Гидрология

Тобыл-Торғай су шаруашылық бассейні
Басейн ауданында ұзындығы 10км ден асатын шамамен 350 жуық суағар бар. Оның жпртысына жуығының ұзындығы 20км ден аз. 100км-ден асатын өзендер саны 21, ал ұзындығы 500км-ден асатын екі өзен бар. Олар Тобыл мен Торғай. Сонымен қоса бассейн аумағында 5000 жуық көлдер бар. Олар барлық ауданның екі пайызын алады. Көлдердің 80% ауданы 1км2 ден кем. Солтүстік бөліктегі көлдердің 20% мен оңтүстіктегі көлдердің 60% тұзды суға жатады. Ең ірі көлдері: Ақсуат, Қойбағар, Құшмұрын, Сарымойын, Сарықопа, Теңіз. Аудандары 70,1 ден 465 км2 дейін жетеді. Жазғы маусымда тұщы өзендер өсімдік жамылғысымен жабылады, ал тұзды өзендер өсімдіктерсіз қалады.
Тобыл өзені Карск теңізі алабына жатады, бастауын оңтүстік Орал тауларынан алады. Ертіс өзенінің сол жақ жағалауына Тобыл қаласының маңында құяды. Өзен ұзындығы 1591км , ауданы 395000км2. Қазақстан жерінен ағып өтетін өзен бөлігінің ұзындығы 682 км, су жинау алабы 121000км2 . Негізгі құятын өзендері: Қараталы, Аят, Аршалы, Обаған және т.б.
Обаған өзені бастауын Қостанай облысындағы Көктал тұщы көлінен алады. Тобылдың ең ірі Саласы болып табылады және Қостанай облысының солтүстік бөлігінде орналасқан.
Тобыл-Торғай су айдында өзендер торы нашар дамыған. Мұнда ірілі-ұсақты Тюнтюгур, Наурызым-Қарасу өзендері бар. Тобыл-Обаған су айдында айтарлықтай суағарлар жоққа тән және тұщы су көздері болып табылатын кішгірім көлдер өте көп.
Тобыл бассейн өзендерінің негізгі қоректену көздері қар суы, жер асты және жаңбыр сулары болып табылады. Бұл өзендердің жылдық ағынының 75 - 98% көктем мезгіліне сәйкес келеді. Бассейннің жазық бөлігінде өте аз ағынды мөлшері мен өзендердің жиі тартылып қалуы байқалады.

Тобыл (өзен)[өңдеу]
Уикипедия -- ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Мұнда ауысу: шарлау, іздеу
Басқа мағыналар үшін Тобыл деген бетті қараңыз.
Тобыл

Сипаттамасы
Ұзындығы
1591 км
Су алабының
ауданы
426 000 км²
Су алабы
Солтүстік Мұзды мұхиты
Су шығыны
805 м³с (272)
Су ағысы
Бастауы
Оңтүстік Орал
· Орналасқан жері
Тобыл ауылының маңында
· Координаттары
51°23′27″ с. е. 60°32′24″ ш. б. 51.39083° с. е. 60.54000° ш. б. 51.39083; 60.54000 [(G)] [(O)] [(Я)]
[ (T)]
Сағасы
Ертіс
· Орналасқан жері
Тобыл қаласы
· Координаттары
58°09′14″ с. е. 68°12′55″ ш. б. 58.15389° с. е. 68.21528° ш. б. 58.15389; 68.21528 [(G)] [(O)] [(Я)]Координаттар: 58°09′14″ с. е. 68°12′55″ ш. б. 58.15389° с. е. 68.21528° ш. б. 58.15389; 68.21528 [(G)] [(O)] [(Я)]
[ (T)]
Орналасуы

Тобыл бассейні
Ел
Қазақстан, Ресей
Аймақ
Қостанай облысы, Қорған және Түмен облыстары

Ортаққордағы санаты: Тобыл
Тобыл (орыс. Тобол) - Ертіс алабындағы өзен.
Мазмұны
[жасыру]
* 1 Географиялық орны
* 2 Бастауы
* 3 Су алабы
* 4 Гидрологиясы
* 5 Сипаты
* 6 Дереккөздер
Географиялық орны[өңдеу]
Қазақстанның Қостанай облысы және Ресейдің Қорған, Түмен облыстары жерімен ағады.
Бастауы[өңдеу]
Тобыл Оңтүстік Оралдың шығыс сілемдерінің бірі - Қараадырдан басталып, Ертіске құяды.
Су алабы[өңдеу]
Қазақстан жеріндегі ұзындығы 800 км, су жиналатын алабы 426 мың км2, Қазақстандық алабы 130 мың км2. Басты салалары - Шортанды, Сынтасты, Әйет, Үй, Обаған (көпшілігі сол жағынан құяды). Өзен алабында Жақсы Алакөл, Жаман Алакөл, Қулыкөл, Тентексор, Томарлыкөл, Теңіз, т.б. көлдер бар.
Гидрологиясы[өңдеу]
Бастаулық бөлігінде Торғай қолатымен өтеді. Бұл тұста өзен арнасы тастақты келеді және аңғарында ойдым-ойдым қарасулар көп кездеседі. Аңғары өте енді, 2 - 30 км аралығында. Негізінен қар (60%-ы) және жауын-шашын суымен толысады. Жылдық ағынның 82,5%-ы көктемде, 13,5%-ы жазда - күзде, 4,0%-ы қыста болады; жоғарғы деңгейі сәуір - маусым айларына келеді. Қазақстандық бөлігіндегі жылдық орташа су ағымы 26,2 м3с, орташа лайлығы 300 гм3, минералдылығы 500 - 600 мгл-ге, далалық өңірде 2000 мгл-ге жетеді. Суы хлорлы. Өзен қараша - сәуір айлары аралығында қатады; мұзының қалыңдығы 70 - 78 см. Жазғы суының орташа температурасы 19 - 20°С кейде шілдеде 28,2°С-қа дейін жылынады.
Сипаты[өңдеу]
Кең жазық болып келген өзен жайылмасында шоқ қарағайлы орман өседі. Өзенде балық бар. Алабы тың және тыңайған жерлерді игерудің нәтижесінде республикадағы сансалалы ауыл шаруашылық дамыған басты астықты өңірге айналды. Қойнауынан темір кентасы, көмір асбест қорлары анықталды. Аңғарында еліміздегі салалық ірі кәсіпорындар саналатын Соколов-Сарыбай кен-байыту, Жітіқара асбест, Лисаковск кен-байыту комбинаттары, т.б. орналасқан. Тобыл суын тиімді пайдалану үшін Жоғарғы Тобыл бөгені, Қаратомар бөгені, Амангелді, Желқуар, Қызылжар бөгендері салынған. Өзен бойында Жітіқара, Лисаковск, Рудный және Қостанай қалалары орналасқан.[

8. Сушаруашылық есептердің реті және методикасы

Баланстар негізіне, экономика саласындағы су тұтынушылардың суға қажеттіліктері, әртүрлі даму кезеңдегі экономи салаларының ағындарды жоғалтуы және. су қорларымен салыстыру (2015 - 2040 жж.).
Қазіргі су қорларынан (жер беті ағындары, жер асты сулары және т.б.) жер беті сулары едәуір көп қызуғышылық танытады. Жер беті суларының бөлігіне жалпы баланстың кіріс және шығыс бөліктерінің шамамен 98%-ы келеді. Республика территориясында тек қана жер үсті сулары сумен қамтамасыз етуде тапшылық пен кеңшілік анықтайды. Қалған сукөздері бойынша, су шаруашылық баланс көлемдеріне қатысып олардың қолдану көлеміне тең болып қабылданды (болжамдалған және басқа қосымша қорлар шегінде).
Су ағынын көпжылдық реттеу су қоймасымен өзендер бойынша (Ертіс, Іле ө. және басқа) су шаруашылық есептер мен баланстар көпжылдық су ағынының қатарымен орындалды. Қалған өзендер бассейіндерде есептер есептік қамтамасыз ету ағыны жиынтық ағыны бойынша есептелген (маусымдық интервалда) кіші су қоймалардағы маусымдық реттеу есебімен.
Жасалған есептердің нәтижесінде су шаруашылық баланстар орындалған, қазіргі су қоймалардың сыйымдылықтарының есебімен, құбылмалылық саналған және тұтынушыларға, су қолданушыларға кепілді сумен қамтамасыз ету есептелген. Құбылмалылық үшін жыл-сайын тың болмаса айына бір рет болатын кепілді су қайтарымның рұқсат етілген мөлшерінен төмендеуімен қабылданды.
Нормативтік су тұтынудың (су пайдалану) төмендеу кезінде есептелген қамтамасыздығына байланысты, су қажеттіліктерін қанағаттандыру иерархия қалыптасқан қиын кезеңдерінде анықталды.
Сумен қамтамасыздандырудың негізгі кепілдігі тұтынушыларға қамтамасыз құбылмалы жылдар қатарымен алынған. Қамтамасыз нормативі шаруашылық-ауыз су мен өнеркәсіптік мұқтаждықтарды 95% құрайды, егіншілікке және балық шаруашылығы 75%, лимандарға - 30-50%. Құбылмалы жылдары су тұтынуды - 20% кесуге болады (лимандар есептелмейді). Су аз жылдары су ресурстары жеткіліксіздікте лимандар су тұтынушылар есебінен алынады.

9. Су шаруашылық есептердің нәтижесі

Су шаруашылық баланстарының республика бойынша жиынтығы 9.1 кестесінде көрсетілген, негізгі бассейндер бойынша мәтінде төменірек толығырақ көрсетілген.
2040 деңгейіне есептік үстірттік су ресурстары әр түрлі сулылық жылдарда 110,3 - 64,3 км3 өзгеріп тұрады немесе су ресурстарының көлемінің жиынан 94-97 % құрайды, реттеу, су бөлу, өзендерге суды тастау есебімен. Коллекторлы-дренажды, қалдық және суармалы судың ағын суларының, өнеркәсіптік пен коммуналды-тұрмыстық шаруашылығының құрамындағы қайтарымды суларды пайдалану үшін қосымша ресурс ретінде қарастырылады, 5 км3 көлеміндей құрайды.
Жер асты, шахталық-кен, ағын, коллектор-дренаж, теңіз және өзен суларының пайдалану деңгейі 2040 жылы 1,7 % немесе 1,9 км3, Қаспий теңіз суларының және Балқаш к. көл суларының жалпы алынымы 1,6 км3 (1,4 %), Еділ ө. (РФ) Қазақстанға суды лақтыру - 0,1 км3 (0,1%) құрайды.
Осылайша, алдағы уақыттағы (2040 ж.) жалпы су қорларының жалпы көлемі 114,2 км3 құрайды. Бірақ, ҚХР суды алу көбейюіне қарай, 2040 ж. су ресурстары 9,4 км3 азаяды, сонымен 104,8 км3 құрайды.
Су қорларының жер үсті суларын (олардың реттеу, қайтару және ағын суларын есептегенде) 2040 ж.-ға бөлуі:
*
27,0 % (30,8 км3) экологияға және ағынның шығыны;
*
25,5 % (29,1 км3) теңіздер мен көлдерге құйылымдар (Каспий және Арал теңіздер, Балқаш, Алакөл, Сасыккөл, Қорғалжын көлдер и др.);
*
19,5 % (22,3 км3) экономика салаларында пайдалану;
*
19,5 % (22,3 км3) басқа мемлекеттерге беру, ең бастысы, РФ;
*
8,2 % (9,4 км3) - Ертіс және Іле өзендері бойынша ҚХР келетін ағын азаяды;
*
0,3 % (0,3 км3) - жер асты суларының тартулары есебінен өзен сағасына зарар.

Қазақстанның экономика саласындағы су тұтыну 2040 ж. деңгейінде 84 % - үстіртік су көздерінен алынады, қалған көлем - жер асты, теңіз мен көлдер және ағын сулары есебінен жүзеге асырылады.
Республикада су пайдаланудың негізгі бөлігі ауыл шаруашылыққа келеді. Айтқаннан бөлек, ауыл шаруашылық су тұтынушылардың ең үлкені суармалы егістікке келеді, одан кейін лиманға жем өндіруге арналған, жайылымдарға және ауыл тұрғындарын және малды сумен қамтамасыздандыру.
Суармалы егістікте негізінде үстіртік су ағынын пайдаланады, егістік оңтүстікте және оңтүстік-шығыста көбінесе дамыған - Сырдария, Іле, Шу Талас, Ертіс өзендерінің бассейндерінде.
Лимандық егістік көбінесе Батыс және Солтүстік Қазақстанда дамыған, Жайық, Торғай, Тобыл және басқа өзендердің көктем ағынында.
Республика бойынша ауылдарды көбінесе жер асты сулармен қамтамасыз етеді.
Айтылғандардан басқа, өзендердің төменгі жағындағы тасқын сулармен пішен орылымдарын суғаруға ағындардың жұмсау орны бар. Кейбір жағдайларда экологиялық тағайындауы да бар жұмсаулар, экологияға су шығару бабы бойынша жүргізіледі.
Бассейндердегі су тұтынудың үнемсіз категорияларының ең үлкеніне өзен арнасынан болған жойылулар, су қоймасы бетінің булануы, жайылма және саға өзендерінде ағынның жиналуы және т.б.
Ағын шығынының бұл түрін, нақты айтқанда жойылу деп айтуға келмейді, өйткені олардың есебінен жайылма өзендердегі табиғи кешен өседі (ормандар, бұталар, шөптер, жануарлар әлемі), сумен жайылым мен шөп орымдары т.б. сумен қамтамасыз етіледі. Экономика мен суды пайдаланушы салаларының халықты сумен қамтамасыз ету мәселесіндегі мәртебесінің тәртібін сақтай отырып орындалған су шаруашылығы теңгерімінің талдауы, болашақта суды пайдаланушыларды сумен қамтамасыз етуге қарағанда, экономика салаларын сумен қамтамасыз ету анағұрлым қолайлы болатынын көрсетті.

8 сурет. Орташа көп жылдық ағынына жақын болған жылдары 2040 ж. деңгейінде су қоларын бөлуі көрсетілген., км3
Тұрғындар мен өнеркәсіп барлық аймақтарда сумен ішкі қорлар (Каспий теңізі және Қазақстан көлеміндегі бассейнаралық ағыс жіберумен қоса) мен тартылған ағыс (Еділ өзені) есебінен қамтамасыз етіледі.
Болашақта 2040 ж. деңгейде өзінің су ресурстары экономика салаларының талаптарын қанағаттандыру үшін жеткіліксіз, дефициттік бассейндерге, облыстарға (Астана қ. ішінде) сырттан демеуқаржы жасау керек, 7.2.19 кестесінде көрсетілген. Жалпы 2040 ж. лақтыратын ағының көлемі 741 млн. м3жыл құрайды, ал су аз жылдар 95% қамтамасыз және одан да көбірек - 813 млн. м3жыл болады. Ауыл тұрғындарын және ауылшаруашылық өндірісін сумен қамтамасыз ету де, негізінен жер асты суларын пайдалану есебінен оң шешіледі. Жүйелі түрде жерді суландыру тәжірибе жүзінде барлық жерде қалыпты шамада сумен қамтамасыз етілген. Жерді жүйелі түрде суландыруды сумен қамтамасыз етуді көтеру болашақта суландыратын жер бөліктерін жер бетіндегі көздерден анағұрлым сенімді су көздерімен - жерді суландыру жүйесінің ПӘК көтеру арқылы жерді суландыру жүйесін қайта құру және орналастырылған су көздерін көбейту жөніндегі басқа іс-шаралармен, Көксарай су қоймасын пайдалануға енгізілуімен, жер асты суларына байланысты болады. Жүйелі суландыру үшін көлемі бойынша аздаған тапшылықтар Сарысу өзенінің, Қарасор көлінің (Қарағанды облысы), Торғай, Қобда (Ақтөбе облысы) бассейндерінде және құрғақ жылдары суды тұтынумен қамтамасыз етуге есептік қамтамасыз ету шегінен тыс қол жеткізген, яғни тұтынудың 80% төмен кейбір басқа бассейндерде бар.
Торғай, Ырғыз өзендерінің бассейндеріндегі лиманды суландыру 30% қамтамасыз етілген (9.2. кесте). Болашақта суды пайдаланушылардың талаптарын қанағаттандыруға қатысты қарасақ, онда Қазақстанның жекеленген аймақтарында су шаруашылығы кешендерін сумен қамтамасыз ету, кеме, энергетикалық, балық шаруашылығы, әсіресе аймақтардағы экологиялық тепе-теңдікті сақтап қалу талаптарын өтеуге байланысты мәселелер туындауы мүмкін.
Бұл аймақтарға трансшекаралық өзендердің ағысын бөлу бойынша ҚР шектес елдермен келісім міндеттемелерін сақтаудан, сумен қамтамасыз ету көбінесе көршілес мемлекеттерден келетін транзиттік ағысқа байланысты болатын аймақтар жатады (Жайық-Каспий, Шу-Талас, Арал-Сырдария, Балқаш-Алакөл, Ертіс бассейндері).
Су тұтынушылардың және суды пайдаланушылардың сумен қамтамсыздандыру толық сипаттамалары келешекте жеке бассейндер бойынша төменде берілген.

Арал-Сырдария бассейні
Арал-Сырдария бойынша жиынтық сушаруашылық баланстары, барлық сумен қамтамасыздандыру көздерін есепке алып 9.3 кестеге жиналған. Қазақстан республикасының шегіндегі ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.