Кондоминимум

Кiрiспе

Тұрғын үймен қамтамасыз ету қазiргi кезеңде маңызды әлеуметтiк мәселелердiң бірi болып табылады және соған орай белгiлi бiр саясатты жасап шығармау мүмкiн емес. әрине, ол оны бiрден шешпейдi, бiрақ бiрте-бiрте азаматтарды тұрғын үймен неұғрлым тиiмдi түрде қамтамасыз етуге қол жеткiзе отырып, бұл осы мәселенi бақылауда ұстауға мүмкiндiк бередi. Тұрғын үй -қатынастары аясында жүргiзiлетiн саясаттың мазмұнын жалпылама түрде анықтайтын Қазақстан Республикасының Конституциясы тұрғын үй қатынастарына тиiстi түрде ықпал етедi.
Азаматтық заңнаманың басқа заттық құқықтары бойынша тұрғын үйге меншiк құқығы және өзге құқықтар болып бөлiнiп алынған, олардың ерекшелiктерiн тұрғын үй заңнамасы, бәрiнен бұрын – Тұрғын үй заңы анықтайды.
Бұл ретте тұрғын үйге меншiк құқығы көп жағынан, әсiресе, мазмұны жағынан, басқа жылжымайтын мүлiкке меншiк құқығымен ұқсас, дегенмен тұрғын үйдiң әрбiр адам өмiрiндегi айрықша маңыздылығынан туындайтын айрықша ерекшелiктерi де бар.
Сондықтан тұрғын үйге заттық құқық азаматтық құқық -қағидаларына ғана емес, сондай-ақ әлеуметтiк қорғаудың кейбiр қағидаларын да бiлдiредi, кейбiр реттерде тұрғын үйде тұрушы азаматтардың да мүдделерiн қорғауға басымдылық берiледi.
Тұрғын үйге заттық құқықтардың барлық түрлерiнiң ортақ сипаты бар, олардың объектiсi әрқашан да – тұрғын үй, яғни Тұрғын үй заңында көрсетiлгендей – тұрғылықты тұруға арналған және соған пайдаланылатын жеке тұрғын үй (жеке тұрғын үй, пәтер). Ал тұрғын үй құқықының субъектiсi болып тек азаматтар болады.
Мұндай құқықтардың барлығы оларды иемденгендерге өздерiне тиесiлi немесе өздерiне берiлген тұрғын үйдi өз мақсатында және ешкiмнiң қандай да бiр көмегiне жүгiнбей тiкелей пайдалануына мүмкiндiк бередi.
Тұрғын үйге заттық құқыты иемденген адам оны пайдалану және күтiп ұстау жөнiнде басқа адамдармен өз тарапынан құқықтық қатынастарға кiре алады. Заттық тұрғын үй құқығын иемденгендердiң барлығы оларды кез-келген заң бұзушылықтан, оның iшiнде меншiк иесiнiң заңсыз әрекеттерiнен (егер құқық иемденген тұрғын үй меншiк иесi болмаса) өз әрекеттерiмен қорғай алады.
Тұрғын үйге құқық бұрын да, экономикалық реформа жүргiзiлгенге және мемлекеттiк тұрғын үй қорын жаппай жекешелендргенге дейiн де, барлық азаматтардың тұрғын үйге мұқтаждарын қанағаттандырудың, олардың тұрғын үйге мүддесiн қорғаудың құралдары арасында маңызды орын алды. Ондай қанағаттандырудың негiзгi формасы жергiлiктi коммуналдық органдар мен мемлекеттiк кәсiпорындар (мекемелер) арқылы азағаттарға және олардың отбасыларына жалдау тәртiбiнде мемлекеттiң үй-жай беруi едi.
Әрине, жеке үйлер де, кооперативтiк пәтерлер де кең пайдаланылады, бiрақ тұрғын үй қатынастарының негiзгi формасы тұрғын үйдi жалдау болады, ал қатынастардың негiзгi субъектiсi мемлекеттiк тұрғын - жайды жалдаушы адам болады.
Тұрғын үй қатынастарын құқықтық реттеу, негiзiнен тұрғын құқығының заңдарында қарастырылады, онда өзiнше бөлек институт – тұрғын-жайды жалдау шарты көзделген.
Қазiргi кезде жағдай мүлде өзгердi. Мемлекеттiк тұрғын үй қорының басым бөлiгi жекешелендiрiлдi, жалдау қатынастарынан меншiк қатынастарына күштi. әрине, өз тұрғын үйiн өзi соған, бiреуден сатып алынған немесе өзге де жолмен иемденген адамдар да меншiк иесi болып табылады. Тұрғын үй қорының бiрқатар бөлiгi әлi де жалға берiлгенiмен, тұрғын үй қатынастарының негiзгi субъектiлерi жалдаушылар емес, меншiк иелерi.
Бұл курстық жұмыс бес үлкен бөлiмнен тұрады. Жұмыста тұрғын үй саясатының мемлекеттiк бағдарламасы мен оны жүзеге асыру механизмдерi жайында мәселелер қарстырылған, тұрғын құқықтық қатынастарын реттейтiн заңдар және нормативтiк құқықтық актiлерлердң қолдана отырып жазылған.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Нормативтік - құқықтық актілер тізімі:
1. Қазақстан Республикасының Конституциясы. 30 тамыз 1995 жыл. (өзгерістер мен толықтырулар 2011 жыл.)
2. Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі. Жалпы бөлім. 27 желтоқсан 1994 жыл. (өзгерістер мен толықтырулар 2 ақпан 2011 жыл.)
3. Тұрғын үй қатынастары туралы Қазақстан Республикасының заңы. 16 сәуір 1997 жыл. (өзгерістер мен толықтырулар 3 маусым 2011 жыл)
4. Неке және отбасы туралы Қазақстан Республикасының заңы. 17 желтоқсан 1998 жыл.
5. Халықты әлеуметтік қорғау мәселелері бойынша Қазақстан Республикасының кейбір заң актілеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы 1999 жыл 16 қарашадағы Қазақстан Республикасының заңы.
Арнайы әдебиеттер тізімі:
1. Азаматтық құқық. Ерекше бөлім. 2 том. / оқулық. Ғ. А. Жайлин. Алматы: "Заң әдебиеті" 2003 жыл. 3-50 беттер.
2. Азаматтық құқық. 1 том. / Жауапт. ред. М.К.Сүлейменов, Ю.Г. Басин (орысшаданн аударылған) Алматы:2003 жыл.
3. Актуальные проблемы гражданского права: вопросы, теории и практики (сборник) Алматы 2003 год. 30-33 стр.
4. Актуальные проблемы гражданского права / под. ред. М. И. Брагинского. Москва: Статут 1999 год.
5. Басин Ю. Г. Новое в жилищном законодательстве. Гражданский кодекс РК - толкование и комментирование (общая часть). Выпуск 5. Алматы 1998 год.
6. Басин Ю. Г. Право на жилище - новое конституционное право советского человека. Алматы: Казахстан 1980 год.
7. Вещные права в РК. / отв. ред. М. К. Сулейменов. Алматы: Жеті Жарғы. 1999 год. 257-264 стр.
8. Гражданское право Республики Казахстан. Учебное пособие (часть особенная) Алматы: Институт Международного права и Международного бизнеса "Данекер" 1999 год. 94-98 стр.
9. Гражданский Кодекс Республики Казахстан. (особенная часть) Комментарий (постатейный) в 2-х книгах. Книга 2. Алматы Жеті Жарғы 2003 год.

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 26 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1. Тұрғыын үй саясатының мемлекеттiк бағдарламасы мен жүзеге асыру
механизмдерi
1.1 Тұрғын үй құқықтық қатынастары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.2 Тұрғын үй қатынастарын реттейтiн Қазақстан Республикасының
заңдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10
1.3 Тұрғын үйге жеке меншік құқығының мазмұны және оны жүзеге асыру
шарттары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ...11
2. Кондоминиум
2.1 Кондоминиумнің құрылуы және тоқтатылуы ... ... ... ... ... ... ... ... ...15
2.2 Кондоминиум объектісін басқару ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..16
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 26
Пайдаланған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... 28

Кiрiспе

Тұрғын үймен қамтамасыз ету қазiргi кезеңде маңызды әлеуметтiк
мәселелердiң бірi болып табылады және соған орай белгiлi бiр саясатты жасап
шығармау мүмкiн емес. әрине, ол оны бiрден шешпейдi, бiрақ бiрте-бiрте
азаматтарды тұрғын үймен неұғрлым тиiмдi түрде қамтамасыз етуге қол жеткiзе
отырып, бұл осы мәселенi бақылауда ұстауға мүмкiндiк бередi. Тұрғын үй
-қатынастары аясында жүргiзiлетiн саясаттың мазмұнын жалпылама түрде
анықтайтын Қазақстан Республикасының Конституциясы тұрғын үй қатынастарына
тиiстi түрде ықпал етедi.
Азаматтық заңнаманың басқа заттық құқықтары бойынша тұрғын үйге меншiк
құқығы және өзге құқықтар болып бөлiнiп алынған, олардың ерекшелiктерiн
тұрғын үй заңнамасы, бәрiнен бұрын – Тұрғын үй заңы анықтайды.
Бұл ретте тұрғын үйге меншiк құқығы көп жағынан, әсiресе, мазмұны
жағынан, басқа жылжымайтын мүлiкке меншiк құқығымен ұқсас, дегенмен тұрғын
үйдiң әрбiр адам өмiрiндегi айрықша маңыздылығынан туындайтын айрықша
ерекшелiктерi де бар.
Сондықтан тұрғын үйге заттық құқық азаматтық құқық -қағидаларына ғана
емес, сондай-ақ әлеуметтiк қорғаудың кейбiр қағидаларын да бiлдiредi,
кейбiр реттерде тұрғын үйде тұрушы азаматтардың да мүдделерiн қорғауға
басымдылық берiледi.
Тұрғын үйге заттық құқықтардың барлық түрлерiнiң ортақ сипаты бар,
олардың объектiсi әрқашан да – тұрғын үй, яғни Тұрғын үй заңында
көрсетiлгендей – тұрғылықты тұруға арналған және соған пайдаланылатын жеке
тұрғын үй (жеке тұрғын үй, пәтер). Ал тұрғын үй құқықының субъектiсi болып
тек азаматтар болады.
Мұндай құқықтардың барлығы оларды иемденгендерге өздерiне тиесiлi
немесе өздерiне берiлген тұрғын үйдi өз мақсатында және ешкiмнiң қандай да
бiр көмегiне жүгiнбей тiкелей пайдалануына мүмкiндiк бередi.
Тұрғын үйге заттық құқыты иемденген адам оны пайдалану және күтiп
ұстау жөнiнде басқа адамдармен өз тарапынан құқықтық қатынастарға кiре
алады. Заттық тұрғын үй құқығын иемденгендердiң барлығы оларды кез-келген
заң бұзушылықтан, оның iшiнде меншiк иесiнiң заңсыз әрекеттерiнен (егер
құқық иемденген тұрғын үй меншiк иесi болмаса) өз әрекеттерiмен қорғай
алады.
Тұрғын үйге құқық бұрын да, экономикалық реформа жүргiзiлгенге және
мемлекеттiк тұрғын үй қорын жаппай жекешелендргенге дейiн де, барлық
азаматтардың тұрғын үйге мұқтаждарын қанағаттандырудың, олардың тұрғын үйге
мүддесiн қорғаудың құралдары арасында маңызды орын алды. Ондай
қанағаттандырудың негiзгi формасы жергiлiктi коммуналдық органдар мен
мемлекеттiк кәсiпорындар (мекемелер) арқылы азағаттарға және олардың
отбасыларына жалдау тәртiбiнде мемлекеттiң үй-жай беруi едi.
Әрине, жеке үйлер де, кооперативтiк пәтерлер де кең пайдаланылады,
бiрақ тұрғын үй қатынастарының негiзгi формасы тұрғын үйдi жалдау болады,
ал қатынастардың негiзгi субъектiсi мемлекеттiк тұрғын - жайды жалдаушы
адам болады.
Тұрғын үй қатынастарын құқықтық реттеу, негiзiнен тұрғын құқығының
заңдарында қарастырылады, онда өзiнше бөлек институт – тұрғын-жайды жалдау
шарты көзделген.
Қазiргi кезде жағдай мүлде өзгердi. Мемлекеттiк тұрғын үй қорының
басым бөлiгi жекешелендiрiлдi, жалдау қатынастарынан меншiк қатынастарына
күштi. әрине, өз тұрғын үйiн өзi соған, бiреуден сатып алынған немесе өзге
де жолмен иемденген адамдар да меншiк иесi болып табылады. Тұрғын үй
қорының бiрқатар бөлiгi әлi де жалға берiлгенiмен, тұрғын үй қатынастарының
негiзгi субъектiлерi жалдаушылар емес, меншiк иелерi.
Бұл курстық жұмыс бес үлкен бөлiмнен тұрады. Жұмыста тұрғын үй
саясатының мемлекеттiк бағдарламасы мен оны жүзеге асыру механизмдерi
жайында мәселелер қарстырылған, тұрғын құқықтық қатынастарын реттейтiн
заңдар және нормативтiк құқықтық актiлерлердң қолдана отырып жазылған.

1. Тұрғыын үй саясатының мемлекеттiк бағдарламасы мен жүзеге асыру
механизмдерi.
1.1 Тұрғын үй құқықтық қатынастары.

Тұрғын үй саясатының тарихына қысқаша тоқталатын болсақ, 1917 жылғы
октябрь революциясынан кейiнгi және КСРО-ның өмiр сүрген кезеңiнде тұрғын
үй мәселесiн шешудiң әртүрлi жолдарын бөлiп көрсетуге болады. Бастапқы
кезде еңбекшi халық тұрған тұрғын үймен байларға тиесiлi тұрғын үйдi қайта
бөлу есебiнен қамтамасыз етiлдi. Кейiннен ХХ ғасырдың 30-шы жылдарында КСРО-
да индустриалдық негiзде тұрғын үй құрылысы басталды. Алғашқы уақытта
барлығын тегiн тұрғын үймен қамтамасыз ету ойластырылды. Бiрақ азаматтарға
тұрғын үй бергеннен кейiн бiрден оған ақы төлеу бойынша белгiл-бiр
нормаланған ставкалар енгiзiлдi, өйткенi экономикалық тұрғыдан толығымен
тегiн тұрғын үй беру ойға қонымсыз едi. О. С. Иоффе айтқандай "Социалистiк
ұйымдарға қатысты заңды тұлға институты 1918 жылдан бастап жарық көрген заң
актiлерiнде пайдаланғанымен, өзiнiң қандай да бiр елеулi ауқымдағы шынайы
көрiнiсiн бұл институт тауарлы – ақша қатынастарын тiкелей
орталықтандырылған қайта бөлу жүйесiмен алмастыру процесi аяқталқанға дейiн
аса алмады. Бiрақ ол қарама-қайшы процеске тауарлы – ақша қатынастарын
мүлiктiк қатынастар аясына, соның iшiнде мүлiтiк қатынастар аясына
қатысуымен байланысты қатынастарға енгiзуге - орын берген кезде-ақ
соңғыларының жекелеген нормативтi актiлерден басқа РСФСР-дiң бiрiншi
Азаматтық Жарғысының (1922 жыл) жалпы нормаларында бекiтiген, азаматтық
құқықтық қабiлеттiлiгi кеңестiк цивилистiк теорияның еңелеулi және маңызды
мәселелерiнiң бiрiне айналды. " [1]
Осы айтылған ой тұрғын үй қатынастарына да қатысты екенi сөзсiз.
Сонымен бiрге, тұрғын үймен қамтамасыз ету барлығын тегiн тұрғын үймен
қамтамасыз ету туралы ұран сақталғандықтан жоспарлы жүйенiң белгiлерi басым
болған аялардың бiрi едi. Тұрғын үймен тегiн қамтамасыз ету социализмнiң
идеологиялық жасауының бiр элементi болады, өйткенi ол жалпы халықтың
өндiрiлген өнiмдi жеке тәртібін бөлудi көздеген аз ғана аялардың бiрi
болған едi.
Халықты тұрғын үймен кезектi қамтамасыз етудiң қол жеткiзiлген
пайыздары жария етiлетiн бесжылдықтар жоспарлары тұрақты түрде сәтсiздiкке
ұшырай бастайды, жалпы бұл, тұрғын үй алған Кеңес Одағы қалалары, соның
iшiнде Қазақ ССР қалалары, тұрғындарының саны аз болмағанмен негiзге
алынған жүйенiң әмiршiл еместiгiн дәлелдеп бердi.
Бұл жүйенi қайта қалпына келтiрудiң соңғы талпынысы 1987 жылы жасалды.
Сол жылы "тұрғын үй - 91" Бағдарламасы қабылданған болатын. Ол алғашқы бес
жыл iшiнде 1987 жылдың 1 қаңтарында кезекте тұрған қалалардақы барлық
жанұяларды тұрғын үймен қамтамасыз етуді көздедi.
Ауылда тұрғын үй мұқтаждарды әрқайсысы бiр жыл iшiнде пәтер алуға
тиiс болды. Ол сол күйiнде орындаусыз қалды.
Тұрғын үймен қамтамасыз етудiң бөлiп тарату жүйесi көптеген асыра
пайдаланушылықтарға алып келiп отырды. "70-80 жылдары Республикада бiрқатар
басшылар тарапынан кеңестiк тұрғын үй заңнамасының талаптарынан саналы
түрде ауытқуға бой алдырған көптеген фактiлер орын алды. Олар қызметтiк
жағдайын терiс пайдалана отырып, кезектiлiкке қарамастан тұрғын үй берудiң
тәртiбiн дәрекi түрде бұзып отырды және iс жүзiндегi мқұтаждығын
ескерместен өз жанұяларын, туған-туысқандарын, жолдастарын, жерлестерiн
пәтерлермен қамтамасыз етiп отырды. Тұрғын үйдi пайдалануды бөлiп тарату
аясында тамыр-таныстық пен коррупция жиi көрiнiс берiп отырды, бұл көп
жылдар бойы кезекте тұрған мұқтаж азаматтарға тұрғын үй берудiң мерзiмдерiн
елеулi түрде ұзартып ғана қойған жоқ, сонымен қатар, ол кезектiк
органдардың беделiне, социалистiк әдiлеттiлiк сенiмiне орасан зор нұқсан
келтiрдi."
1984 жылғы Қазақ ССР-дiңТұрғын үй Кодексiнiң орнына, 1 шiлде 1992 жылы
қабылданған Қазақстан Республикасының "жаңа" тұрғын үй кодексi, әлеуметтiк
– экономикалық жағдайлардың өзгергендiгiне қарамастан, ескi заңнамада
болған позицияларды сақтап қалды және оларды тек "елеусiз жөндеуден" ғана
өткiздi. Осылайша, тұрғын үймен қамтамасыз етудің бөлiп тарату жүйесiнiң
сақталғандығын бiлдiрген азаматтардың тұрғын үйге деген құқықы туралы
декларация сақталып қалды.
Қайта қалыптасып келе жатқан нарықтық экономикалыққатынастар жүйесiнде
бұл мүмкiн емес болатын әне ол толығымен, оның логикасына қарама-қайшы едi.
Сонынң салдарынан 6 қыркқйек 1993 жылы Қазақстан Республикасы Президентiнiң
"Жаңа тұрғын үй саясаты туралы" Жарлығы қабылданады. Ол қазргi уақытта
нарық инфрақұрылымының бiрте-бiрте өзгеруiне және өз ролiн орындап болуына
байланысты өзiнiң заңды күшiн тоқтатты. Нарық инфрақұрылымы мен әлеуметтiк
– экономикалық жағдайдың өзгеруiнiң көрiнiсi мынада - сол кеэеңде мемлекет
акцияларды бақылаушы пакетiн мемлекеттiк органға, құрылыс, тұрғын үй және
аумақты салу Министiрлiгiне бере отырып құрылыс холдингiлерiн құру ниетiмен
"мемлекеттiк капитализмге " сенiм артқан едi. Қазiргi таңда құрылыс жеке
компаниялармен жүргiзiлуде және мемлекеттiң осы компаниялармен ара-қатынасы
тек шарттық негiзде құрылуда.
Қазақстан Республикасы Президентiнiң аталған Жарлығында осы сәтте орын
алған өзгерiстер атап өтiлген Мемлекеттiк тұрғын үй қорын жекешелендiру ,
бақа еркiндiгi және нарықа өтудiң өзге де процестер, инфляция салдарынан
тұрғындардың сатып алушылық қабiлеттiлiгiнiң төмендеуi тұрғынүй аясындағы
жағдайы елеулi түрде өзгерттi. Жаңа тұрғын үй саясатын жүргiзу және оны
қоғамның негiзгi басымдықтарының бiрiне айналдыру талап етiлдi.
Қазақстан Республикасы Президентiнiғ 15 шiлде 1992 жылғы "Қазақстанның
егемен мемлекет ретiнде қалыптасуы мен дамуының стратегиясын жүзеге асыру
жөнiндегi шаралар туралы " № 853 қаулысын орындау аясында сол кезде жасап
шығарылған – жаңа тұрғын үй саясатының мемлекеттiк бағдарламасы ас зор
маңызға ие болды. Оның басқа нормативтiк актiлерден ерекшелiгi - ол
тоқтатылмайды және соған орай қазiргi таңда да маңызды болып табылады.
Тұрғын үй саясатының анықтамасындағы бiрiншi тармақпен мемлекеттiк тұрғын
үйдi бөлiп таратудан оны жекелеген азаматтармен және олардың меншiк
нысанына қарамастан, кәсiпорындармен басым жағдайда еңбек етiп алуға өту
көзделдi. Мемлекет, сонымен бiрге, азаматтардың тұрғын үйге деген
конституциялқ құқықтарын, соның iшiнде, азаматтардың жекелеген
категорияларын тұрғын үймен мемлекеттiк қамтамасыз ету үшiн жағдайлар
құруға мiндеттендi.
Тұрғын үй қорын жөндеу мен пайдалану жүйесiн қаржыландырудың негiзгi
қайнар көзi ретiнде тұрғын үй қорының иелерiмен тұрғын үй коммуналдық
қызметтер iшiн ақы төлеу қарастырылды.Түпкiлiктi мақсат ретiнде тұрғын үй
қорын пайдалану жүйесiнiң өзiн-өзi ақтаушылығы қойылды, сол сәтте ол 95-98
% - ға осы шығындардың орнын толтыру үшiн жеткiлiктi қайнар көздерге ие
болмаған жергiлiктi бюджеттер есебiнен дотацияланады.
Азаматтардың тұрғын үймен қамтамасыз етiлу жағдайын жақсартуға
бiрқатар шаралар арқылы қол жеткiзу көзделген болатын. Олар:
1. тұрғын үй құрылысы процесiнде қатысатын азаматтар мен заңды тұлғалар
үшiн жеңiлдiктер құру;
2. қолда бар тұрғын үй қорының сақталуын қамтамасыз ету тұрғын үйдi
пайдалану мерзiмiн ұзарту;
3. кезекке тұрушылардың тұрғын үйге деген құқықтарын сақтауға қатысты
тұрғын үй саясатының сабақтастығын сақтау.
Қажеттi сатып алушылың қабiлеттiлiгiң болмауы әрине, көптеген қатардағы
азаматтарға тұрғын үйдi өз қаражаттарының есебiнен алуға мүмкiндiк бермес
едi. Сондықтан оны алуды қаржыландырудың белгiлi-бiр жүйесiн құру көзделдi.
Бұл орайда, тәжiрибелiк тұрғыдан алғанда, ең маңыздысы болып ипотекалық
несиелеу жүйесi табылады. Ол туралы алғаш рет ресми түрде осы бағдарламада
мүлiмденген болатын. Оған дейiн мемлекет, сондай-ақ тұрғын үй алуды
несиелеудiң басқа да тәсiлдерін енгiзуге талпынған едi, бiрақ олар нарық
жағдайларына сәйкес келмедi.
Ипотекалық несиелеудiң маңыздылығын сақтап отырғаны Қазақстан
Республикасы Үкiметiнiң 22 тамыз 1997 жылғы "Мемлекеттiк тұрғын үй саясатын
жаңа экономикалық жағдайда жүзеге асыру туралы" № 1 277 қаулысымен
туындайды. Онда жеке тұлғалармен тұрғын үй алу үшiн банктiк ипотекалық
несиелеу көлемiн ұлғайту мәселелерi ғана қарастырылған. Мемлекеттiк ұтыс
алушылың тұрғын үй заемы, тұрғын үй лотореялары сияқты түсiнiктер зым-зия
жоқ болды.
Қазiргi уақытта "Құрылыс қорлары туралы" Қазақстан Республикасының
Заңы қабылданған. Онда көзделген жүйе, жалпылама түрде тұрғын үй саясатының
мемлекеттiк бағдарламасымен көзделген несие жинақтаушы жүйенi еске
түсiредi. Жаңа жүйенiң мәнiсi мынада: азаматтарға арнайы мамандандырылған
несие жинқтаушы банктермен тұрғын үй құрылысына, оны сатып алу мен
жөндеуден өткiзуге сыйақынң төмен ставкасы бойынша несиелер берiлетiн
болды. Олардың тиiмдiлiгiн мынадан көруге болады - несие алған Қазақстандық
салымен бiрге банктiң салымы болып табылады. Соған орай ол проценттер,
сондай-ақ өз мiндеттерiн орындаған жағдайларда премиялар алатын болады.
Осындай жолмен мемлекет бiрте-бiрте тұрғын үй саясатының бағдарламалық
ережелерiн жүзеге асыруда. Тұрғын үй саясаты бағдарламасының өзектi идеясы
конституцияда бекiтiлгендiгiн атап өткiмiз келiп отыр. Мемлекет
азаматтардың тұрғын үйге деген құқықтарының көлемiн бұрын болған көлемде
мәлiмдеуден бас тартты. Сонымен бiрге Қазақстан Республикасы
Конституциясының 25-бабыныңң 2-тармағы бекiткендей, Қазақстан
Республикасында азаматтарды тұрғын үймен қамтамасыз ету үшiн жарғдайлар
жасайды[2].
Тұрғын үй құқықтық қатынастарының түсiнiгi, тұрғын үй құқықтық
ққатынастарының түрлерi. Бiздiң тұрғын үй құқықтық қатынастарын азаматтық
құқық аясында қарастыратынымызға қарамастан, бұл құқықтық, қатынастардың
жария-құқықтық нормаларға жатқызуға болатын нормалар ғана реттелмейтiндiгiн
атап өткен жөн. Сонымен бiрге тұрғын үй қатынастарын кешендi құқықтық
реттеудiң түпкi мақсаттары да жеткiлiктi түрде айқын болып табылады.
Бiрiншiден, ол тұрғын құқығымен қамтамасыз етуде азаматтардың
қажеттiлiктерiн жүзеге асыру үшiн тиiмдi заңды нысандарды жасауға
септеседi. Екiншiден, ол тұрғын үй иелерi өздерiнiң соған деген құқықтарын
жеткiлiктi шамада тәжiрибе жүзiнде асыру мүмкiндiгiне ие болатын режимдi
қолдайды. Бұл орайда, тұрғын үйдi иелену, басқа да мүлiктi иелену жүзеге
асырылатын нысандарда көрiнiс беретiндiгiн және мұнда тұрғын үйдiң
ерекшелiгi ескерiлетiндiгiн тағы да бiр рет атап өткiмiз келiп отыр. Бұл,
нәтижесiнде тұрғын үйлерге қатысы туындайтын мүлiктiк қатынастарға барлық
ортақ азаматтық-құқықтық ережелердi қолдануға мүмкiндiк бередi.
Алдымен тұрғын үй құқықтық қатынастарының аясы мен жүйесiн анықтап
алайық; содан кейiн тұрғын үй құқықтық қатынастарының түсiiгiне тоқталамыз.

Заңнама жеке тұрғын үй құқықтық қатынастары ретiнде тұрғын үй қорын
(тұрғын үй қоры жалпы алғанда азаматтық құқықтардың объектiсi болып
табылмайды) пайдаланумен байланысты құқықтық қатынастарды да ажыратады.
Заңда тұрғын үй қорының мынадай анықтамасы берiлген: "тұрғын үй қоры –
Қазақстан Республикасы аумағындағы барлық меншiк нысандарындағы тұрғын
үйлер." Ол бiрнеше түрге бөлiнедi. Ол өз кезегiнде тұрғын үйге меншiк
құқығын жүзеге асырумен және оларды пайдаланумен байланысты туындайтын
жекелеген құқықтық қатынастардың құрылымы үшiн маңзды болып табылады.
(Олар тұрғын үйдің қай тұрғын үй қорына жататындығына байланысты әртүрлi
болады).
Қазақстан Республикасы тұрғын үй қорының құрамына жеке тұрғын үй қоры
мен мемлекеттiк тұрғын үй қоры кiредi. Жеке тұрғын үй қоры мемлекеттiк емес
меншiк нысанына негiзделген азаматтар мен заңды тұлғаларға меншiк құқығы
негiзiнде тиесiлi тұрғын үйлердi ºамтиды. Мемлекеттiк тұрғын үй қорына
меншiк құқығымен мемлекетке (әкiмшiлiк-аумақтық бөлiнiске) қарасты және
жергiлiктi атқарушы органдардың қарамағындағы (мемлекеттiк коммуналдық
тұрғын үй қоры) немесе мемлекеттiк кәсiпорын қарамағындағы (мемлекеттк
кәсiпорынның тұрғын үй қоры) тұрғын үйлер кiредi. Тұрғын үй заңнамасының
мазмұнынан туындайтындай мемлекеттiк тұрғын үй қоры тұрақты тұру үшiн де,
уақытша тұру үшiн де арналған тұрғын үй - жайларды қамтиды. Тұрғын үй
қорына тұрғын үйлердегi тұрғын емес үй - жайлар кiрмейдi.
Сонымен, тұрғын үй қоры – бұл азаматтардың (жеке тұлғалардың тқрақты
тұруы үшiн және уақытша тұруы үшiн де (пайдалану сипатына орай) арналған
барлық үй – жайлардың жиынтығы деуге болады.
Қазақстан Республикасының тұрғын үй қоры жөнiндегi қатынастары жария
құқықтық сипатқа ие. Олардың мазмұны мынада: мемлекет тұрғын үй қорының
есебiн жүргiзедi, тұрғын үй қорына енгiзiлуi мүмкiн үй – жайларға қойылатын
мiндеттi талаптарды белгiлейдi, оны мақсатына сай пайдалануды және оның
сақталуын қамтамасыз етудi бақылайды. Мемлекет құзiретiне, сондай-ақ сол
бiр немесе өзге үй-жайды тұрғын үй қорынан шықаруды санкциялау да кiредi.
Тұрғын үй құқықтық қатынастарының бұл тобы қалғандарын, тұрғын үйлердi
тiкелей иелену мен пайдалануды шарттайтындарын жүзеге асыру үшiн өте
маңызды болып табылады.
Тұрғын үйге мұқтаж азаматтарды есепке алу және халықтың әлеуметтiк
жағынан қорқалмаған деп танылатын топтарына және басқаларына тұрғын үй
қорының үйлерiнде тұратын үй - жайларды беру бойынша құқықтық қатынастар
дәл сондай қосымша маңызға және жария құқықтық сипатқа ие.
Жеке құқықтық сипатқа ие тұрғын үй құқықтық қатынастары тұрғын үйлердi
иелену мен пайдалану жөнiндегi меншiк құқығының және өзге де заттық
құқықтардың туындауы мен тоқтатылуының, сондай-ақ тұрғын үйлердi пайдалану
бойынша мiндеттемелiк құқықтардың маңыздылығы – олардың көмегiмен тұрғын
үйлердi пайдалану тәжiрибе жүзiнде жүзеге асатындығында және сол бiр немесе
өзге құқықтық қатынастар қатысушыларының өзара әрекеттестiгiнiң мәселелерi
шешiлетiндiгiнде.
Тұрғын үй құқықтық қатынастарын жалпы сипаттай отырып, олар
азаматтардың тұрғын үйлердi иелену мен пайдаланудағы азаматтардың
құқықтарын сақтау жөнiндегi мемлекет бақылауы мен және тұрғын үй қорын
пайдаланумен байланысты қоғамдық қатынастарды бiлетiндiгiн атап өтуге
болады.

2. Тұрғын үй қатынастарын реттейтiн Қазақстан Республикасының заңдары.

Тұрғын үйлердi пайдалану бойынша шарттық қатынастар жалпы түрде
реттелетiн Қазақстан Республикасы Конституциясы Қазақстан Республикасының
Азаматтық кодексiмен қатар, тұрғын .үй құқықтық қатынастары арнайы
заңдармен де реттеледi. Тұрғын үй қатынастарын кешендi түрде реттейтiн
заңды актi болып "Тұрғын үй қатынастары туралы" Қазақстан Республикасының
16 сәуiр 1997 жылғы заңы табылады. Тұрғын үй қатынастарының қазiргi жәй
күйiне қол жеткiзуде аса зор маңызға Қазақстан Республикасы Президентiнiң 5
сәуiр 1994 жылғы "Азаматтардың тұрғын үйге деген құқықын қамтамасыз ету
туралы" N 1 640 Жарлығы ие болды, бұл Жарлық қазiргi уақытта да әрекет
етуде.
Тұрғын үй қатынастарының бiрқатар мәселелерi заңдармен қатар заңға
сәйкес актiлер деңгейiнде де реттеледi. Мемлекеттік тұрғын үй қорынан
тұрғын үйлердi беру қазiргi таңда Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2
қыркүйек 1989 жылғы "Мемлекеттік тұрғын үй қорынан тұрғын үйлердi беру,
жалға алу және пайдалану тәртiбi туралы" N 1 292 қаулысымен реттеледi,
қызметтiк тұрғын үйлермен қамтамасыз ету Қазақстан Республикасының "Тұрғын
үй қатынастары туралы" заңынан басқа Қазақстан Республикасы Министрлер
Кабинетiнiң 3 маусым 1993 жылғы "Қызметтiк тұрғын үй жайлар берiлетiн
жұмысшылар категорияларының тiзiмiн бекiту туралы" N-455 қаулысымен
реттелген. (оған Қазақстан Республиасы Министрлер Кабинетiнiң 8 қыркүйек
1995 жылғы N 1 240 қаулысымен және Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 20
тамыз 1996 жылғы N 1 031қаулысымен өзгерiстер енгiзiлген). Алматы қаласы
әкiмнiң 22 қаңтар 1998 жылғы "Қала әкiмiнiң коммуналдық тұрғын үй қорын
құру осы қорды тұрғын үйiне қоныстану ордерiнiң үлгiсiн бекiтiп және тұрғын
үй департаментiнде тұрғын үй қорын пайдалану жөнiндегi бөлiм құру туралы" N-
25 шешiмi қабылданып әрекет етуде.
Тұрғын үй қорын пайдалану мәселелерi Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң
27 сәуiр 1990 жылғы „ Пәтер иелерiнiң тұтынушы кооперативтерiн және тұрғын
үйлердегi тұрғын емес үй - жайды дамыту бойынша шаралар туралы ”
қаулысында, Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 17 сәуiр 1997 жылғы
"Пәтерлердiң меншiк иелерiнiң тұтынушы кооперативiнiң қызметiн қолдау
жөнiндегi шаралар туралы" қаулысында, Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 17
сәуiр 1996 жылғы қаулысымен бекiтiлген "Аз ºамтамасыз етiлген азаматтарға
тұрғын үйдi күтiп ұстауға және тұрғын үй коммуналдық қызметтерге ақы
төлеуге тұрғын үй жәрдем ақыларын беру туралы" уақытша ережеде көрiнiс
тапқан. Тұрғын үй қорын пайдалану (басқару) "Тұрғын үй қатынастары туралы"
Қазақстан Республикасы Заңының 4-бабынан басқа Қазақстан Республикасы
Үкiметiнiң 18 қазан 1999 жылғы "Тұрғын ғимараттарда үй-жайларды қайта
құруға (қайта жоспарлауға, қайта жабдықтауға) рұқсат ету процедураларын
етудiң ортақ республикалық ережелерi туралы" N 1 562 қаулысымен, Алматы
қаласы Үкiметінiң 24 қараша 1998 жылғы "Алматы қаласынық аумағында
пәтерлердi, тұрғын үйлердің үй астыларын және жоспарлас үй-жайларды
кәсiпкерлiк қызмет объектiлерiне қайта құру (қайта жоспарлау) тәртiбi
туралы" N 1 167 щешiмiмен реттелген. Сондай-ақ Қазақстан Республикасы
Үкiметiнiң 17 қыркүйек 1997 жылғы "Түрғын үй қорының сақталуын қамтамасыз
ету және көрсетiлетiн тұрғын үй – коммуналдық қызметтердiң сапасын арттыру
жөнiндегi шаралар туралы" N 1 348 қаулысы да қабылданған болатын.
Мемлекетiмiздiң астанасын Ақмолаға (Астанаға) көшiрумен байланысты
азаматтардың жекелеген категорияларын тұрғын үймен қамтамасыз етудiң
мәселелерiн реттейтiн бiрқатар нормативтiк актiлер қабылданған болатын.
Мысалы, Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 26 наурыз 1997 жылғы N 418
қаулысымен бекiтiлген. Астананы ауыстырудың бiрiншi кезеңiнде Ақмола
қаласына қоныс аударуға жататын мемлекеттiк органдар мен ұйымдардың
жұмысшыларына тұрғын үйлер беру туралы уақытша ереже; Қазақстан
Республикасы Премьер министiрiнiң 23 қыркүйек 1998 жылғы "Астана қаласына
қоныс аударған мемлекеттiк органдар жұмысшыларын пәтерлермен қамтамасыз ету
жөнiндегi шаралар туралы" № 181 бұйрығы; Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң
24 шiлде 1997 жылғы "Астана қаласына қоныс аударуға жататын мемлекеттiк
органдар мен ұйымдар жұмысшыларына берiлген, мемлекеттiк тұрғын үй
қорындағы тұрғын үйлерд жалға алудың типтiк шартын бекiту туралы" N 1 173
қаулысы (оған Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 11 қараша 1998 жылғы N 1148
қаулысымен толық тырулар енгiзiлген).
Бұл тұрғын үй - құқықтық нормативтік актілерінің түпкілікті тізімі
емес екенін де атап өткен жөн. Бұл ая көптік және әртүрлілікпен
ерекшеленеді, ол тұрғын үй қатынастарының жоғарыда аталған әлеуметтік
маңыздылығымен, халықтың жекелеген топтары мен тараптарының әр түрлер
мүдделеріне (тіпті ұсақ мәселелеріне) қатысты оларды толвқ реттеу
қажеттілігімен түсіндіріледі. Мұндай сипатқа Қазақ ССР Президентінің 26
сәуір 1990 жылғы "Мүгедектерге, Ұлы Отан соғысының қатысушыларына,
интернациолист жауынгерлерге, қаза тапқан әскери қызметтілердің
отбасыларына қосымша жеңілдіктер туралы" Жарлығы және басқа да бірқатар
нормативтік актілер ие. [3]

1.3 Тұрғын үйге жеке меншік құқығының мазмұны және оны жүзеге асыру
шарттары

Азамат немесе заңды тұлға, егер заң актілерінде өзгеше көзделмесе,
Қазақстан Республикасы аумағының қай жерінде тұратынына қарамастан, жеке
меншігіне заңды түрде тұрғын үй сатып ала алады.
Бір азаматтың немесе заңды тұлғаның меншігіндегі тұрғын үйлердің саны
мен көлеміне шек қойылмайды.
Тұрғын үйге меншік құқығын алуға немесе жүзеге асыруға байланысты
қатынастар да Қазақстан Республикасының өзге де заңдарымен реттеледі.
Тұрғын үйге немесе оның бір бөлігіне меншік құқығы мынадай негіздер
бойынша пайда болады:
1. үй (үйдің бір бөлігін) салу;
2. сатып алу - сату, айырбастау, сыйға тарту, өмір бойы күтіп ұстау
шартымен алып қою мәмілелері мен заңдарға қайшы келмейтін басқа да
азаматтық - құқықтық мәмілелер жасау;
3. тұрғын үйді мұраға немесе құқықтың әмбебап түрде ауысуы ретімен
алу;
4. жалға алушунуң мемлекеттік тұрғын үй қорының үйінде өзі тұратын
тұрғын үйді немесе тұрғын үй - жайды жекешелендіру (сатып алу
немесе тегін алу) жолымен меншігіне алуы;
5. тұрғын үй (тұрғын үй - құрылыс) кооперативімүшесінің тұрғын үй -
жай үшін пай жарнасының бүкіл сомасын төлеуі;
6. шарттық міндеттеме, соның ішінде азаматтың үй салуға өз қаражатымен
немесе еңбегімен қатысуы туралы шарт негізінде тұрғын үй - жайды
меншікке беру;
7. заңды тұлғалардың мемлекеттік емес меншік нысанына негізделген
тұрғын үйді сату немесе тегін беруі жолымен өз қызметкерінің немесе
өзге азаматтың меншігіне беруі;
8. мемлекеттің немесе заңды тұлғаның мемлекеттік меншік нысанына
негізделген тұрғын үйді заңдарда белгіленген шарттармен өз
қызметкерлерінің немесе өзге адамның меншігіне беруі;
9. жеке меншікте болған тұрғын үйдің бұзылуы немесе күштеп алынуы
салдарынан тұрғын үйден айырылудың өтемі ретінде тұрғын үй беру;
10. Қазақстан Республикасының заң актілерінде тыйым салынбаған басқа да
негіздер бойынша пайда болады.
Тұрғын үй қатынастары туралы заңдарында көзделген реттерде мемлекеттік
тұрғын үй қорынан тұрғын үйді жалға алушы, кәмелетке толған отбасы
мүшелерінің келісімімен, тұрғын үйді Қазақстан Республикасының заңдарында
белгіленген шарттармен және тәртіппен жекешелендіруге құқылы. Жалға
алушының отбасы мүшелерінің ауқымы Қазақстан Республикасы тұрғын үй
қатынаитары заңына сәйкес белгіленеді.
Жекешелендірілген тұрғын үй жалға алушының және онымен тұрақты бірге
тұратын барлық отбасы мүшелерінің, соның ішінде уақытша тұрмайтындардың,
егер олардың арасындағы шартта өзгеше көзделмеген болса, бірлескен ортақ
меншігіне көшеді.
Ортақ бірлескен меншіктегі тұрғын үйдің алып қойылуына барлық меншік
иелерінің келісімімен ғанажол беріледі. Егер мәміле кәмелетке толмаған
балалардың мүдделеріне қатысты болса, қорғаншы қамқоршы органның келісімі
талап етіледі.
Мемлекеттк тұрғын үй қорының жатақханаларындағы тұрғын үй - жайлар
жекешелендіруге жатпайды. Бірнеше жалдаушы тұратын тұрғын үйді (пәтерді)
барлық жалдаушылардың және олардың кәмелетке толған отбасы мүшелерінің
келісімімен ғана жекешелендіруге болады. Бұл жағдайда тұрғын үй (пәтер)
барлық жалдаушылардың ортақ үлестегі меншігіне көшеді.
Тұрғын үйді бірлесіп салған, азаматтық - құқықтық мәмілер жолымен
немесе мұраға алған жағдайда және заңдарға қайшы келмейтін басқа
жағдайларда екі немесе одан көп азаматтар тұрғын үйге ортақ меншік құқығына
ие бола алады.
Бірнеше адамның меншігіндегі тұрғын үй оларға ортақ бірлескен меншік
құқығымен:
1. ерлі - зайыптылардың ортақ меншігі;
2. жекешелендірілген тұрғын үйге ортақ меншік түрінде тиесілі
болады.
Ортақ меншіктегі тұрғын үйдің меншік иелері арасында Қазақстан
Республикасының Азаматтық кодексінде бнлгіленген тәртіппен бөлінуі мүмкін.
Ерлі - зайыптылардың ортақ бірлескен меншік құқығының ерекшеліктері Неке
және отбасы туралы заңдармен белгіленеді.
Тұрғын үйге меншік құқығы ол тіркеу органында тіркелген кезден бастап
пайда болады.
Тіркеу тиісті тәртіппен рәсімделген және Қазақстан Республикасының
тұрғын үй қатынастары туралы заңының 12- бабында көзделген негіздер бойынша
тұрғын үй алынғандығын растайтын құжаттар көрсетілген жағдайда жүргізіледі.
Тұрғын үйдің, сондай-ақ салынып бітпеген тұрғын үйдің иесі оны сату
шартын белгілей отырып, өз қалауы бойынша еркін сатуға, сыйға тартуға,
айырбастауға, басқа адамдарға мұраға қалдыруға, кепілге беруге, заң
актілерінде тыйым салынбаған өзге де жолмен оған билік етуге құқылы.
Меншік иесінің тұрғын үйді немесе оның бір бөлігін тұрғын емес мақсатта
пайдалануы оған мемлекеттік органдардың рұқсатын қажет етпейді.
Бұл құқықты меншік иесі құрылыс, санитарлық, өртке қарсы және басқа да
міндетті нормалар мен ережелерді сақтаған жағдайда ғана іске асырады.
Егер құзіретті органдар міндетті нормалар мен ережелерді бұзу фактілерін
немесе тұрғын үйді пайдалану басқа азаматтардың құқықтары мен мүдделерін
айтарлықтай бұзатын фактілерді анықтаса, үй - жай иесі заңдарда көзделген
жауаптылыққа тартылып, сонымен бірге оған мұндай тәртіп бұзушылықтарды және
олардың зардаптарын жою міндеті жүктелуі мүмкін.
Бір тұрғын үйде орналасқан үй - жайлардың иелері оны күтіп ұстау
жөніндегі ортақ шығындарға қатысуға міндетті. Әрбір меншік иесі шығынның
мөлшері, егер меншік иелерінің келісімінде өзгеше белгіленбеген болса,
тұрғын үйдегі үй - жайлардың пайдалы алаңының немесе бөлек меншіктегі
тұрғын емес үй - жайлар алаңының тұрғын үйдің жалпы алаңына қатынасымен
анықталады.
Тұрғын үй, сондай - ақ салынып бітпеген тұрғын үй сатылған, сыйға
тартылған, мұраға қалдырылған, кепілге берілген жағдайдажер учаскесін
меншіктену (жерді пайдалану) құқығы тұрғын үйдің жаңа иесіне тұрғын үйдің
бұрынғы иесі ие болған көлемде көшеді. Тұрғын үйге (тұрғын жайға) бекітіліп
берілген жер учаскесіне тұрғын үй иелерінің құқықтары Қазақстан
Республикасының Жер туралы заңдарымен белгіленеді.
Меншік иесінің тұрғын үйде тұрмаған уақытына және Қазақстан Республикасы
азаматтығының сақталуына қарамастан меншік иесінің құқықтары мен міндеттері
тоқтатылмайды және шектелмейді.
Үнемі бірге тұратын ерлі - зайыптылар мен олардың балалары тұрғын үй
иесі отбасының мүшелері деп танылады. Ерлі - зайыптылардың ата - аналары,
сондай - ақ өздерінің отбасы бар және меншік иесімен үнемі бірге тұратын
балалары өзара келісім бойынша ғана меншік иесі отбасының мүшелері деп
танылуы мүмкін. Ерекше жағдайларда, егер меншік иесімен үнемі бірге тұрса
және онымен ортақ шаруашылық жүргізсе, басқа адамдардың да тұрғын үй иесі
отбасының мүшелері деп танылуы мүмкін. Еңбекке жарамсыз асырауындағылар,
егер олар меншік иесімен үнемі бірге тұрса, меншік иесі отбасының мүшелері
болып табылады.
Меншік иесінің өзіне тиесілі тұрғын үйіне өзі қоныстандырған отбасының
мүшелері, егер лоарды қоныстандыру кезінде өзгеше ескертілмеген болса
тұрғын үйді онымен бірдей пайдалануға құқылы. Олар өздеріне меншік иесі
берген тұрғын үйге өздерінің кәмелетке толмаған балаларын тұрғызуға құқылы.
Отбасының басқа мүшелерін тұрғызуға меншік иесінің келісімімен ғана жол
беріледі.
Меншік иесімен отбасылық қатынастар тоқтатылған жағдайда отбасының
бұрынғы мүшелері тұрғын үйді, егер тұрғын үй иесімен жазбаша келісімде
өзгеше көзделмеген болса, жалға алу мерзімін көрсетпеген жалға алушы
құқығын пайдалана алады. Бұл орайда отбасының бұрынғы мүшелері тұрғын үйді
күтіп ұстау және коммуналдық қызметтердің ақысын төлеу жөніндегі шығындарға
қатысуға міндетті. Тұрғын үй иесі отбасы мүшелері өздерінің тұрғын үйді
пайдалану құқығын бұзған кез - келген адамнан, соның ішінде меншік иесінен
де аталған бұзушылықты жоюын талап ете алады.
Меншік иесі отбасының кәмелетке толған мүшелері (бұрынғы мүшелері)
өздерінің тұрғын үй - жайды пайдалануынан туындайтын міндеттемелері бойынша
ортақ мүліктік жауапкершілікте болады.

2. Кондоминиум
2.1 Кондоминиумнің құрылуы және тоқтатылуы

Көп пәтерлі тұрғын үйдегі пәтерге, үйдің бір бөлігіне меншік құқығы әр
уақытта барлық меншік иелері мүдделерінің өз әрекеттесуімен байланысты.
Осыны ескере отырып тұрғын үй заңнамасымен меншіктің ерекше нысаны ретінде
анықталған кондоминиум режимі енгізілген. Кондоминиум қатынастарын бекіту
тұрғын үйлер жөніндегі меншіктік қатынастардың өзгеруінің салдары болып
табылады. Соның нәтижесінде тұрғын үйлермен, олардың меншік иелерімен тығыз
байланысты барлық мүлікті күтіп ұстау жөніндегі ауыртпалықты көтеруді
реттеу қажеттілігі пайда болады. [4]
Бұрын бұл функцияны мемлекеттік коммуналдық пайдалану органы атқарған.
Ол тұрғындардан сол бір немесе өзге ережелерді сақтауды талап етуге
құзіретті болды, бұл орайда ол подъездердің баспалдақтарын, лифттердің,
шатырлардың, төбелердің, подвалдардың және тағы да басқа жай - күйі үшін
негізгі заңды жауапкершілікте болады. Осының бәрін кешенді түрде тұрғын үй
қорын басқарумен, пайдаланумен, оның сақталуын қамтамасыз етумен байланысты
қатынастар ретінде белгілеуге болады. Қазіргі уақытта, мемлекет тұрғын үй
қорын басқару бойынша функциялардың аз ғана бөлігін өзіне қалдыра отырып,
тұрғын үй қорын басқару, сондай- ақ оны пайдалану, оның сақталуын
қамтамасыз ету жөніндегі тікелей функцияларды пәтер иелерінің өздеріне
берді.
Сондықтан кондоминиумды үлестік меншік сияқты меншік қатынастарының
күрделендірілген нысаны ғана сияқты қарастыруға болмайды. Үлестік меншіктің
кәдімгі қатынастарында бірінші кезекке үлестік меншік иелерінің құқықтарын
бөлу міндеті шығады, ол олардың мүлікті күтіп ұстау ауыртпалығын жүзеге
асыруға қатысуын қамтамасыз ету тек көмекші міндет ретінде ғана көрінеді.
Үй - ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.