Мемлекеттік метрологиялық бақылау аясы

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе

Өлшемдер мен салмақтардың халықаралық ұйымы
Халықаралық заңдылық метрология ұйымы
Метрология бойынша негізгі халықаралық нормативтік құжаттар

Кіріспе

Заңнамада «Мемлекеттік метрологиялық бақылау аясы» заңның 23 бабын жаңа редакцияда баяндалуы қарастырылады:

«23-бап. Мемлекеттік метрологиялық бақылау аясы

1. Осы Заңның 22-бабында аталған объектілерге қатысты мемлекеттік метрологиялық бақылау олардың нәтижелері:

1) азаматтардың өмірі мен денсаулығын қорғауды қамтамасыз ету жөніндегі жұмыстар;

2) қоршаған ортаны қорғау саласындағы қызметті жүзеге асыру;

3) Қазақстан Республикасының техникалық реттеу туралы заңнамасына сәйкес сәйкестікті бағалау жөніндегі қызметті жүзеге асыру;

4) мемлекеттік есеп операциялары, сатып алушы (тұтынушы) және сатушы (өнім беруші, өндіруші, орындаушы) арасындағы, соның ішінде тұрмыстық және коммуналдық қызметтер көрсету мен байланыс қызметтерін көрсету салаларындағы сауда-коммерциялық операциялар;

5) еңбек және көлік жүрісі қауіпсіздігін, өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі жұмыстар.

2. 1-тармағында көрсетілген мемлекеттік метрологиялық бақылау аясына тиісті өлшемдерді (өлшем құралдарды), сондай-ақ олардың дәлдік көрсеткіштерін мемлекеттік басқару органдары, уәкілетті органмен белгіленген тәртіпте анықтайды және бекітеді. »

Осы өзгеріс мемлекеттік басқару органдырының мемлекеттік метрологиялық бақылауға жататын қызметтің реттелетін салаларында өлшем тізімдерін анықтау құқықтарын белгілейді.

Мемлекеттік метрологиялық бақылау аясын қысқарту бөлігіндегі қарастырылатын өзгерістер бизнестің дамуы үшін қолайлы шарттарды, әкімшілік тосқауылдарды алып тастауды қамтамасыз етеді, сонымен қатар, оңтайландырылған сала саудадағы әділдікті, денсаулықты және қоршаған ортаны сақтауды, қауіпсіздікті қамтамасыз етуді, тұтынушыларды қорғауды қамтамасыз етеді, бұл метрологиялық қызметтің халықаралық мойындалуына әкеледі.

1. Өлшемдер мен салмақтардың халықаралық ұ йымы

Өнім сапасын сынау және бақылау, метрологиялық лабораторияларды сертификаттау, аккредиттеу өлшемдердің ұлттың жүйелеріне негізделген қызметтермен байланысты болады. Өнімнің стандарттардың талаптарына сәйкестігін бағалау кезінде түрлі параметрлердегі өлшеулер жүргізіледі: өнімнің өзінің сипаттамаларынан бастап, оларды сақтау, тасымалдау және пайдалану кезінде сыртқы әсерлер параметрлеріне дейін. Тауардың міндетті талаптарға сәйкестігін белгілейтін сертификаттаушылық сынақтар кезінде өлшемдердің әдістемесі мен тәжірибесі нәтижелердің салыстырылуына тура әсер етеді, ол сертификатты мойындаумен тікелей байланысты. Сәйкесінше, метрология халықаралық сауданың мүдделерін қамтамасыз етеді, егер өлшем нәтижелері мен өнімнің сертификатталуының салыстырылуына қажетті шарты ретінде өлшемдер бірлігі сақталатын болса. Бұл міндет метрология бойынша халықаралық ұйымдар қызметінде ең маңыздысы болып табылады. Осы ұйымдар қызметінің нәтижесінде әлемнің көптеген елдерінде физикалың шамалар бірлігінің халықаралық жүйесі (СИ) қабылданған, өлшем ңұралдарының метрологиялың сипаттамаларын нормалау әдістері бойынша, өлшем қүралдарын сертификаттау бойынша нұсқаулар қабылданған. Халықаралық метрологиялық ұйымдар ИСО және МЭК бірлесе отырып жүмыс істейді, ол өлшем құралдарының кеңірек халықаралық таралуына ықпал өтеді.

Ең ірі халықаралық метрологиялық ұйымдар - лшемдер мен салмақтардың халықаралық ұйымы халықаралық заңдылық метрология йымы (ХЗМҮ) [2] .

1875 жылы 17 ел (солардың ішінде Ресей де) Метрлік конвенцияға қол қойды, оның мақсаты -өлшем бірліктерінің ұлттық жүйелерін жаңғырту және ұзындық пен массаның (метр мен килограмның) бірегей эталондарын орнату. Осы Конвенция негізінде үкіметаралық Өлшемдер мен салмақтардың халықаралық ұйымы құрылған. Ұйымның ресми тілі - француз тілі. Ұйымды құруда ынта білдіргендердің бірі Петербор Ғылым Академиясы болды. Метрлік конвенция бүгінгі күнге дейін қызмет етуде (1921 жылы түзетулер енгізілген) . 2001 жылы оның мүшелігіне әлемнің 57 мемлекеті кірді. Конвенцияға сәйкес Өлшемдер мен салмақтардың халықаралық бюросы құрылған (ӨСХБ) . Ол - алғашқы халықаралық ғылыми-зерттеу лабораториясы, ол халықаралық эталондар - метр мен килограмның прототипін, иондағыш сәулелену, электрлік кедергі бірліктері және басқа эталондарды сақтайды және сақталуын қамтамыз етеді. ӨСХБ Францияда орналасқан (Севр қ. ), оның қызметін Өлшемдер мен салмақ-тардың халықаралық комитеті (ӨСХК) басқарады. ӨСХК-ның басты тәжірибелік міндеті - өлшемдердің әр түрлі бірліктерінің ұлттық эталондарын халықаралық эталондармен салыстыру. ӨСХБ 100 мемлекеттік метрологиялық ұйымдардың қызметін үйлестіреді.

Бұл ұйымның ғылыми бағыты - өлшемдердің метрлік жүйесін жетілдіру. ӨСХБ халықаралық эталондарды үнемі жетілдіріп отырады, дәл өлшемдердің жаңа әдістері мен құралдарын жасайды және қолданады, негізгі өлшем бірліктерінің жаңа концепцияларын жасайды және ескілерін жаңартады, мүше елдердегі метрологиялың зерттеулерді үйлестіреді.

ӨСХБ ғылыми және тәжірибелік қызметінің бағдарламаларын өлшемдер мен салмақтар жөніндегі Бас кон-ференция бекітеді. Ол - бірліктерді, олардың анықтамалары мен бейнелеу әдістері жөніндегі жоғарғы ха-лықаралық орган. Оның жұмысына Конвенцияға қосылған барлық елдер қатысады. Бас конференция төрт жылда бір рет жиналады, ең алғашқысы 1898 жылы өтті. Конференциялар арасындағы уақытта жұмыстарын конференцияда сайланатын ӨСХК басқарады. Комитет құрамына әлемнің ірі физиктері мен метрологтары кіреді, барлығы 18 мүше. Кезінде комитет құрамына Ресей атынан Д. И. Менделеев кіретін.

Өлшем мен салмақтардың халыңаралың комитеті құрамында 8 Кеңесшілік комитет жүмыс істейді, олар Бас конференция үшін материалдар мен шешімдерді дайындайды. Комитеттер атаулары ӨСХҮ ңызметінің ауқымын көрсетеді: электр бойынша, термометрия бойынша, масса бойынша, фотометрия және иондағыш сәулелену үшін эталондар бойынша комитеттер. ӨСХҮ-на мүше мемлекеттер атынан комитеттерде олардың ғылыми институттары жұмыс істейді.

ӨСХҮ-ның ғылыми әдістемелері үлкен тәжірибелік мәнге ие. Мысалы, СИ Халыңаралық Бірліктер Жүйесінің қабылдануы (1960 ж), секундтың жаңа анықтамасының қабылдануы (1967 ж) және жиіліктің жаңа стандартының жасалуы. Соңғысы уақыт пен жиіліктің үштың эталондарының дәлдігін 100-1000 есе көбейтуге мүмкіндік берді, ал ол өз кезегінде ғарыштық үшу дәлдігін қамтамасыз етуге оң әсерін тигізді, сонымен қатар ол бірқатар іргелі ғылыми-зерттеулерде пайдаланылды.

Бүгінгі таңда Қазақстан Метрология бойынша үш халықаралық ұйымның мүшесі болып табылады: ХЗМҮ, КООМЕТ ММҮЕАӘ (Мемлекеттік Метрологиялық ұйымдардың Еуро-Азиялық Әріптестігі), МСК (Стандарттау, метрология және сертификаттау бойынша мемлекетаралық кеңес) . 1994 жылы Қазақстан толың мүше ретінде ХЗМҮ кірді. КООМЕТ 1991 жылы Варшавада құрылған. Оған Қазаңстан 1998 жылы мүше болды. 1992 жылы стандарттау, мертология және сертификаттау аясында өзара келісілген саясат жүргізу мақсатында МСК құрылды

ӨСХҮ мүшесі ретінде Қазаңстан уақыт шкаласын халыңаралың атомдың уақыт шкаласымен үнемі салыстырып отырады. Бұл шкаланы белгілеуде АҚШ, ГФР, Канаданың ұлттың эталондары, арнаулы байланыс серіктері, жүмысшы эталондар жөне батысеуропалың мемлекеттердің жиіліктің өнеркәсіптік атомдық стандарттары айдаланылады. Қазаңстанға ол уаңыт пен жиіліктің мемлекеттік алғашңы эталонының берілген дәлдігін ұстап ұруға мүмкіндік береді.

Тағы бір мысал - 1983 жылы метрдің жаңа аныңтамасына көшу. Оған себепші болған он шақты жылғы дайындық, сол уақыт аралығында көптеген елдердің мамандары (солардың ішінде КСРО-да) бірнеше млн. долл. сомаға әзірлемелердің үлкен көлемін жасады. Біраң әрбір лдің шығындары жалпы соманың 30 % -нан аспайды.

ӨСХҮ жүмысына қатысудың маңызды салдары болып елдердің жаңа өлшем бірліктеріне немесе негізгі ірліктердің жаңа эталондарына бірдей көшу табылады. Бұл өлшем нәтижелерін өзара мойындау үшін негіз алады, халықаралың саудада (әсіресе машиналар, құрал-жабдықтар, аспаптар, т. б. саудасында) ғылымитехникалық ақпарат, технологиялармен алмасуда техникалық ңиындықтарды жоюға мүмкіндік береді.

8. 2. Халықаралық заңдылық метрология ұйымы

Халықаралық заңдылық метрология ұйымы (ХЗМҮ) 1956 жылы қол қойылған үкіметаралың Конвенция не-гізінде қүрылған. Ұйым 80-нен астам елдерді біріктіреді. ХЗМҮ-ның мақсаты - заңдылық метрологияның жалпы сүрақтарын жасау, соның ішінде өлшем құралдары дәлдігінің кластарын белгілеу, өлшеу аспаптарының түрін, үлгілері және жүйелерін аныңтау бірегейлігін қамтамасыз ету, метрологиялық сипаттамаларды жаңғырту үшін оларды сынау бойынша нұсқаулар жасау, өлшем құралдарын салыстырып тексеру және калибрлеу тертібін белгілеу, салыстырып тексеру аппараттарын, талондың, үлгілік және жұмысшы өлшегіш аспаптарды салыстыру, салыстырып тексеру және аттестаттау әдістерін үйлестіру, метрологиялық қызметті ұйымдастырудың оңтайлы нысандарын жасау және оларды қолдану бойынша мемлекеттік нұсқаулардың бірлігін қамтамасыз ету, дамушы елдерге метрологиялың қызметтер құру мен жұмыстарын ұйымдастыруда және оларды құрал-жабдықтармен ңамтамасыз етуде ғылыми-техникалық қолдау көрсету, біліктіліктің түрлі деңгейлерін ескере отырып метрология саласында мамандар оңыту-дың бірегей қағидаларын орнату [3] .

1972 жылы өткен ХЗМҮ-ның 4-халықаралық конференциясында оның мақсаттары, халыңаралың әріптестіктің негізгі міндеттерінің мәнін көрсететін, жалпыланған тұжырымдамамен толықтырылды. Конвенцияға қатысатын елдердің өндіретін шикізат, жартылай фабрикаттар мен өнеркәсіптік өнімдерінің техникалық сипаттамаларының өлшем нәтижелеріне өзара сенімділікті орнату, заңдылық метрологияның жалпы қағидаларын анықтау, өлшем құралдары жауап беруі қажет қажетті және жеткілікті сипаттамалар мен талаптарды орнату.

Кейінгі конференцияларда сертификаттаудың ИСО 9000 халықаралық стандарттарының негізінде сапаны басңару жүйесін стандарттаудың дамуына байланысты міндеттер толықтырылып отырды. Осылайша, 1988 жылғы ХЗМҮ-ның 8-конференциясында жаңа көкейтесті міндеттер қатарына ИСО 9000 стандартына сәйкес келетін кәсіпорындарда ңолданылатын сапаны басқару жүйесін ескере отырып, өлшем ңүралдарын, оның өндірушісінде салыстырып тексеру өдістеріне зерттеу жүргізу бойынша ұсыныстар енгізілді.

ХЗМҮ-ның атқарушы - Халыңаралық заңдылың метрология комитеті, ол ХЗМҮ-ның әрбір мүше елінің өкілдерінен тұрады. Өкілдердің өздерінің мемлекеттері атынан өздеріне міндеттеме алу құңығы жоқ. Комитет жанында кеңесшілік орган - Президент Кеңесі (ХЗМК-нің) қызмет етеді. Оның құрамына Халықаралық заңдылық метрология бюросының екі вице-президенті мен директоры және Халықаралық заңдылық метрология комитетінің бес белсенді мүшесі кіреді.

Шешімдер әдетте жылда өткізілетін Комитет сессияларында қабылданады, ал ерекше жағдайларда - хат алмасу арқылы Комитеттің қабылдайтын резолюциялары оның барлық мүшелері бірауызды қолдаған кезде жарамды деп танылады.

Комитет пен конференцияның жұмысын Халықаралық заңдылық метрология бюросы үйлестіреді (ХЗМБ-ы Парижде орналасқан) . Бюро ақпараттық материалдарды шығарады, құжаттау қорын жүргізеді, метрология саласындағы жетістіктерді насихаттаумен айналысады. Бюро ХЗМҮ-ның қатысушыларымен үнемі өзара ақпарат алмасуды жүргізіп отырады, сондай-ақ әрбір тоқсан сайын «ХЗМҮ бюллетенін» шығарып отырады (ұйым үшін ресми - француз тілінде) .

ХЗМҮ қүжаттардың екі түрін жасайды: халықаралық құжаттар (ХҚ) және халықаралық нұсқаулар (ХН) . ХҚ директивті сипатта болады және ХЗМҮ-ның жұмысшы органдарына арналады, ХН нұсқаулық сипатта және ХЗМҮ-ның мүше елдеріне арналады.

ХҚ ХН ағылшын, француз тілдерінде басылады және мүше елдерге таратылады.

Сертификаттау және сынау нәтижелерін өзара мойындау өлшем қүралдарын салыстырып тексеру нәтижелерін мойындаумен тікелей байланысты. Осы бағытта жұмыс істей отырып, ХЗМҮ «Сынау, түрін бекіту салыстырып тексеру нәтижелерін мойындау туралы екі және көпжақты келісімдерді жасау бойынша нұсқаулар » халықаралық құжатын бекітті [2] .

Өзара мойындау туралы келісімдерді жасауға бағытталған ХЗМҮ-ның әзірлемелері Халықаралық өлшем қүралдарын сертификаттау жүйесінің, ерікті және ашық жүйе ретінде, құрылу мүмкіндігіне көп үлес қосты. Осы бағыттағы ХЗМҮ қызметі ИСО / МЭК қабылдаған . Керісінше, ХЗМҮ метрологияға байланысты ИСО/ МЭК басшылығын ескеріп қана қоймай, ИСО-ның 30 техникалық комитеті жұмысына қаты-сады. Сонымен қатар ХЗМҮ мынадай халықаралық ұйымдармен қарым-қатынас жасайды: МЭК, ЮНИДО, МОМВ (ОСХҮ), ИМЕКО және т. б.

ИМЕКО - Халықаралық өлшеу техникасы мен аспап жасау бойынша конференция. Оның жұмысының формасы - өлшеу және диагностикалық техниканың даму проблемалары бойынша халықаралық конгрестер мен семинарлар жүргізу.

ЮНИДО - өнеркәсіптік даму бойынша БҰҰ жүйесін ұйымдастыру, оның басты мақсаты - дамушы елдердін индустриалдануына ықпал ету.

Осылайша, әр түрлі бағыттағы ұйымдармен іскерлік байланыс жасау бір мақсатқа бағытталған - ғылыми-тех-никалық прогресс пен халықаралық экономикалық байланыстарға ықпал ету.

ХЗМҮ-ның басқа халықаралық ұйымдармен әріптес-тігінің формалары өр түрлі: жүргізілетін және жоспар-ланатын жүмыстар бойынша ақпарат алмасу, тапсырмаларғақатысу, аралас комитеттер құру. Олардың барлығы бір мақсатты коздейді - жұмыстарда қайталануды болдырмау және қойылған міндеттерді орындаудағы өзге ұйымдардың күш-жігерлерін максималды пайдалану.

ХЗМҮ-на қатысу қабылданатын құжаттардың қазақстандық метрологиялық стандарттарға сөйкестігіне қох жеткізу үшін, олардың мазмұнына белсенді ықпал етуге мүмкіндік береді. Бұл стандарттарды қайта қарастыруға және стандарттаудың әр түрлілігінен метрологиялық зертханаларды қайта жарақтандыруда шығындарды азайтады. Бірақ, сонымен қатар ХЗМҮ қабылдаған жаңа нұсқаулар елдегі метрологиялық жұмысты жетілдіруге, оларды халықаралық ережелермен және норма лармен үйлестіруге мүмкіндік береді.

ХЗМҮ сертификаттары. ХЗМҮ-ның өлшем құралда рын сертификаттау бойынша қызметін ерекше атаг өткен жөн. 1995 жылдың 1 қаңтарынан ХЗМҮ-ның Сертификаттар жүйесі енгізілді.

ХЗМҮ-ның сертификаты - өлшем құралдарының ХЗМҮ-ның Халықаральқ нұсқауына (ХН) сәйкестігін растайтын ңұжат. ХН өлшемдер бойынша техникалың талаптар, сынаң тәртібінің сипаты және есеп беру фор-масын қамтиды. ХЗМҮ-ның сертификаты өлшем құралдарын өндірушілерге, бұйымның халыңаралың талаптарға сәйкес екендігіне кепіл береді.

1995 жылдың соңындағы мәліметтер бойынша, ХЗМҮ-ның сертификаттау жүйесінде 16 ХН бар (Қосымша 12) . Сол жылы 12 елдегі 32 өндірушіге ХЗМҮ-ның 130 сертификаты берілген.

Жүйені жетілдіру мақсатында сертификаттау бойынша техникалың кеңесшілік топ (ТАГ-серт) құрылған. Оның жүмысына 13 ел қатысады: Австрия, Қытай, Дания, Германия, Жапония, Куба, Норвегия, Польша, Ресей, Словакия, Ұлыбритания, АҚПІ, Югославия. ТАГ-серт жыл сайын ХЗМҮ-на есеп береді, оның жұмысы негізінен хат алмасу арңылы ұйымдастырылады. Хатшылықты ХЗМБ жүргізеді, жұмысшы тіл - ағылшын тілі.

Жаңын болашаңтагы міндеттерге мыналар кіреді: өлшем нәтижелерін салыстыру және алмасу жолымен өзара мойындау бойынша жұмыстарды жеделдету; Жүйені сериялы емес өлшем құралдарына тарату; Жүйе туралы ақпарат тарату; ХЗМҮ-ның Сертификаттар жүйесін бір типті өлшем құралдары үшін пайдалану төртібін жетілдіру.

ХЗМБ-сы ХЗМҮ-на мүше елдердің Жүйенің даму міндеттері бойынша көзқарастарын аныңтаумен айналысады. Ол үшін басымды бағыттар бойынша ТАГ-серттің жұмысшы баяндамаларына ңатысты сұрақ қағаздарын таратады. Өз өнімін ХЗМҮ-ның Сертификаттау жүйесінде сертификаттауға мүдделі өндіруші-кәсіпорындардың үсыныстарының ішінде өлшем құралдарына сертификаттарды ХЗМҮ-на барлық мүше мемлекеттердің халыңаралың мойындауын, Жүйенің автоматты салмақ өлшеу ңондырғыларына таралуын ХЗМҮ-ы ес-керді. Жалпы алғанда ХЗМҮ-ның өлшем құралдарын

Сертификаттау жүйесі кез келген мүше елге осы елдегі кәсіпорындар өндіретін нақты аспаптың ХЗМҮ-ның белгілі бір халықаралық нұсқау талаптарына сәйкестік сертификатын алуға мүмкіндік береді. ХЗМҮ-ның басқа қатысушы елдері ерікті негізде осындай сертификатты мойындау (мойындамау) мәселесін шешеді. 1956 жылғы Конвенцияға қосылатын кез келген ел ХЗМҮ-на мүше елдің барлық құқығына ие болады, соның ішінде ХЗМҮ-ның Сертификаттау жүйесіне де қатысты.

Метрология саласында басқа да халықаралық ұйымдар жүмыс істейді. ХРКК (МККР) - Халықаралық ра-диобайланыс бойынша кеңесшілік комитет; ХТТКК (МККТТ) - Халықаралық телефон 5КӘНӨ телеграф бойын-ша кеңесшілік комитет; ХААҮ (ИКАО) - Халықаралық азаматтық авиация ұйымы; ХАТЭАГ (МАГАТЭ) - Халық-аралық атомдық әнергия бойынша агенттік; КОСПАР -Ғарыштық кеңістікті зерттеу бойынша комитет.

8. 3. Метрология бойынша негізгі халықаралық нормативтік құжаттар

Халықаралың масштабта өлшем бірлігін тәжірибеде жүзеге асыру үшін нұсқауларды орнататын, өлшем бірлігін және ұлттың жүйелерге енгізілген метрология бойынша ережелер мен нормаларды қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін сәйкес нормативтік құжаттар қажет. Мұндай нормативтік құжаттар халықаралық йымдармен (жоғарыда айтылған) жасалған және жаңа қажеттіліктердің пайда болуына қарай әлі де жасалуда. Халықаралық нормативтік құжаттар мазмұны мен қолдану аясына байланысты метрологиялық тәжірибенің төрт құраушысын қамтиды: