Автомобиль өнеркәсібіндегі фирмалық атаулар
Кіріспе
Курстық жұмыстың тақырыбы - автомобиль өнеркәсібіндегі фирмалық атаулар болып табылады. Ең бірінші патентке түсініктеме беріп оның ішінде BMW Group және Volkswagen AG маркаларына патенттің берілу тарихын қарастырамыз.
Патент (лат. patents - ашылым)Мемлекеттің жеке адамға (фирмаға) беретін және онын өнертапкыштыкты белгілі бір мерзім ішінде пайдалануына ерекше құқықты мойындауды қамтамасыз ететін құжат. Патенттеудің негізгі қызметі - жаңалықты енгізетін тұлғаға монополияны қамтамасыз ету болып табылады. Патенттеу мақсаты - сәйкес саладағы маман патент мазмұнын оқып, ондағы техникалық шешімді жүзеге асыра алатындай деңгейге жеткізіп ашу. Патенттелген өнеркәсіп меншік объектілерін қорғаудағы құжаттар берілген өнеркәсіптік меншік объектілері болып табылады.
Қазақстан Республикасының Патент Заңы 1999 жылдың 16 шілдесінде қабылданады. Патент Заңы сегіз тарау құрайды. Осыған қосымша ретінде 38 баптан тұратын Қазақстан Республикасының Патент Заңы кешенді нормативтік - құқықтан тұрады. Патент құқығының объектілеріндегі қатынастарды Конститутциямен бірге, Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі де реттейді.
Алғашқы автокөлікке алынған патент осыдан 131 жыл бұрын қабылданды, заманауи инженердің әкесі - танымал неміс инженері Карл Бенц 1886 жылы 29 қаңтарда әзірлеуші төрт сатылы қозғалтқышпен және 0,9 ат күші бар әлемдегі алғашқы автокөлікті патенттеді. Үш доңғалақты автокөліктің салмағы 250 килограмм болатын, цилиндр көліктің артқы жағында орналасқан және осіне қатысты көлденең орналастырылған, машина екі тізбекті және бір белбеу дискінің айналуымен қозғалды. Автокөліктің жылдамдығы сағатына 16 шақырымды құрайды.
Бүгінгі күні автомобиль өнеркәсібіндегі әлемдік көшбасшылар бір-бірімен ұйымдасқан түрде жарыс ұйымдастырды, олардың басты мақсаты болашақ автомобильдің техникалық құрамы. Инженерлік компаниялар мен автомобиль жанкүйерлері болашақтың автомобильдер және алдағы 20 жылда автокөлік өнеркәсібінде не болуы мүмкін деген сұрақ мазалайды. Қазірдің өзінде, әзірлеушілер, әсіресе планетаның климат ағымдағы жағдайды ескере отырып көліктер шығаруда. Әсіресе, электрлі немесе басқа да экологиялық таза қозғалтқышы бар автомобильдерге көңіл бөлуде. Болашақта мұндай жаңалықтар жаңа қуаттар мен сапаларға ие болады. Қазіргі кезде шағын өлшемді автомобильдердің саны артуда, соның ішінде Оңтүстік Кореяның Kia компаниясы Drive Wise атты жаңа көлік дайындады, ол болашақта автопилотты пайдаланып, жүргізушісіз жүре алады. мұндай көлік құралдарын құрылыс 2030 жылдан бастау жоспарланған.
Автомобильдің шығу тарихы
Автомобиль (гр. αὐτο -- өздігінен және лат. mobilis -- қозғалушы) немесе машина, өздігінен қозғалатын, жолаушыларды, сондай-ақ өз қозғалтқышын немесе моторын тасымалдауға арналған, моторлы және дөңгелекті көлік түрі.
XXI ғасырда автомобиль негізгі технологиялық құрал есебінде саналады. Жүздеген миллион тонна жүк, миллиондаған адам, т.б. жүктер автомобильдермен тасымалданады. Барлық алдыңғы қатардағы мемлекеттер өте тиімді саналатын автомобильдер шығарумен айналасады. Олар дарынды адамдардың бірнеше ұрпақтарының ғылыми ізденісі нәтижесінде шығарылуда.
Сурет 1. Әлемдегі ең алғашқы автокөліктер
Әлемдегі ең алғашқы автокөліктің тарихы Николас Джозеф Кагнот есімді механикпен тікелей байланысты. Николас Джозеф Франция мемлекетінің қорғаныс министрі Этьен-Француаның бұйрығымен артиллериялық жабдық тасымалдайтын көліктің жобалауын бастайды. Осы жобаға негізделе отырып, Кагнот пен екінші әскери механик Брезин бумен жүретін алғашқы көліктің бірінші үлгісін құрастырған. Алғашқы көліктің жылдамдығы өте баяу болатын, сағатына 4 шақырым. Бірақ осы көліктің артықшылығы - 5 тонна жүкті тасымалдай алатын еді. Бірақ осы көліктің бір осал жері тежегіш болған. Осының кесірінен көлік бірнеше рет жол апатына ұшырады. Нәтижесінде көліктің шығарылуы 1771 жылы аяқталған. Бірақ осыған қарамастан, Кагноттың көлігі тарихта ең алғашқы көлік ретінде танылады. Ал жанармаймен жүретін алғашқы көлік ретінде Бенцтың 3 дөңгелекті екі орынды үлгісі саналады. Тағы да бір деректерге сүйенсек, жанармаймен жүретін алғашқы көлік деген атаққа Зигфрид Маркустың 1875 жылы құрастырған үлгісі де үміттенеді. Бұл көліктің жылдамдығы Кагноттың құрастырған үлгісіне қарағанда әлдеқайда жоғары болған. Деректерге сүйенсек, сағатына 15 шақырымға дейін жетіпті.
Сағатына 100 шақырым жылдамдықпен жүретін көлік Парижде құрастырылған еді. Бельгиялық механик құрастырушы Камилл Женатци бұл көлікті 1899 жылы шығарған. La Jamais-Contente атты көлік екі электр қозғалтқыш арқылы жүрген.
Алғашқы автокөлікті жүргізудің өзі бастапқы кезде ерлікке бағаланды. Өйткені, бұл - адамзат қолжеткізген жаңа өркениет жемісі еді. XIX ғасырдың соңы мен XX ғасырдың басы дүниенің көптеген мемлекеттерінде автомобильдердің кәсіптік өндірісі ашылды.Осы кезеңде шығарылған көліктердің құрылысында ортақ техникалық шешімдер болған. Алдыңғы дөңгелектері басқарушы, артқы дөңгелектері жетекші 4 дөңгелекті көліктер пайда болды. Бұл кәдімгі біз көріп жүрген автокөліктерге ұқсас.
Ең алғашқы автокөлік және оның заңды иесі
Осыдан 170 жыл бұрын өнеркәсібіндегі беделді тұлға көрнекті неміс инженері, автомобиль құрастырушы - Карл Бенц дүниеге келген. Әлемдегі алғашқы автомобильді Карл Бенц ойлап тапты. Сериялы модельге айналған алғашқы автокөлік 1886 жылдың қаңтарында патенттелген. 37435 патент нөмірі үш доңғалақты көлік экипажға шығарылды. Осы үш трюфель әлемдегі автомобиль өнеркәсібінің тарихын бастады. Өзінің өнертабысы Benz бензин қозғалтқышымен ішкі жануымен жабдықталған
Бұл өнертабыс қоғамда үлкен танымалдыққа ие болды және өнеркәсіптік өндіріске енгізілді. Ең алғашқы көлік 1,7 литрлі қозғалтқышы бар көлденең орналасқан үш доңғалақты автомобиль болып табылады. Үлкен әрі томпақ пішінді келген, көлік қозғалтқышы артқы жағында орналасқан. Бұл көлік T әріпіне ұқсас-тұтқаның көмегімен басқарылды.
Сурет 2. 1886 жылдың қаңтарында патенттелген үш доңғалақты көлік 37435 патент нөмірі
Бұл машинаның ерекшелігі суды салқындататын қозғалтқышты қолданады. Бұл ретте қозғалтқыш және гильзал көлденең орналасады және. Кранкфель ашық күйде болады. Аралық дөңгелектің арқасында белбеу мен тізбекті қолданып, артқы дөңгелектер қозғалады. Дирижердің ойының басты жетістігі механикалық жетегі мен электрлік оттығы бар қабылдау клапанын қолдану деп санауға да болады. Алғашында қозғалтқыштың жұмыс көлемі 985 текше метр болған-ды. бұл машинаны тарату үшін тіпті жеткіліксіз еді. Сондықтан сатуға шығарылған алғашқы машиналар 1,7 литрлік жұмыс көлемімен және екі жылдамдықты беріліс қуатты қозғалтқыштармен жабдықталған. Жылдар бойы қозғалтқыштың қуаты 4 есеге артып, 2,5 а.к. болды, осылайша, Benz қозғалтқышы 19 км сағ жылдамдықты құрды, бұл әлемдегі алғашқы автомобиль үшін жаман нәтиже емес. Дегенмен, Карла Бенцке бұл жағдай ұнаған жоқ, ол көп ізденді, араға ұзақ уақыт салмай оның ұрпақтары сәтті түрде қозғалтқыш көлемін 23 км сағ жеткізіп, Лондон-Брайтон атты танымал жарыстарда сәтті орындар ала бастады.
Сурет 3. 1926 жылғы Mercedes-Benz компаниясының ағашқы автокөлігі
1926 жылы BENZA компаниясы Daimler компаниясымен біріктіріліп, автомобильдерді шығарумен айналысады. Барлық модельдер қайта аталды: олар Mercedes-Benz деп аталды (бұл атау - Mercedes - Daimler серіктестерінің бірінің қызының есіміне байланысты, Benz - автомобиль саласындағы алғашқы патент алушы Карл Бенц есімімен байланысты болды).
Концерн және оның негізін қалаушы қайтыс болғаннан кейін автомобиль өнеркәсібінің алдыңғы қатарына кірді. 1936 жылы дизель қозғалтқышы бар жеңіл автокөліктер өндірісі басталды. Дизельді қозғалтқышы бар ең бірінші модель Mercedes-Benz 260 D болып табылады. Осы бір модельдің дизайны XX ғасырдың алғашқы ширегінде болған американдық көліктер тәрізді. Көлік автоматты беріліс қорабымен жүреді.
Автомобиль өнеркәсібіндегі патенттер
Автокәсіпорындар соңғы жылдары автокөліктерді тәуелсіз және автономды басқару жүйесімен армандап қана қоймай, сондай-ақ автокөліктердің 100 километріне 1 литрлік отынды тұтыну. Олар сондай-ақ жақын арада олардың армандарын жүзеге асыру үшін технология жасаумен айналысады. Бұл соңғы бірнеше жылда алынған патенттердің санын азайтады. Мысалы: 2009-2013 жылдар аралығында автоконцерндер өнертабыстар мен жаңа технологияларға тіркелген патенттердің санын екі есеге арттырды. 2009 жылы автомобиль өнеркәсібінде 18 мың патент алынды, 2013 жылы шамамен 40 000 патент тіркелді. Және біз кейбір виртуалды және нақты емес патенттер туралы айтпаймыз [16].
Сурет 4. Жаңа технологияларға тіркелген патенттердің саны.
Бұл статистика трансмиссия саласындағы шынайы жетістіктерді, автокөліктердің қозғалысын, қауіпсіздікті, ақпараттық-ақпараттық жүйелерді және телематикалық жүйелерді көрсетеді. Hyundai компаниясы көптеген жаңа технологияларды патенттеді, бұл тек қозғалтқыш саласында ғана емес, ақпараттық жүйелер саласында жаңа шешімдерді белсенді түрде дамыта бастады. Кореялық компанияның жаңа патенттерінің пайда болу жылдамдығы Toyota компаниясына бәсекелестік туғызды. 2009 жылға дейін дербес автокөлік жүйесіне патент санының көшбасшысы Google болған болса. Соңғы жылдары Toyota және General Motors компаниялары автопилот жүйесін патенттеуде көшбасшылар болды [16].
General Motors сондай-ақ телематикалық автоматтандырылған жүйелер саласында патенттік өтінімдерді тарату бойынша күш-жігерін арттырды. Сондай-ақ сол компания көліктердің отын шығынын азайтатын технологияларға көптеген өтінімдер ойлап тапты.
Патенттік тіркеуге өтінімдер саны бойынша көшбасшы әлі күнге дейін Toyota компаниясы болып табылады. Жапондық компания жыл сайын Bosch және Hyundai компанияларын қоспағанда, кез-келген басқа автомобиль компаниясына қарағанда, патенттік қосымшаны екі есе көп ұсынады [16].
Сурет 5. Автоконцерндердің 2009 - 2013 жыл аралығындағы патент жөнінде ұсынған өтініштері.
Cоңғы жылдары Тойота энергетикалық қондырғылар саласында технологияларды тіркеуге арналған 1100 өтінім берді. Ал неміс автоконцерндері жиі қауіпсіздік жүйелерінде, жаяу жүргіншілердің қауіпсіздігіне байланысты жүйелерге патенттік өтінімдерді ұсынады. Бұл саладағы көшбасшы Bosch, Daimler және Continental компаниялары болды [16].
Автомобиль шығарушы компаниялар
Өнеркәсіптің жетекші саласы ретінде машина жасау дамыған елдерде айрықша орынға ие. Оның үлесіне өнеркәсіп өнімінің 36 -- 40%-ы, индустрияда жұмыс істейтіндердің 34%-ы тиесілі. Қазіргі заманғы машина жасау -- 300-ден астам өндіріс түрін біріктіретін, ғылымды ең көп қажет ететін, шығаратын өнім түрі бірнеше миллионмен есептелетін аса күрделі сала. Сондықтан бұл саланы халықаралық деңгейде ұйымдасу тиімді болып есептеледі. Машина жасау саласында дүниежүзіндегі аса ірі "Дженерал Моторс", "Форд Мотор", "Дженерал Электрик" (АҚШ), "Даймлер-Крайслер", "Сименс" (ГФР), "Мицуи", "Мицубиси", "Тойота Мотор" (Жапония) ұлтаралық бірлестіктері жұмыс істейді
Сурет 6. Автокөлік шығарушы корпорациялар
Жеке елдер арасында АҚШ пен Жапония өндіріс көлемі жөнінен жетекші орын алады, олардың әрқайсысы жылына, шамамен, 9 -- 10 млн автомобиль шығарады. Автомобиль жасау күшті монополияланып, дүниежүзі бойынша бұл сала өнімінің 80%-ы аса ірі он автомобиль компаниясының үлесіне тиесілі. Әдетте, әр елдің өзіндік "автомобиль астанасы" бар; олардың қатарына өндіріс шоғырлануымен көзге түседі.
Сурет 7. 2017 жылдың қаңтар-қыркүйек айларындағы өндірістің қорытындысы бойынша
Әлеуметтік-экономикалық даму деңгейі жоғарылаған сайын өндірістің құрылымы да күрделеніп, жеке салалардың арасалмағы өзгерді. Қазіргі кезде өнімнің құны бойынша электр техникасын жасау дәстүрлі салаларды артқа тастады. Ғылымды көп қажет ететін бұл салада өнім көлемі бойынша Жапония, АҚШ, Азиядағы жаңа индустриялық елдер, Қытай, Батыс Еуропа елдері жетекші орынға ие. АҚШ қарапайым құрал-жабдықтар шығаруға қарағанда күрделі, кымбат техника өндірісіне маманданған. Азия елдері жаппай сипаттағы компьютерлік техника мен тұрмыстық, электроника, ал Батыс Еуропа елдері байланыс құралдары мен медициналық, өндірістік және ғылыми құрал-жабдықтар шығаруға бағдарланған. Көлік маишналарын жасау автомобиль, аэроғарыштық өндіріс пен кеме, теміржол көлігін жасауды қамтиды. Көлік қолданылуы жөнінен азаматтық және әскери мақсаттағы машиналар болып жіктеледі. Шығаратын өнімінің саны (жылына 45-50 млн дана), өнім құны және сериялылығы жөнінен автомобиль жасау алдыңғы орында; бұл өнімге сұраныс дүниежүзі бойынша тұрақты есу үстінде. Жалпы, автомобиль өндірісінің 34-і жеңіл автомобиль үлесіне тиесілі.
Барлық өнімнің 25%-ын жүк машиналары, арнайы (медициналық, өрт сөндіру, полициялық) автомобильдер мен автобустар құрайды (бұл көрсеткіш елдер бойынша айырмашылық жасайды). Автомобиль өндірісінің негізгі орталықтары - Батыс Еуропа, Солтүстік Америка және Жапония. Аймақтар арасында басты орын (өнімнің 13-ін береді) алатын Батыс Еуропаның өндірісі экспортқа бағдарланған, шығарылған өнімнің 75%-ы өндірілген елден сыртқа сатылады.
BMW Group компаниясы
Bayerische Motoren Werke, BMW (баварлық мотор зауыты) -- Германияның мотор және автомобиль жасап шығарататын компаниясы.
BMW - қазіргі уақытта автомобильдер мен мотоциклдерді шығаратын, 1945 жылға дейін ұшақ қозғалтқыштарын өндіретін Германия компаниясы.
Сурет 8. BMW Group компаниясының штаб пәтері
Компания 1913 жылы құрылған және Мюнхенде (Бавария) штаб-пәтері бар. BMW Германияда, Бразилияда, Қытайда, Үндістанда, Оңтүстік Африкада және Құрама Штаттарда автокөлік шығарады. 2015 жылы BMW әлемдегі ең үлкен 12-ші автокөлік өндірушісі болды, 2,279,503 автомобиль шығарылды. Quandt отбасы компанияның ұзақ мерзімді акционерлері болып табылады, ал қалған акциялары қоғамдық айналымға тиесілі.
2.1.1 BMW Group компаниясының тарихы
1913 жылы Мюнхеннің солтүстік төңірегінде Карл Рапп және Густо Отто, двигательдің ішкі жануын ойлап тапқан Николаус Августа Оттаның ұлы, екі шағын авиамотор фирмасын жарыққа шығарады. Бірінші бүкіл әлемдік соғысының басталуы бірден көптеген самолеттің двигательдарына тапсырыс береді. Рапп пен Отто бір авиамоторлық заводта бірге жұмыс істеуін шешеді. Сөйтіп Мюнхенде авиациалық двигательдер заводы ашылады, 1917 жылдың шілде айында Bayerische Motoren Werke (Баварлық мотор заводы) -- BMW деген атпен тіркеледі. Осы күн BMW -ның жарыққа шыққан күні деп есептеледі, ал Карла Раппа мен Густава Отто оның иелері болды.
Сурет 9. Алдыңғы ашылу есігі бар BMW Isetta көлігі
1917 жылы ең бірінші қабылданған танымбелгіде айналып тұрған пропеллердің суреті бейнеленген. Бірақ танымбелгі өте қиын және ұсақ болды, сондықтан 1920 жылы пропеллер көп өзгерістерге ұшырады. Пропеллердің шеңберін төрт бөлікке бөлді, ақ және көгілдір секторлар қара дөңгелектің ішінде кезектесіп орналасты.
Бірінші дүниежүзілік соғысында, Германия жеңіледі. Версаль келісімі бойынша, Германияға әскери ұшақтарын өңдеуге тыйым салынған.БМВ ұшақтардың пропеллерлерін өңдеуді тастап, темір жолға арналған саймандарды өңдеуге басталды.
Сурет 10. BMW көлігінің даму эволюциясы
1923 жылында БМВ-нің алғашқы мотоциклі өндіріліп шығарылған.
BMW 1928 жылы автокөліктер өндірісін бастады, компания Automobilwerk Eisenach автокөлігін сатып алды. Automobilwerk Eisenach компаниясының қазіргі үлгісі Dixi 315 болды, ол 1927 жылы өндірісті бастаған 7-ші Остиннің лицензияланған көшірмесі болды. Дихи 315 BMW-ның алғашқы өндіріс машина BMW 315 болды.
2.1.2 Кәсіпорынның атауы және логотипі
BMW AG деген неміс атауы Bayerische Motoren Werke Aktiengesellschaft (неміс тілінің: Бұл дыбыстарды тыңдау туралы) деген аббревиатура болып табылады. Bayerische Motoren Werke ағылшын тіліне Bavarian Motor Works деп аударылады, ал Aktiengesellschaft бұл акционерлерге тиесілі корпорация екенін білдіреді.
Beemer, Bimmer және Bee-em ағылшын сленгті терминдері әртүрлі BMW-лерге,автомобильдер мен мотоциклдерге әр түрлі қолданылады.
АҚШ-та мамандар Beemer-ты тек BMW мотоциклдерін сипаттау және Биммерді тек BMW автокөліктеріне сілтеме жасау үшін ғана пайдалану керек деп тағайындайды. Канадалық Глобус пен Пошта Биммерді жақсы көреді және Бемерді жыртқыш жынды деп атайды, ал Tacoma News Tribune-нің пайымдауынша, авто снобс жасаған айырмашылық. Қате сандықтың көмегімен BMW энтузиастары қатер төндіреді Business Week редакторы 2003 жылы қанағаттанған болатын, бұл мәселе Bimmer пайдасына шешілді, бұл Google іздеуі Beemer-ге қарағанда 10 есе көп хит берді.
Дөңгелек көгілдір және ақ түсті BMW логотипі немесе дөңгелек Бавария жалауын көк және ақ түстермен біріктірген BMW компаниясы Rapp Motorenwerke фирмалық логотипінен дами бастады. Бүгінгі күнге дейін қолданылған BMW логотипі 1917 жылы құрылған, уақыт өте келе аздаған сәндеу өзгерістерге ұшыраған.
2.1.3 BMW Group компаниясына өндірістік сипаттама
BMW Германиядағы (Мюнхен, Дингольфинг, Регенсбург және Лейпциг), АҚШ (Greer), Оңтүстік Африка (Rosslyn) және Қытай (Шеньян) зауыттарында толық автомобилді шығарады. Сондай-ақ, Тайландта, Ресейде, Египетте, Индонезияда, Малайзияда және Үндістанда 3, 5, 7 сериялары мен X3-нің толық бөлшектелген компоненттерін пайдалана отырып, BMW жергілікті құрастыруды жүзеге асырады.
2006 жылы BMW тобы (оның ішінде Mini және Rolls-Royce) бес елде шығарылған 1 336 838 дөңгелекті көлік құрастырды. 2010 жылы ол 1 481 253 дөңгелекті көлік пен 112 271 мотоцикл (BMW және Husqvarna брендтерінің екеуінде де) өндірді.
BMW Мотоциклдер бұрын компания Siemens үшін ұшақ қозғалтқыштарын өндірген Берлин зауытында өндірілуде.
2011 жылы BMW маркалы автокөліктердің 56% -ы бензин қозғалтқыштарымен жұмыс істейді, ал қалған 44% -ы дизельді қозғалтқыштармен қамтамасыз етілген. Осы бензин көліктерінің шамамен 27% -ы төрт цилиндрлі модельдер, ал тоғыз пайызы сегіз цилиндрлік модельдер. Орташа есеппен күніне 9000 автокөлік BMW зауыттарынан кетеді, ал 63% теміржол арқылы тасымалданады
Rolls-Royce Phantom компаниясы
Rolls-Royce Phantom компаниясының BMW Group бірлестігінің құрамына келу тарихы.
2003 жылы Rolls-Royce Phantom компаниясы BMW иелігіндегі алғашқы Rolls-Royce автокөлігі болды. Бұл Rolls-Royce PLC компаниясының Rolls-Royce атауын және логотипін BMW-ға пайдалануға лицензияланған 1998 жылы басталған күрделі келісімшарттық келіссөздердің нәтижесі болды, бірақ Викерс Rolls-Royce автокөліктерінің қалған элементтерін Volkswagen-ке сатты. Бұдан басқа, Rolls-Royce Silver Serafh-да пайдалану үшін 1998 жылдан бастап Rolls-Royce-ді қозғалтқыштармен қамтамасыз етті. 1998 жылы Vickers компаниясы Rolls-Royce Motors-тың активтерінен құтылғысы келді. Ең жағымды сатыпалушылардың бірі BMW болды, BMW бұған дейін де Rolls-Royce және Bentley қозғалтқыштарының бөлшектерін құрастырумен айналысқан, BMW Rolls-Royce үшін Pound340 млн ұсынған, бірақ одан Volkswagen озып шықты ол Pound430 млн ұсынды. Бірақ Rolls-Royce компаниясын Volkswagen емес BMW алатын болды, өйткені Rolls-Royce бұған дейін де BMW-мен тығыз қарым-қатынаста болған. Бірақ VW радиатрға тор жасаумен айналыса бастады.
Rolls-Royce Motor Cars Ltd - ... жалғасы
Курстық жұмыстың тақырыбы - автомобиль өнеркәсібіндегі фирмалық атаулар болып табылады. Ең бірінші патентке түсініктеме беріп оның ішінде BMW Group және Volkswagen AG маркаларына патенттің берілу тарихын қарастырамыз.
Патент (лат. patents - ашылым)Мемлекеттің жеке адамға (фирмаға) беретін және онын өнертапкыштыкты белгілі бір мерзім ішінде пайдалануына ерекше құқықты мойындауды қамтамасыз ететін құжат. Патенттеудің негізгі қызметі - жаңалықты енгізетін тұлғаға монополияны қамтамасыз ету болып табылады. Патенттеу мақсаты - сәйкес саладағы маман патент мазмұнын оқып, ондағы техникалық шешімді жүзеге асыра алатындай деңгейге жеткізіп ашу. Патенттелген өнеркәсіп меншік объектілерін қорғаудағы құжаттар берілген өнеркәсіптік меншік объектілері болып табылады.
Қазақстан Республикасының Патент Заңы 1999 жылдың 16 шілдесінде қабылданады. Патент Заңы сегіз тарау құрайды. Осыған қосымша ретінде 38 баптан тұратын Қазақстан Республикасының Патент Заңы кешенді нормативтік - құқықтан тұрады. Патент құқығының объектілеріндегі қатынастарды Конститутциямен бірге, Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі де реттейді.
Алғашқы автокөлікке алынған патент осыдан 131 жыл бұрын қабылданды, заманауи инженердің әкесі - танымал неміс инженері Карл Бенц 1886 жылы 29 қаңтарда әзірлеуші төрт сатылы қозғалтқышпен және 0,9 ат күші бар әлемдегі алғашқы автокөлікті патенттеді. Үш доңғалақты автокөліктің салмағы 250 килограмм болатын, цилиндр көліктің артқы жағында орналасқан және осіне қатысты көлденең орналастырылған, машина екі тізбекті және бір белбеу дискінің айналуымен қозғалды. Автокөліктің жылдамдығы сағатына 16 шақырымды құрайды.
Бүгінгі күні автомобиль өнеркәсібіндегі әлемдік көшбасшылар бір-бірімен ұйымдасқан түрде жарыс ұйымдастырды, олардың басты мақсаты болашақ автомобильдің техникалық құрамы. Инженерлік компаниялар мен автомобиль жанкүйерлері болашақтың автомобильдер және алдағы 20 жылда автокөлік өнеркәсібінде не болуы мүмкін деген сұрақ мазалайды. Қазірдің өзінде, әзірлеушілер, әсіресе планетаның климат ағымдағы жағдайды ескере отырып көліктер шығаруда. Әсіресе, электрлі немесе басқа да экологиялық таза қозғалтқышы бар автомобильдерге көңіл бөлуде. Болашақта мұндай жаңалықтар жаңа қуаттар мен сапаларға ие болады. Қазіргі кезде шағын өлшемді автомобильдердің саны артуда, соның ішінде Оңтүстік Кореяның Kia компаниясы Drive Wise атты жаңа көлік дайындады, ол болашақта автопилотты пайдаланып, жүргізушісіз жүре алады. мұндай көлік құралдарын құрылыс 2030 жылдан бастау жоспарланған.
Автомобильдің шығу тарихы
Автомобиль (гр. αὐτο -- өздігінен және лат. mobilis -- қозғалушы) немесе машина, өздігінен қозғалатын, жолаушыларды, сондай-ақ өз қозғалтқышын немесе моторын тасымалдауға арналған, моторлы және дөңгелекті көлік түрі.
XXI ғасырда автомобиль негізгі технологиялық құрал есебінде саналады. Жүздеген миллион тонна жүк, миллиондаған адам, т.б. жүктер автомобильдермен тасымалданады. Барлық алдыңғы қатардағы мемлекеттер өте тиімді саналатын автомобильдер шығарумен айналасады. Олар дарынды адамдардың бірнеше ұрпақтарының ғылыми ізденісі нәтижесінде шығарылуда.
Сурет 1. Әлемдегі ең алғашқы автокөліктер
Әлемдегі ең алғашқы автокөліктің тарихы Николас Джозеф Кагнот есімді механикпен тікелей байланысты. Николас Джозеф Франция мемлекетінің қорғаныс министрі Этьен-Француаның бұйрығымен артиллериялық жабдық тасымалдайтын көліктің жобалауын бастайды. Осы жобаға негізделе отырып, Кагнот пен екінші әскери механик Брезин бумен жүретін алғашқы көліктің бірінші үлгісін құрастырған. Алғашқы көліктің жылдамдығы өте баяу болатын, сағатына 4 шақырым. Бірақ осы көліктің артықшылығы - 5 тонна жүкті тасымалдай алатын еді. Бірақ осы көліктің бір осал жері тежегіш болған. Осының кесірінен көлік бірнеше рет жол апатына ұшырады. Нәтижесінде көліктің шығарылуы 1771 жылы аяқталған. Бірақ осыған қарамастан, Кагноттың көлігі тарихта ең алғашқы көлік ретінде танылады. Ал жанармаймен жүретін алғашқы көлік ретінде Бенцтың 3 дөңгелекті екі орынды үлгісі саналады. Тағы да бір деректерге сүйенсек, жанармаймен жүретін алғашқы көлік деген атаққа Зигфрид Маркустың 1875 жылы құрастырған үлгісі де үміттенеді. Бұл көліктің жылдамдығы Кагноттың құрастырған үлгісіне қарағанда әлдеқайда жоғары болған. Деректерге сүйенсек, сағатына 15 шақырымға дейін жетіпті.
Сағатына 100 шақырым жылдамдықпен жүретін көлік Парижде құрастырылған еді. Бельгиялық механик құрастырушы Камилл Женатци бұл көлікті 1899 жылы шығарған. La Jamais-Contente атты көлік екі электр қозғалтқыш арқылы жүрген.
Алғашқы автокөлікті жүргізудің өзі бастапқы кезде ерлікке бағаланды. Өйткені, бұл - адамзат қолжеткізген жаңа өркениет жемісі еді. XIX ғасырдың соңы мен XX ғасырдың басы дүниенің көптеген мемлекеттерінде автомобильдердің кәсіптік өндірісі ашылды.Осы кезеңде шығарылған көліктердің құрылысында ортақ техникалық шешімдер болған. Алдыңғы дөңгелектері басқарушы, артқы дөңгелектері жетекші 4 дөңгелекті көліктер пайда болды. Бұл кәдімгі біз көріп жүрген автокөліктерге ұқсас.
Ең алғашқы автокөлік және оның заңды иесі
Осыдан 170 жыл бұрын өнеркәсібіндегі беделді тұлға көрнекті неміс инженері, автомобиль құрастырушы - Карл Бенц дүниеге келген. Әлемдегі алғашқы автомобильді Карл Бенц ойлап тапты. Сериялы модельге айналған алғашқы автокөлік 1886 жылдың қаңтарында патенттелген. 37435 патент нөмірі үш доңғалақты көлік экипажға шығарылды. Осы үш трюфель әлемдегі автомобиль өнеркәсібінің тарихын бастады. Өзінің өнертабысы Benz бензин қозғалтқышымен ішкі жануымен жабдықталған
Бұл өнертабыс қоғамда үлкен танымалдыққа ие болды және өнеркәсіптік өндіріске енгізілді. Ең алғашқы көлік 1,7 литрлі қозғалтқышы бар көлденең орналасқан үш доңғалақты автомобиль болып табылады. Үлкен әрі томпақ пішінді келген, көлік қозғалтқышы артқы жағында орналасқан. Бұл көлік T әріпіне ұқсас-тұтқаның көмегімен басқарылды.
Сурет 2. 1886 жылдың қаңтарында патенттелген үш доңғалақты көлік 37435 патент нөмірі
Бұл машинаның ерекшелігі суды салқындататын қозғалтқышты қолданады. Бұл ретте қозғалтқыш және гильзал көлденең орналасады және. Кранкфель ашық күйде болады. Аралық дөңгелектің арқасында белбеу мен тізбекті қолданып, артқы дөңгелектер қозғалады. Дирижердің ойының басты жетістігі механикалық жетегі мен электрлік оттығы бар қабылдау клапанын қолдану деп санауға да болады. Алғашында қозғалтқыштың жұмыс көлемі 985 текше метр болған-ды. бұл машинаны тарату үшін тіпті жеткіліксіз еді. Сондықтан сатуға шығарылған алғашқы машиналар 1,7 литрлік жұмыс көлемімен және екі жылдамдықты беріліс қуатты қозғалтқыштармен жабдықталған. Жылдар бойы қозғалтқыштың қуаты 4 есеге артып, 2,5 а.к. болды, осылайша, Benz қозғалтқышы 19 км сағ жылдамдықты құрды, бұл әлемдегі алғашқы автомобиль үшін жаман нәтиже емес. Дегенмен, Карла Бенцке бұл жағдай ұнаған жоқ, ол көп ізденді, араға ұзақ уақыт салмай оның ұрпақтары сәтті түрде қозғалтқыш көлемін 23 км сағ жеткізіп, Лондон-Брайтон атты танымал жарыстарда сәтті орындар ала бастады.
Сурет 3. 1926 жылғы Mercedes-Benz компаниясының ағашқы автокөлігі
1926 жылы BENZA компаниясы Daimler компаниясымен біріктіріліп, автомобильдерді шығарумен айналысады. Барлық модельдер қайта аталды: олар Mercedes-Benz деп аталды (бұл атау - Mercedes - Daimler серіктестерінің бірінің қызының есіміне байланысты, Benz - автомобиль саласындағы алғашқы патент алушы Карл Бенц есімімен байланысты болды).
Концерн және оның негізін қалаушы қайтыс болғаннан кейін автомобиль өнеркәсібінің алдыңғы қатарына кірді. 1936 жылы дизель қозғалтқышы бар жеңіл автокөліктер өндірісі басталды. Дизельді қозғалтқышы бар ең бірінші модель Mercedes-Benz 260 D болып табылады. Осы бір модельдің дизайны XX ғасырдың алғашқы ширегінде болған американдық көліктер тәрізді. Көлік автоматты беріліс қорабымен жүреді.
Автомобиль өнеркәсібіндегі патенттер
Автокәсіпорындар соңғы жылдары автокөліктерді тәуелсіз және автономды басқару жүйесімен армандап қана қоймай, сондай-ақ автокөліктердің 100 километріне 1 литрлік отынды тұтыну. Олар сондай-ақ жақын арада олардың армандарын жүзеге асыру үшін технология жасаумен айналысады. Бұл соңғы бірнеше жылда алынған патенттердің санын азайтады. Мысалы: 2009-2013 жылдар аралығында автоконцерндер өнертабыстар мен жаңа технологияларға тіркелген патенттердің санын екі есеге арттырды. 2009 жылы автомобиль өнеркәсібінде 18 мың патент алынды, 2013 жылы шамамен 40 000 патент тіркелді. Және біз кейбір виртуалды және нақты емес патенттер туралы айтпаймыз [16].
Сурет 4. Жаңа технологияларға тіркелген патенттердің саны.
Бұл статистика трансмиссия саласындағы шынайы жетістіктерді, автокөліктердің қозғалысын, қауіпсіздікті, ақпараттық-ақпараттық жүйелерді және телематикалық жүйелерді көрсетеді. Hyundai компаниясы көптеген жаңа технологияларды патенттеді, бұл тек қозғалтқыш саласында ғана емес, ақпараттық жүйелер саласында жаңа шешімдерді белсенді түрде дамыта бастады. Кореялық компанияның жаңа патенттерінің пайда болу жылдамдығы Toyota компаниясына бәсекелестік туғызды. 2009 жылға дейін дербес автокөлік жүйесіне патент санының көшбасшысы Google болған болса. Соңғы жылдары Toyota және General Motors компаниялары автопилот жүйесін патенттеуде көшбасшылар болды [16].
General Motors сондай-ақ телематикалық автоматтандырылған жүйелер саласында патенттік өтінімдерді тарату бойынша күш-жігерін арттырды. Сондай-ақ сол компания көліктердің отын шығынын азайтатын технологияларға көптеген өтінімдер ойлап тапты.
Патенттік тіркеуге өтінімдер саны бойынша көшбасшы әлі күнге дейін Toyota компаниясы болып табылады. Жапондық компания жыл сайын Bosch және Hyundai компанияларын қоспағанда, кез-келген басқа автомобиль компаниясына қарағанда, патенттік қосымшаны екі есе көп ұсынады [16].
Сурет 5. Автоконцерндердің 2009 - 2013 жыл аралығындағы патент жөнінде ұсынған өтініштері.
Cоңғы жылдары Тойота энергетикалық қондырғылар саласында технологияларды тіркеуге арналған 1100 өтінім берді. Ал неміс автоконцерндері жиі қауіпсіздік жүйелерінде, жаяу жүргіншілердің қауіпсіздігіне байланысты жүйелерге патенттік өтінімдерді ұсынады. Бұл саладағы көшбасшы Bosch, Daimler және Continental компаниялары болды [16].
Автомобиль шығарушы компаниялар
Өнеркәсіптің жетекші саласы ретінде машина жасау дамыған елдерде айрықша орынға ие. Оның үлесіне өнеркәсіп өнімінің 36 -- 40%-ы, индустрияда жұмыс істейтіндердің 34%-ы тиесілі. Қазіргі заманғы машина жасау -- 300-ден астам өндіріс түрін біріктіретін, ғылымды ең көп қажет ететін, шығаратын өнім түрі бірнеше миллионмен есептелетін аса күрделі сала. Сондықтан бұл саланы халықаралық деңгейде ұйымдасу тиімді болып есептеледі. Машина жасау саласында дүниежүзіндегі аса ірі "Дженерал Моторс", "Форд Мотор", "Дженерал Электрик" (АҚШ), "Даймлер-Крайслер", "Сименс" (ГФР), "Мицуи", "Мицубиси", "Тойота Мотор" (Жапония) ұлтаралық бірлестіктері жұмыс істейді
Сурет 6. Автокөлік шығарушы корпорациялар
Жеке елдер арасында АҚШ пен Жапония өндіріс көлемі жөнінен жетекші орын алады, олардың әрқайсысы жылына, шамамен, 9 -- 10 млн автомобиль шығарады. Автомобиль жасау күшті монополияланып, дүниежүзі бойынша бұл сала өнімінің 80%-ы аса ірі он автомобиль компаниясының үлесіне тиесілі. Әдетте, әр елдің өзіндік "автомобиль астанасы" бар; олардың қатарына өндіріс шоғырлануымен көзге түседі.
Сурет 7. 2017 жылдың қаңтар-қыркүйек айларындағы өндірістің қорытындысы бойынша
Әлеуметтік-экономикалық даму деңгейі жоғарылаған сайын өндірістің құрылымы да күрделеніп, жеке салалардың арасалмағы өзгерді. Қазіргі кезде өнімнің құны бойынша электр техникасын жасау дәстүрлі салаларды артқа тастады. Ғылымды көп қажет ететін бұл салада өнім көлемі бойынша Жапония, АҚШ, Азиядағы жаңа индустриялық елдер, Қытай, Батыс Еуропа елдері жетекші орынға ие. АҚШ қарапайым құрал-жабдықтар шығаруға қарағанда күрделі, кымбат техника өндірісіне маманданған. Азия елдері жаппай сипаттағы компьютерлік техника мен тұрмыстық, электроника, ал Батыс Еуропа елдері байланыс құралдары мен медициналық, өндірістік және ғылыми құрал-жабдықтар шығаруға бағдарланған. Көлік маишналарын жасау автомобиль, аэроғарыштық өндіріс пен кеме, теміржол көлігін жасауды қамтиды. Көлік қолданылуы жөнінен азаматтық және әскери мақсаттағы машиналар болып жіктеледі. Шығаратын өнімінің саны (жылына 45-50 млн дана), өнім құны және сериялылығы жөнінен автомобиль жасау алдыңғы орында; бұл өнімге сұраныс дүниежүзі бойынша тұрақты есу үстінде. Жалпы, автомобиль өндірісінің 34-і жеңіл автомобиль үлесіне тиесілі.
Барлық өнімнің 25%-ын жүк машиналары, арнайы (медициналық, өрт сөндіру, полициялық) автомобильдер мен автобустар құрайды (бұл көрсеткіш елдер бойынша айырмашылық жасайды). Автомобиль өндірісінің негізгі орталықтары - Батыс Еуропа, Солтүстік Америка және Жапония. Аймақтар арасында басты орын (өнімнің 13-ін береді) алатын Батыс Еуропаның өндірісі экспортқа бағдарланған, шығарылған өнімнің 75%-ы өндірілген елден сыртқа сатылады.
BMW Group компаниясы
Bayerische Motoren Werke, BMW (баварлық мотор зауыты) -- Германияның мотор және автомобиль жасап шығарататын компаниясы.
BMW - қазіргі уақытта автомобильдер мен мотоциклдерді шығаратын, 1945 жылға дейін ұшақ қозғалтқыштарын өндіретін Германия компаниясы.
Сурет 8. BMW Group компаниясының штаб пәтері
Компания 1913 жылы құрылған және Мюнхенде (Бавария) штаб-пәтері бар. BMW Германияда, Бразилияда, Қытайда, Үндістанда, Оңтүстік Африкада және Құрама Штаттарда автокөлік шығарады. 2015 жылы BMW әлемдегі ең үлкен 12-ші автокөлік өндірушісі болды, 2,279,503 автомобиль шығарылды. Quandt отбасы компанияның ұзақ мерзімді акционерлері болып табылады, ал қалған акциялары қоғамдық айналымға тиесілі.
2.1.1 BMW Group компаниясының тарихы
1913 жылы Мюнхеннің солтүстік төңірегінде Карл Рапп және Густо Отто, двигательдің ішкі жануын ойлап тапқан Николаус Августа Оттаның ұлы, екі шағын авиамотор фирмасын жарыққа шығарады. Бірінші бүкіл әлемдік соғысының басталуы бірден көптеген самолеттің двигательдарына тапсырыс береді. Рапп пен Отто бір авиамоторлық заводта бірге жұмыс істеуін шешеді. Сөйтіп Мюнхенде авиациалық двигательдер заводы ашылады, 1917 жылдың шілде айында Bayerische Motoren Werke (Баварлық мотор заводы) -- BMW деген атпен тіркеледі. Осы күн BMW -ның жарыққа шыққан күні деп есептеледі, ал Карла Раппа мен Густава Отто оның иелері болды.
Сурет 9. Алдыңғы ашылу есігі бар BMW Isetta көлігі
1917 жылы ең бірінші қабылданған танымбелгіде айналып тұрған пропеллердің суреті бейнеленген. Бірақ танымбелгі өте қиын және ұсақ болды, сондықтан 1920 жылы пропеллер көп өзгерістерге ұшырады. Пропеллердің шеңберін төрт бөлікке бөлді, ақ және көгілдір секторлар қара дөңгелектің ішінде кезектесіп орналасты.
Бірінші дүниежүзілік соғысында, Германия жеңіледі. Версаль келісімі бойынша, Германияға әскери ұшақтарын өңдеуге тыйым салынған.БМВ ұшақтардың пропеллерлерін өңдеуді тастап, темір жолға арналған саймандарды өңдеуге басталды.
Сурет 10. BMW көлігінің даму эволюциясы
1923 жылында БМВ-нің алғашқы мотоциклі өндіріліп шығарылған.
BMW 1928 жылы автокөліктер өндірісін бастады, компания Automobilwerk Eisenach автокөлігін сатып алды. Automobilwerk Eisenach компаниясының қазіргі үлгісі Dixi 315 болды, ол 1927 жылы өндірісті бастаған 7-ші Остиннің лицензияланған көшірмесі болды. Дихи 315 BMW-ның алғашқы өндіріс машина BMW 315 болды.
2.1.2 Кәсіпорынның атауы және логотипі
BMW AG деген неміс атауы Bayerische Motoren Werke Aktiengesellschaft (неміс тілінің: Бұл дыбыстарды тыңдау туралы) деген аббревиатура болып табылады. Bayerische Motoren Werke ағылшын тіліне Bavarian Motor Works деп аударылады, ал Aktiengesellschaft бұл акционерлерге тиесілі корпорация екенін білдіреді.
Beemer, Bimmer және Bee-em ағылшын сленгті терминдері әртүрлі BMW-лерге,автомобильдер мен мотоциклдерге әр түрлі қолданылады.
АҚШ-та мамандар Beemer-ты тек BMW мотоциклдерін сипаттау және Биммерді тек BMW автокөліктеріне сілтеме жасау үшін ғана пайдалану керек деп тағайындайды. Канадалық Глобус пен Пошта Биммерді жақсы көреді және Бемерді жыртқыш жынды деп атайды, ал Tacoma News Tribune-нің пайымдауынша, авто снобс жасаған айырмашылық. Қате сандықтың көмегімен BMW энтузиастары қатер төндіреді Business Week редакторы 2003 жылы қанағаттанған болатын, бұл мәселе Bimmer пайдасына шешілді, бұл Google іздеуі Beemer-ге қарағанда 10 есе көп хит берді.
Дөңгелек көгілдір және ақ түсті BMW логотипі немесе дөңгелек Бавария жалауын көк және ақ түстермен біріктірген BMW компаниясы Rapp Motorenwerke фирмалық логотипінен дами бастады. Бүгінгі күнге дейін қолданылған BMW логотипі 1917 жылы құрылған, уақыт өте келе аздаған сәндеу өзгерістерге ұшыраған.
2.1.3 BMW Group компаниясына өндірістік сипаттама
BMW Германиядағы (Мюнхен, Дингольфинг, Регенсбург және Лейпциг), АҚШ (Greer), Оңтүстік Африка (Rosslyn) және Қытай (Шеньян) зауыттарында толық автомобилді шығарады. Сондай-ақ, Тайландта, Ресейде, Египетте, Индонезияда, Малайзияда және Үндістанда 3, 5, 7 сериялары мен X3-нің толық бөлшектелген компоненттерін пайдалана отырып, BMW жергілікті құрастыруды жүзеге асырады.
2006 жылы BMW тобы (оның ішінде Mini және Rolls-Royce) бес елде шығарылған 1 336 838 дөңгелекті көлік құрастырды. 2010 жылы ол 1 481 253 дөңгелекті көлік пен 112 271 мотоцикл (BMW және Husqvarna брендтерінің екеуінде де) өндірді.
BMW Мотоциклдер бұрын компания Siemens үшін ұшақ қозғалтқыштарын өндірген Берлин зауытында өндірілуде.
2011 жылы BMW маркалы автокөліктердің 56% -ы бензин қозғалтқыштарымен жұмыс істейді, ал қалған 44% -ы дизельді қозғалтқыштармен қамтамасыз етілген. Осы бензин көліктерінің шамамен 27% -ы төрт цилиндрлі модельдер, ал тоғыз пайызы сегіз цилиндрлік модельдер. Орташа есеппен күніне 9000 автокөлік BMW зауыттарынан кетеді, ал 63% теміржол арқылы тасымалданады
Rolls-Royce Phantom компаниясы
Rolls-Royce Phantom компаниясының BMW Group бірлестігінің құрамына келу тарихы.
2003 жылы Rolls-Royce Phantom компаниясы BMW иелігіндегі алғашқы Rolls-Royce автокөлігі болды. Бұл Rolls-Royce PLC компаниясының Rolls-Royce атауын және логотипін BMW-ға пайдалануға лицензияланған 1998 жылы басталған күрделі келісімшарттық келіссөздердің нәтижесі болды, бірақ Викерс Rolls-Royce автокөліктерінің қалған элементтерін Volkswagen-ке сатты. Бұдан басқа, Rolls-Royce Silver Serafh-да пайдалану үшін 1998 жылдан бастап Rolls-Royce-ді қозғалтқыштармен қамтамасыз етті. 1998 жылы Vickers компаниясы Rolls-Royce Motors-тың активтерінен құтылғысы келді. Ең жағымды сатыпалушылардың бірі BMW болды, BMW бұған дейін де Rolls-Royce және Bentley қозғалтқыштарының бөлшектерін құрастырумен айналысқан, BMW Rolls-Royce үшін Pound340 млн ұсынған, бірақ одан Volkswagen озып шықты ол Pound430 млн ұсынды. Бірақ Rolls-Royce компаниясын Volkswagen емес BMW алатын болды, өйткені Rolls-Royce бұған дейін де BMW-мен тығыз қарым-қатынаста болған. Бірақ VW радиатрға тор жасаумен айналыса бастады.
Rolls-Royce Motor Cars Ltd - ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz