Зоогигиена (ветеринарлық гигиена, ауылшаруашылық малдарының гигиенасы)

Пән: Ветеринария
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны
1 Кіріспе 5
2 Әдеби шолу 6
2.1 Украиндық ақ далалық тұқым ерекшелігі 6
2.2 Шошқалардың биологиялық ерекшеліктері 8
2.3 Шошқаларды ұстау жүйелері 9
2.4Шошқа қоралары түрлері және олардағы негізгі жабдықтар 11
2.5Өндіруші қабандарды ұстау гигиенасы 13
2.6Буаз және емізетін мегежіндерді ұстау мен азықтандыру кезіндегі ветеринарлық-санитарлық талаптар 14
2.7Торайлар гигиенасы
2.8Бордақыланатын шошқаларды ұстау гигиенасы 15
3.Физиологиялық кесте құру 17
4.Шошқа малдарына арналған қоралар жобасы 19
5.Ауа алмастыруды су буы және көмірқышқыл газымен есептеу 21
6.Мал қоралары ішіндегі жылу тепе - теңдігін ауа температурасын қалыптау үшін шаралар жасау 24
7.Мал қораларын жарықтандыру тәсілдері 27
8.Қорытынды 30
9. Пайдаланылған әдебиеттер 32

І Кіріспе
Зоогигиена (ветеринарлық гигиена, ауылшаруашылық малдарының гигиенасы) грекша - zoo - жануар, hygienos - дені сау, деген сөздерінен бастау алатын ұғым. Гректерде - гигия - денсаулық құдайы.
Зоогигиена - жануарлар денсаулығын нығайту, олардың организмінің табиғи резистенттілігін, азықтандыру, ұстау, бағып күтудің тиімді әдістерімен жоғарылату тұрғысындағы ілім.
Қоршаған орта жағдайларының жануарлар организміне әсер етуін зерттеу негізінде мал шаруашылығы қызметкерлеріне күнделікті жұмыс барысында көмекші болатын ұсыныстар құрастырылып шығарылады.
Олардың негізгілері - ұстау нормалары мен ережелері, азықтандыру тәртібі, ферма аумағын таңдау, мал шаруашылық құрылыс орындарының сапалығы, аудан нормалары, микроклимат, қызмет түрлерінің механикаландырылуы, орналастыру әдістері.
Зоогигиена жалпы және жеке болып бөлінеді.
Жалпы - ауа ортасы, топырақ, азықтарды, ауыз суы көздеріне қойылатын гигиеналық талаптарды, сумен қамту, суару, ғимараттар, малдар жануарларды бағып күту оларды ұстау жүйелері, қысқы және жазғы ұстау тәртіптерін қарастырып зерттейді.
Жеке зоогигиена - осы мәселелерді нақты жануар түріне, жас аралығына және өнімділігіне (жас жануарлар, асыл тұқымды, сүтті, бордақыланатын, жүнді, жұмысшы) қарай қарастырады.
Елбасымыз Н.Ә. Назарбаевтың Қазақстанның үшінші жаңғыруы: жаһандық бәсекеге қабілеттілік атты жолдауында 2050 жылға қарай еліміз әлемдегі ең алдыңғы қатарлы 30 мемлекеттің қатарына қосылу үшін аграрлық саланы мықтап қолға алу керек екені айтылады.
Аграрлық сектор экономиканың жаңа драйверіне айналуы керек. Қазақстанның агроөнеркәсіп кешенінің болашағы зор. Көптеген позициялар бойынша біз әлемде ірі аграрлық экспорттық өнім өндірушілердің бірі бола аламыз. Бұл, әсіресе, экологиялық таза тағамдарға қатысты. Made in Kazakhstan бренді сондай өнімдердің эталоны болуға тиіс.
Сонымен қатар, астық өнімдері бойынша біз Еуразияда нан кәрзеңкесі болуымыз керек. Шикізат өндірісінен сапалы өңделген өнім шығаруға көшу қажет. Тек сонда ғана біз халықаралық нарықтарда бәсекеге қабілетті бола аламыз.
Осы мақсаттарға қол жеткізу үшін Үкімет пен әкімдерге мынадай тапсырмалар беремін:
біріншіден, субсидияларды бөлу қағидаларын қайта қарастырып, біртіндеп өнімді сақтандыруға көшу қажет;
екіншіден, бес жыл ішінде 500 мыңнан астам жеке үй шаруашылықтары мен шағын фермерлерді кооперативтерге тартуға мүмкіндік беретін жағдай жасау керек;
үшіншіден, өнімнің өңдеу сапасын жақсартып, тауарларды сақтаудың, тасымалдаудың және өткізудің тиімді жүйесін құру қажет;
төртіншіден, еңбек өнімділігін белсенді түрде арттырып, өндіріс шығындарын төмендету керек;
бесіншіден, жерді пайдалану тиімділігін арттыруға тиіспіз. Суармалы егіс алаңын 5 жыл ішінде 40%-ға кеңейтіп, 2 миллион гектарға жеткізу қажет;
алтыншыдан, өндірісте сұранысқа ие аграрлық ғылыми зерттеулерге салынатын инвестиция көлемін арттыру керек.
Ауыл шаруашылығын әртараптандырып, 2021 жылға қарай азық-түлік тауары экспортын 40%-ға көбейтуді тапсырамын.
Бұл міндеттер агроөнеркәсіп кешенін дамытудың жаңа мемлекеттік бағдарламасы аясында іске асырылуы қажет.

ІІ Әдеби шолу
2.1 Миргородтық тұқым ерекшелігі
Украинада ұзақ селекция барысында жергілікті украиндық қара ала шошқаларды беркшир, орташа ақ және ішінара ірі ақ және тнмвор тұқымдарымен күрделі будандастыру арқылы пайда болған.
Бұл тұқыммен жұмыс тіпті ХІХ ғасырда Полтава губерниясының, Миргород уезінде басталған. Бұл аймақ ежелден жоғары өнімді, тез өсетін ірі шошқаларымен, әртүрлі жергілікті азықты жақсы пайдаланумен атағы шыққан болатын.
Қазіргі уақытта гендік құрылымы бойынша бұл тұқым 2 жүйе және 34 тұқымдастан тұрады.
Қара ала шошқалардың дене бітімі әдетте мықты, етті-майлылығы жағынан өнімді болып келеді. Жайылымды және көлемді құнарлы азықты жақсы пайдаланады, тез өседі, 5-6 айлық кезінде етке жарамды. Ересек қабандарының тірілей салмағы 230-250 кг, мегежіндердікі - 200-220 кг. Мегежіндердің көп ұрпақтылығы - 10-11 торай, сүттілі, 48-50 кг. Бақылаулы бордақылаудағы жас төлдің салмағы 180-185 күнде 100 кг жетеді, яғни тәулігіне 680-700 г қосымша салмақ береді, 1 кг қосымша салмақ үшін 4,1-4,2 кг азықтық өлшем жұмсалады.
2.2 Шошқалардың биологиялық ерекшеліктері
Басқа үй жануарларына қарағанда шошқа бірсыпыра биологиялық қасиеттерге ие: бұл эмбрионалдық дамудың қысқа мерзімі, көптөлділігі, азық талғамау, буаздық кезеңінің қысқалығы, шошқаның өсуінде азық та жұмсалатындығы, сондай - ақ шошқа етін өндіруге көп еңбек жұмсалмайтындығы шошқа бойындағы зор қасиет. Шошқалардың биологиялық ерекшеліктеріне жататыны:
1 Шошқалардың жыныстық жетілуі ерте. 6-7 айлық торайлар ұрпақтарға қабілетті болып келеді. Ұрғашы шошқаның мол тұқым беруін қамтамасыз ететін барлық ағза мен жыныстық жүйенің даму сатылары, шошқа ұрығының эмбриональдық даму кезеңі шошқаның 9-10 айлық кезеңіне дәл келеді. 12 айлық ұрғашы шошқа - мегежін алғашқы төлін туа алады.
Шошқаның ерекше маңызды ерекшеліктерінің бірі көбею қабілетінің күштілігі. Мегежіндер әрбір 21 күн сайын күйекке түседі. Дұрыс ұрықтанғаннан кейін ұрықтың эмбрионалдық даму кезеңі басталады.
2 Көптөлділігі. Шошқаның көп ұрықты болуы - айрықша маңызды шаруашылықтың белгісі.
Шошқа шаруашылығы қызметінің нәтижесі бір аналыққа шаққанда торай санымен өлшенеді. Көптөлділік оқыс жағдайларды есептемегенде (6 торай және одан кем) барлық аналықтың берген төлінің орта көрсеткішімен өлшенеді. Көптөлділік потенциальды және шынайылық болып бөлінеді. Потенциальды көптөлділік деп - қалыпты дамыған және барлық ұрықтанған ағзалық клеткаларының (олар 25-тен 35-ке дейін) пісіп жетілуіндегі ұрықтардың қалыпты дамуының нәтижесіндегі торайлардың алынуын айтамыз.
Шынайы көптөлділік потенциалдықтң 50-60% болып келетін тірі туған торайлардың санымен өлшенеді.
3 Жылдам бордақылануы және азықтардың тиімді пайдаланылуы. Қарқынды бордақылау кезінде орта тәуліктік салмақ қосулары 700-750г және 1кг өсімге 3,8-4,0 азықтық бірлік шығындалады, ал ірі қара малды бордақылауға 8-10 азықтық бірлік шығындалады.
4 Сойылымдық шығу деңгейі жоғарылығы. Беконды шошқалардың сойылымдық шығу деңгейі 71-74% құрайды. Шошқа еті өте жоғары қоректі, 1кг шошқа етінде шамамен 16000 кДЖ болса, сиыр етінде, қой етінде тек 6700-7100 кДЖ құрайды.
5 Шошқалардың азыққа талғамсыздығы шошқалар өсімдік және жануар текті азықтарды жақсы жейді, сондай-ақ олар техникалық өндіріс тағам өндірісі қалдықтарын да жақсы жейді.

2.3 Шошқаларды ұстау жүйелері
Қазіргі уақытта шошқаларды ұстаудың екі негізгі жүйесі қолданылады: серуенге шығарып және серуенге шығармай. Серуендетіп бағудың өзі 2 түрлі варианттарға бөлінеді: уақытылы серуендету және өз еркімен серуендеу.
Уақытылы серуендету жүйесінде шошқаны жекеленген немесе топтық станоктарда ұстап уақытылы оларды серуендету алаңына шығарып тұрады. Жекеленген станоктарда қабандарды, мегежіндерді және туған мегежіндерді торайларымен бірге ұстайды.
Өз еркімен серуен ету жүйесінде шошқалар (бойдақ мегежіндер, буаздығы 3 айға дейінгі мегежіндер, енесінен ажыраған торайлар, асырауға қалдырылған төл, бордақы бастар) топтық станоктарда ұсталып серуенге өз еркімен кіріп-шығып тұрады.
Серуенсіз жүйені бордақылайтын малдарға қолданады. Оларды топтық станоктарда 15-30 бастан ұстайды.
Шошқалар бордақылау басынан аяғына дейін серуенге шығарылмайды. Оларды станокта немесе өткелдерде азықтандырады.
Серуенсіз жүйеде шошқаларды төсеніште немесе көпярусы торлы батареяларда немесе жылжымалы алаңдарда ұстайды.
Жаз айларында шошқаларды (аналықтар, енесінен айырған торайлар, табын толықтырушы жастар) лагерьлерде күркелі жеңіл қораларда ұстайды. Шошқа шаруашылығы шошқа бастарын келесі жыныстық жастық топтарға бөледі:
- өндіруші қабандар;
- негізгі мегежіндер;
- тексерілетін мегежіндер;
- 0-2 айлық еметін торайлар;
- 2-4 айлық енесінен айырған торайлар;
- 3-4 айлық табын толықтыратын шошқалар;
- 7-8 айлық табын толықтыратын шошқалар;
- 4-айдан асқан бордақыланатын жас шошқалар;
- емізетін мегежіндер;
- қысыр - ұрықтандырылмаған мегежіндер;
- буаз мегежіндер (ерте, кеш)

2.4 Шошқа қоралары түрлері және олардағы негізгі жабдықтар
Шошқа қораларын және қосалқы қолданымдағы құрылыс орындарын шошқа фермаларын технологиялық жобалау нормаларына сәйкес құрастырылған типтік жобалар бойынша салып, жөндейді. Шошқаларға арналған ғимараттар мүмкіндігінше жағынсыз, көлемі бойынша технологиялық үрдіс талаптарына сай болу керек. Қалыпты температуралы - ылғалдық режимін қамтамасыз ету үшін сыртқы құрылымдардың (қабырға, төбе, жақтау) сенімді жылу қорғанысына аса көңіл бөлінеді.
Аналық шошқа қораларын әдетте, жер бедері бойынша төмен азық цехына жел жағынан, ал өзге түрдегі шошқа қораларына шаққанда жер бедерінен жоғары және ық жағынан орналастырады. Шошқаларды азықтандыру бөлімдерін (асханаларды) ғимараттың ортаңғы бөлігінен салып, екі бөлікке бөледі, төсеніш пен құрал-жабдық бөлмелері ғимарат бүйірінен, қызмет етушілер бөлмесі де ғимарат бүйірінен немесе асханамен қиылысып жасақталады, арасындағы өткелдер ені 1,4-1,6м, көлденең өткелдерді ғимарат ұзындығына орай қалдырады. Аналық-шошқа қораларында қабырға маңы өткелдерін де қалдырған жөн.
Жеке станок аудандары мегежіндер үшін тауарлы фермаларда 5м2 асыл тұқымды фермада 6м2. Осындай аудандар буаздылықтың екінші жартысы, төртінші айындағы мегежіндер үшін де қарастырылады, екі аналық станоктары арасына торайларға арналған ауданы 4-5м2 азықтандыру станогы жасалады.
Торайлары бар емізетін мегежіндер станоктарын металл талдарынан, темірбетон немесе ағаш жабдықтарынан жасайды (3-сурет), тор аралығы 6-7см, биіктігі 1,1м.

3-Сурет. Емізетін мегежіндерді ұстайтын және торайлауға арналған станок.
І - азықтандыру бөлімі; ІІ мегежін мен еметін торайлар тұратын бөлім, 1-жемсауыт, 2-саңылаулы еден; 3- мегежін клеткасы; 4-еметін торайларға арналған кеңістік; 5-азық мөлшерлегіш; 6-қақпа; 7-еметін торайларға арналған өздігінен азықтандырғыш; 8-инфроқызыл сәулелеуші шаң.

Станоктың астыңғы жағы тұтас, еденнен 40см жоғары орналастырылады. Станоктың алдыңғы қабырғасын (өткелге шаққанда) зәр мен нәжістің науаға еркін ағуы үшін еденнен 5см жоғары орналастырады.
Бүйірлік жақтауында (азықтандыру станогы жағында) торайларға арналған көлемі 30x40см шығу бөлігі жасалынады. Станоктың бір бөлігінің торайлар шығатын еденін ағаштан немесе өзге аз жылу өткізгішті материалдан, екіншісін цемент немесе асфальттан нәжіс науасына қарай еңкіштеу етіп жабады.
Енесі торайларды жаншымауы үшін станокта қабырғасы мен бүйірлік жақтаулары бойымен тегіс сызықтардан аралығы қабырға-жақтаулардан 25см, еденнен 20-25см бөгет жасалынады.
Станоктарда өткел бағытында ашылатын, ені 70см кем емес есіктер жасалады. Мегежіндерді станокты азықтандыру мен суару үшін науа мен автосуарғыш орнатылады.
Жартылай сұйық және ылғалды күйінде азықтар жеткізу үшін арнайы бөлме - асхана бөлген жөн.
Мегежіндер мен торайлар моционы үшін шошқа қорасының оңтүстік бөлігінен бір мегежінге 10м2 есебінен серуендеу алаңы жасалынады.
Қабан шошқа қоралары өндіруші қабандарды асыл тұқымды шаруашылықтарда ұстау үшін салынады. Тауарлы фермаларда өндіруші қабандарды әдетте аналық шошқаларында ұстайды.
Қабан қораларында станоктарды екі қатар етіп орналастырады. Өндіруші қабандар торлы ауданы 7м2, биіктігі 1,4м кесе станокта ұсталынады. Тауарлы фермаларда бір қабанға 2,5м2 аудан есебінен 10-басқа дейін топтық ұстау да қолданылады.
Енесінен айырған торайлар қорасында топтап ұстау үшін екі қатарлы станоктар болады, оларды тор аралығы 10-12см, биіктігі 1,1м етіп салады.
Бір станокта 30-ға дейін торай орналастыруға болады, тауарлы фермадағы нормасы бір басқа 0,25м2 , асыл тұқымды фермада 0,3м2. Бір ғимаратта еметін торайлар мен мегежіндерді ұстауға болады. Енесінен айырған торайларды асханаларда азықтандырады.
Қысыр, ерте буаз мегежіндер мен табын толықтырушылар қораларын ғимарат еніне байланысты екі немесе төрт қатарлы станоктармен жабдықтайды. Станок қоршаулары торлы, тор аралығы 10-12см, биіктігі 1,1м. Бір станокта орналастыру шегі мен әрқайсысына аудан нормасы төмендегідей: қысыр және ерте буаздықтағы мегежіндер үшін 25 бас, 1,5м2 тауарлы фермада, 20 және 1,8м2 асыл тұқымды фермада табын толықтыратындар үшін 30 бас, 0,5-0,7м2, бұл топты азықтандыру асханаларда өткізіледі.
Бордақылау шошқа қоралары да топтық станоктармен жабдықталады. Тор аралығы 10-12см, биіктігі 1,1м. Кең ауқымды қораларда станоктарды төрт қатар еткен жөн: екі қатар қабырғаларға жанасады, екеуі ортасында орналасады. Бір-бірінен тұтас жақтаумен бөлектеледі. Ортаңғы және қабырғалық станоктар арасынан қызметтік азықтандыру өткелін 2м ендікте орналастырады.
Бір станокта орналастыру шегі мен әрқайсысына аудан нормасы келесідей: бордақыланатын жас шошқалар үшін 100 басқа дейін, 0,5м2 (орта есеппен); ересек шошқалар үшін 70 басқа дейін, 0,7м2-ден.

2.5 Өндіруші қабандарды ұстау гигиенасы
Өндіруші қабанның жеткілікті дене салмағы, жақсы денсаулығы және жоғары жыныстық қуаты болуы керек. Соның семіруі, сондай-ақ арықтауы ұрық сапасына әсерін тигізеді. Өндіруші қабандарды пішіміне, жыныстық жүктемесіне, ұрық сапасына байланысты жеке тәулігіне 3 рет азықтандырады, суды еркін автосуарғыштан немесе қолмен суарады.
Қабандарды қабан қораларында немесе аналық шошқа қораларында ұстайды: жеке станокта 7м2 ауданда ұстайды, топтық станокта ұстағанда бір қабанға 2,5м2келуі керек. Жазғы кезеңдерде қабандарды лагерьде жақсы жайылым беріп ұстаған жөн. Қабандарды жүйелі түрде жөкемен тазалау жазда сабындап жуу қажет. Бұқалар тәрізді қабандарға да төсеніш ретінде шымтезек пен ағаш үгінділерін қолданбау керек. Қабандар үшін моцион аса маңызды. Оларды күнделікті түрде серуендеу алаңдарына шығарады немесе 0,5-1км қашықтыққа таза жолдармен жүргізеді.
Қабандарды шағылыстыруға 10-12 айлық жасында жіберу ұсынылады. Жас қабандарға бірінші пайдалану жылында 10-12 мегежін жүктемесін береді, ал ересектерге жүктеме 20-30 аналық қолдан ұрықтандыру кезінде қабан ұрығын 200 аналық үшін пайдалану мүмкіндігі бар.

2.6 Буаз және емізетін мегежіндерді ұстау мен азықтандыру кезіндегі ветеринарлық-санитарлық талаптар

Буаз мегежіндерді дұрыс азықтандыру мен ұстау олардың жақсы торайлауы мен сүттілігін қамтамасыз етеді, өйткені буаздылық кезінде ол көп мөлшерде, әсіресе ақуыздық қоректік заттарды шығындайды.
Жеткіліксіз түрде азықтандыру буаздылық басында ұрық сіңісуі мен торайлау деңгейінің күрт төмендеуіне әкеліп соғады.
Қоректік заттарды қажет ету буаздылықтың соңғы айында ұлғаяды, өйткені бірінші айда ұрықтар салмағы 25-30г болса, үшінші айда 160-180г, төртінші айда 1-1,2кг құрайды, сол себептен мегежіндер рационын 15-20% ұлғайтады. Буаз мегежіндерге рационның жалпы қоректілігінің 75-85%-дан астам құрама азықтармен азықтандыру төменгі салмағы (400-700г) өмір сүруге жарамсыз торайлар туына әкеліп соғады.
Олардың рационына шырынды азықтар, шөп, шөп ұнын, құрламалас сүрлем қосу қажет. Торайлаудан екі күн бұрын және торайлаған соң мегежін босаңсытатын (жарма быламығы) азықтар алуы керек. Мегежіндерді тәулігіне 3 рет азықтандырады, су берілуі еркін. Моцион міндетті түрде берілуі керек, алайда торайлаудан 10 күн бұрын оны тоқтатады.
Мегежіндерді 5-7 күн бұрын аналық шошқа қорасына ауыстырып, келесі шаралар өткізіледі: торайлаудан 4-5 күн бұрын рационды 25%, торайлау күні 50% қысқартады, торайлаған соң жылы су береді, 10-12 сағаттан соң бор мен ас тұзын (20-30г) қосып быламықпен азықтандырады, екінші 5-6 сағаттан соң беріледі. Торайлаған соң әр күні азықтың тәуліктік нормасын ұлғайтып, 7-ші күні бұрынғы деңгейіне жеткізеді.

2.7 Торайлар гигиенасы

Торайлар күтімі торайлаған күннен басталады. Торайлау басталуын жіберіп алмау үшін буаз мегежіннің қимыл - әрекетіне көңіл бөлінеді. Ең дәл туу алды белгісі емшектерінде сүт білінуі. Осы уақытқа қарай құрғақ төсеніш, таза қап пен туған торайларды салуға арналған жәшік дайындау қажет.
Туған әр торайды қаппен құрғатып сүртіп, аузы мен тұмсығын кілегейден тазартады, сосын кіндігін йодтың спирттік ерітіндісімен немесе калий марганец ерітіндісімен өңдейді. Торайлаған соң тұрақты тазалап, мегежіннің емшектерін калий марганец ерітіндісінің әлсіз концентрациясымен жуады да, торайлардың әлсіздерін алдыңғы, әлді, мықтырақтарын артқы емшектеріне отырғызып емізеді. Күн ішінде торай өзіне тиеселі емшекті есіне сақтап қалады.
Уызды торайлар туғаннан соң 40-50 минуттан кешіктірмей алулары керек. Жаңа туған торайлар жылы, құрғақ үңгірлерді қалайды, сондықтан апталық жасқа дейін оларға 32-33°С температура қажет, оны кәдімгі 150Вт-тың электр шамымен қамтамасыз етуге болады.
Еметін торайларда темір кемістігі жылдам байқалып, қан аздығы орын ала алады. Міне сол себептен туғаннан кейінгі екінші күнде бұлшық етке қандай да бір келесі препарат енгізіледі (ферроглюкин, ферродекс т.б.), егуді 3-4 аптадан соң қайталайды. Егу орнына 2,5г күкіртқышқылды темір, 1г мыс купоросы және 0,5г хлорлы кобальтты 1литр қайнаған суға араластырып, торайға күніне 1 асхана қасығы мөлшерінде ішкізіп беруге болады. Бұл ерітіндіні торайларға емер алдында береді.
4-5-ші күннен бастап-ақ торайларды қуырылған қара бидай, жүгері дәндерін жетуге үйретеді. Бөлек етіп қызыл балшық, ағаш көмірін, бор қояды. 5-7 күннен бастап астауларға жаңа сауылған сиыр сүтін немесе көк сүт құяды. 10-шы күні жазда дайындаған шөп ұнын, 12-ші күні ұсатылған көк шөпті таза күйінде немесе құрама азықтар қосып береді. Мешелдің алдын алу үшін торайға күніне 3-5 тамшы Д дәруменін береді.
Өмірінің бірінші күнінен бастап, торайларды қайнатылған сумен, 15-ші күннен бастап таза ауыз сумен суарады.

2.8 Бордақыланатын шошқаларды ұстау гигиенасы

Етті және беконды бордақылау үшін ветеринарлық өңдеуден өткен 3-4 айлық жас шошқалар іріктелінеді, қабандарын пішеді. Олардан топтар жасақталады, салмақ айырмасы 3-5кг шамасында ауытқи алады. 95-100кг бордақылау салмағына 185-210 күндік жасында жетпейді. Семіз кондицияға дейін мегежіндер мен қабандар таңдалады. Бордақылау ұзақтығы 2,5-3 айды құрайды.
Бордақылауға таңдалған шошқа топтарын зоогигиена талаптарына сай бордақылау шошқа қораларында ұстайды. Бордақылаудың бірінші кезеңінде ауа температурасын 16-22°С шамасында, екінші кезеңінде 12-16°С шамасында ұстайды, салыстырмалы ылғалдылық 35%-дан жоғары болмауы керек.
Бордақылану кезеңінде моцион жасалмайды. Осы кезеңде шошқаларды ұдайы өндіру тобы мен енесінен айырған торай қораларынан гөрі аз жарық түсірілетін қораларда ұстайды. Көктем мен күзде қораларда мүмкіндігінше ауа алмасуын күшейтеді. Жазда сыртқы ауа температурасы жоғары болған кездері электр желдетуін қолданған, жануарларды кеңірек орналастырған және салқын ауыз сумен еркін қамтыған жөн. Аса ыстық күндері едендерді, сондай-ақ жануарлардың өздерін салқын сумен шашыратады, төсеніш мөлшерін азайтады. Серуендеу алаңдарында бетондалған бассейндер немесе шомылдырғыш шарпы сулар жасақтайды, көлеңкелейді.
Ферма аумағында азықтар әзірлеу асханасын жабдықтайды (майдалау, булау, тұздау т.б). Азық асханасы мен азық қоймаларында дератизация бойынша тиісті шаралар өткізілуі керек.
Алдын алу үшін келесі шаралар орындалуы қажет: азық қорларын кеміргіштер өте алмайтын ғимараттарда, ыдыс-қаптарда ұстау, еден, қабырға есік күйлерін ұдайы бақылау, ін, жол анықталған кездері оларды уатылған шыны салынған цементпен цементтеу. Сонымен қатар азық дайындау, сақтау орындарында, олардың маңдарында азық қалдықтарын уақтылы тазалап отыру керек.
Кеміргіштермен күресу үшін түрлі химиялық, механикалық, биологиялық заттар қолданылады. Шошқа фермасына кіре берісте көлік дезинфекциясы үшін дезбөгеттер және жұмыскерлер үшін санитарлық өткізгіштер жабдықталады.
Бордақыланатын шошқа фермаларында он күнде 1 рет санитарлық күн жасалынады, осы кезде барлық ферма аумағы тазартылады, жабдықтарды жуып, алдын ала дезинфекциясына жүгіндіреді, арнайы киімдерді жуып, залалсыздандырады.
Шошқаларды жазғы лагерьлерге ауыстыру кезінде, сондай-ақ бастарын кезекті ауыстырғанда серуендеу алаңдарын, жабдықтарды жуып, жөндеп, дезинфекциялайды.
Шошқаларды лажсыз сою мен өлекселерді жарып-сою арнайы ғимараттарда өткізеді

ІІІ Физиологиялық кесте құру
Қорадағы малдардың денесінен бөліп шығаратын жылу су буы және көмір қышқыл газының (СО2) мөлшерін физиологиялық кесте құрып анықтаймыз.
1-кесте Физиологиялық кесте
Мал түрі
Саны
Әр бас салмағы
Жылу мөлшері кксағ
Су буы гсағ
Көмір қышқыл газы лсағ

1басқа
барлығы
1басқа
барлығы
1басқа
барлығы
Қабан
18
222
350
6300
175
3150
60
1080
Буаз соңғы 10к.
100
207
390
39000
182
18200
58
5800
Қысыр мег.
84
156
328
27552
138
11592
43
3612
Борд.ірі шошқа
50
204
425
21250
205
10250
64
3200
Жас шошқа
50
58
215
10750
103
5150
32
1600
Торайлы мег.
150
167
858
128700
431
64650
77
11550
Барлығы

233552

112992

26842

Қосымша өнім бермейтін малдарда (бұқалар,тайынша торпақтар,қысыр буаз сиыр,өгіздер,қойлар,жылқылар барлығы) мынадай формула көмегімен табылады. Q=B+a(d-c)
Мұнда:
d - берілген малдың салмағы.
с - берілген салмаққа жуық кесте бойынша төменгі салмақ (8-кесте).
а - әр киллограмм салмаққа түзету коэффициенті (8-кесте).
B - берілген салмақтан төменгі жуық салмаққа арналған жылу,су буы,көмір қышқыл газы мөлшері (8-кесте).
Қосымша өнім беретін.Сауын сиырларда Q=B+a(d-c)+a1(m-m1)
a1 - бір литр сүтке түзету коэффициенті
m - берілген малдан алынатын сүт мөлшері
m1 - берілген малдан алынатын сүт мөлшеріне жуық кесте бойынша.
Қосымша өнім беретін.Торайлы мегежін: Q=B+a(d-c)+a1(n-10)
n - берілген мегежіннен алынатын торай саны
10 - берілген торай санына жуық кесте бойынша
Қосымша өнім бермейтін малдар:Q=B+a(d-c)
Қабан:
Q(m)=325+1,12(222-200)=350(бір бас)
Q(m)=350*18=6300(жалпы бас)
Q(H2O)=163+0,54(222-200)=175(бір бас)
Q(H2O)=175*18=3150(жалпы бас)
Q(CO2)=54+0,26(222-200)=60(бір бас)
Q(CO2)=60*18=1080 (жалпы бас)
Буаздықтың соңғы 10 күндігіндегі мегежін:
Q(m)=384+0,81(207-200)=390(бір бас)
Q(m)=390*100=39000 (жалпы бас)
Q(CO2)=57+0,12(207-200)=58(бір бас)
Q(CO2)=58*100=5800 (жалпы бас)
Q(H2O)=180-0,28(207-200)=182(бір бас)
Q(H2O)=182*100=18200 (жалпы бас)
Қысыр мегежін:
Q(m)=323+0,84(156-150)=328(бір бас)
Q(m)=328*84=27552 (жалпы бас)
Q(CO2)=42+0,12(156-150)=43(бір бас)
Q(CO2)=43*84=3612 (жалпы бас)
Q(H2O)=135+0,42(156-150)=138(бір бас)
Q(H2O)=138*84=11592 (жалпы бас)
Бордақыланған ірі шошқа:
Q(m)=420+1,33(204-200)=425(бір бас)
Q(m)=425*50=21250 (жалпы бас)
Q(CO2)=63+0,20(204-200)=64(бір бас)
Q(CO2)=64*50=3200 (жалпы бас)
Q(H2O)=202+0,65(204-200)=205(бір бас)
Q(H2O)=205*50=10250 (жалпы бас)
Жас шошқа:
Q(m)=185+3,70 (58-50)=215(бір бас)
Q(m)=215*50=10750 (жалпы бас)
Q(CO2)=27+0,60(58-50)=32(бір бас)
Q(CO2)=32*50=1600 (жалпы бас)
Q(H2O)=89+1,8(58-50)=103(бір бас)
Q(H2O)=103*50=5150 (жалпы бас)
Торайлы мегежін:
Q(m)=665+2,06 (167-150)+32,2(16-10)=893(бір бас)
Q(m)=858*150=128700 (жалпы бас)
Q(CO2)= 50+,014(167-150)+4,09(16-10)=77 (бір бас)
Q(CO2)=77*150=11550 (жалпы бас)
Q(H2O)= 320+1(167-150)+15,6(16-10)=431 (бір бас)
Q(H2O)=431*150=64650 (жалпы бас)

3.1 Шошқа малдарына арналған қоралар жобасы
Мал қорасының ауасын алмастыруды негізгі екі тәсілмен анықтау
Қаралатын сұрақтар:
1. Шошқа фермаларына арналған қоралар және оның сиымдылығы.
2. Аналық мегежіндерге арналған қораның жобасы.
3. Буаз және қысыр мегежіндерге арналған қораның жобасы.
4. Енесінен айырған торайларға арналған қораның жобасы. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.