Жайылым отын тиімді пайдалану

Пән: Ветеринария
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігі
С.Сейфуллин атындағы қазақ агротехникалық университеті
Ветеринария және мал шаруашылығы факультеті
Мал шаруашылығы өнімдерін өндіру және өңдеу технология кафедрасы

Реферат
Тақырыбы: Жайылым отын тиімді пайдалану

Орындаған: Зекен Серікжан
Тексерген: Коржикенова Н.О

Астана 2016
Жоспар:
І Кіріспе
ІІ Негізгі бөлім
1. Жайылым жағдайын анықтау
2. Жайылымдарды тиімді пайдалану
ІІІ Қорытынды

Кіріспе
ХХ ғасырдың 90-шы жылдары бастау алған ауылшаруашылығының реформалануы мен соңғы он жылдағы кеңшарлар мен колхоздардың таратылуы, олардың түрлі акционерлік қоғамдар мен жеке кәсіпорындарға айналуы және мамандандырылған щаруашылықтардың жеткіліксіз дәрежеде орта және ірі тауарлық өндіріс орынлдары ретінде дамуы, өндірілетін малшаруашылығы өнімдерінің бәсекелестікке жарамсыз болуы, сондай-ақ бірқатар жалпы және жеке себептерге орай малшаруашылығы толығынан дәрменсіз жағдайға тап болды.
Жайылымдық жер аудандарының орасан қор болуына қарамастан олар малшаруашылығы үшін қол жеткіліксіз. Қазақстан Республикасы қазіргі уақытта өнеркәсіп, ауылшаруашылығы бойынша өзгерістерді басынан кешуде, соның ішінде жайылымдарды да атау керек. Республиканың жайылымдық аумақтары шөлдену үрдістеріне шалдығуда, шөптерінің құрамы мен сапасы өзгерістерге ұшырауда, соған орай ондағы жануарлар әлемі де құбылып, биологиялық өнімділіктері төмендеуде. Шөлденудің басты себебі ретінде өсімдік және топырақ жамылғыларының толық жойылуын, құмды топырақтардың жел әсерінен таралуын атау қажет.
Қазіргі уақытта ауылшаруашылық өндірісіне 61289,4 млн га жайылымдар пайдаланылады, олардың сусызданғандары 46007,7 немесе 75% . Суару мүмкіндігі бар жерлер ғана пайдаланылады. Осы бағылатын жануарлардың бәрі шоғырланған жайылымдық жерлер қандай да бір деңгейде деградацияланған. Деградацияланудың басты себебі жайылым жүктемесінің және азықтарды пайдалану коэффициентінің ұстанбауы.

Жайылым -- оты мол табиғи немесе жасанды өрістік жер алқабы, мал еркін жайылып , бағылатын жер алқабы. Табиғи Ж. және екпе Ж. деп екіге ажыратылады. Табиғи Ж. орналасуына, өсетін өсімдік түрлеріне және пайдалану әдісіне байланысты маусымдық (көктемдік, жаздық, күздік, қыстық) және жыл бойы пайдаланатын Ж. болып бөлінеді. Екпе Ж. бір жылдық, қысқа мерзімді (5 -- 6 жыл) және ұзақ (7 -- 10 жыл) мерзімді болады. Табиғи Ж., негізінен, көп жылдық жабайы өсетін шөптерден, кейде қыналардан (тундрада), бұташық пен бұталардан (тундра, шөл және шөлейтте) тұрады. Екпе Ж-ға бір жылдық, көп жылдық астық және бұршақ тұқымдас шөптерді араластырып егеді. Еліміздің климат жағдайына, белгілі бір аймақтағы өсімдіктердің ботан. құрамына қарай Ж. түрлері көп. Далада және қуаң далада орналасқан Ж-дар далалық Ж. деп аталады. Мұнда жусан, еркекшөп, шайқурай, тобылғы, қараған сияқты өсімдіктер өседі. Далалық Ж-ның әр гектарынан 3 -- 8 ц шөп түседі. Шөлейт дала Ж-дарының құрамында жусан басым. Сонымен қатар күйреуік, изен, теріскен, т.б. өсімдіктерден тұрады. Әр гектарынан 0,5 -- 7,0 ц шөп түседі. Шөлдегі Ж-дардың 13-і құмды жерде орналасқан. Мұнда изен, теріскен, еркекшөп, қылша, жүзгін, сексеуіл жиі кездеседі. Әр гектарынан 1 -- 7 ц шөп түседі. Тау Ж-дарының оты да алуан түрлі. Жазық жерде орналасқан Ж-дармен қатар мұнда альпі және субальпі шалғындарынан тұратын жаздық Ж-дар да көп. Олардың әр гектарынан орта есеппен 10 ц шөп түседі. Ж-дар жеке телімдерге бөлініп, мезгіл-мезгіл ауыстырылып отырады. Тыңайтқыш себу, мал жемейтін өсімдіктерді отау, арам шөптен тазарту, т.б. шаралар -- Ж. ауыстыруға қойылатын негізгі талаптар. Ж-ды шөп шығымдылығына, бағылатын мал санына, жайылым мерзімінің ұзақтығына қарай бөліп пайдаланады. Ойпат жер Ж-ын 6 -- 12, орманды алқап 6 -- 8, аңғарлы адыр 10 -- 12, далалы Ж-ды 15 -- 20 бөлікке бөледі. Малды әр бөлікке көктемде шөп аз кезде 2 -- 3 Бөлінген Ж-ды түгел пайдаланғаннан кейін, малды шөбі өскен бірінші бөлікке қайтадан жаяды. Ж. жазда 2 -- 5 рет ауыстырылады. Жайылымды пайдалану кезіндегі мал жаю циклдары арасындағы жайылым тынықтыру уақытын дұрыс сақтаудың үлкен маңызы бар. Шөл, шөлейт аймақтардағы Ж-дар белгілі бір жүйе бойынша пайдаланылады. Дала, орманды дала белдемдерінде мал 180, шөлейт белдемде 240 -- 250 күн, шөл белдемінде жыл бойы Ж-да бағылады.күннен, шөп көбейе бастағанда 5 -- 6 күннен жаяды.
Түрлері:
1. Жасанды жайылым;
2. Мәдени жайылым.
Жайылымдарды суландыру (Обводнение пастбищ) -- жайылымдарды жергілікті өзен-көл, жер асты су қорларын пайдалану немесе каналмен басқа жақтан су жеткізу жолымен қажетті сумен қамтамасыз ету. Жер жағдайына байланысты жайылымды суландыруды өзен, бастау құдықтарды немесе жер асты суларын сорғышпен жоғары көтеріп, құбыр желілерімен суды суармалы жер танабына бөліп таратады.
Жайылымды толық пайдалану коэффициенті (Коэффициент полноты пользования пастбищ) -- нақты бір жайылымдағы жем-шөппен азықтанған мал санының сондағы барлық жем-шөп қорына қатынасы; процентпен өлшенеді.
Мәдени жайылымды арнайы шөп тұқымдарын егіп, оны суармалап, шалғынын шауып, қалғанына мал жайып, малды семірту жолын қарастыратын шұрайлы жер аймағы.
Табиғи жайылым - малдың ежелден келе жаткан өрісі. Қазақстан жерінің жартысына жуығы, дәлірек айтсақ 180 млн. гектары табиғи жайылым үлесіне тиеді. Мәселе сол табиғи жайылым жартысынан басымы шөлді және шөлейт аймақтарына кіріп, ауыз су тапшылығының зардабын шегуінде болып отыр. Дүниежүзілік экологиялық жағдайдың нашарлауының салдарынан бұл зиянды үрдіс жылдан жылға өріс алуда. Оның антропогендік зардабын жергілікті халық шегуде. Осының алдын алу үшін шаруашылық жеріндегі табиғи жайылымды күтіп, жыл маусымымен ғана емес, сол маусымдар ішінде де ғылыми негізделген жайылым айналымын енгізіп, отты жерлерді деградациядан, яғни тықырланып, жоғарға құңды қабатының мал тұяғымен тапталып, бұзылуынан сақтандырып, тиімді пайдалану қажет. Өйткені табиғи жайылым оты малдың ең арзан да ең құнарлы жемшөбі - 1 кг-ның жалпы қоректілігі 0,16-0,2 а.ө. болғанымен, құрғақ затында мал тіршілігіне қажет барлык қоректік, минералды және биологиялық пәрменді заттар жоғары қорытылып, игерілетін түрде шоғырланған.
Қазақстан Республикасының аумағы батыстан шығысқа Еділ өзені мен Каспий теңізінен Таулы Алтайға дейін 3000 км таяу және солтүстіктен оңтүстікке батыс Сібір орманды-далалы аймағынан аптапты орта азиялық шөлдерге дейін 1500 км созылып жатыр.
Республиканың жалпы аумағында ауылшарушылық алқаптары 224,5 млн га астам жерді қамтиды, азықтар үлесіне аумақтың 70% келеді, оның ішінде жайылым аудандары - 184,2 , шабындықтар 5,7 млн га.
Жайылым жағдайын анықтау бойынша негізгі әдістемелік басшылық құралы ретінде профессорлар Л.Г.Раменский мен А.И.Цаценкиннің Шкалы пастбищной дигшресси атты еңбегін атауға болады. Қазақстан жағдайына байланысты дигрессия шкаласы ауылшаруашылық ғылымдарының кандидаты Ж.А.Жамбакин еңбегінде аздап түзетілімденген.
Шөлді аймақ мысалында бағу әсерінен орын алатын жайылым жағдайын қарастырайық.
7-9 жыл бойы бағуды тоқтату шөлдік жайылымдардың қалпына келуіне мүмкіндік береді, осы кеде өсімдік жамылғыларының доминантты болып келетіні ақ жусан. Түбегейлі доминанттар: жайылған шыбықша, шығыс тұздағы, қоңыр теріскен жақсы бітіседі. Осы жартылай бұталылар ішіндегі бос кеңістікті эфемерлер (шығыс мортығы, жуан сабақты қияқөлең т.б) мен эфемероидтар (жуалы қоңырбас) алады. Қынатас пен қына топырақ беткейінің 20% аз жерді ғана қамтиды.
І. Жайылымдық дигрессия сатысы. Егер жайылым жүктемесі орташа болса пайдаланылатын телімде жусан жақсы сақталады. Жақсы желінетін жартылай бұталылар (шығыс тұздағы, жайылған шыбықша) жақсы ұшырасып, сақталынады. Эфемероидтар мен эфемерлілер (қияқөлең, қоңырбас, мортық т.б) жақсы дамып, жетіліп жауын-шашыны орташа жылдары бұталылар арасындағы негізгі орындарды иеленеді.
ІІ. Жайылымдық дигрессия сатысы. Шыбықша, кейреуік тәрізді жартылай бұталылар санының азаюымен, жамылғылық арпабас, шөл қурайы, ебелек және басқа нашар желінетін түрлердің қаулауымен сипатталады. Қынатас пен қына осы кезеңде сирек ұшырасады. Топырақтары әлсіз дефлирленген. Беткейі борпылдап құрылымданады да жануар тұяқтарымен жеңіл тапталынады.
ІІІ. Жайылымдық дигрессия сатысы. Өсімдік ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.