ТОПЫРАҚТАРДЫҢ ӘРТҮРЛІ ТИПТЕРІНДЕГІ МЫРЫШ ПЕН ҚОРҒАСЫН ҚОСЫЛЫСТАРЫНЫҢ ФРАКЦИЯЛЫҚ ҚҰРАМЫ

Пән: Химия
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 61 бет
Таңдаулыға:

Қaзaқстaн Рeспyбликaсының білім жәнe ғылым министрлігі

Әл-Фaрaби aтындaғы Қaзaқ ұлттық yнивeрситeті

Әмір Маржан Кенжалықызы

«ТОПЫРАҚТАРДЫҢ ӘРТҮРЛІ ТИПТЕРІНДЕГІ МЫРЫШ ПЕН ҚОРҒАСЫН ҚОСЫЛЫСТАРЫНЫҢ ФРАКЦИЯЛЫҚ ҚҰРАМЫ»

тaқырыбынa

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

"Химия" 5В060600 - мaмaндығы бойынша

Aлмaты 2017 ж

Қaзaқстaн Рeспyбликaсының білім жәнe ғылым министрлігі

Әл-Фaрaби aтындaғы Қaзaқ ұлттық yнивeрситeті

«Қорғayғa жібeрілді»

Физикалық химия,

катализ және мұнайхимиясы

кaфeдрaсының мeңгeрyшісі,

х. ғ. д., қayымдaстырылғaн

профeссор Аубакиров Е. А.

«__» 2017 ж.

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

"Химия" 5В060600 - мaмaндығы бойынша

Тaқырыбы «ТОПЫРАҚТАРДЫҢ ӘРТҮРЛІ ТИПТЕРІНДЕГІ МЫРЫШ ПЕН ҚОРҒАСЫН ҚОСЫЛЫСТАРЫНЫҢ ФРАКЦИЯЛЫҚ ҚҰРАМЫ»

Орындaғaн Әмір М. К.

I Ғылыми жeтeкші

DSc, professor m. a Ахметкалиева М. Ш.

II Ғылыми жeтeкші

б. ғ. к. Отаров А.

Нормaбaқылayшы Дыбыс А.

Aлмaты. 2017

РEФEРAТ

Дипломдық жұмыс 71 бeттeн, 9 сyрeттeн, 22 графиктерден, 8 кeстeдeн тұрaды жәнe 69 әдeбиeт көзі қолдaнылғaн.

Түйін сөздeр: Ауыр металдар, техногенді, антропогенді, фондық мөлшер, геохимиялық карта, қарашірік, физикалық балшық, лайлы фракция, корреляциялық тәуелділік, жартылай жойылу периоды, гуминді заттар, адсорбция, миграция, вариация- статистикалық көрсеткіштер, шекті рауалы концентрация

Зeрттey нысaндaры: Мырыш және қорғасын қосыластарының фракциялық құрамы 4 типті топырақ бойынша.

Зeрттey қондырғылaры: Гoниомeтр ЛК-1, АА-6200 спектрометр, GPS 18 “Garmin”, GPS “Garmin 62s”, MapInfo professional компьютерлік бағдарламасы.

Жұмыстың мақсаты: Ауыр металдардың (Zn, Pb) Талапты аумағының топырағында кеңістіктік таралуының негізгі заңдылықтарын қоршаған ортаны сәтті түрде бақылауды дайындау, топырақты ауыр металдармен ластанудан қорғау негізі ретінде бағалау және зерттеу.

Прaктикaлық мaңызы: Тәжірибелік тұрғыда, Талапты аумағы топырағындағы ауыр металдар қосылыстары формаларының мөлшері жайындағы ақпараттар біршама құнды болып табылады:

- табиғатты тиімді пайдалану стратегиясын дайындауда, геохимиялық бақылауды ұйымдастыруда және одан әрі жетілдіруде маңыздылыққа ие,

- өсімдіктер арасындағы, сонымен қатар ауыл шаруашылығы дақылдары арасындағы эпидемиологиялық ауруларды болжауға мүмкіндік береді;

Топырақ құрамындағы ауыр металдар мөлшерін көрсететін картасызбалар өсімдікті қоректендіру тәртібін оңтайландыру мақсатында іс-шаралар дайындауда қолданылуы мүмкін.

РEФEРAТ

Дипломнaя рaботa состоит из 71 стрaниц, 9 рисyнков, 22 графиков, 8 тaблиц, список литeрaтyры включaeт 69 источников.

Ключeвыe слoвa: Тяжелые металлы, техногенные, антропогенные, фоновая доза, геохимические карты, гумус, глина физическая, иловых фракций, корреляционная зависимость, частичной ликвидации период, гуминовых веществ, адсорбция, миграция, вариации - статистические показатели, предельно допустимые концентрации.

Oбьeкты исслeдовaния: Фракционный состав соединений цинка и свинца в различных типах почв.

Aппaрaтyры исслeдoвaния: Гoниомeтр ЛК-1, АА-6200 спектрометр, GPS 18 “Garmin”, GPS “Garmin 62s”, MapInfo professional компьютерный программа.

Цeль рaбoты: Изучение и оценка основных закономерностей пространственного распределения ТМ (Zn, Pb) в почвах Талаптинского округа как основа для разработки успешного мониторинга окружающей среды, охраны почв от загрязнения ТМ.

Практическая значимость: Сведения о содержании форм соединений ТМ в почвах территории Талаптинского округа являются весьма ценными с практической точки зрения:

- имеют значимость для разработки стратегии рационального природопользования, организации и дальнейшего совершенствования геохимического мониторинга,

- дают возможность предположить эпидемиологические заболевания среди растений, в том числе сельскохозяйственных культур;

Составленные картосхемы, отражающие содержание ТМ в почвах, могут быть использованы при разработке мероприятий с целью оптимизации режима питания растений.

ABSTRACT

Diploma thesis consists of 71 pages, 9 pictures, 22 graphics and 8 tables.

Number of used sources are 69 literatures.
Keywords: heavy metals, technogenic, anthropogenic, background size, geochemical map, humus, physical clay, muddy fraction, correlational dependence, partial liquidation period, humic substances, absorption, migration, variation, statistical indications, maximum permissible concentration.
Research objects: Fractal composition of compound of the Zinc and Lead with respect of four types of soil.
Research equipment: goniometer LK-1, AA-6200 spectrometer, GPS 18 “Garmin”, GPS “Garmin 62s”, MapInfo professional computer application.
The aim of work: To research the spatial propagation law of heavy metals (Zn and Pb) in the soil of Talapty region by successful observation of the environment, and estimate the pollution level of the soil.
Practical meaningfulness: actually, information about the amount of forms of heavy metal compounds in the soil of Talapty region is valuable at some degree:

For making the strategy of the effective use of nature, and for organization of geochemical observations and its further development,
To predict epidemic diseases among plants, especially agricultural crops.

Graphical maps, that describe the amount of heavy metals in the soil, are useful in optimization the methods of plant feeding.

Мaзмұны

бет

: КІРІСПЕ

бет: 10

: I

: Негізгі бөлім

бет: 13

: 1.

: ӘДЕБИ ШОЛУ

бет: 13

: 1. 1

: Ауыр металдар және олардың қоршаған ортаға түсу көздері

бет: 13

: 1. 2

: Топырақтардағы ауыр металдаржәне топырақтардың ластануы.

бет: 16

: 1. 3

Ауыр металдарлың топырақтың әр түрлі кешендерімен өзара

әрекеттесуі және олардың миграциясы

бет: 21

: 1. 4

: Zn, Pb топырақтағы химиялық қасиеттері

бет: 26

: II

: ТӘЖІРИБEЛІК БӨЛІМ

бет: 29

: 2. 1

: Зeрттey нысaндaры

бет: 29

: 2. 2

: Зeрттey әдістeрі

бет: 36

: III

: НӘТИЖEЛEРДІ ТAЛҚЫЛAУ

бет: 40

: 3. 1

: Зерттелген топырақ түрлеріндегі мырыш және қорғасынның жалпы мөлшерінің таралу мен миграциясының вариация- статистикалық көрсеткіштері

бет: 40

: 3. 2

: Зерттелген топырақ түрлеріндегі мырыш және қорғасынның қозғалмалы формасының (экстрагент ацетат-амони буферлы ерітіндісі) таралу мен миграциясының вариация- статистикалық көрсеткіштері

бет: 51

: ҚОРЫТЫНДЫ

бет: 64

: ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

бет: 65

НОРМAТИВТІК СІЛТEМEЛEР

Дипломдық жұмыстa төмeндe кeлтірілгeн стaндaрттaрғa сілтeмeлeр қолдaнылды:

ГОСТ 17. 4. 3. 03-85 Табиғатты қорғау. Топырақ. Ластаушы заттарды анықтау әдістерінің жалпы талаптары.

ГОСТ 17. 4. 3. 01-83 Табиғатты қорғау. Топырақ. Жалпы талаптар мен сынамаларды іріктеу.

ГОСТ 7. 1-84 - Дeрeкнaмaлaрғa сілтeмeлeр.

ГОСТ 7. 54-88 - Ғылыми-тeхникaлық құжaттaмaлaрдa зaттaр мeн мaтeриaлдaрдың қaсиeттeрі тyрaлы сaндық мәлімeттeр.

ГОСТ 8. 417-81 - Өлшeм бірліктeрді қaмтaмaсыз eтeтін мeмлeкeттік жүйe. Физикaлық шaмaлaрдың бірліктeрі.

ГОСТ 1770-74 - Лaборaториялық өлшeгіш шыны ыдыстaр. Цилиндрлeр, мeнзyркaлaр, колбaлaр, сынayықтaр. Жaлпы тeхникaлық шaрттaр.

ГОСТ 7. 12-93 - Aқпaрaттық, кiтaпхaнaлық жәнe бaспa жұмыcтaры бoйыншa стaндaрттaр жүйeсi. Ғылыми-зeртттey жұмысы бойыншa eсeп. Пішіндeyдің құрылымы мeн eрeжeсі.

ГОСТ 6709-72. Дистилденген су. Техникалық талаптар

ГОСТ 27593-88. Топырақ. Терминдер мен анықтамалар

Aнықтaмaлaр

Ауыр металдар - тығыздығы темірдің тығыздығынан (7, 874 г/см3) артық болатын түсті металдар тобы.

Адсорбция- газ немесе сұйық көлемінен оның сұйық не қатты денемен (адсорбентпен) бөліну бетінде заттың (адсорбаттың) шоғырлануы.

Варияция - жиынтықтың жеке бірліктерінің белгілі мәнінің аутқуы, әртүрлілігі, өзгерілуі.

Гумус, қара шірінді - топырақ құрамындағы шіріп ыдыраған қара қоңыр түсті органикалық заттар; гумус қышқылдарынан (гумин қышқылы және фульвоқышқылдар), гуминнен тұрады.

Корреляция - екі тәжірибелік деректер арасындағы байланысты немесе тура кіріптарлықты айқындау әдісі.

Статистикалық көрсеткіш - зерттелетін объекті құрамының сандық бағасы.

Топырақ - бұл құрлық бетіндегі химиялық элементтердің циклдік миграциясы.

Физикалық балшық- Көлемі 0, 01 мм-ден үлкен механикалық элементтер физикалық құм, ал 0, 01 мм-ден кішілер физикалық балшық деп аталады.

Шекті рауалы концентрация - табиғи объектілерде (топырақ, өсімдіктер, табиғи сулар) химиялық элементтердің мемлекет дәрежесінде бекітілген шекті мөлшері.

БeлгілeУлeр жәнe қысқaртУлaр

С ^сортт - Кәдімгі екіншілік сортаңдалған шалғынды-сұр топырақты

Ш _сұр ^суар - Шалғынды-сұр суармалы топырақтар

Ш _сұр ^сортт - Шабындық-сұр топырақты сортаңданған топырақтар

Ш _алқап ^сортт - Алқапты шалғындық сортаңданған қабатты топырақтар

ШРК - Шекті рауалы концентрациясы

n - сынамалардың саны

Kv - минималды және максималды мәні, мг/кг

М± m - орташа арифметикалық мәні және оның қателігі, мг/кг

V - өзгеріске ұшырау коэффициенті, %.

r±mr - корреляция коэффициенті және оның қателігі,

t - кореляция коэффициентінің нақтылығы

КІРІСПЕ

Қоршаған ортаны қорғау мәселесі өзекті мәселе болып табылады. Біздің елімізде қоршаған ортаны қорғау және табиғат ресурстарын тиімді қолдану әлеуметтік-экономикалық міндеттердің құрамдас бөлігіне айналды және қоғамның тұрақты дамуы жолындағы басым бағыттар қатарына жатады.

Қазіргі уақытта адамның биосфераға ықпал етуі жаһандық сипатқа ие, осыған байланысты биосфераға көптеген улы заттардың, соның ішінде ауыр металдардың жоғары концентрациясының жергілікті, аймақтық және жаһандық түрде тарауы мен келіп түсуі өзекті мәселеге айналды.

Қоршаған орта жағдайын реттеу оның ағымдағы жағдайын бағалаусыз мүмкін емес. Мұндай мәліметтерді табиғи объектілер жағдайын зерттеу, бағалау және болжау негізінде алу қоршаған ортаны жаһандық бақылау жүйесінің басты міндетін құрайды.

Бұл ретте аумақтар үлкен қызығушылық тудырады. ОҚО Отырар ауданы Талапты ауыл округінне зерттеу жұмыстарын жүргіздік. Бұл жерлердің барлығы ауыл шаруашылығы бағытына арналған, тұрғындарға ауыл шаруашылығы дақылдарын өсіруге қолданылады.

Ауыл шарушылығын дамытуда нақты аймақ маңызды мәнге ие, оның осы мақсаттағы Республика көлеміндегі маңызы арта бермек.

Осының барлығын ескере отырып, аумақтың топырағы құрамындағы мырыш пен қорғасын қосындысының формаларын зерттеу мақсатында біз Талапты аумағын таңдап алдық.

Жұмыстың өзектілігі

Қазіргі уақытта қоршаған орта объектілері құрамындағы жоғары концентрацияда улы болып табылатын заттарды зерттеу - үлкен әлеуметтік және экономикалық мәселе. Адамның биосфераға техногендік әсерінің күшеюімен байланысты оның қоршаған ортаға тигізетін жағымсыз салдарының қаупі пайда болды.

Қоршаған ортаны антропогендік ластанудан қорғауға байланысты тәжірибелік мәселелерді шешуде нақты аймақ топырағындағы улы ингредиенттердің фондық мөлшері жайындағы мәліметтер маңызды орын алады. Табиғи ортаны ластаушылардың негізгілері ауыр металдар, әсіресе қорғасын мен мырыш болып табылады. Бұл өнеркәсіптің даму бағыттарымен, сондай-ақ ауыр металдардың физиологиялық-биохимиялық ерекшеліктерімен, олардың уыттылығының жоғары деңгейімен және тірі ағзаларда жинақталу қабілетімен байланысты.

Суармалы топырақтың сортаңдануы жағдайында ауыл шаруашылығы өндірісі көлемінің өсуіне байланысты, биосфераның барлық компоненттері құрамындағы ауыр металдар мөлшерін бақылаудың ғылыми негіздерін дайындау ерекше маңызды және өзекті мәселе болып табылады; нақты аймақ топырағындағы ауыр металдар мөлшерін зерттеу үлкен ғылыми және тәжірибелік қызығушылық тудырады.

Нақты мәселелер бойынша ақпарат өсімдік тектес өнімдерде көрсетілген токсиканттардың жинақталуын болжауға, олардың таралудың трофикалық тізбегіне түсуін тұрақтандыруға және экологиялық таза өнім өндіру мақсатында бұл түсімді шектеу бойынша іс-шараларды дайындауға көмектеседі.

Табиғи объектілердегі - зерттелетін аймақ топырағындағы ауыр металдар мөлшерін зерттеуді У. Оспанов атындағы топырақтану және агрохимия институтындағы сортаңданған топырақты мелиорациялау бөлімінің меңгерушісі А. Отаровтың басшылығымен зерттеу жұмыстарын жүргіздік.

Жұмыстың мақсаты

Ауыр металдардың (Zn, Pb) Талапты аумағының топырағында кеңістіктік таралуының негізгі заңдылықтарын қоршаған ортаны сәтті түрде бақылауды дайындау, топырақты ауыр металдармен ластанудан қорғау негізі ретінде бағалау және зерттеу.

Зерттеу міндеттері

Зерттеудің негізгі міндеттері мыналар болып табылады:

1. Талапты аумағы топырағындағы Zn, Pbқосылыстары формаларының фондық деңгейін анықтау.

2. Топырақ типтерінің, олардың механикалық құрамының ауыр металдар қосылыстары формаларының құрамына ықпал етуін табу. Ауыр металдардың топырақтық бөлінулер қабатының бағдары бойынша (А+В+С) таралуын анықтау.

3. Ауыр металдар қосылыстарының формалары бойынша зерттелетін аумақ топырағын геохимиялық картаға түсіру.

Ғылыми жаңалығы

Талапты аумағы топырағындағы ауыр металдар қосылыстары формаларының (Zn, Pb) мөлшерін, таралуын және түрленуін жан-жақты зерттеу алғаш рет жүргізіліп отыр.

Алғаш рет топырақтағы ауыр металдар қосылыстары формаларының мөлшерінің топырақтың физикалық қасиетіне (қарашірік, физикалық балшық, қарабалшықты фракция - лай) корреляциялық тәуелділігі анықталды. Ауыр металдардың топырақтың генетикалық қабаты бойынша таралуы анықталды.

Талапты аумағының зерттеліп отырған топырақ типтерінде мырыштың жылжымалы формаларының аз екендігі белгіленді. Ауыр металдар жоғарғы егіндік қабатта жинақталады.

Талапты аумағы топырағының генетикалық қабатындағы ауыр металдар қосылыстары формаларының мөлшері алғаш рет геохимиялық картаға түсірілді.

Тәжірибелік құндылығы

Тәжірибелік тұрғыда, Талапты аумағы топырағындағы ауыр металдар қосылыстары формаларының мөлшері жайындағы ақпараттар біршама құнды болып табылады:

Қорғалатын жағдайлар

Келесідей негізгі жағдай қорғауға шығарылады:

- Зерттелетін топырақ типтерінің аймақтық ерекшеліктері және олардың ауыр металдар қосылыстары формаларының мөлшеріне және таралуына әсері.

I НЕГІЗГІ БӨЛІМ

1. ӘДЕБИ ШОЛУ

1. 1 Ауыр металдар және олардың қоршаған ортаға түсу көздері

Ауыр металдар - тығыздығы темірдің тығыздығынан (7, 874 г/см3) артық болатын түсті металдар тобы. Оларға мырыш, қорғасын, қалайы, марганец, висмут, мыс, сынап, сүрме, никель, кадмий жатады. Ауыр металдардың көптеген қосылыстары, әсіресе, тұздары организм үшін зиянды. Олар тағам, су, ауа арқылы ағзаға түскенде ыдырамайды, кейбір органдарға (бүйрек, бауыр, буын, т. б. ) жиналып, денсаулыққа қауіп төндіреді. Сондықтан ауыр металдардың қоршаған ортадағы мөлшері белгіленген шамадан аспауы керек. Ауыр металдарға атомдық массасы 50 атом бірлігінен асатын немесе алтыдан аса тығыздықтағы қырық элемент жатады. Қауіпті ластаушылардың саны сыртқы ортадағы токсиндік, тұрақтылығын, жинақталуы мен аталған металдардың таралу масштабын ескергенде айтарлықтай аз. Ауыр металдар көптеген ферменттер құрамына кіріп биологиялық процестерге белсенді қатысады. «Ауыр металдар» тобы көбіне «микроэлементтер» түсінігімен сәйкес келеді. элементтердің экзогендік, жоғары концентрациясына «микроэлементтер» термині жарамайды. Ең алдымен өндірісте кең ауқымда және көп мөлшерде қолданылатын металдар зиянды. Олар биологиялық белсенді және токсинді. [1]
Мырыш (лат. Zincum ), Zn - элементтердің периодты жүйесінің II-тобындағы химиялық элемент, асыл металдардың бірі. Реттік нөмірі 30, атом массасы 65, 39. Мырыш ерте заманда жез түрінде белгілі болған, таза түрі

16 ғасырда алынған. Жер қыртысындағы массасы бойынша мөлшері

8, 3×10 ^-3 %. Ол полиметалды сульфид кендерінің құрамында кездеседі. Негізгі минералдары: сфалерит (мырыш алдамышы) және вюрцит, смитсонит, каламин, цинкит. Мырыш гексагональды тығыз қапталған торы бар күміс түсті ақ металл, тығызд. 7, 133 г/см ³ , балқу t 419, 5°С, қайнау t 906°С. Тотығудәрежесі +II. Ылғалауада және суда 200°С-қа дейін тұрақты, тотығуға гидроксикарбонатты беттік пленкасы кедергі жасайды; қышқылдар және сілтілермен, аммиак және аммоний тұздарымен, ылғал күйіндегі Cl ₂ , Br ₂ -мен, қыздырғанда О ₂ -мен әрекеттеседі. Мырыш жез, нейзильбер, томпак, тағы басқа қорытпалардың құраушысы; болат және шойынды мырыштау үшін (бұл кезде коррозияға қарсы қаптама түзіледі), ұшақтар мен автомобильдердің майда бөлшектерін, химиялық ток көздерінің электродтарын жасауда, күміс пен алтынды қорғасыннан бөлуде қолданылады. Мырыштың оттекті қосылыстарының маңыздысы мырыш (ІІ) оксиді ZnO - түссіз кристалл, балқу t 1975⁰С. Су, спирт, эфирде ерімейді, ал қышқылдарда, сілтілерде ериді. Табиғатта “цинкит” деген атпен белгілі. ZnO - мырыш буларын ауада немесе оттекте жағу және табиғи ZnS-ті күйдіру арқылы алынады. Ол бояғыштарда ақ пигмент (мырыш әгі), электроникада шала өткізгіш материал ретінде, тағы басқа мақсаттарда қолданылады. Мырыш гидроксиді Zn(OH) ₂ - мырыштың ерігіш тұздары мен сілтілер арасындағы реакцияда түзіледі. Ол ақ түсті тұнба, қышқылдар және сілтілерде ериді. Аммиак ерітіндісінде еріп, кешенді қосылыстар түзеді. Мырыш тұздарының маңыздылары: ZnS, ZnCl ₂ , ZnSO ₄ , Zn(СН ₃ CОО) ₂ . Мырыш сульфиді ZnS - түссіз кристалл, балқу t 1775⁰С, суда ерімейді, қышқылдар әсерінен ыдырайды, литопон деген ақ бояу құрамына кіреді. Табиғатта сфалерит (мырыш алдамышы) және вюрцит минералдары түрінде кездеседі. ZnCl ₂ немесе ZnSO ₄ ерітінділерінен натрий немесе аммоний сульфидімен тұндыру арқылы алынады. Мырыш хлориді ZnCl ₂ , түссіз кристалл, балқу t 318⁰С, қайнау t 732⁰С, суда (20⁰С кезінде 100 г-да 367 г), суда, спиртте, эфирде ериді, өте гигроскопты. Мырыш сульфидін (ZnS) натрий хлоридімен (NaCl) қыздыру және тұз қышқылын Zn, ZnСО ₃ немесе ZnО-мен әрекеттестіру арқылы алынады. Ол негізінен қағаздарды ағартуда, улағыш ерітінділердің құраушысы ретінде, ағашты шіруден сақтау мақсатында қолданады. Мырыш сульфаты ZnSO ₄ - түссіз кристалл, суда ериді (20⁰С кезінде 100 г-да 54, 1 г) . Ерітінділерден мырыш купоросы (ZnSO ₄ *7Н ₂ О) түріндеc кристалданады. Zn немесе ZnO-ін Н ₂ SO ₄ -пен әрекеттестіру арқылы алынады. Мырышты электролиз арқылы алуда және мырыштауда электролит құраушысы, матаны бояуда улағыш, флотореагент, микротыңайтқыш ретінде, тағы басқа салада қолданылады. Мырыштың тағы бір маңызды қосылысы мырыш ацетаты Zn(СН3CОО) ₂ - балқу t 235 - 237⁰С кристалл, суда

(20⁰С кезінде 100 г-да 30 г немесе 100⁰С-та 44, 6 г), спиртте ериді. Ол Zn немесе ZnО сіркеқышқылымен әрекеттескенде алынады. Органикалық синтез өнеркәсібінде - катализатор ретінде, медицинада, тағы басқа өнеркәсіптерде қолданылады. Мырыш органикалық қосылыстар - құрамында Zn-С байланысы бар қосылыстар. Негізгі типтері: R ₂ Zn, RZnНаl. Олардың Аlk ₂ Zn қосылысы - сұйық, Аr ₂ Zn - кристалл, RZnHal - балқымайтын ақ зат. Еріткіштерде ериді. Аlk ₂ Zn (С4-ке дейін) - ауада өздігінен жанады; су, спирт, қышқылдар және аминдер мен қарқынды әрекеттеседі. Оны ZnHal ₂ -ні магний органиклық қосылыстармен (немесе Ar ₂ Hg) не алкилгалогенидтерді Zn-Сu қорытпаларымен әрекеттестіру арқылы алады. [2]

Қорғасын (лат. Plumbum), Pb - элементтердің периодты жүйесінің IV-тобындағы химиялық элемент, асыл металдардың бірі. Реттік нөмірі 82, атом массасы 207, 2. [3] Қорғасын өте ерте заманнан белгілі, одан жасалған тиын ақша, медаль ондар ертедегі Египет қазбаларынан көп табылған. Жер қыртысындағы мөлшері 1. 6 - 07 %, ол жеке күйінде кездеседі. Ең маңызды кені- галенит- қорғасын жылтыры PbS; Қазақстандағы кендері Оңтүстік және Шығыс Қазақстанда және Қарағанды облысында. Қорғасын бос күйінде көкшіл-сұр түсті жұмсақ және ауыр металл, оңай балқиды. Қорғасынды өндіру үшін, оның рудасын алдымен байытады, одан шыққан концентратта 40-78% қорғасын болады. Концентраттағы қорғасын көбіне полиметаллургия әдісімен алынады. Қорғасын-өнеркәсіп пен техникада кең пайдаланылатын түсті металл. Ол атмосферада коррозия және қышқылдар әсеріне төзімді болғандықтан, химиялык аппапатуралар (әсіресе, күкірт қышқылы өндірісінде) және кабель, оқ, бытырадайындауда, радиоактив сәулелерінен қорғануда, медицинада кең қолданады. [4] [5]

Қоршаған ортадағы ауыр металдар

Қазіргі кезде барлық табиғи орталарда бақыланып отырған ластаушы химиялық заттардың негізгілерінің бірі - ауыр металдар. Көптеген ауыр металдар, олардың ішінде қорғасын, кадмий, хром, никель улы заттардың қатарына жатады. Олар тағам, су, ауа арқылы организмге түскенде ыдырамайды, керісінше, тірі организмдерде жинақталып, ұзақ уақыт бойы сақтала алады және аккумуляцияланған у ретінде әсер етеді. Сондықтан, ауыр металдардың қоршаған ортадағы мөлшері белгіленген шамадан аспауы керек [6] .

Металдардың осы қасиеттеріне және қоршаған ортаның бақылаусыз ластануына байланысты, өткен ғасырдың 50-ші жылдарынан кейін тірі организмдердің жаппай улануы байқала бастаған.

Соңғы кездерде экожүйелердіың өздігінен тазаруы, тіпті оларға ауыр металдардың түсуі тоқталған күнде де жүрмей отыр, оның себебі, осы уақытқа дейін топырақта жиналған және оның тұрақты компонентерінде фиксацияланған металдар мөлшерінің шамадан тыс көптігінде болып отыр.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.