Қабатқа су айдау
I. Жоспары
II. Кіріспе
III. Негізгі бөлім
1. Қабатқа су айдау
1.1 Қабатқа су айдау үшін пайдаланатын су көздері
1.2 Суды дайындаудың техникасы және технологиясы
1.3 Полимердің судағы ерітінділерін айдау
1.4 Полимерлерлі қолданып мұнай кен орындарын игеру кезінде қолданылатын техника және жабдықтар.
1.5 Полимерлі су айдауды іске асыру кезінде игеруді бақылау қабатты және скважинаны зерттеу.
1.6 Реагент қоюлатқыштарды тасымалдау және сақтау
1.7 Полимерлерді айдап мұнайды ығыстыру кезіндегі есебі.
IV. Қортынды
V. Қолданылған әдебиеттер
II. Кіріспе
III. Негізгі бөлім
1. Қабатқа су айдау
1.1 Қабатқа су айдау үшін пайдаланатын су көздері
1.2 Суды дайындаудың техникасы және технологиясы
1.3 Полимердің судағы ерітінділерін айдау
1.4 Полимерлерлі қолданып мұнай кен орындарын игеру кезінде қолданылатын техника және жабдықтар.
1.5 Полимерлі су айдауды іске асыру кезінде игеруді бақылау қабатты және скважинаны зерттеу.
1.6 Реагент қоюлатқыштарды тасымалдау және сақтау
1.7 Полимерлерді айдап мұнайды ығыстыру кезіндегі есебі.
IV. Қортынды
V. Қолданылған әдебиеттер
Кіріспе
Бастапқыда ТМД-да қабатқа нұсқаның сыртынан су айдау мұнайлықтың сыртында орналасқан су айдайтын скважиналар арқылы жүргізілді. Нұсқа сыртынан су айдау принципінде нұсқа ішінен су айдаудан түсімді болуы мүмкін, яғни, бұл кезде мұнай нұсқа сыртының қабат суымен ығыстырылады. Бірақ игеру тәжірибесі көрсеткендей нұсқа сыртынан су айдаудың кемшіліктерін анықтады. Қабаттардың өткізгіштігінің нашарлығынан нұсқаның аймағынан және мұнайдың тұтқырлығын арттыруда көптеген артық су айдау скважиналар бұрғылау керек болды. Үлкен кен орындарында нұсқа сыртынан су айдау қолданылады. Көптеген мұнай қорының кен орнының орталықтарында қалып қоюынан мұнай өндіру қорының төмендеуіне себепші болады. Нұсқа сыртынан су айдау тағы да айдалған судың едәуір бөлігі кеніштің мұнайлық нұсқасының сыртына ағып кетуімен ерекшеленеді. Нұсқа сыртынан су айдаудың дамуымен нұсқа ішінен су айдау жүйесін құру пайда болды. Алғашқы рет нұсқа ішінен су айдау Ромашкина кен орнында 1955 жылы ВНИП-мен жобаланған болатын. Мұнай кен орындарын игеру тәжірибесі көрсеткендей, блокты жүйесін кеніштің ені 4-5 км-ден үлкен кезінде тағы да ені кішірек қор ытөмен өткізгіштігімен сипатталатын жоғары тұтқырлықты мұнай коллекторларында қолданған дұрыс. Нұсқадан су айдау кезінде су айдау скважиналары кеніштің ішінде мұнайлылық нұсқасының белгілі жоғары өткізгішті және мұнайдың тұтқырлық төмен қабаттарда қолданады. Осьтік тіліктеу кезінде су айдау скавжиналарының қатары ені 4-5 км-ден асатын кеніштерде ось құрамының бойының ұзындығында орналасады және нұсқа сыртынан су айдаумен ұқсас.
Бастапқыда ТМД-да қабатқа нұсқаның сыртынан су айдау мұнайлықтың сыртында орналасқан су айдайтын скважиналар арқылы жүргізілді. Нұсқа сыртынан су айдау принципінде нұсқа ішінен су айдаудан түсімді болуы мүмкін, яғни, бұл кезде мұнай нұсқа сыртының қабат суымен ығыстырылады. Бірақ игеру тәжірибесі көрсеткендей нұсқа сыртынан су айдаудың кемшіліктерін анықтады. Қабаттардың өткізгіштігінің нашарлығынан нұсқаның аймағынан және мұнайдың тұтқырлығын арттыруда көптеген артық су айдау скважиналар бұрғылау керек болды. Үлкен кен орындарында нұсқа сыртынан су айдау қолданылады. Көптеген мұнай қорының кен орнының орталықтарында қалып қоюынан мұнай өндіру қорының төмендеуіне себепші болады. Нұсқа сыртынан су айдау тағы да айдалған судың едәуір бөлігі кеніштің мұнайлық нұсқасының сыртына ағып кетуімен ерекшеленеді. Нұсқа сыртынан су айдаудың дамуымен нұсқа ішінен су айдау жүйесін құру пайда болды. Алғашқы рет нұсқа ішінен су айдау Ромашкина кен орнында 1955 жылы ВНИП-мен жобаланған болатын. Мұнай кен орындарын игеру тәжірибесі көрсеткендей, блокты жүйесін кеніштің ені 4-5 км-ден үлкен кезінде тағы да ені кішірек қор ытөмен өткізгіштігімен сипатталатын жоғары тұтқырлықты мұнай коллекторларында қолданған дұрыс. Нұсқадан су айдау кезінде су айдау скважиналары кеніштің ішінде мұнайлылық нұсқасының белгілі жоғары өткізгішті және мұнайдың тұтқырлық төмен қабаттарда қолданады. Осьтік тіліктеу кезінде су айдау скавжиналарының қатары ені 4-5 км-ден асатын кеніштерде ось құрамының бойының ұзындығында орналасады және нұсқа сыртынан су айдаумен ұқсас.
Қолданылған әдебиеттер
1. ''Геология и полезные ископаемые юго-востока Тургаиского прогиба и Северного Улытау'' Алматы. Наука КазССР 1984г.
2. Жолтаев Г.Ж, Шманс И.И, Гайковой П.Т ''Методические указания для составления дипломного проекта'' Алматы КазПТИ, 1990.
3. Желтов Ю.П ''Разработка нефтяных месторождений'' М. Недра 1986г
4. ''Справочное руководство по проектированию разработку и эксплуатаций нефтяных месторождений'' М. Недра, 1983
5. ''Организация, планирование и управление нефтегазодобывающими предприятиями'' М. Недра 1987г.
1. ''Геология и полезные ископаемые юго-востока Тургаиского прогиба и Северного Улытау'' Алматы. Наука КазССР 1984г.
2. Жолтаев Г.Ж, Шманс И.И, Гайковой П.Т ''Методические указания для составления дипломного проекта'' Алматы КазПТИ, 1990.
3. Желтов Ю.П ''Разработка нефтяных месторождений'' М. Недра 1986г
4. ''Справочное руководство по проектированию разработку и эксплуатаций нефтяных месторождений'' М. Недра, 1983
5. ''Организация, планирование и управление нефтегазодобывающими предприятиями'' М. Недра 1987г.
Қызылорда көпсалалы гуманитарлық-техникалық колледжі
Өндірістік технология тәжірибе есебі
Тақырыбы: Қабатқа су айдау
Орындаған:
Қабылдаған: Торы Азамат
Тобы: ЭНГ-19
I. Жоспары
II. Кіріспе
III. Негізгі бөлім
1. Қабатқа су айдау
1.1 Қабатқа су айдау үшін пайдаланатын су көздері
2. Суды дайындаудың техникасы және технологиясы
3. Полимердің судағы ерітінділерін айдау
4. Полимерлерлі қолданып мұнай кен орындарын игеру кезінде
қолданылатын техника және жабдықтар.
5. Полимерлі су айдауды іске асыру кезінде игеруді бақылау қабатты
және скважинаны зерттеу.
1.6 Реагент қоюлатқыштарды тасымалдау және сақтау
1.7 Полимерлерді айдап мұнайды ығыстыру кезіндегі есебі.
IV. Қортынды
V. Қолданылған әдебиеттер
Кіріспе
Бастапқыда ТМД-да қабатқа нұсқаның сыртынан су айдау мұнайлықтың
сыртында орналасқан су айдайтын скважиналар арқылы жүргізілді. Нұсқа
сыртынан су айдау принципінде нұсқа ішінен су айдаудан түсімді болуы
мүмкін, яғни, бұл кезде мұнай нұсқа сыртының қабат суымен ығыстырылады.
Бірақ игеру тәжірибесі көрсеткендей нұсқа сыртынан су айдаудың
кемшіліктерін анықтады. Қабаттардың өткізгіштігінің нашарлығынан нұсқаның
аймағынан және мұнайдың тұтқырлығын арттыруда көптеген артық су айдау
скважиналар бұрғылау керек болды. Үлкен кен орындарында нұсқа сыртынан су
айдау қолданылады. Көптеген мұнай қорының кен орнының орталықтарында қалып
қоюынан мұнай өндіру қорының төмендеуіне себепші болады. Нұсқа сыртынан су
айдау тағы да айдалған судың едәуір бөлігі кеніштің мұнайлық нұсқасының
сыртына ағып кетуімен ерекшеленеді. Нұсқа сыртынан су айдаудың дамуымен
нұсқа ішінен су айдау жүйесін құру пайда болды. Алғашқы рет нұсқа ішінен су
айдау Ромашкина кен орнында 1955 жылы ВНИП-мен жобаланған болатын. Мұнай
кен орындарын игеру тәжірибесі көрсеткендей, блокты жүйесін кеніштің ені 4-
5 км-ден үлкен кезінде тағы да ені кішірек қор ытөмен өткізгіштігімен
сипатталатын жоғары тұтқырлықты мұнай коллекторларында қолданған дұрыс.
Нұсқадан су айдау кезінде су айдау скважиналары кеніштің ішінде мұнайлылық
нұсқасының белгілі жоғары өткізгішті және мұнайдың тұтқырлық төмен
қабаттарда қолданады. Осьтік тіліктеу кезінде су айдау скавжиналарының
қатары ені 4-5 км-ден асатын кеніштерде ось құрамының бойының ұзындығында
орналасады және нұсқа сыртынан су айдаумен ұқсас.
1. Қабатқа су айдау
1.1 Қабатқа су айдау үшін пайдаланатын су көздері
Кен орнын игеруде мұнай алуда қабат энергиясының күші жете
бермейді. Жоғарғы коэффициенті мұнай бергіштік және тез арада керек
орында мұнай алу үшін қазіргі кезде қабат қысымын ұстау әдісі көп
қолданылады. Бұл үшін жиынға су немесе газ арқылы іске асады. Қабат
қысымын ұстау үшін қабатқа табиғи суларды және жер асты суларды
құрамына минералды тұздармен эмульсиясы мұнай бар суларды айдауға
болады. Құмкөл кен орынының ауданы көп жағдайда өзара жалғасқан
ондаған тұзды көлдермен қоршаған. Олар жауын-шашын мен және мұнаймен
бірге өндірілген қабат сулары рельефті төменгі учаскелерінде айдалады.
Бұдан грунтты судың деңгейі көтеріледі және сорлардың аумағы үлкейеді.
Грунтты сулардың деңгейі 0,15-45 м аралығында болады. Грунтты сулардың
деңгейі өндіріс қорларының жоғарғы қабатында болады. Негізінен айдау
скважиналары арқылы пайдалану скважинасынан сорға жіберілетін сулар
айдалады. Сондықтан су айдау процесін жақсы сапалы сумен қамтамасыз
ету керек. Айдалатын судың құрамындағы механикалық қоспалар мен
микроорганизмдер фильтрацияның жоғарғы қабатына құйылады. Өнімді
қабатының өнімділігін азайтады, айдау скважиналардың қабілетін
азайтады. Мысалға, құрамында хлорды кальций тұзы бар сульфатты судың
аудай ерімейтін таңбасын түзілуіне әкеліп соқтырады. Бұндай жағдайда
қабатқа су айдауға қаныққан күкірт сутектік сұйықтық айдалатын болса,
онда құрамында темір мен оттегі бар су пайдаланылады, қуысты ортада
тотығу жүріп, соның нәтижесінде қатты гидраттардың тұнбасы түзілуі
мүмкін. Құмкөл кен орнының судың микробиологиялық талдауы жүргізілген
жоқ. Жиынға айдалған тығыздалған су, кей кезде коллектордың
қасиетенің басты басты себебі болуы мүмкін. Қабатта белгілі бір
мөлшерде саз болса су айдау үшін тығыздалған су емес минералды сулар
құрамында ешқандай судың ұлғаюына жол бермейтін заттары бар сулар
қолданылады. Олар керісінше су айдау скважиналардың жылыту қабілетін
жақсартады. Су айдау скважиналардың жұтылу қабілетінің нашарлатуы
қабатқа су айдалатын темір құбырлардың датталуына әкеліп соқтырады.
Қабатқа айдйлатын суды пайдалану кезінде метал құбырларда химиялық
және электрохимиялық даттану жүреді. Құбырдың тапталған өнімдері
скважинаның түптері аймағындағы түсіп қысқа уақытқа осы скважинаның
қабылдауын 0-ге дейін азайтуды мүмкін. Көп кезде дейін скважинадан
мұнаймен бірге өндірілген қабат суларына аса көңіл аударылған жоқ.
Қазіргі кезде мұнаймен бірге өндірілген судың көлемінің көптігіне
байланысты қабат суларын талдау үшін және оны кері айдау үшін көп
көңіл бөледі. Қабат суларын талдау қорытындысы оны қайтадан қабатқа
айдауға жарамдылығын анықтауға қолданылады. Скважиналардан мұнаймен
бірге өндіріліген қабат сулары әртүрлі кен орныдарында өзінің
құрамымен айырылады. Олардың құрамында минералды тұздардың еруі газ
және микроорганизмдер болуы мүмкін. Қабат сулары әртүрлі химиялық
құрамда болуы мүмкін, сондықтан оларды 2 негізгі топқа бөледі:
1. Тығыз хлорлы кальций немесе хлорлы кальций магний
2. Сілті немесе гидрокарбонатты натрилі.
Қабат суларының көпшілік бөлігінің құрамында мұнай кен орныдарында
басты бөлігі хлорлы натрийлі хлорлы магний, хлорлы кальций болып
келеді. Жаз кақытында сордағы тұздардың концентрациясы 22-24 пайызға
дейін болады, соның әсерінен құрамындағы қоспалардың ұлғаюыны
байланысты қондырғылардың жұмыс істеуінен қиындатады және түп аймағын
ластайды. Барлық тәсілдерде суды өңдеуден ең негізгі сипаттамасы оның
құрамында сутек иондарының концентрациясына байланысты. Бұл арқылы
сулы ерітінділердің қышқылдың және сілтілік ортасын анықтайды.
Тәжірибе жүзінде судың классификациясына қарап мынадай 5 топқа
бөледі:
1. Қышқылды РН-тан 3-ке дейін
2. Әлсіз қышқылды РН-тан бастап 4-6-4 арасында
3. Нейтралды РН-7
4. Әлсіз сілтілі 8-10-ға дейін
5. Сілтілі 11-14-ке дейін
Құмкөл мұнай кен орындағы жер асты сулары тығыздалған ауыз суға
қарағанда өзінің минералды шапшаң өсуімен айқындалады. Басқа да бөлек
мұнай горизонттарының сулары бір-бірінен бөлек алады. Бұлар негізінен
горизонттарының тереңдігіне игерудің 2-ші әдісіне горизонттар
арасындағы гидродинамикалық байланыстарға және горизонттар беттерінің
байланыстылығына байланысты. Пайдалану скважиналардың алынған судың
құрамындағы микроэлементтер бром, иод және бор кездеседі.судың
минералдануы өте жоғары олар тұзды күмбезді мұнай кен орындарына
арналған. Суды химиялық тексеру оның химиялық құрамдағы қазбалардың
мұнайлылығын сақтауға жақсы екендігін көрсетеді. Қабатқа айдалатын
сулардың жарамдылығы лабораториялық жағдайда фильтрация жолымен
анықталады. Қабатқа айдалатын тығыз сулардың саласына баға беру,
олардың құрамындағы темірге байланысты. Айдалатын судың сапасын
зерттеу әрбір кен орныдарының коллекторының қасиетімен зерттеледі.
Механикалық қоспалардың басқа нұсқаның ішінен және сыртынан өнімді
қабаттарды игеруге әртүрлі микроорганизмдер және айдалатын судың
құрамныдағы организмдер кіреді.
2. Суды дайындаудың техникасы және технологиясы
Құмкөл мұнай кен орнында ең қарапайым су жинағыштар қолданылады.
Ашық су жинағыштардың жетіспеушіліктері судың саласының тұрақты
болмауына байланысты. Ауа-райына байланысты ластанады. Сондықтан оны
дайындауға қиынға түседі. Орнатылған жұмыс режимінде артық күш түседі,
бұл суды дайындау және судың сапасын тексеретін станциялық өнімділігін
азайтады. Ол ірі заттардың түсіп кетпеуін қорғап отырады. Сору
құбырлардың өлшемдері соратын биіктігі және басқа да элементтердің
конструкциясы құбыр гидравликасының өзімен есептеледі. Жабық су
жинағыш бір немесе бірнеше ұсақ скважиналар топтарынан құралады. Олар
өзенге жақын тереңдігі 10-50 метрге дейін болуы керек. Скважина
төменгі жағынан фильтрге бекітіледі. Скважинадан су әдейі арналған
ортадан тепкіш сраптар арқылы немесе сифонды тепкіш вакуумды
қондырғылар арқылы айналады. Практикада көрсеткендей сифонды су
жинағыш механикаландырылған су жинағыштарына қарағанда арзан. Су
жинайтын скважиналардың орналасуы грунтта қабылдағыш коллекторы
болады. Оған ағынды ұстайтын ысырма арқылы және кері қақпақша
скважиналар жиналады. Сифонды су жинағыштар скважина топтарының
коллекторы вакуумды кателге бекітіледі. Оның қысымы 0,08 мПа болады.
Арнайы үлкен емес вакумдық сораптар коллектордағы тұрақтылықты ұстау
үшін керек. Кателдер сорап станциялармен бірге бетонды шахталардың
бірінші көтерілетін жеріне орналастырады. Шахтаның жоғарғы бөлігіне
электрлі станциялар электрлі двигательдер және дистанцияны
автоматтандыруға керекті заттар орналастырылады. Шахтада негізінен
ортадан тепкіш сорап құбырлары судың деңгейіндегі тұрғандықтан оның
үнемі су болады. Шығару линиясында ысырмалар орналастырылады, кері
клапанмен шығым өлшемі шығару линиясында екеу болады. Бұл жөндеу
кезінде оңайға түседі. Ысырмалар клапандар шағын өлшегіш құраладр және
басқа да қондырғылар электр құрал жабдықтары бар негізгі шахтаға су
кетпес үшін бөлек шахтаға орналастырылады. Бұл ортадан тепкіш топтар
механикаландырылған су көтеруге су жинағыш скважиналардың электр
двигательмен валда орналасады. Ол периодтың күтім жөндеуде және оның
динамикалық деңгейде қадағалауға қажет етеді. Су жинағыш скважиндердің
сүзгіш бөлігін жұмыс жасауы нашарлаған уақытта оның шығынын қайтадан
орнына келтіру үшін период тазалануы және ыссы бу арқылы тазаланады.
Тәжірибе жүзінде қабатқа айдалатын судың тұрақтылығы целесо тәрізді
емес. Сондықтан қабаттың қуыстылығы өткізгіштігі диапазонында судың
қажеттілігін өзгертеді және кейьір бөліктерінің құрамында сақталатынын
көрсетті. Сумен қамтамасыз ету жүйесінен әр бөлшектің арасында артық
суға арналған буферлі қазандар пайда болады. Бұлар жүйенің жұмысының
үзілмеуін жеке элементтердің өткізгіш қасиетін өзгермеуін қамтамасыз
етеді. Сифонды су жинағыштардың суды 1-ші көтеруге арналған сорапты
станциялар үлкен жартылай жер астындағы шахтада вакумда кателмен бірге
орналастырылады. Механикаландырылған суды 1-ші көтеру станциясында
функцияны әрбір су жинағыш скважинадерге қондырылған сораптар
атқарады. Бұл жағдайда сорпатың арыны жалпы коллекторге жалған
жиниялар суды одан әрі стнацияларға жеткізу үшін бергіштігі жақсы болу
керек. Буферлі қазан судың бергіштігін үзбес үшін қосымша суды
жеткізіп отырудың қамтамасыз етеді. Ал суды 2-ші көтеруге арналған
сорапты станция суды магистралдарға бөлуді және шоғырлану сорабынан
станцияны қамтамасыз етеді. Бұл станцияда 6 сатылы 2 ортадан тепкіш
сорап пайдаланылады. Сораптың саны бергіштігі және орыны гидравликалық
есептеуге алынады. Әрбір шоғырлану сорап станциялары өзіне жақын
тұрған қысымына қарап топталған 3-6 айдау скважиндерін сумен
қамтамасыз етіп отырады. Әрбір айдау скважиндері шоғырлану сорап
станциясымен бөлек құбырмен жалғанады. Сондықтан бұл құбырлардың
диаметрі 0,089 және 0,102 м дейін болады және олар тереңге
орналастырылады. Сұйықтың шығымы шоғырлану сорап станциясының ішіне
орналастырылған. Әрбір скважинаға кететін судың шығымы және айдау
қысымы бір қалыпты болғандықтан бұл өлшемдер жиі өлшенбейді. Соңғы
кезде қабаттың қысымы ұстауға арналған ортадан тепкіш сораптар
жасалады. Бұл сораптардың кейбір техникалық көрсеткіштері
төмендегідей. Жоғарыда қондырғыны жауын-шашыннан қорғау үшін жабық
металл кабинасы болады. Бұдан басқа блокты шоғырланған сорап
станцияның құрамына көмекші блоктар кіреді, олар электрлі бөлу
қондырғысы арынды базада жасалған ЦНС 150*150 сорабынан БКНС-
автоматтандыру және басқару блогынан тұрады. Осыған байланысты блокты
шоғырланған сорапты станциялардың құрамына 1,2 және 3-і ЦНС 150*150
жұмыс сораптары және міндетті түрде қосымша бір сорап кіреді. Блокты
шоғырланған сорапты станциялардың өздерінің жетіспеушіліктері бар.
Сорапты жөндеген кезде жіне оны жіктеген кезде кабинаның қақпағын
алуды жақсы қадағалау керек. Осындай жетіспеушіліктерге қарамасақ
қабат қысымын ұстау жүйесін жасақтау кезіндегі монтаждық жұмыстырдың
мерзімін азайтады, қабаттың қысымын төмендеуіне жол бермейді. Қазіргі
кезде шоғырланған сорапты станция және блокты шоғырланған сорапты
станциялар қабат қысымын ұстау жүйесінде жоғарғы автоматтандырылған
объекті болып есептеледі. Олар практика жүзінде кейбір элементтерін
периодтық тексеруден кейін қадағалаусыз жұмыс жасайды. Қабатқа
айдалатын тығыз сулардың сапасына баға беру құрамындағы темірге
байланысты. Мұнай қабаттарына айдалатын табиғи сулардың құрамында
темір әр түрлі жағдайда кездеседі. Сондықтан тығыз сулардың құрамында
темірдің болуы мгм аспау керек. Қондырғының үздіксіз жұмыс жасауын
реттеу үшін екінші су алатын скважина суға пайдалануға беріледі. Бірақ
та барлық су алатын скважиналардың компреесорлы қондырғыны немесе
терең сорпаты қажет етуіне байланысты жұмыс аяғына дейін жасалған жоқ.
Айдау қондырғылары төменгі коммуникациялы тұрады. ЦНС 150-390 2-1
ортадан тепкіш сораптыр оның суды өндіруді 8640 м3тәулік. Үш
құмтастан сүзгіштен тұратын тазалау құралы оның суды өндіру 3000
м3тәулік. Арынды магистральді су құбырлардың ұзындығы3000 метр
болады. Арынды суды бөлетін құбырдың ұзындығы 4000 метр. Жалпы айдау
құбырлары 14,300 м құрайды. Айдау қондырғыларының техникалық жағдайы
келесідегідей болады. Айдау құбырларының ұзындықтары сол күйінде
қалды.
3. Полимердің судағы ерітінділерін айдау
Әртекті қабаттардан мұнайды ығыстыру процесін сумен ерітетін жеткілікті
жоғары молекулярлы полимерін қолдану арқылы жақсартуға болады. Оларды
шамалы қоссақ судың қогзғалғыштығын күрт төмендетеді. Тәжірибелер
көрсеткендей суланған қабаттардан мұнайдың қалдықтарын полимердің
судағы ерітінділерімен жуу, ығыстыру коэффициентін шамамен орташа 2,5-3
пайыз жетеді. Мұнай кен орындарын игеру процесі кезінде полимердің
судағы ерітінділерін айдайтын болсақ скважиналарды орналастыру жүйесі
және технологиялары аз өзгертілуі арқылы іске асырылады. Айдалатын
судың құрамында 0,05-0,1 пайыз және айдалатын судың көлеміне қажетті
өзгерістер енгізбейді, скважиналар торының тығыздығына ешқандай шек
қойылмайды. Бірақ та су айдау скавжиналардың тек мұнайлылық нұсқасының
ішіне орналасады, ал ерітінді қабаттың таза мұнай бөлігіне айналады.
Полимерлі су айдаудың жоғары тиімділігі қуысты ортада өзін
вискозиметрге өлшенген тұтқырлығы жоғары тұтқырлықта сияқты сезіне
алатын ПАА ерітінділердің спецификалық қасиеттермен анықталады. Сол
үшін судың қозғалғыштығын төмендеті үшін ерітіндідегі полимердің шамалы
концентрациясы қажет болады. Бұл құбылыс ерітінділер ағымының ньютондық
емес сипатымен және қуысты ортада полимердің адсорбциясымен қамтамасыз
етіледі. Полимердің ерітінділердің және қуысты ортаның қасиеттеріне
байланысты әртүрлі типтегі ағымдардың пайда болуы мүмкін: ньютондық,
платикалық немесе олардың комбинациясы. Полимерлік жүйенің реологиялық
қасиеттері полимерлі су айдаудың елеулі әсерін тигізеді. ПАА қолданып
су айдаудың басқа бір қажет ерекшелігі полимерлердің ізімен айдалатын
судың қозғалғыштығын төмендету болып табылады. Қарсыласу факторының
қалдық мөлшері әртекті қабаттан мұнайды толығымен ығыстыруға шешуші
ықпалын тигізеді және қуысты ортада полимерлердің адсорбцияның ізділігі
болып табылады. Адсорбцияның мөлшері салыстырмалы көп емес кезінде
судың қозғалғыштығын төмендеуі анағұрлым болуы мүмкін. Полимерлі су
айдауды қолдану үшін альбсеномен қабатының суын пайдалану ұсынылды.
Альб суының құрамында темірдің көп болуы және ол ауамен түйіскен кезде
тотықтану формасына өтуі, оның фильтрлеуіне ықпалын тигізеді. Бұдан
бөлек альб суының минерализациясының жоғары болуы, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Өндірістік технология тәжірибе есебі
Тақырыбы: Қабатқа су айдау
Орындаған:
Қабылдаған: Торы Азамат
Тобы: ЭНГ-19
I. Жоспары
II. Кіріспе
III. Негізгі бөлім
1. Қабатқа су айдау
1.1 Қабатқа су айдау үшін пайдаланатын су көздері
2. Суды дайындаудың техникасы және технологиясы
3. Полимердің судағы ерітінділерін айдау
4. Полимерлерлі қолданып мұнай кен орындарын игеру кезінде
қолданылатын техника және жабдықтар.
5. Полимерлі су айдауды іске асыру кезінде игеруді бақылау қабатты
және скважинаны зерттеу.
1.6 Реагент қоюлатқыштарды тасымалдау және сақтау
1.7 Полимерлерді айдап мұнайды ығыстыру кезіндегі есебі.
IV. Қортынды
V. Қолданылған әдебиеттер
Кіріспе
Бастапқыда ТМД-да қабатқа нұсқаның сыртынан су айдау мұнайлықтың
сыртында орналасқан су айдайтын скважиналар арқылы жүргізілді. Нұсқа
сыртынан су айдау принципінде нұсқа ішінен су айдаудан түсімді болуы
мүмкін, яғни, бұл кезде мұнай нұсқа сыртының қабат суымен ығыстырылады.
Бірақ игеру тәжірибесі көрсеткендей нұсқа сыртынан су айдаудың
кемшіліктерін анықтады. Қабаттардың өткізгіштігінің нашарлығынан нұсқаның
аймағынан және мұнайдың тұтқырлығын арттыруда көптеген артық су айдау
скважиналар бұрғылау керек болды. Үлкен кен орындарында нұсқа сыртынан су
айдау қолданылады. Көптеген мұнай қорының кен орнының орталықтарында қалып
қоюынан мұнай өндіру қорының төмендеуіне себепші болады. Нұсқа сыртынан су
айдау тағы да айдалған судың едәуір бөлігі кеніштің мұнайлық нұсқасының
сыртына ағып кетуімен ерекшеленеді. Нұсқа сыртынан су айдаудың дамуымен
нұсқа ішінен су айдау жүйесін құру пайда болды. Алғашқы рет нұсқа ішінен су
айдау Ромашкина кен орнында 1955 жылы ВНИП-мен жобаланған болатын. Мұнай
кен орындарын игеру тәжірибесі көрсеткендей, блокты жүйесін кеніштің ені 4-
5 км-ден үлкен кезінде тағы да ені кішірек қор ытөмен өткізгіштігімен
сипатталатын жоғары тұтқырлықты мұнай коллекторларында қолданған дұрыс.
Нұсқадан су айдау кезінде су айдау скважиналары кеніштің ішінде мұнайлылық
нұсқасының белгілі жоғары өткізгішті және мұнайдың тұтқырлық төмен
қабаттарда қолданады. Осьтік тіліктеу кезінде су айдау скавжиналарының
қатары ені 4-5 км-ден асатын кеніштерде ось құрамының бойының ұзындығында
орналасады және нұсқа сыртынан су айдаумен ұқсас.
1. Қабатқа су айдау
1.1 Қабатқа су айдау үшін пайдаланатын су көздері
Кен орнын игеруде мұнай алуда қабат энергиясының күші жете
бермейді. Жоғарғы коэффициенті мұнай бергіштік және тез арада керек
орында мұнай алу үшін қазіргі кезде қабат қысымын ұстау әдісі көп
қолданылады. Бұл үшін жиынға су немесе газ арқылы іске асады. Қабат
қысымын ұстау үшін қабатқа табиғи суларды және жер асты суларды
құрамына минералды тұздармен эмульсиясы мұнай бар суларды айдауға
болады. Құмкөл кен орынының ауданы көп жағдайда өзара жалғасқан
ондаған тұзды көлдермен қоршаған. Олар жауын-шашын мен және мұнаймен
бірге өндірілген қабат сулары рельефті төменгі учаскелерінде айдалады.
Бұдан грунтты судың деңгейі көтеріледі және сорлардың аумағы үлкейеді.
Грунтты сулардың деңгейі 0,15-45 м аралығында болады. Грунтты сулардың
деңгейі өндіріс қорларының жоғарғы қабатында болады. Негізінен айдау
скважиналары арқылы пайдалану скважинасынан сорға жіберілетін сулар
айдалады. Сондықтан су айдау процесін жақсы сапалы сумен қамтамасыз
ету керек. Айдалатын судың құрамындағы механикалық қоспалар мен
микроорганизмдер фильтрацияның жоғарғы қабатына құйылады. Өнімді
қабатының өнімділігін азайтады, айдау скважиналардың қабілетін
азайтады. Мысалға, құрамында хлорды кальций тұзы бар сульфатты судың
аудай ерімейтін таңбасын түзілуіне әкеліп соқтырады. Бұндай жағдайда
қабатқа су айдауға қаныққан күкірт сутектік сұйықтық айдалатын болса,
онда құрамында темір мен оттегі бар су пайдаланылады, қуысты ортада
тотығу жүріп, соның нәтижесінде қатты гидраттардың тұнбасы түзілуі
мүмкін. Құмкөл кен орнының судың микробиологиялық талдауы жүргізілген
жоқ. Жиынға айдалған тығыздалған су, кей кезде коллектордың
қасиетенің басты басты себебі болуы мүмкін. Қабатта белгілі бір
мөлшерде саз болса су айдау үшін тығыздалған су емес минералды сулар
құрамында ешқандай судың ұлғаюына жол бермейтін заттары бар сулар
қолданылады. Олар керісінше су айдау скважиналардың жылыту қабілетін
жақсартады. Су айдау скважиналардың жұтылу қабілетінің нашарлатуы
қабатқа су айдалатын темір құбырлардың датталуына әкеліп соқтырады.
Қабатқа айдйлатын суды пайдалану кезінде метал құбырларда химиялық
және электрохимиялық даттану жүреді. Құбырдың тапталған өнімдері
скважинаның түптері аймағындағы түсіп қысқа уақытқа осы скважинаның
қабылдауын 0-ге дейін азайтуды мүмкін. Көп кезде дейін скважинадан
мұнаймен бірге өндірілген қабат суларына аса көңіл аударылған жоқ.
Қазіргі кезде мұнаймен бірге өндірілген судың көлемінің көптігіне
байланысты қабат суларын талдау үшін және оны кері айдау үшін көп
көңіл бөледі. Қабат суларын талдау қорытындысы оны қайтадан қабатқа
айдауға жарамдылығын анықтауға қолданылады. Скважиналардан мұнаймен
бірге өндіріліген қабат сулары әртүрлі кен орныдарында өзінің
құрамымен айырылады. Олардың құрамында минералды тұздардың еруі газ
және микроорганизмдер болуы мүмкін. Қабат сулары әртүрлі химиялық
құрамда болуы мүмкін, сондықтан оларды 2 негізгі топқа бөледі:
1. Тығыз хлорлы кальций немесе хлорлы кальций магний
2. Сілті немесе гидрокарбонатты натрилі.
Қабат суларының көпшілік бөлігінің құрамында мұнай кен орныдарында
басты бөлігі хлорлы натрийлі хлорлы магний, хлорлы кальций болып
келеді. Жаз кақытында сордағы тұздардың концентрациясы 22-24 пайызға
дейін болады, соның әсерінен құрамындағы қоспалардың ұлғаюыны
байланысты қондырғылардың жұмыс істеуінен қиындатады және түп аймағын
ластайды. Барлық тәсілдерде суды өңдеуден ең негізгі сипаттамасы оның
құрамында сутек иондарының концентрациясына байланысты. Бұл арқылы
сулы ерітінділердің қышқылдың және сілтілік ортасын анықтайды.
Тәжірибе жүзінде судың классификациясына қарап мынадай 5 топқа
бөледі:
1. Қышқылды РН-тан 3-ке дейін
2. Әлсіз қышқылды РН-тан бастап 4-6-4 арасында
3. Нейтралды РН-7
4. Әлсіз сілтілі 8-10-ға дейін
5. Сілтілі 11-14-ке дейін
Құмкөл мұнай кен орындағы жер асты сулары тығыздалған ауыз суға
қарағанда өзінің минералды шапшаң өсуімен айқындалады. Басқа да бөлек
мұнай горизонттарының сулары бір-бірінен бөлек алады. Бұлар негізінен
горизонттарының тереңдігіне игерудің 2-ші әдісіне горизонттар
арасындағы гидродинамикалық байланыстарға және горизонттар беттерінің
байланыстылығына байланысты. Пайдалану скважиналардың алынған судың
құрамындағы микроэлементтер бром, иод және бор кездеседі.судың
минералдануы өте жоғары олар тұзды күмбезді мұнай кен орындарына
арналған. Суды химиялық тексеру оның химиялық құрамдағы қазбалардың
мұнайлылығын сақтауға жақсы екендігін көрсетеді. Қабатқа айдалатын
сулардың жарамдылығы лабораториялық жағдайда фильтрация жолымен
анықталады. Қабатқа айдалатын тығыз сулардың саласына баға беру,
олардың құрамындағы темірге байланысты. Айдалатын судың сапасын
зерттеу әрбір кен орныдарының коллекторының қасиетімен зерттеледі.
Механикалық қоспалардың басқа нұсқаның ішінен және сыртынан өнімді
қабаттарды игеруге әртүрлі микроорганизмдер және айдалатын судың
құрамныдағы организмдер кіреді.
2. Суды дайындаудың техникасы және технологиясы
Құмкөл мұнай кен орнында ең қарапайым су жинағыштар қолданылады.
Ашық су жинағыштардың жетіспеушіліктері судың саласының тұрақты
болмауына байланысты. Ауа-райына байланысты ластанады. Сондықтан оны
дайындауға қиынға түседі. Орнатылған жұмыс режимінде артық күш түседі,
бұл суды дайындау және судың сапасын тексеретін станциялық өнімділігін
азайтады. Ол ірі заттардың түсіп кетпеуін қорғап отырады. Сору
құбырлардың өлшемдері соратын биіктігі және басқа да элементтердің
конструкциясы құбыр гидравликасының өзімен есептеледі. Жабық су
жинағыш бір немесе бірнеше ұсақ скважиналар топтарынан құралады. Олар
өзенге жақын тереңдігі 10-50 метрге дейін болуы керек. Скважина
төменгі жағынан фильтрге бекітіледі. Скважинадан су әдейі арналған
ортадан тепкіш сраптар арқылы немесе сифонды тепкіш вакуумды
қондырғылар арқылы айналады. Практикада көрсеткендей сифонды су
жинағыш механикаландырылған су жинағыштарына қарағанда арзан. Су
жинайтын скважиналардың орналасуы грунтта қабылдағыш коллекторы
болады. Оған ағынды ұстайтын ысырма арқылы және кері қақпақша
скважиналар жиналады. Сифонды су жинағыштар скважина топтарының
коллекторы вакуумды кателге бекітіледі. Оның қысымы 0,08 мПа болады.
Арнайы үлкен емес вакумдық сораптар коллектордағы тұрақтылықты ұстау
үшін керек. Кателдер сорап станциялармен бірге бетонды шахталардың
бірінші көтерілетін жеріне орналастырады. Шахтаның жоғарғы бөлігіне
электрлі станциялар электрлі двигательдер және дистанцияны
автоматтандыруға керекті заттар орналастырылады. Шахтада негізінен
ортадан тепкіш сорап құбырлары судың деңгейіндегі тұрғандықтан оның
үнемі су болады. Шығару линиясында ысырмалар орналастырылады, кері
клапанмен шығым өлшемі шығару линиясында екеу болады. Бұл жөндеу
кезінде оңайға түседі. Ысырмалар клапандар шағын өлшегіш құраладр және
басқа да қондырғылар электр құрал жабдықтары бар негізгі шахтаға су
кетпес үшін бөлек шахтаға орналастырылады. Бұл ортадан тепкіш топтар
механикаландырылған су көтеруге су жинағыш скважиналардың электр
двигательмен валда орналасады. Ол периодтың күтім жөндеуде және оның
динамикалық деңгейде қадағалауға қажет етеді. Су жинағыш скважиндердің
сүзгіш бөлігін жұмыс жасауы нашарлаған уақытта оның шығынын қайтадан
орнына келтіру үшін период тазалануы және ыссы бу арқылы тазаланады.
Тәжірибе жүзінде қабатқа айдалатын судың тұрақтылығы целесо тәрізді
емес. Сондықтан қабаттың қуыстылығы өткізгіштігі диапазонында судың
қажеттілігін өзгертеді және кейьір бөліктерінің құрамында сақталатынын
көрсетті. Сумен қамтамасыз ету жүйесінен әр бөлшектің арасында артық
суға арналған буферлі қазандар пайда болады. Бұлар жүйенің жұмысының
үзілмеуін жеке элементтердің өткізгіш қасиетін өзгермеуін қамтамасыз
етеді. Сифонды су жинағыштардың суды 1-ші көтеруге арналған сорапты
станциялар үлкен жартылай жер астындағы шахтада вакумда кателмен бірге
орналастырылады. Механикаландырылған суды 1-ші көтеру станциясында
функцияны әрбір су жинағыш скважинадерге қондырылған сораптар
атқарады. Бұл жағдайда сорпатың арыны жалпы коллекторге жалған
жиниялар суды одан әрі стнацияларға жеткізу үшін бергіштігі жақсы болу
керек. Буферлі қазан судың бергіштігін үзбес үшін қосымша суды
жеткізіп отырудың қамтамасыз етеді. Ал суды 2-ші көтеруге арналған
сорапты станция суды магистралдарға бөлуді және шоғырлану сорабынан
станцияны қамтамасыз етеді. Бұл станцияда 6 сатылы 2 ортадан тепкіш
сорап пайдаланылады. Сораптың саны бергіштігі және орыны гидравликалық
есептеуге алынады. Әрбір шоғырлану сорап станциялары өзіне жақын
тұрған қысымына қарап топталған 3-6 айдау скважиндерін сумен
қамтамасыз етіп отырады. Әрбір айдау скважиндері шоғырлану сорап
станциясымен бөлек құбырмен жалғанады. Сондықтан бұл құбырлардың
диаметрі 0,089 және 0,102 м дейін болады және олар тереңге
орналастырылады. Сұйықтың шығымы шоғырлану сорап станциясының ішіне
орналастырылған. Әрбір скважинаға кететін судың шығымы және айдау
қысымы бір қалыпты болғандықтан бұл өлшемдер жиі өлшенбейді. Соңғы
кезде қабаттың қысымы ұстауға арналған ортадан тепкіш сораптар
жасалады. Бұл сораптардың кейбір техникалық көрсеткіштері
төмендегідей. Жоғарыда қондырғыны жауын-шашыннан қорғау үшін жабық
металл кабинасы болады. Бұдан басқа блокты шоғырланған сорап
станцияның құрамына көмекші блоктар кіреді, олар электрлі бөлу
қондырғысы арынды базада жасалған ЦНС 150*150 сорабынан БКНС-
автоматтандыру және басқару блогынан тұрады. Осыған байланысты блокты
шоғырланған сорапты станциялардың құрамына 1,2 және 3-і ЦНС 150*150
жұмыс сораптары және міндетті түрде қосымша бір сорап кіреді. Блокты
шоғырланған сорапты станциялардың өздерінің жетіспеушіліктері бар.
Сорапты жөндеген кезде жіне оны жіктеген кезде кабинаның қақпағын
алуды жақсы қадағалау керек. Осындай жетіспеушіліктерге қарамасақ
қабат қысымын ұстау жүйесін жасақтау кезіндегі монтаждық жұмыстырдың
мерзімін азайтады, қабаттың қысымын төмендеуіне жол бермейді. Қазіргі
кезде шоғырланған сорапты станция және блокты шоғырланған сорапты
станциялар қабат қысымын ұстау жүйесінде жоғарғы автоматтандырылған
объекті болып есептеледі. Олар практика жүзінде кейбір элементтерін
периодтық тексеруден кейін қадағалаусыз жұмыс жасайды. Қабатқа
айдалатын тығыз сулардың сапасына баға беру құрамындағы темірге
байланысты. Мұнай қабаттарына айдалатын табиғи сулардың құрамында
темір әр түрлі жағдайда кездеседі. Сондықтан тығыз сулардың құрамында
темірдің болуы мгм аспау керек. Қондырғының үздіксіз жұмыс жасауын
реттеу үшін екінші су алатын скважина суға пайдалануға беріледі. Бірақ
та барлық су алатын скважиналардың компреесорлы қондырғыны немесе
терең сорпаты қажет етуіне байланысты жұмыс аяғына дейін жасалған жоқ.
Айдау қондырғылары төменгі коммуникациялы тұрады. ЦНС 150-390 2-1
ортадан тепкіш сораптыр оның суды өндіруді 8640 м3тәулік. Үш
құмтастан сүзгіштен тұратын тазалау құралы оның суды өндіру 3000
м3тәулік. Арынды магистральді су құбырлардың ұзындығы3000 метр
болады. Арынды суды бөлетін құбырдың ұзындығы 4000 метр. Жалпы айдау
құбырлары 14,300 м құрайды. Айдау қондырғыларының техникалық жағдайы
келесідегідей болады. Айдау құбырларының ұзындықтары сол күйінде
қалды.
3. Полимердің судағы ерітінділерін айдау
Әртекті қабаттардан мұнайды ығыстыру процесін сумен ерітетін жеткілікті
жоғары молекулярлы полимерін қолдану арқылы жақсартуға болады. Оларды
шамалы қоссақ судың қогзғалғыштығын күрт төмендетеді. Тәжірибелер
көрсеткендей суланған қабаттардан мұнайдың қалдықтарын полимердің
судағы ерітінділерімен жуу, ығыстыру коэффициентін шамамен орташа 2,5-3
пайыз жетеді. Мұнай кен орындарын игеру процесі кезінде полимердің
судағы ерітінділерін айдайтын болсақ скважиналарды орналастыру жүйесі
және технологиялары аз өзгертілуі арқылы іске асырылады. Айдалатын
судың құрамында 0,05-0,1 пайыз және айдалатын судың көлеміне қажетті
өзгерістер енгізбейді, скважиналар торының тығыздығына ешқандай шек
қойылмайды. Бірақ та су айдау скавжиналардың тек мұнайлылық нұсқасының
ішіне орналасады, ал ерітінді қабаттың таза мұнай бөлігіне айналады.
Полимерлі су айдаудың жоғары тиімділігі қуысты ортада өзін
вискозиметрге өлшенген тұтқырлығы жоғары тұтқырлықта сияқты сезіне
алатын ПАА ерітінділердің спецификалық қасиеттермен анықталады. Сол
үшін судың қозғалғыштығын төмендеті үшін ерітіндідегі полимердің шамалы
концентрациясы қажет болады. Бұл құбылыс ерітінділер ағымының ньютондық
емес сипатымен және қуысты ортада полимердің адсорбциясымен қамтамасыз
етіледі. Полимердің ерітінділердің және қуысты ортаның қасиеттеріне
байланысты әртүрлі типтегі ағымдардың пайда болуы мүмкін: ньютондық,
платикалық немесе олардың комбинациясы. Полимерлік жүйенің реологиялық
қасиеттері полимерлі су айдаудың елеулі әсерін тигізеді. ПАА қолданып
су айдаудың басқа бір қажет ерекшелігі полимерлердің ізімен айдалатын
судың қозғалғыштығын төмендету болып табылады. Қарсыласу факторының
қалдық мөлшері әртекті қабаттан мұнайды толығымен ығыстыруға шешуші
ықпалын тигізеді және қуысты ортада полимерлердің адсорбцияның ізділігі
болып табылады. Адсорбцияның мөлшері салыстырмалы көп емес кезінде
судың қозғалғыштығын төмендеуі анағұрлым болуы мүмкін. Полимерлі су
айдауды қолдану үшін альбсеномен қабатының суын пайдалану ұсынылды.
Альб суының құрамында темірдің көп болуы және ол ауамен түйіскен кезде
тотықтану формасына өтуі, оның фильтрлеуіне ықпалын тигізеді. Бұдан
бөлек альб суының минерализациясының жоғары болуы, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz