ӘЛЕУМЕТТАНУ ҒЫЛЫМ РЕТІНДЕ. ӘЛЕУМЕТТАНУ ОБЪЕКТІСІ

Пән: Социология, Демография
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

ӘЛЕУМЕТТАНУ ҒЫЛЫМ РЕТІНДЕ

Әлеуметтанудың объектісі, пәні мен әдістері.

Жоспарға сәйкес тақырыптың бірінші сұрауына жауап беру үшін біз
әлеуметтану деген не, ол нені зерттейді, оның бъектісі мен пәнін бір-
бірінен ажыратып, шатастырмауымыз керек. Әлеуметтану ұғымы латын тілінің
Societas қоғам және гректің logos – ілім, ұғым деген сөзінен
шығады.Социология, яғни әлеуметтану қоғамның пайда болуының, ондағы
әлеуметтік байланыс, қатынастардың, алуан түрлі әлеуметтік адам
бірліктерінің, ұйым, мекемелерінің, институттардың, құбылыстардың,
процестердің дамуының жалпы заңдылықтарын зерттейтін ғылым. Әлеуметтану
ұғымын XIX ғасырдың ортасында атақты француз әлееументтанушысы Огюст Конт
енгізді. Оның алғашқы мазмұны қоғамтану болатын. Тек қана кейіннен,
әлеуметтану пәнінің осы ғасыр ішінде рет ауысына байланысты ол өзінің
дұрыс, дәл атын тапты. Ендігі жерде біз әлеуметтанудың объектісі мен
пәнінің орындарының бір-бірімен алмастырып алудан сақ болуымыз керек.Бұл
екі мәселе бір-бірімен тығыз байланысты болғанымен, олардың айырмашылығы
бар.

Объект дегеніміз – бізді қоршап тұрған объективтік нақтылы өмір, ол
қоғам, адамдар, оның алуан түрлі бірліктері (отбасы, топ, тап, әлеуметтік
мекемелер, институттар, мемлекет, т.б.), тіпті адамның өзі, оның барлық іс-
әрекеті, қызметі, санасы, тәртібі, т.б. Бұлар зерттелетін объекті болғаннан
кейін субъектіден тәуелсіз, тыс өмір сүреді. Оларды адам өзінің теориялық
немесе практикалық мәселелерін шешу арқылы алға қойған мақсатына жету үшін
пайдаланады. Осыдан әлеуметтанудың пәні шығады. Әрбір ғылымның пәні
зерттеушінің қалауы мен таңдауының негізінде алынған кез келген қоғамдағы
құбылыс. Процесс немесе көкейкесті мәселесінің артықшылығын, қасиеттерін,
сапасын, логикалық тұрғыдан жан-жақты талдау негізінде адамдардың немесе
әлеуметтік ұйымдардың бірігіп, ұйымдасып еңбек етуін, қызмет атқаруын,
жұмыс істеуін, жалпы материалдық, рухани іс-әрекеттердің, олардың
арасындағы алуан түрлі қатынастардың бір-біріне әрекетін, түрлерін жан-
жақты терең танып, білуді әлеуметтанудың пәні деп айтады. Бұл зерттеулердің
басты мақсаты – объект, құбылыс, процесс және мәселелер арасындағы басты,
қажетті, тұрақты, қайталанатын, мәнді, маңызды байланыс, қатынастарды
логикалық тұрғыдан зерттеу. Бұл байланыс-қатынастардың сапалық жағынан
өзгешелігін көрсету. Әлеуметтану пәнінің байланыс, қатынастар жиынтығы
әлеуметтік қоғамның біртұтас жүйесін құрайтын нақтылы ұғымдарға кіреді.
Олар әрбір объектіде, құбылыста, процесте ерекше ұйымдастырылған белгілі
бір әлеуметтік жүйе ретінде болады. Ал, әлеуметтану пәнінің қалыптасуы
объектінің қасиеті мен зерттеушінің алдына қойған мәселелерінің мақсаты мен
сипатына, оның ғылыми білімінің деңгейіне және өз дүние – танымында
қолданатын құрал-тәсілдеріне байланысты. Зерттеу пәні әр уақытта зерттеу
объектісін қажет етеді, бірақ, оған кірмейді, онымен тең емес,өйткені бір
ғана әлеуметтік объект өмірдің алуан түрлі мәселелерін шешу үшін зерттелуі
мүмкін. Осыған орай әлеуметтанудың пәні зерттелетін объектінің шекарасын
белгілейді. Сондықтан әлеумттану пәнінің басты міндеті - әлеуметтік
жүйелерді типологизациялау (яғни, ортақ белгілеріне қарай жіктеу, топтау –
А.И.), әрбір әлеуметтік объектінің байланысы мен қатынастарын заңдар
деңгейінде зерттеу – бұл заңдылықтардың әрбір әлеуметтік жүйесін басқару,
оның тәртібін реттеу, оның іс-әрекет, қызмет ету тетіктерін анықтау болып
табылады. Сонымен, әлеуметтік - әлеуметтік байланыс пен қатынастарды
ұйымдастырудың негізгі бастамасы ретінде болса, ал, әлеуметтік заңдылықтар
бұлардың мәні мен мазмұнын түсінудің негізі болып есептеледі.

Әлеуметтік деген ұғымға ғылыми терең анықтама, түсінік берген
К.Маркс пен Ф. Энгельс болды. Олар қоғамды, ондағы үдірістер мен
қатынастарды зерттегенде екі ұғымды қолданды. Бірі – қоғамдық , екіншісі
– әлеуметтік, Маркс пен Энгельс қоғамның әр салаларының байланысы туралы
әңгіме еткенде қоғамдық, қоғадық қатынастар ұғымдарын, ал, адамдардың
бір-бірімен қатынастарының табиғатын, мазмұны мен мәнін, олардың қоғамдағы
жағдайын, ондағы оның алатын орнын, рөлін меңзегенде әлеуметтік ұғымын
кең қолданып, осыған, сәйкес Әлеуметтік қатынастар ұғымы туралы айтқан.

Маркс пен Энгельс еңбектерінде кейде әлеуметтік ұғымы азаматтық
ұғымымен алмастырылған. Азаматтық деген ұғымды олар қоғамдағы адамдардың
белгілі бір байланыс пен қатынастарын зерттеуде қолданып отырған.

Батыс елдерінде Маркс пен Энгельстің жолын ұстаушылар қоғамдық,
әлеуметтік, азаматтық ұғымдарын одан әрі шатыстырды. Бұл жерде біз
әлеуметтік ұғымының мазмұнын терең түсінуіміз керек.

Әлеуметтік дегеніміз, нақтылы қоғамдағы қоғамдық жиынтығы. Бұл
қатынастардың жиынтығы жеке тұлғалар мен олардың белгілі бір тобының
белгілі бір кеңістікте, уақытта іс - әрекеттерінде атқарған қызметтерінде
байқалады.

Қандай да бір қоғамдық қатынастардың жүйесі (мысалы, экономикалық,
саяси, т.б.) әр уақытта адамдардың өзара қарым – қатынасынан және қоғамға
қатынасынан көрінеді. Сондықтан әрбір қоғамдық жүйенің әлеуметтік жағы
болады.

Қорыта айтқанда, әлеуметтілік - әр түрлі жеке тұлғалардың ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.