Қызылқия кен орнында ұңғымаларды механикалық пайдалану әдісімен игеру



Мазмұны

Кіріспе
1. Геологиялық бөлім
1.1. Геологиялық құрылымның қысқаша сипаттамасы
1.2. Өнімді қабаттың сипаттамасы және қабат қалыңдығы
1.3. Мұнайдың физико.химиялық қасиеті
1.4. Физико.гидродинамикалық сипаттамасы
1.5. Мұнай және газдың қоры
2. Технико.технологиялық бөлім
2.1. Кен орнын игерудің қазіргі жағдайы
2.2. Мұнай, газ және су өндіру сипаттамасы
2.3. Кен орнының энергетикалық сипаттамасы
2.4. Игеру процессін бақылау іс.шарасының орындалуы
2.5. Ұңғыманы пайдаланудың технологиялық шарттағы сипаттамасы
2.6. Ұңғыманы механикалық әдіспен пайдалану
2.7. Ұңғымаларды жер асты және күрделі жөндеу
2.8. Су айдаудың сипаттамасы
2.9. Скважинаға терең сорапты қондырғыны таңдаудың есебі
3. Экономикалық бөлім
3.1. «Петро Қазақстан Құмкөл ресорсиз» АҚ даму тарихы
3.2. Кәсіпорынның ұйымдастыру құрылымы
3.3. Кәсіпорын қызметін сипаттаушы негізгі экономикалық
көрсеткіштер
3.4. Қызылқия кен орнында скважиналарды механикаландырған
әдіспен игеруді есептеу
4. Еңбек және қоршаған ортаны қорғау бөлімі
4.1. Еңбекті қорғаудың түсінігі және ұйымдастыру процестері
4.2. Өндірістік фактордың адам ағзасына әсері.
4.3. Өндірістік санитария
4.4. Жарақаттану және кәсіби аурулар себептерін талдау әдістері
4.5. Шудан және дірілден қорғау шаралары
4.6. Еңбек гигиеналық жағдайларын зерттеу
4.7. Ластанушылар түрлері, олардың көздері және масштабтары
4.8. Атмосфераның ластануын бәсендету шаралары
4.9. Топырақ, жер қойнауларын қорғау шаралары
Қорытынды
Қолданылған әдебеттер тізімі
Кіріспе

Қызылқия кен орны Қазақстан республикасы, Қызылорда облысы, Тереңөзек ауданының аумағында орналасқан. Кен орны 1986 жылы ашылды.
Кен орнының құрылымы Турлан геофизикалық экспедициясының терең бұрғылау нәтижесінде анықталды. 1986 жылы төменгі неоком (төменгі бор) шөгінді қабатынан ең бірінші №3 ұңғымадан мұнай ағыны алынды.
Кен орнының географиялық орналасуы Торғай ойпатының оңтүстік бөлігі және келесі координаттарымен шектелген: 46017/-460 30 /СШ және 640-59/ - 65010/ в.д. Ең жақын елді-мекен және теміржол оңтүстікке қарай 100 шақырым қашықтықта Жосалы станциясы орналасқан.
1994 жылы кен орнында «Туран-Петролеум» БК қосымша сеймобарлау жұмыстарын жүргізді. 2001 жылы ЖАҚ «Азимут Энерджи Сервис» компаниясы 3D сеймобарлау жұмыстарын жүргізді.
Кен орнында іздеу-барлау жұмыстарын Оңтүстік Қазақстан облысының ПГО “Южказгеология” мұнай барлау экспедициясы жүргізді. 1994 және 2001 жылдары «Туран-Петролеум» БК және «ПетроКазахстан Кумколь Ресорсиз» АҚ қосымша барлау-пайдалану жұмыстары жүргізілді. Ұңғымаларда өндірістік-геофизикалық зерттеу жұмыстарын Түлкібас мекемесі жүргізді.
Қызылқия мұнайгаз кен орнын игеру «Қызылқия мұнайгаз кен орнын игерудің технологиялық жүйесінің» ІІ-вариантымен келісе отырып, ЦКР РК (№23 хаттама, 26.06.2003ж.) бекітілген, жер қойнауын пайдаланушы «ПетроКазахстан Кумколь Ресорсиз» АҚ.
Берілген есептеме (РД 39-0147035-203-87) номерлі әдістемелік нұсқау бойынша 01.01.2005жылы жасалынған және Қызылқия мұнайгаз кен орнын игерудің технологиялық жүйесінің І-сатысы болып есептеледі.
Есептемеде:
- керн материалын зерттеу;
- кен орнының геологиялық құрылымы анықталды;
- мұнайдың тереңдік сынамалары зерттелді;
- кен орнының қазіргі энергетикалық жағдайы талданды;
- қабатқа айдалатын судың құрамы талданды;
- жобалық шешімдерді орындауға ұсыныс берілді.
Ұсынылып отырған жұмыста АҚ «Петро Казахстан Кумколь ресорсиз» мекемесінің жобалау бөлімінің және кен орнын игеру бөлімінің мамандарының көмегімен нақты мәліметтер алынды.
Қолданылған әдебеттер тізімі
1. Гиматудинов.Ш.К Дунюшки . И.И Зайцев .В. М
Коротаев, Ю.П. “Разработка и эксплуатация нефтяных газовых и
газононденсатных месторождений” Недра 1988г.
2. Лутошкин Г.С. «Сбор и подготовка нефти, газа и воды». М. «Недра», 1977, 63 с.
3. Карабалин У.С., Мамонов Ф.А., Кабылдин К.М., Ермеков М.М. «Транспортировка и хранение нефти, газа и нефтепродуктов». Алматы: «TST -Company», 2005. -509 с. ил.
4. Шуров В.И. “Технология и техника добычи нефти” Недра М. 1983г.
5. Правила безопосности в нефтегазодобываюшей промышленности М.Недра 1974г.
6. Годовой отчет АО “Петро Казахстан, 2004 г.
7. Кубенов Р.Т., Сейтжанов С.С., Жұмағұлов Т.Ж., Шердаулетов Н.Т. «200140-Мұнай және газ кен орындарын игеру және пайдалану» мамандықтарына дипломдық жұмысты орындауға арналған әдістемелік нұсқау. Қызылорда. 2005ж.
8. Жұмағұлов Т.Ж., Абжаев М.М., Сейтқасымов Б.С., Сейтжанов С.С.
Мұнай өндірудің техникасы мен технологиясы. Оқу құралы.- Қызылорда, 2006.
9. Мищенко И. Т. и др. «Сборник задач по технологии и технике
нефтедобычи», Москва, «Недра», 1984 г.
10.«Справочник по нефтепромысловой геологии», Москва, «Недра»,
1981г.
11. Муравьев И.М. и др. «Техника и технология добычи нефти и газа»,
Москва, «Недра», 1971 г.
12. К.Г. Оркин и А.М. Юрчук «Расчеты в технологии и технике добычи
нефти» Москва, «Недра», 1967 г.
13. В. М. Муравьев и П. Н. Лаврушко. «Эксплуатация нефтяных и газовых скважин» Москва, «Недра», 1964 г.

Пән: Мұнай, Газ
Жұмыс түрі:  Дипломдық жұмыс
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 79 бет
Таңдаулыға:   
Аннотация

Бұл дипломдық жоба Қызылқия кен орнында ұңғымаларды механикалық
пайдалану әдісімен игеру тақырыбында жазылды.
Дипломдық жоба төрт бөлімнен тұрады:
- Геологиялық бөлімде кен орнының геолого-геофизикалық
зерттеулері стратиграфиясы, тектоникасы, мұнай газдылығы және сулылығы
жайлы мәліметтер енгізілген.
-Техника-технологиялық бөлімде ағымды игеру мен скважиналар
қорына талдау жасалған, скважиналы гидродинамикалық зерттеу нәтижелері
қабат мұнайының құрамы, кен орнының игеру жобалары және өнімділігі аз
скважиналарды механикалық әдіске ауыстыру жұмыстары қарастырылған.
-Экономикалық бөлімде игеру жобаларын талдаудың экономикалық
тиімділік есебі келтірілген.
- Еңбекті және қоршаған ортаны қорғау бөлімінде экология мен
қоршаған орта мәселелері, өрт қауіпсіздігі, меңгеру процесін жүргізу
барысында жұмысшылардың техника қауіпсіздігі келтірілген.

Аннотация

Данный дипломный проект написан на тему Разработка нефтяного
месторождения Кызылкия механизированным способом .
Проект состоит из 4-х частей геологической, технико-
технологической, экономической, охрана труда и охрана окружающей среды.
В геологической части приведены общие сведения о геолого-
геофизических исследованиях, стратиграфий тектоники, нефтегазоносность и
водоностность месторождения.
В технико-технологической части рассмотренны анализы текущей
разработки фонда скважин, гидродинамических исследовании скважин, в этой же
части представлены общие сведение о составе пластовой нефти и проект
разработки.
В экономической части дипломного проекта анализируются технико-
экономические показатели, расчитывается экономический эффект от внедрения
мероприятия.
В дипломном проекте полностью охвачены проблемы охраны труда и
окружающей среды в нефтедобыче.

Мазмұны

Кіріспе
1. Геологиялық бөлім
1.1. Геологиялық құрылымның қысқаша сипаттамасы
1.2. Өнімді қабаттың сипаттамасы және қабат қалыңдығы
1.3. Мұнайдың физико-химиялық қасиеті
1.4. Физико-гидродинамикалық сипаттамасы
1.5. Мұнай және газдың қоры
2. Технико-технологиялық бөлім
2.1. Кен орнын игерудің қазіргі жағдайы
2.2. Мұнай, газ және су өндіру сипаттамасы
2.3. Кен орнының энергетикалық сипаттамасы
2.4. Игеру процессін бақылау іс-шарасының орындалуы
2.5. Ұңғыманы пайдаланудың технологиялық шарттағы сипаттамасы
2.6. Ұңғыманы механикалық әдіспен пайдалану
2.7. Ұңғымаларды жер асты және күрделі жөндеу
2.8. Су айдаудың сипаттамасы
2.9. Скважинаға терең сорапты қондырғыны таңдаудың есебі
3. Экономикалық бөлім
3.1. Петро Қазақстан Құмкөл ресорсиз АҚ даму тарихы
3.2. Кәсіпорынның ұйымдастыру құрылымы
3.3. Кәсіпорын қызметін сипаттаушы негізгі экономикалық
көрсеткіштер
3.4. Қызылқия кен орнында скважиналарды механикаландырған
әдіспен игеруді есептеу
4. Еңбек және қоршаған ортаны қорғау бөлімі
4.1. Еңбекті қорғаудың түсінігі және ұйымдастыру процестері
4.2. Өндірістік фактордың адам ағзасына әсері.
4.3. Өндірістік санитария
4.4. Жарақаттану және кәсіби аурулар себептерін талдау әдістері
4.5. Шудан және дірілден қорғау шаралары
4.6. Еңбек гигиеналық жағдайларын зерттеу
4.7. Ластанушылар түрлері, олардың көздері және масштабтары
4.8. Атмосфераның ластануын бәсендету шаралары
4.9. Топырақ, жер қойнауларын қорғау шаралары
Қорытынды
Қолданылған әдебеттер тізімі




Кіріспе

Қызылқия кен орны Қазақстан республикасы, Қызылорда облысы, Тереңөзек
ауданының аумағында орналасқан. Кен орны 1986 жылы ашылды.
Кен орнының құрылымы Турлан геофизикалық экспедициясының терең
бұрғылау нәтижесінде анықталды. 1986 жылы төменгі неоком (төменгі бор)
шөгінді қабатынан ең бірінші №3 ұңғымадан мұнай ағыны алынды.
Кен орнының географиялық орналасуы Торғай ойпатының оңтүстік бөлігі
және келесі координаттарымен шектелген: 46017-460 30 СШ және 640-59 -
65010 в.д. Ең жақын елді-мекен және теміржол оңтүстікке қарай 100
шақырым қашықтықта Жосалы станциясы орналасқан.
1994 жылы кен орнында Туран-Петролеум БК қосымша сеймобарлау
жұмыстарын жүргізді. 2001 жылы ЖАҚ Азимут Энерджи Сервис компаниясы 3D
сеймобарлау жұмыстарын жүргізді.
Кен орнында іздеу-барлау жұмыстарын Оңтүстік Қазақстан облысының ПГО
“Южказгеология” мұнай барлау экспедициясы жүргізді. 1994 және 2001 жылдары
Туран-Петролеум БК және ПетроКазахстан Кумколь Ресорсиз АҚ қосымша
барлау-пайдалану жұмыстары жүргізілді. Ұңғымаларда өндірістік-геофизикалық
зерттеу жұмыстарын Түлкібас мекемесі жүргізді.
Қызылқия мұнайгаз кен орнын игеру Қызылқия мұнайгаз кен орнын
игерудің технологиялық жүйесінің ІІ-вариантымен келісе отырып, ЦКР РК (№23
хаттама, 26.06.2003ж.) бекітілген, жер қойнауын пайдаланушы ПетроКазахстан
Кумколь Ресорсиз АҚ.
Берілген есептеме (РД 39-0147035-203-87) номерлі әдістемелік нұсқау
бойынша 01.01.2005жылы жасалынған және Қызылқия мұнайгаз кен орнын игерудің
технологиялық жүйесінің І-сатысы болып есептеледі.
Есептемеде:
- керн материалын зерттеу;
- кен орнының геологиялық құрылымы анықталды;
- мұнайдың тереңдік сынамалары зерттелді;
- кен орнының қазіргі энергетикалық жағдайы талданды;
- қабатқа айдалатын судың құрамы талданды;
- жобалық шешімдерді орындауға ұсыныс берілді.
Ұсынылып отырған жұмыста АҚ Петро Казахстан Кумколь ресорсиз
мекемесінің жобалау бөлімінің және кен орнын игеру бөлімінің мамандарының
көмегімен нақты мәліметтер алынды.

1. Геологиялық бөлім
1.1. Геологиялық құрылымның қысқаша сипаттамасы

Қызылқия кен орнында шөгінді тау жыныстарының қабаты мезозой іргетасы
шөгінділерінің фундаменттерінен төрттік жүйе ірге тасына дейін қосылған.
Стратиграфиялық бөліктеу үшін каротажды диаграммалар, шлифтер қолданылды.
Арысқұм горизонтының коллекторлары болып құмды-алевролитті тау жыныстары,
көлдер мен шөгінді түзілімдер табылады.
Қызылқия кен орны Ақсай горст-антиклиналының солтүстік жарты
бөлігінің орталығында орналасқан, оның жоғарғы бөлігінде юра қабаты
түзілген. Арысқұм горизонтының төменгі табанында ақшабұлақ свитасы (ОГ-PZ-
OГ–III), ортаңғы және жоғарғы горизонттардың төменгі фундаменттің беткі
бөлігіне қысылып, қабаттың құрылымдық деңгейінің өзгеруне байланысты
құрылымдық жоспары күрт өзгерген. Осы себептен стратиграфиялық-құрылым төрт
бөлікке бөлінеді: Солтүстік, Шығыс, Батыс және Оңтүстік Батыс Қызылқия.
2001-2002 жылы Қызылқия кен орнында геологиялық құрылымын нақты
бөліктеп анықтау үшін 3D сейсмикалық барлау жүргізілді.
Сейсмоматериалдардың интерпретациясы нәтижесінде оңтүстік Торғай
бассейніндегі Арысқұм құмды қабаты бойынша құрылым картасы талданды.
Жұмыс Азимут Энерджи Сервисез ААҚ-ның қатысуымен жүргізілді.
Қызылқия кен орнын игерудің технологиялық схемасының есебі бойынша 45
ұңғыма бұрғыланды, оның ішінде 01.01.02ж.-01.01.05ж. аралығында 15
пайдаланушы ұңғыма (№№25, 26, 36, 104, 109, 112, 115, 116, 117, 118, 119,
122, 123, 202, 209) бұрғыланды.
Қарастырылып отырған пайдалану кешені М-ІІ горизонтымен арысқұм
горизонтымен және мұнайгаздылық төрт блоктың барлық шектерімен
стратиграфиялық байланыс жасап тұр. М-ІІ горизонты қабаттық-сводтармен,
тектоникалық және литологиялық шектелген болып табылады.
Барлық бұрғыланған ұңғымалар геофизикалық зерттеуден (ГИС) өткен, керн
алынып зерттелген және сумұнай шекарасын анықтау үшін қабат флюидтеріне
талдау жасалған.
Қабат-коллекторлары жоғары бірқалыпсыздықпен сипатталады және бөлек
қабатшаларға жіктеледі.
Геологиялық моделдің негізінде, 3D сейсмобарлау материалдарының
қорытындысында, қосымша ұңғымаларды бұрғылау нәтижесінде құрылымдық модел
алынды.
Солтүстік блокта М-ІІ өнімді қабатын ашатын 25 ұңғыма (№№3, 8, 9, 10,
13, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 36, 100, 104, 109, 110, 112, 115, 116, 117,
118, 119, 122, 123, 130) бұрғыланды, оның ішінде 21 ұңғымадан мұнай алынса,
4 ұңғымадан (№№10, 30, 13, 36) су алынды. Осы ұңғымаларды бұрғылап, 3D
сейсмикалық барлау нәтижесінде блоктардың құрылымы анықталды.
Кеніштің ауданы 24,85 км2, оның ішінде ЧНЗ– 1,1 км2, ВНЗ – 23,75 км2.
Сумұнай шекарасы -1397,34 м (№104 ұңғыма), -1405 м (№№112, 29, 110, 100),
-1407 м (№118) аралықта ауытқиды.
Мұнай қанығу бөлігіндегі қабатшалардың саны 2 м-ден (№№13, 30, 36,
130) 10 м-ге (№25) дейін өзгереді.
Тиімді мұнайқанығу қабаттарының қалыңдығы 0,8 м-ден (№8),
18,4 м-ге дейін (№110) өзгереді (кесте 1.1).
М-II горизонтының өнімділігі сыналған ұңғымаларда 13,2 м3тәулік
(№116), 125,4 м3тәулікке (№26) дейін өзгереді (кесте 1.2).
Шығыс блок мұнай кенішінің фундаментімен литологиялық-шектелген тұсқа
сәйкес келеді. Блокта 8 ұңғыма бұрғыланған (№№2, 4, 11, 12, 17, 20, 21,
202), оның ішінде 4 ұңғыма (№№2, 4, 11, 20) сулылық қабатыны бұрғыланған.
Кеніштің ауданы 14,928 км2 құрайды, оның ішінде ГНЗ-1,753 км2, ЧНЗ–5,775
км2, ВНЗ–7,4 км2. Су-мұнай шекарасы -1405 метр тереңдікте орналасқан.
Мұнайға қаныққан коллекторлар бөлігінде қабатшалар 1 метрден (№12
ұңғыма) 4 метрге дейін (№202 ұңғыма) өзгереді. Мұнайға қаныққан қабаттардың
қалыңдығы 3,2 метрден (№2 ұңғыма) 15,8 метрге дейін (№12 ұңғыма) өзгереді.
Блоктың өнімділігі №№12, 17, 21, 202 ұңғымаларды сынама бұрғылау кезінде
анықталды.
Батыс блокта 5 ұңғыма бұрғыланды (№№7, 15, 19, 23, 209).
Фундаменттің ілгері шығуына байланысты блок шектеліп, екі аймаққа
бөлінген: солтүстік мұнай кеніші (№7 ұңғыма аумағы) және оңтүстік газмұнай
және мұнай кеніші (№15, 19).
Газмұнай шекарасы -1368 метр тереңдікте орналасқан.
Сумұнай шекарасы суға қаныққан қабатта №4 ұңғыма аумағында 1405 метр
тереңдікте орналасқан.
Кеніштің ауданы 8,4 км2, оның ішінде ГНЗ – 2,2 км2, ЧНЗ – 4,125 км2,
ВНЗ – 2,075 км2.
Мұнай бөлігінің тиімді қалыңдығы 4,2 метрден (№7, 209 ұңғыма)
7,2 метрге д ейін (№19 ұңғыма) өзгереді.
№15 ұңғымада -1477-1484 метр тереңдіктен 10,1 мм-лік штуцермен
өнімділігі 22,9 м3тәу болатын газ алынды.
Оңтүстік-Батыс блок №23 ұңғымада ашылды. Блок басқаларымен
салыстырғанда тектоникалық бұзылулармен қиын жағдайда орналасқан. Алдын-ала
мұнай коллекторы қорын есептеу кезінде бұл қабат жоғары Юра шөгінділеріне
жатқызылған, бірақ №23 ұңғыманы геолого-геофизикалық зерттеу барысында М-II
өнімді қабатына жататыны анықталды.
Сумұнай шекарасы соңғы мұнайға қаныққан қабатта -1438 метр тереңдікте
орналасқан (№23 ұңғыма).
Кеніштің ауданы 5,0 км2.
Мұнай коллекторының тиімді қабаты 2,2 метр.

1.2. Өнімді қабаттың сипаттамасы және қабат қалыңдығы

Жаңа ұңғымаларда геофизикалық зерттеу жұмыстарының материалдарын
өңдеу барысында, алынған кернді зерттеу барысында өнімді қабат-
коллекторларының сипаттамалары анықталды (1.1-1.3-кесте).
М-ІІ өнімді кешенінің жалпы қалыңдығы 5,8 метрден (№20 ұңғыма) 45
метрге дейін өзгереді (№110 ұңғыма). Жалпы тиімді қалыңдық 1,4 метрден (№11
ұңғыма) 36 метрге дейін өзгереді (№110 ұңғыма).
Газға қаныққан қабаттың қалыңдығы №15 ұңғымада 4 метр құрайды.
Тиімді мұнай қабатының қалыңдығы 0,8 метрден 18,4 метрге дейін өзгереді.
М-II кешенінің құмдылығы 0,12-ден 1-ге дейін. Орташа құмдылығы 0,70.
Кен орнында өнімді қабат төменгі бор кенішінің арысқұм шөгінділерінен
құралған. М-II өнімді кешенінен алынған керндерді петрографиялық және
петрогеофизикалық зерттеу нәтижесінде гравилит, құмтасты және алевролит
түрінде, кейбір жерлері аз цементтелген аргилит қабатшаларынан тұратыны
анықталды.
Барлау сатысында керн 18 ұңғымадан алынды.
Қызылқия кен орнында 2002-2005 жылдар аралығында 15 ұңғыма
бұрғыланды.
Өнімді қабаттың сүзгіштік-қасиеттерін анықтау үшін кернді зертханалық
зерттеу жұмыстары Қызылорда қаласындағы ЮКНРП қабат физикасы зертханасында
және Атырау қаласының Core Laboratories LLP зертханасында зерттелді.
Мұнайға қаныққан коллектордың кеуектілігі 0,11- ден 0,3083
бірл.бөлігіне тең, орташа 0,2133 бірл. бөлікті құрайды. Өткізгіштік 0,0011
ден 3,2405 мкм2 құрайды, орташа 0,302 мкм2.
Мунайгазгеолсервис ЖШС (2004 ж.) кеуектілік коэффициентінің, қанығу
коэффициентінің және суға қанығу коэффициентінің параметрлерін анықтау
барысында 123 ұңғымада Рп=f(Кп) и Рн=f(Кв) теңдеуімен тәуелділіктер
анықталды: Рп=Кп-1,5798 с достоверностью аппроксимации R2=0,9887 (сурет
1.1.)
Рн=0,9989Кв-1,9408 с R2=0,9879 (сурет 1.2.)
Петрографиялық тәуелділікті тұрғызу үшін керекті мәліметтер 1.1-
кестеден алынды.

Сурет 1.1. Өткізгіштік коэффициенті

Сурет 1.2. Өткізгіштік параметрінің өткізгіштік коэффициентіне тәуелділігі

Қабат қалыңдығының сипаттамасы

Кесте 1.1.

Қалыңдығы Аталуы Горизонт
К1ne 1r

Жалпы Орташа, м 23,9
Коэффициент вариации, 0,46
бірл. бөлігі
өзгеру аралығы , м 8,4-45
Тиімді мұнайға қанығуОрташа, м 38
Коэффициент вариации, 8,0
бірл. бөлігі
өзгеру аралығы , м 0,58
Тиімді суға Орташа, м 0,8-18,4
қанығу
Коэффициент вариации, 30
бірл. бөлігі
өзгеру аралығы , м 9,97
Жалпы тиімділігі Орташа, м 0,58
Коэффициент вариации, 1-24,1
бірл. бөлігі
өзгеру аралығы , м 27

Қабаттың біртексіздігі сипаттамасының статикалық көрсеткіштері

Кесте 1.2

ҚабатАнықтау Құмдылық коэффициенті, Бөліну коэффициенті
үшін бірл. бөлігі брл. бөлігі
арналған
ұңғымалар
саны
Орташа өзгеру вариация Орташа өзгеру вариаци
мәні аралығы коэффициенмәні аралығы я
ті бірл. коэффиц
бөлігі. иенті
бірл.
бөлігі.
М-II 39 0,70 0,12-1 0,217 3,77 1-10 0,469

Мұнайгаз қанығу коллекторларының сипаттамасы

Кесте 1.3.

Анықтау өткізгіштігКеуектілігБастапқы
әдісі Аталуы і, і
мкм2 Бірл. бөл
МұнайғаГазға
қанығуықанығуы
Кернді Ұңғыма саны, дана.10 10
зертхан
алық
зерттеу
Анықталу саны, 174 174
дана
Орташа мәні 0,302 0,2133
Вариация 1,5158 0,1700
коэффициент
Өзгеру аралығы 0,0011-3,240,11-0,308
05 3
ҰңғыманҰңғыма саны, дана. 38 30
ы
геофизи
калық
зерттеу
Анықталу саны, 144 141
дана
Орташа мәні 0,19 0,60
Вариация 0,257 0,15
коэффициент
Өзгеру аралығы 0,11-0,36 0,43-0,
82
ҰңғыманҰңғыма саны, дана.7 - -
ы
гидроге
ологиял
ық
зерттеу
Анықталу саны, 10 - -
дана
Орташа мәні 188 - -
Вариация - -
коэффициент
Өзгеру аралығы 12-675 - -

1.3. Мұнайдың физико-химиялық қасиеті

Қызылқия кен орны бойынша мұнай-газдың физико-химиялық құрамын және
қасиетін 2003 жылы НИПИнефтегаз ЖАҚ институты толық зерттеп, талдаудан
өткізді. Сынамаға М-ІІ өнімді қабатының солтүстік бөлігінде орналасқан №9
ұңғымасынан 1485-1507 метр тереңдігінен мұнай алынды.
Алынған сынама бойынша қабаттағы мұнайдың физико-химиялық қасиеттері,
яғни негізгі параметрлер алынды: тығыздығы, тұтқырлығы, қату температурасы,
фракциялық және көміртегі құрамы, күкірт құрамығ парафинділігі,
асфальтендер құрамы және т.б.
2004 жылы қабат жағдайындағы мұнайды және газды Пенкор ЖАҚ-ы шығыс
бөлікте орналасқан №№12, 17, 202 ұңғымалар бойынша және солтүстік бөлікте
орналасқан №№104, 109 ұңғымаларда зерттеу жұмыстарын жүргізді. Зерттеу
нәтижесінде жер бетінде мұнайдың физико-химиялық қасиеттері жоқ болды. Сол
себептен болашақта мұнай сынамасына толық талдау жүргізу керектігі
ұсынылды.
1.4. және 1.5- кестелерде қабат жағдайындағы мұнайдың және газдың
физико-химиялық қасиеттері, 1.6. және 1.7-кестелерде жер бетінде мұнайдың
физико-химиялық қасиеттері және 1.8. және 1.9-кестелерде бір мәрте
газсыздандыру кезіндегі газдың компоненттік құрамы көрсетілген.
Солтүстік блок
Қызылқия кен орнының мұнайының физико-химиялық сипаттамасы үш
сынамалық ұңғымалар бойынша анықталды (№9 және №104,109 ұңғымалар).
Қабаттағы мұнайдың тығыздығы 685-715 кгм3, орташа қабат
температурасы 63оС болғанда тығыздық 701 кгм3. Мұнайдың газбен қанығу
қысымы 6,7 МПа-дан 8,9 МПа-ға дейін өзгереді, орташа 7,6 МПа. Газ құрамы
116,7 м3т - 134,1 м3т аралығында, орташа 126,9 м3т. Мұнайдың тұтқырлығы
0,43 мПа·с - 0,66 мПа·с аралығында өзгереді, орташа 0,57 мПа(с. Көлемдік
коэффициенті 1,32 - 1,36 аралығында, орташа 1,34 құрайды (кесте 1.4, 1.5).
Беттік жағдайдағы мұнайдың физико-химиялық қасиеті №9 ұңғымадан
алынған сынама бойынша анықталды. Солтүстік блоктың мұнайы жеңіл, парафинді
және аз күкіртті. Беттік жағдайдағы мұнайдың тығыздығы 801 кгм3.
Мұнайдың кинематикалық тұтқырлығы 20оС-да 4,08 мм2с тең. Мұнай құрамындағы
асфальтендер мөлшері 13,96%. Парафин мен күкірттің мөлшері 5,05% және
0,07% құрайды. 300оС температурада қайнату нәтижесінде жеңіл фракциялардың
құрамы 63% құрайды (кесте 1.6, 1,7).
Газ құрамындағы негізгі компоненттер метан болып табылады, оның
мөлшері 42,55% моль-ден 63,84% моль-ге дейін өзгереді, орташа 50,07% моль.
Этан - 14,7% мольден 16,52% мольге дейін, орташа 15,96% моль;
Пропан - 10,68% мольден 18,88% мольге дейін, орташа 15,82% моль.
Күкіртсутегі кездеспейді. Азот және көмірқышқыл газы орташа 3,15%
моль және 0,11% моль құрайды. Ауа бойынша газдың бірлік салмағы 0,847 -
0,938, орташа 0,893 құрайды (кесте 1.8, 1,9).
Шығыс блок
Мұнайдың физико-химиялық сипаттамасы үш сынамалық ұңғымалар бойынша
анықталды (№12 және №№17,109 ұңғымалар). Зерттеу жұмыстары Пенкор ЖШС
зертханасында жүргізілді.
Қабаттағы мұнайдың тығыздығы 636-659 кгм3, орташа қабат
температурасы 69оС болғанда тығыздық 645 кгм3. Мұнайдың газбен қанығу
қысымы 12,6 МПа-дан 15,1 МПа-ға дейін өзгереді, орташа 13,9 МПа. Газ құрамы
171,1 м3т – 208,5 м3т аралығында, орташа 195,8 м3т. Мұнайдың тұтқырлығы
0,29 мПа·с - 0,36 мПа·с аралығында өзгереді, орташа 0,26 мПа(с. Көлемдік
коэффициенті 1,43 - 1,54 аралығында, орташа 1,50 құрайды
Беттік жағдайдағы мұнайдың физико-химиялық қасиеті жүргізілген жоқ.
Мұнай құрамын толық талдаудан өткізу ұсынылады.
Газ құрамындағы негізгі компоненттер метан болып табылады, оның
мөлшері 59,65% моль-ден 60,75% моль-ге дейін өзгереді, орташа 60,07% моль.
Этан – 12,63 % мольден 13,92% мольге дейін, орташа 13,16% моль;
Пропан – 12,18% мольден 13,47 % мольге дейін, орташа 12,71% моль.
Азот және көмірқышқыл газы орташа 0,08% моль және 1,99% моль құрайды.
Ауа бойынша газдың бірлік салмағы 0,935 - 0,961, орташа 0,948 құрайды.

Кесте 1.4. Қабат жағдайындағы мұнайдың физико-химиялық қасиеті

№№ пп
1
4 9
Солтүстік блок Шығыс блок
Зерттелген саны өзгеру Орташа Зерттелген саны өзгеру Орташа
диапазоны мәні диапазоны мәні

9

Аталуы М-II
Солтүстік блок
Зерттелгендер саны өзгеру аралығы Орташа мәні
скважина сынама
1 2 3 4 5
Кинематикалық тұтқырлығы, мм2с        
20оС 1 1 4,08 4,08
50оС 1 1 1,98 1,98
Қату температурасы, оС 1 1 +10 +10
Құрамы, %: күкірт 1 1 0,07 0,07
Смол силикагел - - - -
Асфальтендер 1 1 13,96 13,96
Хлорлы тұз, мгдм3 1 1 33,84 33,84
Су, % көлемі 1 1 но но
Механикалық қоспалар, % масс 1 1 - -
Фракциялық құрамы, %: 1 1    
НК 1 1 70 70
100 оС-дейін 1 1 4,5 4,5
200 оС-дейін 1 1 37 37
300 оС-дейін 1 1 63 63
Мұнай тығыздығы, кгм3 1 1 801 801

Кесте 1.8. Бір мәрте газсыздандырудан кейінгі газдың коспоненттер құрамы (моль, %)

1
4

Солтүстік блок Шығыс блок
Зерттелген саны өзгеру Орташ мәніЗерттелген саны өзгеру Орташ мәні
диапазоны диапазоны
сквсына сквсынама
ажима ажи
на на
мұнай, мың.т. Еріген газ, млн. м3
Гео% өзгеруі
лог
иял
ық
мұнай, мың.т.

Бұрғыланғаны 45
Өндіру ұңғымаБарлығы 32 3, 5, 7, 8, 9, 12, 15, 17, 18,
саны 19, 20, 21, 23, 25, 26, 27,
28, 100, 104, 109, 110, 112,
115, 116, 117, 118, 119, 122,
123, 130, 202, 209
Оның ішінде :
Жұмыс жасап тұрғаны: 22 3, 8, 9, 12, 25, 26, 27, 28,
100, 104, 109, 110, 112, 115,
116, 117, 118, 119, 122, 123,
130, 202
Фонтанды 5 12, 109, 112, 122, 202
ШГН 6 3, 27, 115, 116, 119, 130
ЭЦН - -
Винтті сорап 11 8, 9, 25, 26, 28, 100, 104,
110, 117, 118, 123
Тоқтап тұрғаны: 1 7
Меңгеруде 9 5, 15, 17, 18, 19, 20, 21, 23,
209
Консервацияда 1 6
Оның ішінде: мұнай 1 6
газ - -
Су айдау қоры 1 29
Су өндіру қоры 1 230Д
Ликвидацияда 10 1, 2, 4, 10, 11, 13, 22, 24,
30, 36

2.2. Мұнай, газ және су өндіру сипаттамасы

Солтүстік блок
2004 жылы солтүстік блок бойынша - 384,191 мың тонна сұйық, бастапқы
өндірістік игеруден бастап - 1161,1 мың тонна мұнай және 1447,9 мың тонна
сұйық өндірілді.
Мұнай газын өндіру - 31,0 млн.м3 құраса, бастапқы игеруден бастап
92,9 млн.м3 құрады. Ағымдағы газ факторы – 80,6 м3т.
Ұңғымалардың орташа тәуліктік өнімі мұнай бойынша - 70,9 ттәул,
сұйық бойынша - 107,9 ттәул. құрады, сулану мөлшері - 34,3%.
Кейбір ұңғымаларда тәуліктік мұнай өндіру (№116 ұңғыма) 1,0 ттәул-тен
(№117 ұңғыма) 125,8 ттәул. дейін өзгеріп тұрады.
Солтүстік блокта өнімділігі жоғары №№9, 28, 100, 110 ұңғымалар жатады,
№9 ұңғымадан – 176,585 мың.т (15,2%), №28 ұңғымадан – 216,280 мың.т
(18,2%), №100 ұңғымадан – 134,332 мың.т (11,6%), №110 ұңғымадан – 168,424
мың.т (14,5%) мұнай өндірілді. Жалпы солтүстік блоктан өндірілетіні
(1161,074 мың.т) болса, осы ұңғымалардан – 695,623 мың т. (60%) мұнай
өндірілді.
Өндіру қарқындылығы бастапқы және ағымдағы алынатын қордың – 8,4% және
11,2% құрады.
Шығыс блок, №№12, 17, 20 ұңғымалар ауданы
2004 жылы шығыс блок бойынша - 7,826 мың тонна сұйық, бастапқы
өндірістік игеруден бастап - 15,127 мың тонна мұнай және 15,218 мың тонна
сұйық өндірілді.
Мұнай газын өндіру - 3,2 млн.м3 құраса, бастапқы игеруден бастап
5,3 млн.м3 құрады. Ағымдағы газ факторы – 411,0 м3т.
Ұңғымалардың орташа тәуліктік өнімі мұнай бойынша - 17,6 ттәул,
сұйық бойынша - 17,7 ттәул. құрады, сулану мөлшері – 0,5%.
Өндіру қарқындылығы бастапқы және ағымдағы алынатын қордың – 1,4% және
1,5% құрады.

Батыс блок, №7 ұңғыма ауданы
2004 жылы шығыс блок бойынша - 329,0 мың тонна сұйық, 209,4 мың тонна
мұнай, бастапқы өндірістік игеруден бастап - 209,4 мың тонна мұнай және
329,0 мың тонна сұйық өндірілді.
Мұнай газын өндіру - 26,2 мың.м3 құраса, бастапқы игеруден бастап
26,2 мың.м3 құрады. Ағымдағы газ факторы – 125,2 м3т.
Ұңғымалардың орташа тәуліктік өнімі мұнай бойынша - 2,6 ттәул, сұйық
бойынша – 3,6 ттәул. құрады, сулану мөлшері – 36,4%.
Өндіру қарқындылығы бастапқы және ағымдағы алынатын қордың – 1,9% және
2% құрады.

Батыс блок, №19, 209 ұңғымалар ауданы
2004 жылы шығыс блок бойынша - 1,261 мың тонна сұйық, 1,252 мың тонна
мұнай, бастапқы өндірістік игеруден бастап - 6,113 мың тонна мұнай және
6,179 мың тонна сұйық өндірілді.
Мұнай газын өндіру – 0,264 мың.м3 құраса, бастапқы игеруден бастап
0,834 мың.м3 құрады. Ағымдағы газ факторы – 210,8 м3т.
Ұңғымалардың орташа тәуліктік өнімі мұнай бойынша - 6,17 ттәул,
сұйық бойынша – 6,21 ттәул. құрады, сулану мөлшері – 0,7%.
Өндіру қарқындылығы бастапқы және ағымдағы алынатын қордың – 0,4% және
0,5% құрады.
№209 ұңғыма 2001 жылы кен орнының батыс блогынан С2 категориялы
аумақтан бұрғыланды.

Солтүстік блок, №№25, 26 ұңғымалар ауданы
Кен орнының солтүстік блогынан екі №№25, 26 пайдалану ұңғымалары
бұрғыланды.
№25 ұңғыма 2002 жылы, №26 ұңғыма 2004 жылы 3D сейсмикалық мәліметтер
бойынша бұрғыланды.
Аталған ұңғымалар бойынша мұнай өндіру көлемі 2004 жылы – 61,228 мың
тонна, сұйық өндіру 70,431 мың тонна құрады, бастапқы өндірістік игеруден
бастап 129,859 мың тонна мұнай, 139,259 мың тонна сұйық өндірілді.

Шығыс блок, №202 ұңғыма ауданы
Кен орнының батыс блогында №202 барлау ұңғымасы бұрғыланды. Игерудің
технологиялық схемасы бойынша бұл аудан С2 категориялы қорға жатады.
Ұңғыма 2004 жылы бұрғыланды және ол фонтанды әдіспен пайдаланылады.
Мұнай өндіру 2004 жылы – 11,228 мың тонна, сұйық өндіру 11,252 мың тонна
құрады.

Оңтүстік блок, №23 ұңғыма ауданы
№23 ұңғыма 1991 жылы кен орнының оңтүстік блогынан бұрғыланды, қазіргі
уақытта меңгеруде тұр, осы уақыт аралығында сынама пайдалануда 1663,6 тонна
мұнай, 2605,6 тонна сұйық өндірілді.
№23 ұңғыма ауданы С3 категориялы қорға жатады, қазіргі уақытқа дейін
өндірістік мұнай қоры алынды және бұл ауданның мұнайын жоғары категориялы
мұнай қорына жатқызу керек.

Жалпы кен орны бойынша
Жалпы кен орны бойынша 2004 жылы №№23, 25, 26, 202 ұңғымалар бойынша –
467,563 мың тонна мүнай, 678,254 мың тонна сұйық өндірілді. Бастапқы
өндірістік игеруден бастап – 1325,275 мың тонна мұнай, 1622,751 мың тонна
сұйық өндірілді.
Мұнай газын өндіру – 44,3 млн.м3, осыған байланысты жалпы өндірілгені
– 118,3 млн.м3.
Жалпы кен орны бойынша орташа тәуліктік мұнай өндіру - 67,1 ттәу және
газ өндіру 97,3 ттәу құрады. Кен орны бойынша сулану мөлшері - 31,1%.
Кен орны бойынша негізгі мұнай өндіру солтүстік блокта жүріп жатыр,
яғни кен орны бойынша барлығы 445,419 мың т. болса, оның 95,3% осы блокта
өндіріледі. Ең төменгі өндіру батыс блокта №7 ұңғыма ауданында.
Мұнай өндіру коэффициенті - 11%.
2.2-кестеде көрсетілгендей өнімділігі 5 ттәуліктен төмен өнім беретін
№№116, 130 ұңғымалар, 120 ттәуліктен жоғары өнім беретін №25 және №117
ұңғымалар.
2.3-кестеде (2.1-сурет) алғашқы пайдаланудан бастап мұнай өндірудің
нақты көрсеткіштері келтірілген және кен орны бойынша сұйық өндіру мен
мұнай өндіру қисығы көрсетілген. Кестеден көріп отырғанымыздай 2004 жылы
июльде ең жоғарғы өндіру көрсеткіші көрсетілген, 49,086 мың тонна мұнай
және 71,102 мың тонна сұйық.

Кесте 2.2. Өнім беруі бойынша жұмыс жасап тұрған
ұңғымалар қоры, 01.01.2005ж.

Жылдар Жалпы ұңғымалар саны
Барлығы Өнім беруі бойынша ұңғымалардың орналасуы, ттәу
5 5-20
МПа. Атм. КПа
1 2 3 4 5 6
Шығыс блок
12 17.08.04 ж.1516,0 10,5 107,1 10 504
12 26.12.04 ж 1516,0 14,2 144,5 14 170
17 11.01.04 ж 1574,5 4,4 45 4 409
Шығыс блок
202 16.09.04 ж 1484,0 5,5 56,3 5 522
202 13.12.04 ж 1484,0 6,0 60,9 5 970
Батыс блок
19 11.08.04 ж 1511,5 6,6 67,3 6 597
Солтүстік блок
9 27.03.04 ж 1512,5 10,2 104,1 10 235
9 29.07.03 ж 1496,0 8,6 85,2 8 636
25 16.09.03 ж 1485,0 7,4 73,1 7 402
25 14.09.04 ж 1484,8 7,8 79 7 751
26 22.06.04 ж 10414,0 10,4 106,2 10 414
26 14.09.04 ж 8215,8 8,2 83,8 8 216
28 31.07.03 ж 1481,5 8 78,5 7 953
100 19.08.03 ж 1503,0 9,4 92,4 9 360
100 28.07.03 ж 1502,3 9,4 92,6 9 384
104 29.07.03 ж 1507,3 8,7 85,6 8 669
104 18.08.03 ж 1507,0 8,3 82,3 8 340
104 08.09.03 ж 1507,0 8,2 80,9 8 195

110 30.07.03 ж 1498,4 9,8 96,7 9 800
117 27.07.03 ж 1492,0 10,2 100,8 10 216
118 05.07.03 ж 1485,0 11 108,6 11 005
118 08.09.03 ж 1491,0 10,5 103,2 10 460
28 11.02.04 ж 1481,5 7,2 73,2 7 179
28 30.03.04 ж 1481,5 6,3 64,3 6 301
32 30.12.04 ж 19776,0 19,8 201,7 19 776
104 03.03.04 ж 8456,6 8,5 86,2 8 457
104 05.06.04 ж 8423,0 8,4 85,9 8 423
109 14.07.04 ж 1496,4 6,0 61,6 6 042
109 16.08.04 ж 1496,4 5,1 52,0 5 099
112 14.07.04 ж 1491,8 8,9 90,5 8 873
112 23.11.04 ж 1491,8 7,6 77,3 7 580
119 13.07.04 ж 1496,0 6,8 69,4 6 809
119 27.10.04 ж 1496,0 8,8 89,7 8 796
122 18.03.04 ж 1485,0 9,4 95,7 9 388
122 24.11.04 ж 1494,3 7,4 75,2 7 371
123 15.02.04 ж 1468,0 10,9 110,7 10 855
123 15.04.04 ж 1468,0 9,3 95,3 9 347

2.4. Игеру процессін бақылау іс-шарасының орындалуы

Қызылқия кен орнында жүргізілетін игеру процессін бақылау келесі іс-
шаралардан тұрады:
- Қысымның қалпына келу қисығын алу әдісі;
- ЭКСПРО қондырғысымен ұңғыманы тестілеу;
- Ұңғыманың түптік және қабат қысымын манометрмен өлшенеді;
- Статикалық және динамикалық деңгейлер эхолотпен өлшенеді;
- Ұңғыма өнімін күнделікті өлшеу;
- Газ факторы тәулік сайын өлшенеді;
- Бұрғыланған ұңғыма қорының жағдайын бақылау;
- Ұңғыманы күнделікті және күрделі жөндеу.

Судың пайда болу сипаттамасы
Солтүстік блокта сулану қарқындылығы жылдам өсуде. Кен орнының
технологиялық көрсеткіштерінің геологиялық және динамикалық негізінде
өндіру ұңғымаларында судың пайда болу тенденциясы бекітілді.
Қазіргі уақытта солтүстік блокта суланған ұңғымалардың саны 8 ұңғымаға
жетті №№3, 26, 100, 110, 116, 117, 118, 123.
№3 ұңғыма бойынша перфорация аралығы 1467-1474; 1482-1488 м, ең
жоғарғы өнім 1482-1488 м аралығынан алынды, абсолюттік белгі бойынша
перфорация аралығы 1388-1394 м (1482-1488 м).
Ұңғыма механикалық әдіспен (ШГН) пайдаланылуда, орташа тәуліктік
өнімі мұнай бойынша 9,3 ттәу, сұйық бойынша 13,6 ттәу, сулануы 31,4%.
Ұңғыманы геофизикалық зерттеудің мәліметтері бойынша мұнайға қаныққан
коллектордың аралығы 1458,4-1459,6; 1472-1472,8; 1483,8-1484,2; 1484,7-
1485,5 м. Су-мұнай шекарасының (ВНК) деңгейі 1405 м. тереңдікте орналасқан.
№26 ұңғыма бойынша перфорация аралығы 1479,3-1483,9; 1484,7-1485,4;
1495,9-1496,8 м, төменгі перфорация аралығы 1495,9-1496,8 м оқшауланған,
себебі ол жерден 100% су алынды.
Ұңғыма механикалық әдіспен (ГВН) пайдаланылуда, орташа тәуліктік
өнімі мұнай бойынша 89,9 ттәу, сұйық бойынша 190,3 ттәу, сулануы 52,8%.
Ұңғыманы геофизикалық зерттеудің мәліметтері бойынша мұнайға қаныққан
коллектордың аралығы 1474,9-1476,1; 1479-1480,1; 1480,1-1485,0 м.
№100 ұңғыма бойынша перфорация аралығы 1491,5-1494,5; 1497,4-1501;
1503-1504,5; 1508-1513 м.
Ұңғыма механикалық әдіспен (ГВН) пайдаланылуда, орташа тәуліктік
өнімі мұнай бойынша 44,8 ттәу, сұйық бойынша 59,2 ттәу, сулануы 24,4%.
Ұңғыманы геофизикалық зерттеудің мәліметтері бойынша мұнайға қаныққан
коллектордың аралығы 1491,8 - 1517,2м., 1517,2-1531,6 м. аралығы суға
қаныққан аймақ. Су-мұнай шекарасының (ВНК) деңгейі 1405 м. тереңдікте
орналасқан.
№110 ұңғыма бойынша перфорация аралығы 1493,2-1494,2; 1498-1499; 1502-
1503,5; 1506-1511 м.
Ұңғыма механикалық әдіспен (ГВН) пайдаланылуда, орташа тәуліктік
өнімі мұнай бойынша 95,8 ттәу, сұйық бойынша 192,9 ттәу, сулануы 50,4%.
Су-мұнай шекарасының (ВНК) деңгейі 1405 м. тереңдікте орналасқан.
№116 ұңғыма бойынша перфорация аралығы 1492-1496 м., қазіргі уақытта
ұңғыма механикалық әдіспен (ГВН) пайдаланылуда, орташа тәуліктік өнімі
мұнай бойынша 1 ттәу, сұйық бойынша 3,4 ттәу, сулануы 73,7%.
Ұңғыманы геофизикалық зерттеудің мәліметтері бойынша мұнайға қаныққан
коллектордың аралығы 1492 – 1494,5 м., 1498,7-1550,5 м. аралығы суға
қаныққан аймақ. Су-мұнай шекарасының ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Кен орнының геологиялық құрылымы
Оңтүстік Маңғышлақ бөлігінің геологиясы мен мұнайгаздылығы және шығыс Аққар кенорнында іздеу жұмыстары жобасын жасау
ҚҰМКӨЛ КЕН ОРНЫН РЕСУРСТЫҚ ҚОРЫ ЖӘНЕ ДАМУ БОЛАШАҒЫ
Құмкөл кен орнында өз мәнінде игеру мен пайдалану
Құмкөл кен орнында қабат қысымын ұстап тұру мақсатында жиек ішілік су айдау әдісін қолдану
Жалпы ұңғылар қоры
Құмкөл кен орны
Жойылған ұңғылар қоры
Кұмкөл кен орнының ағымдағы жағдайын талдау
Ащысай кен орны
Пәндер