САЯСИ БИЛІК – САЯСАТТАНУДЫҢ НЕГІЗГІ ПРОБЛЕМАСЫ

Пән: Саясаттану
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

САЯСИ БИЛІК – САЯСАТТАНУДЫҢ НЕГІЗГІ ПРОБЛЕМАСЫ
Саяси биліктің түрлері. Қоғам өзінің саяси жүйесінде әлеуметтік
міндеттерді билік арқылы, құқықтық заң-жобалар, нанымдар және басқа шартты
қалыптасқан дәстүрлер арқылы жүргізіп отырады. Бұл ретте саяси жүйенің өз
ішінде саяси рөлдердің өзі бөлініп отырады. Мемлекет саяси билікті
жүргізудегі ең негізгі буын болып табылады. Мемлекет мынандай сипаттармен
айқындалады:
– бұқаралық билікті жүзеге асыратын адамдардың ұйымы, ол үшін нормалық-
құқықтық және ақпараттық-идеологиялық жағдайларды қалыптастырып отырады;
– елдің барлық территориясын қамтитын жағдайда салықтарды алып отыратын
ұйым. Мемлекет саяси билікті жүргізетін құрылым екендігі белгілі.
Әр түрлі қоғамда мемлекеттің билігі де өзгеріп отырады, қызметінің
түрлері де көбейіп отырады. Соңғы уақытта мемлекет үстем таптардың
мүддесіне орай езілуші таптардың мүддесіне орай, езілуші таптардың
қарсылығын басып отыратын аппарат деп келеді. Бұл дұрыс та. Тек бұл қырынан
келіп қарау маркстік теорияны жете бағаламаумен бірдей. Анти-Дюринг, Л.
Фейербах және неміс классикалық философиясының ақыры, Семьяның, жеке
меншіктің және мемлекеттің шығуы деген еңбектерді талдай келіп, біз
мынандай қорытындыларға келеміз:
– мемлекет адамзат қауымының немесе азаматтық қоғамның дамуына және еңбек
бөлісіне қарай дамып жетілді;
– бұл процесс өз мүдделеріне сәйкес жаңа әлеуметтік топтардың шығуына
әкелді;
– бұл бөлінудің өзі ортақ мүдделерді жүзеге асыру үшін қажетті
функцияларды талап етеді;
– қарама-қайшы топтар арасындағы шиеленісті туғызып, олардың кейбіреуін
басу қажеттігі туады;
– ортақ мүдделер мен функцияларды атқару қажеттігі шығады.
Осы аталғандардан келіп биліктің төмендегідей маңызды функциялары шығады:
– мемлекеттің жалпыға бірдей мүддесін қорғау және белгілі бір тәртіпті
сақтап отыру. Бұл алдымен ортақ мүддеге қарсы немесе экономикалық үстем
таптардың мүддесіне қарсы шығушы жеке адамдар мен жіктердің мүддесін басуға
бағытталады, одан кейін ел тұрғындарының мүдделерін үйлестіру және
келістіру, үшіншіден, сыртқы шабуылдан қорғау.
– басқару арқылы ортақ мүддені қанағаттандыру – бүкіл қоғамның
міндеттерін әкімшілік жолмен орындау.
Бірінші міндет қоғамның ыдырауына жол бермейтін қажеттіліктен туады.
Бірақ кей жағдайда қарсыласушы топтардың мүдделеріне тағы басқа топтардың
қосылуы мүмкін. Онда олардың ортақ мүдделерін таба білу қажет. Мемлекеттегі
таптар мен жіктердің ымыраға келу жағдайын қарастыру болып табылады.
Мемлекеттің сыртқы дұшпандардан қорғалуындағы биліктің рөлі ерекше.
Елдің халқын басқару саласында мәселе күрделі болып келеді. Бұл мәселеде
әр түрлі бағыттар бар. Бірінші бағыт мемлекеттің барлық функциялары елдің
қоғамын тұтасымен басқару деп қарастырылады. Екінші бағыт атқарушы
өкіметтің мемлекеттік басқару қызметі деп қарастырылады, заң шығару мен
соттық билікті ескермейді. Мұны әкімшілік деп атайды. АҚШ-та оны
бұқаралық әкімшілік дейді.
Жалпы теория мен практикада биліктің функцияларын: заң шығарушы, соттық
және атқарушы деп бөледі. Мемлекет басшысының функциясы тағы бар. Билікті
жүзеге асыратын подфункциялар да бар. Америкалық саясаттанушы Л. Уайт
мемлекеттік басқару органдарын үш топқа бөледі:
– штабтар – өзі орындай алатын шешімдерді қабылдайтындар;
– жедел қызметтер – штабтардың шешімдерін жүзеге асырушылар;
– көмекші қызметтер – штабтар мен жедел қызметтердің қажетіндегі жұмысына
жағдай туғызатындарды атайды.
Барлық мемлекеттік ұйымдар екі түрге бөлінеді: үкіметтің мемлекеттік
органдары – жалпы мемлекеттік шешімдер қабылдайды; мемлекеттік басқару
органдарының аппараты, олар мемлекеттік ұйымдар, мемлекеттік басқару,
мемлекеттік аппарат деп аталады. Мемлекеттік ұйымдардың барлығын орталық
және жергілікті деп екіге бөледі.
Бір сөзбен айтқанда, басқарушы, егеменді мемлекеттік органдар – саяси
билік болып табылады. Ең бастысы билікті бөлу болып табылады. Социалистік
мемлекетте билікті бөлісу жоқ, тек әр түрлі компетенциясы бар деген ұғым
қалыптасқан. Ал компетенцияның өзі билікті бөлісу емес пе, марксизм-
ленинизм классиктерінің өзі оны мойындайды. Қазіргі билікті бөлу
мәселесінде Монтескьенің идеясы жатыр: заң шығару, орындаушы, сот билігі,
оларға қоса мемлекет басшысының билігі бар. Билікті бөлу тұрғысынан саяси
биліктің жұмыс істеуі: аралас билікте, билікті бөлісуде, биліктердің
ынтымақтасып жұмыс істеу жағдайларында мүмкін болады. Аралас билікте
мемлекет басшысы заң шығару, орындау, сот биліктерін аралас жүргізе алады.
Саясат ғылымында атқарушы билікке ерекше мән беріледі. Әкімшілік
қызметтің барысы тұтасымен алғанда елдің жағдайына тікелей байланысты.
Мемлекеттік басқару қашан болмасын саяси басқару болып келеді. Атқарушы
биліктің функциялары:
1 Егемендікті жүзеге асыру функциялары: а) мемлекеттің сыртқы жағдайдағы
егемендігі мен тұтастығын қорғау; б) ішкі қарым-қатынасты сақтау, тәртіпті,
ішкі тұтастықты сақтау; в) мемлекеттік-саяси жүйенің қызметін ұйымдастыру –
сайлау науқаны, саяси партиялар, қоғамдық ұйымдар және басқалары.
2 Экономикалық функциялары. Қазіргі уақытта бір ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.