VGA графикасы, үшөлшемді бағдарламау және динамикалық бейнелеу
Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:
Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі
М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан Мемлекеттік Университеті
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы:
VGA графикасы, үшөлшемді бағдарламау және динамикалық бейнелеу
Орындаған:
Тексерген
Орал 2012
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... .3
1 тарау. Компьютерлік графика және VGA графикалық режимі
1.1 Компьютерлік графиканың негізгі ұғымдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.2. VGA графикалық режимі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
1.3. Турбо Паскальдағы графикалық обьектілер ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
ІІ тарау. Жазықтықта обьектілердің үшөлшемді түрлендірілуі
2.1. Үшөлшемді бағдарламалау ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .19
2.2. Обьектілердің үшөлшемді түрлендіріліуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...22
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ...23
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..25
Кіріспе
Ақпарат түрлерін қабылдау үшін біршама тиімді және қолайлы болып, бар
және болашақта болатын графикалық ақпарат болып табылады. Сондықтан
мамандық іс-әрекетінің кез-келген түрінің графикалық деректер үлесі
үздіксіз өседі. Компьютерлік графикамен жұмыс - ДК қолданудың ең бір
танымал бағыты, сондай-ақ бұл жұмыспен тек қана маман суретшілер және
дизайнерлер айналысып қана қоймайды. Кез-келген кәсіпорында уақыт өткен
сайын жарнамалық хабарламаларды газеттерге және журналдарға немесе жай
жарнамалақ беттерге немесе буклетке беру қажеттілігі туады. Олай болса,
бейнелермен жұмыс істейтін құралдар және бұл құралдармен сауатты жұмыс
істей білетін мамандар қажет.
Дербес компьютерді пайдаланушылардың қатарында компьютерлік графикамен
айналысатындардың саны күн санап артып келеді. Қазіргі кез-келген мекемеде
кей уақытта газеттер мен журналдарға жарнамаларға тапсырыс беру немесе
жарнамалық парақшалар мен буклеттер басып шығару қажеттілігі туындайды.
Олардың кейбіреулері осындай жұмыстарды арнайы дизайнерлік бюролар мен
жарнамалық агенттіктерге тапсырса, кейбіреулері қолда бар программалық
құралдарын пайдаланып, өз күштерімен жасауға тырысады.
Қазіргі танымал программалардың ешқайсысы компьютерлік графикасыз
жұмыс істемейді. Статистикаға сүйенсек, жаппай қолданыста жүрген
программаларды жасап шығарушы программистік ұжымның қызметкерлері өз
жұмыстарының 90 % уақытын осы графикамен шұғылдануға жұмсайды екен.
Информатикада бейнені жасау, өңдеу әдістерін программалық комплекстер
көмегімен зерттелетін бөлігі компьютерлік графика деп аталады. Ол бейнені
көрсетудің, адам қабылдай алатындай экранда немесе сыртқы тасығышта болсын,
барлық формаларын қамтамасыз етеді. Компьютерлік графикасыз тек
компьютерлік қана емес материалдық әлемді де көзге елестету мүмкін емес.
Деректерді визуализациялау адам өмірінің барлық салаларында қолдау тапқан.
Қазіргі компьютерлік графика тек көркемдеу мен безендірумен үшін ғана
емес, ғылым мен медицинаның барлық саласында, коммерциялық жəне əкімшілік
қызмет орындарында алуан түрлі ақпаратты көрнекі түрде көрсету үшін
сызбалар, графиктер, диаграммалар жасау үшін қолданылады.
Курстық жұмыстың мақсаты: Компьютерлік графикалар, VGA және үш
өлшемді бағдарламалау мен динамикалық бейнелеу туралы түсінік алу.
Компьютерлік графикалармен жұмыс жасауға үйрену. Алынған білімді тереңдету.
Курстық жұмыстың міндеті: VGA графикасы, үш өлшемді бағдарламалау
мүмкіндіктері және динамикалық бейнелеу ерекшеліктері туралы түсінік беру.
1 тарау. Компьютерлік графика және VGA графикалық режимі
1.1 Компьютерлік графиканың негізгі ұғымдары
Программа-аппараттық есептеу кешендерінің көмегімен кескіндерді құру
мен өңдеудің әдістері мен құралдарын зерттейтін информатиканың арнайы
бөлімін - компьютерлік графика деп атайды.
Компьютерлік графиканы кескіндерді құру тәсілдеріне байланысты үш
түрге бөледі:
1. Растрлық графика
2. Векторлық графика
3. Фрактальдық графика
Компьютерлік графикада әр түрлі объектілердің бірнеше қасиеттерімен
бірден жұмыс істелетіндіктен, рұқсат ету түсінігімен әдетте көп жаңылысады.
Нақты айыру қажет: Экранның рұқсат етуін, баспа құрылғысының рұқсат етуі
және бейненің рұқсат етуін. Бұл түсініктердің бәрі әр түрлі объектілерге
жатады.
Компьютерлі графикамен жұмыс-дербес компьютерді пайдаланудың кең
тараған түрлерінің бірі. Бұл жұмыспен тек кәсіпқой суретшілер мен
дизаинерлер ғана жұмыс істемейді. Уақыт өткен сайын кез-келген мекемелерде
газет-журналдарға жарнамалық хабарландыру жариялауға немесе жарнамалық
үндеу парақтары мен буклеттер шығарып таратуға қажеттілік туындап отыр. Ірі
фирмалар мұндай тапсырыстарды арнайы бюролар немесе жарнамалық
агенттіктерде жасатады. Бюджеті шектелген шағын мекемелер мұны көбінесе өз
күштерімен және тиімді программалық құралдардың көмегімен шешеді. Қазіргі
мультимедиялық бағдарламаның бір де бірі компьютерсіз жұмыс істей алмайды.
Көпшіліктің пайдалануына арналған программа дайындайтын программалық
ұжымның 90%-на дейінгі жұмыс уақыты графика бойынша жұмыс атқаруға
жұмсалады екен. Компьютер графикалық ақпаратпен,мысалы, суретпен жұмыс
істегенде,сандар жиыны мен жұмыс істеген сияқты болады, мұнда әрбір сан
немесе сандар тобы кескін элементін сипаттайды.Бұл былай
түсіндіріледі:сендерде ақ-қара фотосурет болсын.Оны сандар жиыны түрінде
ұсыну ("цифрландыру")үшін оған тікбұрышты тор салынуы керек. Тор
түйіндерінің қарайған жерлерне түскен түйіндерін 0-мен белгілейміз.Сонда
сендер нөлдер мен бірліктерден құралған тікбұрышты кесте аласындар.Енді осы
кестені компьютерге енгізсек,компьютер 1-дің орнына қара нүкте қойып,оны
экранға шығарса онда біз экраннан ізделініп отырған кескінді
көреміз.Әрине,жақындатылған түрде.Тор қаншалықты жие болса,кескің де
соншалықты нақты болып шығады.Осылай ұсынылған фотосуреттін ақпараттық
көлемінің қандай екекенің есептеуге де болады. Мысалы, егер сендерде 480 х
640 тор болса,онда сендер 307200 нөл-дер мен бірліктерден,яғни екілік
белгілерден тұратын кесте аласындар немесе,басқаша айтқанда онын ақпараттық
көлемі 307200 бит = 38400 байт ≈ 37,5Кбайтқа тең болады.
Графикалық кескінді сақтаған жағдайда жадқа еңгізілетін элементтер
саны экраннын графикалық кескін алып тұрған нүктелерінің санына сәйкес
болады. Экранның шешілуі-бұл компьютерлік жүйенің (мониторға немесе
бейнекартаға байланысты) және операциялық жүйенің қасиеті. Пиксельмен
өлшенеді және бейненің өлшемін анықтайды.
Принтердің шешілуі-бұл бірлік ұзындық саласында басылуы мүмкін жеке
нүктелердің санын көрсететін принтердің қасиеті.
Бейненің шешілуі - бұл бейненің өзінің қасиеті. Ол да дюймдағы
нүктемен өлшенеді және графикалық редакторда бейне жасау кезінде беріледі
немесе сканердің көмегімен. Бейненің рұқсат ету мәні бейне файлында
сақталады және бейненің басқа қасиеті-оның физикалық өлшемімен үздіксіз
байланысты. Физикалық өлшем пиксельмен де, ұзындық бірлігімен де
(миллиметрмен, сантиметрмен, дюйммен) өлшену мүмкін.
Компьютерлік графикада жұмыс істеуде бағдарламалық қамтудың көптеген
кластары болғанымен, компьютерлік графиканың үш түрін айырып айтуға болады.
Бұл растрлік графика, векторлық графика, фрактальдық графика. Олар монитор
экранына бейнелеуде және қағазға басып шығарғанда бейненің құрылу
принциптерімен ерекшеленеді. Машиналық графиканың бағдарламалары жұмыс
істейтін барлық бейнелер екі класқа бөлінеді: нүктелік және векторлық.
Машиналық графиканың терминологиясында нүктелік бейнені өлшемі
жағынан біркелкі және тегіс геометриялық фигуралар (көбінесе шаршы немесе
дөңгелек) пішініндегі пиксельдердің жиынтығын деп айту қабылданған.
Компьютер жадында нүктелік бейненің ұсынылу бұл белгілі бір бейнеде
реттелген барлық пиксельдердің түсі туралы мәліметтердің жиынтығы.
Растрлік графика. Растрлік графиканы электрондық (мультимедиалық)
және полиграфиялық жариялымды өңдеуде қолданылады. Растрлік графиканың
құралдарымен орындалған суреттерді компьютерлік бағдарламаның көмегімен
қолмен сирек құрайды. Бұл мақсатта суретшілердің қағазда дайындалған
суреттер немесе фотосуреттерді сканерлеу жиі қолданылады. Соған сәйкес
графикалық редакторлердің көбі бейнені құрумен қатар, оларды өңдеуге
бағытталған. Растрлік графиканың негізгі элементі нүкте болып табылады.
Егер бейне экрандық болса, онда бұл нүкте пиксель деп аталады. Бейненің
өлшемімен оның рұқсат етуі тікелей байланысты. Мәліметтердің үлкен көлемі-
бұл растрлік бейнелерді қолданудағы негізгі мәселе. Сондықтан операциялық
жадысы үлкен көлемдегі (128 Мбайт және одан көп) ДК қажет. Растрлік
бейненің екінші кемшілігі бөлшектерді қарауда үлкейте алмауына байланысты.
Бейне нүктелерден тұратындықтан, оларды ұлғайту тек қана бұл нүктелердің
үлкеюіне әкеледі., ал бұл суретті визуалды бұрмалайды.
Векторлық графика. Машиналық графикада векторлық бейне деп өте
күрделі және әр түрлі геометриялық объектілердің жиынтығын айтады. Бейненің
негізгі элементі сызық болып табылады. Векторлық суреттердің барлығы
сызықтан тұрады. Қарапайым объектілер аса күрделілерге бірігеді. Осындай
амалға байланысты векторлық графиканы объектілі бағытталған графика деп жиі
атайды. Векторлық графиканың объектілері жадыда параметрлердің жиынтығы
сақталады, бірақ барлық бейнелер экранда бәрі бір нүкте түрінде шығатынын
ұмытуға болмайды. Әрбір объектіні экранға шығару алдында, бағдарлама
объектіні бейнелеуде экрандық нүктелердің координаталарын есептеуді
жүргізеді, сондықтан векторлық графиканы кейде есептелетін графика деп
атайды. Векторлық графиканың маңызды ерекшелігі әр объект үшін оның сыртқы
келбетін нақтылайтын басқарушы параметрлер анықталады. Мысалы, шеңбер үшін
диаметр түсі, түрі және сызықтардың жуандығы, сонымен қатар ішкі аймақтың
түсі басқарушы параметр болып табылады.
Векторлық бейнені компьютердің жадында ұсынылу нүктелікке қарағанда
күрделірек. Ол бейне құрылған объектілердің жиынтығын көрсетеді, соның
ішінде әр объект үшін ол объектілердің қай класқа жататыныны көрсетілген
және барлық басқарушы параметрлердің мәні берілген.
Нүктелік бейнені экранға немесе қағазға шығару үрдісі біршама
қарапайым-экранға пиксельге әр түрлі түсте жанатын люминофордың үш
бөлігінен тұратын топ сәйкес келеді, ал принтер пиксельдерді тонердің
(бояйтын ұнтақ) тамшыларымен бейнелейді. Векторлық бейнелерді тікелей
бекітетін құрылғыларға график құрастырғыштар (негізінен конструктурлық
бюрода) жатады. Көп жағдайда шығару алдында векторлық бейне нүктелікке
айналады. Машиналық графикада бұл үрдісті рендеринг деп атайды.
Нүктелік және векторлық бейнелердің артықшылықтары мен кемшіліктері.
Нүктелік бейненің негізгі кемшілігі пиксельдердің бекітілген өлшемінде. Сол
себептен ұлғайтқанда немесе кішірейткенде ұнамсыз әсерлер туады. Пиксель
өлшемінің өте үлкейтілуі бейненің біркелкілігінің жоғалуына әкеледі.
Нүктелік бейнені пиксельдердің бұрынғы өлшемін сақтай отырып
кішірейткенде бірнеше пиксельдерді шығаруға тура келеді, бұл бейнедегі
ақпараттың бір бөлігінің жоғалуына әкеледі. Пиксельдің бастапқы өлшемін
сақтағанда нүктелік бейненің өлшемін сәл ғана үлкейтуге болады-екі, үш және
одан бір рет көп. Егер бұл жағдай сақталмаса, бейнеде толқынды сызықтар,
нүктелер және тор көздер-муар пайда болады.
Нүктелік бейненің келесі кемшілігі-оларды сақтауға қажет жадының
үлкен көлемі. Векторлық бейне жұмыста өте икемді. Оны ұлғайту немесе
кішірейту үшін, оның бір ғана басқарушы параметрі-масштабын өзгерту талап
етіледі. Бұдан файлдың өлшемі 1 байтқа да көбеймейді. Нүктелік бейнеге
қарағанда векторлық бейненің құрылу дәрежесі еркін бола алады.
Фрактальдық графика. Фрактальдық графика векторлық сияқты
математикалық есептеулерге негізделген, бірақ одан компьютердің жадында
ешқандай объектінің сақталмауымен ерекшеленеді. Бейне теңдеумен
құралатындықтан, формуладан басқа ештеңені сақтап қажеті жоқ. Теңдеуде
коэффициентін өзгерте отырып, мүлдем басқа картина алуға болады. Тірі және
өлі табиғаттың көптеген объектілеріне фрактальдық қасиеттер тән. Кәдімгі
қар бүршігі фрактальдық объект болып табылады. Фрактальдық алгоритмдер
кристалдар мен өсімдіктердің негізінде жатыр.
1.2. VGA графикалық режимі
Графикалық (супер VGA) бейне адаптер (Графический (супер VGA)
видеоадаптер) — 800x600 нүктелік және одан жоғары айыру қабілетін, бір
мезгілде дисплей экранына 256 түсті шығаруды қамтамасыз ететін адаптер.
Қазіргі компьютерлерде VGA-640x480 (Video graphic adapter-Графикалық
бейне адаптер) немесе SVGA-(800x600 – ден 1248х1024-ке дейін) (Super
video graphic adapter-Графикалық супер бейне адаптер) мониторлар
қолданылады.
Әдетте информация не команда пернетақтадан теріледі де, терілу кезінде
ол монитор экранында көрінеді. Сондықтан пернетақта мен монитор —
стандартты ендірушыгару қүрылгылары.
Бейнеадаптер — монитор экранына шығарылатын бейнелердің кодтарын
сақтайтын ез жады (бейнежады) бар қүрылғы. Бейнеадап-тердің бейнелерді
тудыру мүмкіндігіне қарай монитор жүмысының режимі мәтіндік және графикалық
болып екіге бөлінеді.
Экранда бейненің керіну сапасы жөне нүктелердің экранда бір түсті (ақ)
не түрлі түске боялып көрсетілуі бейнеадаптердің үлгісіне байланысты.
Олардың кейбірі кестеде көрсетілген. Ондағы қысқарған сөздер:
CGA — Color graphics Adapter;
EGA — Enhanced Graphics Adapter;
VGA — Video Grapich Array;
SVGA (Super-VGA).
Бейнеадаптер үлгілері Экран сыйымдылығы
Мәтіндік режим Графикалық режим
GGA, EGA 80x25, 1 320x200, 4
VGA SVGA 16 80x25, 1 640x350 16
80x25, 16.. 256 720x350 16
800x600, 15
256
Конструкторлар автомобильдің немесе ұшақтың жаңа үлгілерін құрастырған
кезде олардың соңғы көрінісін алу үшін үшөлшемді графикалық объектілерді
қолданады. Архитекторлар монитор экранында болашақ ғимараттың кең көлемді
кескінін жасап, оның жер бедерімен қалай жанасатынын алдын-ала болжай
алады.
Графикалық режимде экран жекелеген жарқырауық нүктелерге
бөлінген,олардын саны монитордын мүмкіндігімен айқындалады да,онын типі мен
режіміне тәуелді (мысалды,VGA типті экран үшін 16 түсті болғанда,
көлденеңінен-640; тігінен-480 нүкте,ал 256 түсті болғанда, көлденеңінен
-320;тігінен-200 нүкте) болады. Бірқатар мониторлардың базалық түсінің
түрлері 16 стан-дартты түсті болады және ол келесідей 4 элеметпен: түстің
үш құраушысы: қызыл,жасыл,көк,жарықтанудың мүмкін екі денгейінін бірімен
анықталады. Төрт құраушысынын әрқайсысынын бар болуы 0 немесе 1 цифрлары
ақпараты-мен көрсетіледі. Графикалық тәсілдердің мүмкіндіктері шектеулі.
Құрылатын графикалық блоктар қисықтардың элементтерінен тұруы мүмкін емес.
Жақтаулар стильдерін таңдау жеткілікті шектелген. Бағдарлама графикалық
тәсілдердің минимальды жиынтығынан ғана тұрады деп айтуға болады.
Алдыңғы шығарылған басқа жүйелер тәрізді VGA –да әртүрлі деңгейде
рұқсаттылық мүмкіндікті көрсетеді. Бірақ VGA-ның режим мөлшері одан да
көп. Оның жалпы саны 17. Бірақ графикалық жәнк мәтіндік режимдерде
мүмкіндіктің айырмашылық деңгейі әртүрлі.
Графикалық режимде – экранда өте майда мозаик. бейнелер шығарылады.
Монитордың график. режимі аса қажетті болып саналады және оның айқындылығы
пиксельдер мөлшерімен анықталатын экранның айқындау қабілетіне байланысты.
Соңғы кезде VGA және SuperVGA типті Мониторлар қолданылып келеді. Олар
мәліметтерді мәтіндік және график. режимдердің екеуінде де экрандағы
пиксельдік нүктелер санына байланысты кез келген ақпарат түрлерін сапалы
түрде бейнелейді. Монитордың мәліметті жақсы көрсетіп, оларды айқындау
қабілеті экрандағы нүктелер санына байланысты, мыс., горизонталь бағытта
200 нүктені, ал вертикаль бағытта 640 нүктені бейнелейтін (640*200), сондай-
ақ 800*600, 1024*768 (SuperVGA) және айқындау қабілеті одан да жоғары
Мониторлар бар. Экрандағы нүктелер саны артқан сайын, яғни нүкте көлемі
кішірейген сайын (0,2 – 0,31 мм) Монитор сапасы да, бағасы да арта түседі.
Түрлі түсті Мониторларда нүктелер көлемі 0,24 мм болады. Нүктелер көлемі
0,39 мм-ден үлкен Мониторларда экрандағы бейне анық көрсетілмейді.
Мониторлар монохромды (ақ-қара түсті) және түрлі түсті болып ажыратылады.
Монитордың негізгі сипаттамасына экран диагоналының дюйммен (1 дюйм=2,54
см) берілген қашықтығы жатады, мыс., 14 дюйм, 15 дюйм, т.б. Алып жүруге
ыңғайлы компьютерге (note-book) арналған Монитордың электронды-сәулелік
түтікшесіз сұйық кристалды және сенсорлық экранды түрлері бар. Сұйық
кристалдар электр кернеуінің әсерімен өз құрылымын, түсін және оптик.
қасиеттерін өзгерте алады. Сұйық кристалдар құрамына басқа түсті
ерітінділерді қосып және электр өрісін өзгерте отырып, жоғары сапалы 15 млн-
нан аса түстерді бейнелей алатын экрандағы нүктелер саны 1024*768 немесе
1280*1024 болатын Мониторлар жасауға болады. Бұлардың салмағы жеңіл, көлемі
кіші және денсаулыққа зиянды электро-магниттік толқындары болмайды; 2)
Компьютердегі мәліметтерді өңдеу жүйесінде орындалатын операцияларды
бақылайтын, реттейтін немесе тексеретін машиналық бағдарлама. Бағдарламалау
тілдерінде – бөлінбейтін мәліметтік қорлармен (ресурстармен) байланыс
ұйымдастыратын жоғары деңгейдегі әрекеттесу ісін жүзеге асырады.
Графикалық режимдегі түрлі-түсті кескінді жасауға кететін мүмкіндік
640*480 пиксельге жетеді. Бұнда 256 палитрадан таңдалынып алынған 16 түстен
жасалынады. Мұндай деңгей монохромды кескін үшін де мүмкін болады.
Стандартты 640*480 пиксельге EGA стандартынан көшукескіннің нақтылығын
көрсетті. VGA стандарты кескінді түстің көп гаммасын пайдалана отырып
жасауға болады. Тік пиксельдердің көлденең (4:3) пиксельдерге қатынасынан
жағымды фактор туындайды. Жаңа стандарт экранда бір мезгілде 256 түсті
қабылдауға мүмкіндігі бар. Ол түс 262 144 түс палитрасынан таңдалынып
алынады.
1984 жылдан бастап CGA-ның кемшіліктері көріне бастады. Ол кең
ауқымда таратылғаннан кейін көріне бастады. Қиын оқылатын мәтін мен
қисынсыз графика көзге түсетін ауыртпалықтарды күшейтіп көздің көруін
төмендете бастады. Сол кемшіліктерге жауап ретінде ЕGA – күшті графикалық
адаптері жасап шығарылды.
Оның артықшылығы көпжақты болды: рұқсаттылық мүмкіндіктің көбеюі,
монохромды экранның графикалық мүмкіндігі, ІВМ-ның жасыл түсі де бар.
Өзгерістерді ең қарапайым жолмен де байқауға болады. Рұқсаттылық мүмкіндігі
640*350 пиксельге дейін өсті. Символ торлары 8*14 мөлшеріне ие болды. Ең
негізгісі жоласты және жолүсті элементтеріне кеңістіктің бөлінуі. Осыған
байланысты аралас қатарлар бір-бірімен бірікпей, түсті мәтін кескіні
монохромдыныкі тәрізді жақсы қабылданды. Графикалық режимде 640*350
рұқсаттылық мүмкіндікке ие.
Сонымен қатар ІВМ адаптерлерінің бұрынғы графикалық режимдерін де
толық қамтамасыз етіп тұрады. Бұл ЕGA-ның көнерген CGA-ның барлық
режимдерін қамтитындығын көрсетеді. ЕGA-дағы түстер палитрасы 64 түске
дейін өсті. Сонымен қатар ЕGA стандартты жады ресурсының үлкендігіне
байланысты үлкен деңгейлі мүмкіндікке ие екенін көрсетті. АРА басқа режимі
жолдың 640 нүктесі мен 200 жолды береді. Бұл режимде әрбір нүкте бір битке
сәйкес келеді. Егер бит 0 болса, онда нүкте қара түсті; түс регистр
көмегімен таңдалады. Әдетте бұл регистр қара- ала сурет бере отырып 1111В
(ақ) деген мәлімет береді. Сіз кез-келген түсті таңдай аласыз. Үлкен мәнді
бит бірінші шығарылады, ... жалғасы
М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан Мемлекеттік Университеті
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы:
VGA графикасы, үшөлшемді бағдарламау және динамикалық бейнелеу
Орындаған:
Тексерген
Орал 2012
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... .3
1 тарау. Компьютерлік графика және VGA графикалық режимі
1.1 Компьютерлік графиканың негізгі ұғымдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.2. VGA графикалық режимі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
1.3. Турбо Паскальдағы графикалық обьектілер ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
ІІ тарау. Жазықтықта обьектілердің үшөлшемді түрлендірілуі
2.1. Үшөлшемді бағдарламалау ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .19
2.2. Обьектілердің үшөлшемді түрлендіріліуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...22
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ...23
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..25
Кіріспе
Ақпарат түрлерін қабылдау үшін біршама тиімді және қолайлы болып, бар
және болашақта болатын графикалық ақпарат болып табылады. Сондықтан
мамандық іс-әрекетінің кез-келген түрінің графикалық деректер үлесі
үздіксіз өседі. Компьютерлік графикамен жұмыс - ДК қолданудың ең бір
танымал бағыты, сондай-ақ бұл жұмыспен тек қана маман суретшілер және
дизайнерлер айналысып қана қоймайды. Кез-келген кәсіпорында уақыт өткен
сайын жарнамалық хабарламаларды газеттерге және журналдарға немесе жай
жарнамалақ беттерге немесе буклетке беру қажеттілігі туады. Олай болса,
бейнелермен жұмыс істейтін құралдар және бұл құралдармен сауатты жұмыс
істей білетін мамандар қажет.
Дербес компьютерді пайдаланушылардың қатарында компьютерлік графикамен
айналысатындардың саны күн санап артып келеді. Қазіргі кез-келген мекемеде
кей уақытта газеттер мен журналдарға жарнамаларға тапсырыс беру немесе
жарнамалық парақшалар мен буклеттер басып шығару қажеттілігі туындайды.
Олардың кейбіреулері осындай жұмыстарды арнайы дизайнерлік бюролар мен
жарнамалық агенттіктерге тапсырса, кейбіреулері қолда бар программалық
құралдарын пайдаланып, өз күштерімен жасауға тырысады.
Қазіргі танымал программалардың ешқайсысы компьютерлік графикасыз
жұмыс істемейді. Статистикаға сүйенсек, жаппай қолданыста жүрген
программаларды жасап шығарушы программистік ұжымның қызметкерлері өз
жұмыстарының 90 % уақытын осы графикамен шұғылдануға жұмсайды екен.
Информатикада бейнені жасау, өңдеу әдістерін программалық комплекстер
көмегімен зерттелетін бөлігі компьютерлік графика деп аталады. Ол бейнені
көрсетудің, адам қабылдай алатындай экранда немесе сыртқы тасығышта болсын,
барлық формаларын қамтамасыз етеді. Компьютерлік графикасыз тек
компьютерлік қана емес материалдық әлемді де көзге елестету мүмкін емес.
Деректерді визуализациялау адам өмірінің барлық салаларында қолдау тапқан.
Қазіргі компьютерлік графика тек көркемдеу мен безендірумен үшін ғана
емес, ғылым мен медицинаның барлық саласында, коммерциялық жəне əкімшілік
қызмет орындарында алуан түрлі ақпаратты көрнекі түрде көрсету үшін
сызбалар, графиктер, диаграммалар жасау үшін қолданылады.
Курстық жұмыстың мақсаты: Компьютерлік графикалар, VGA және үш
өлшемді бағдарламалау мен динамикалық бейнелеу туралы түсінік алу.
Компьютерлік графикалармен жұмыс жасауға үйрену. Алынған білімді тереңдету.
Курстық жұмыстың міндеті: VGA графикасы, үш өлшемді бағдарламалау
мүмкіндіктері және динамикалық бейнелеу ерекшеліктері туралы түсінік беру.
1 тарау. Компьютерлік графика және VGA графикалық режимі
1.1 Компьютерлік графиканың негізгі ұғымдары
Программа-аппараттық есептеу кешендерінің көмегімен кескіндерді құру
мен өңдеудің әдістері мен құралдарын зерттейтін информатиканың арнайы
бөлімін - компьютерлік графика деп атайды.
Компьютерлік графиканы кескіндерді құру тәсілдеріне байланысты үш
түрге бөледі:
1. Растрлық графика
2. Векторлық графика
3. Фрактальдық графика
Компьютерлік графикада әр түрлі объектілердің бірнеше қасиеттерімен
бірден жұмыс істелетіндіктен, рұқсат ету түсінігімен әдетте көп жаңылысады.
Нақты айыру қажет: Экранның рұқсат етуін, баспа құрылғысының рұқсат етуі
және бейненің рұқсат етуін. Бұл түсініктердің бәрі әр түрлі объектілерге
жатады.
Компьютерлі графикамен жұмыс-дербес компьютерді пайдаланудың кең
тараған түрлерінің бірі. Бұл жұмыспен тек кәсіпқой суретшілер мен
дизаинерлер ғана жұмыс істемейді. Уақыт өткен сайын кез-келген мекемелерде
газет-журналдарға жарнамалық хабарландыру жариялауға немесе жарнамалық
үндеу парақтары мен буклеттер шығарып таратуға қажеттілік туындап отыр. Ірі
фирмалар мұндай тапсырыстарды арнайы бюролар немесе жарнамалық
агенттіктерде жасатады. Бюджеті шектелген шағын мекемелер мұны көбінесе өз
күштерімен және тиімді программалық құралдардың көмегімен шешеді. Қазіргі
мультимедиялық бағдарламаның бір де бірі компьютерсіз жұмыс істей алмайды.
Көпшіліктің пайдалануына арналған программа дайындайтын программалық
ұжымның 90%-на дейінгі жұмыс уақыты графика бойынша жұмыс атқаруға
жұмсалады екен. Компьютер графикалық ақпаратпен,мысалы, суретпен жұмыс
істегенде,сандар жиыны мен жұмыс істеген сияқты болады, мұнда әрбір сан
немесе сандар тобы кескін элементін сипаттайды.Бұл былай
түсіндіріледі:сендерде ақ-қара фотосурет болсын.Оны сандар жиыны түрінде
ұсыну ("цифрландыру")үшін оған тікбұрышты тор салынуы керек. Тор
түйіндерінің қарайған жерлерне түскен түйіндерін 0-мен белгілейміз.Сонда
сендер нөлдер мен бірліктерден құралған тікбұрышты кесте аласындар.Енді осы
кестені компьютерге енгізсек,компьютер 1-дің орнына қара нүкте қойып,оны
экранға шығарса онда біз экраннан ізделініп отырған кескінді
көреміз.Әрине,жақындатылған түрде.Тор қаншалықты жие болса,кескің де
соншалықты нақты болып шығады.Осылай ұсынылған фотосуреттін ақпараттық
көлемінің қандай екекенің есептеуге де болады. Мысалы, егер сендерде 480 х
640 тор болса,онда сендер 307200 нөл-дер мен бірліктерден,яғни екілік
белгілерден тұратын кесте аласындар немесе,басқаша айтқанда онын ақпараттық
көлемі 307200 бит = 38400 байт ≈ 37,5Кбайтқа тең болады.
Графикалық кескінді сақтаған жағдайда жадқа еңгізілетін элементтер
саны экраннын графикалық кескін алып тұрған нүктелерінің санына сәйкес
болады. Экранның шешілуі-бұл компьютерлік жүйенің (мониторға немесе
бейнекартаға байланысты) және операциялық жүйенің қасиеті. Пиксельмен
өлшенеді және бейненің өлшемін анықтайды.
Принтердің шешілуі-бұл бірлік ұзындық саласында басылуы мүмкін жеке
нүктелердің санын көрсететін принтердің қасиеті.
Бейненің шешілуі - бұл бейненің өзінің қасиеті. Ол да дюймдағы
нүктемен өлшенеді және графикалық редакторда бейне жасау кезінде беріледі
немесе сканердің көмегімен. Бейненің рұқсат ету мәні бейне файлында
сақталады және бейненің басқа қасиеті-оның физикалық өлшемімен үздіксіз
байланысты. Физикалық өлшем пиксельмен де, ұзындық бірлігімен де
(миллиметрмен, сантиметрмен, дюйммен) өлшену мүмкін.
Компьютерлік графикада жұмыс істеуде бағдарламалық қамтудың көптеген
кластары болғанымен, компьютерлік графиканың үш түрін айырып айтуға болады.
Бұл растрлік графика, векторлық графика, фрактальдық графика. Олар монитор
экранына бейнелеуде және қағазға басып шығарғанда бейненің құрылу
принциптерімен ерекшеленеді. Машиналық графиканың бағдарламалары жұмыс
істейтін барлық бейнелер екі класқа бөлінеді: нүктелік және векторлық.
Машиналық графиканың терминологиясында нүктелік бейнені өлшемі
жағынан біркелкі және тегіс геометриялық фигуралар (көбінесе шаршы немесе
дөңгелек) пішініндегі пиксельдердің жиынтығын деп айту қабылданған.
Компьютер жадында нүктелік бейненің ұсынылу бұл белгілі бір бейнеде
реттелген барлық пиксельдердің түсі туралы мәліметтердің жиынтығы.
Растрлік графика. Растрлік графиканы электрондық (мультимедиалық)
және полиграфиялық жариялымды өңдеуде қолданылады. Растрлік графиканың
құралдарымен орындалған суреттерді компьютерлік бағдарламаның көмегімен
қолмен сирек құрайды. Бұл мақсатта суретшілердің қағазда дайындалған
суреттер немесе фотосуреттерді сканерлеу жиі қолданылады. Соған сәйкес
графикалық редакторлердің көбі бейнені құрумен қатар, оларды өңдеуге
бағытталған. Растрлік графиканың негізгі элементі нүкте болып табылады.
Егер бейне экрандық болса, онда бұл нүкте пиксель деп аталады. Бейненің
өлшемімен оның рұқсат етуі тікелей байланысты. Мәліметтердің үлкен көлемі-
бұл растрлік бейнелерді қолданудағы негізгі мәселе. Сондықтан операциялық
жадысы үлкен көлемдегі (128 Мбайт және одан көп) ДК қажет. Растрлік
бейненің екінші кемшілігі бөлшектерді қарауда үлкейте алмауына байланысты.
Бейне нүктелерден тұратындықтан, оларды ұлғайту тек қана бұл нүктелердің
үлкеюіне әкеледі., ал бұл суретті визуалды бұрмалайды.
Векторлық графика. Машиналық графикада векторлық бейне деп өте
күрделі және әр түрлі геометриялық объектілердің жиынтығын айтады. Бейненің
негізгі элементі сызық болып табылады. Векторлық суреттердің барлығы
сызықтан тұрады. Қарапайым объектілер аса күрделілерге бірігеді. Осындай
амалға байланысты векторлық графиканы объектілі бағытталған графика деп жиі
атайды. Векторлық графиканың объектілері жадыда параметрлердің жиынтығы
сақталады, бірақ барлық бейнелер экранда бәрі бір нүкте түрінде шығатынын
ұмытуға болмайды. Әрбір объектіні экранға шығару алдында, бағдарлама
объектіні бейнелеуде экрандық нүктелердің координаталарын есептеуді
жүргізеді, сондықтан векторлық графиканы кейде есептелетін графика деп
атайды. Векторлық графиканың маңызды ерекшелігі әр объект үшін оның сыртқы
келбетін нақтылайтын басқарушы параметрлер анықталады. Мысалы, шеңбер үшін
диаметр түсі, түрі және сызықтардың жуандығы, сонымен қатар ішкі аймақтың
түсі басқарушы параметр болып табылады.
Векторлық бейнені компьютердің жадында ұсынылу нүктелікке қарағанда
күрделірек. Ол бейне құрылған объектілердің жиынтығын көрсетеді, соның
ішінде әр объект үшін ол объектілердің қай класқа жататыныны көрсетілген
және барлық басқарушы параметрлердің мәні берілген.
Нүктелік бейнені экранға немесе қағазға шығару үрдісі біршама
қарапайым-экранға пиксельге әр түрлі түсте жанатын люминофордың үш
бөлігінен тұратын топ сәйкес келеді, ал принтер пиксельдерді тонердің
(бояйтын ұнтақ) тамшыларымен бейнелейді. Векторлық бейнелерді тікелей
бекітетін құрылғыларға график құрастырғыштар (негізінен конструктурлық
бюрода) жатады. Көп жағдайда шығару алдында векторлық бейне нүктелікке
айналады. Машиналық графикада бұл үрдісті рендеринг деп атайды.
Нүктелік және векторлық бейнелердің артықшылықтары мен кемшіліктері.
Нүктелік бейненің негізгі кемшілігі пиксельдердің бекітілген өлшемінде. Сол
себептен ұлғайтқанда немесе кішірейткенде ұнамсыз әсерлер туады. Пиксель
өлшемінің өте үлкейтілуі бейненің біркелкілігінің жоғалуына әкеледі.
Нүктелік бейнені пиксельдердің бұрынғы өлшемін сақтай отырып
кішірейткенде бірнеше пиксельдерді шығаруға тура келеді, бұл бейнедегі
ақпараттың бір бөлігінің жоғалуына әкеледі. Пиксельдің бастапқы өлшемін
сақтағанда нүктелік бейненің өлшемін сәл ғана үлкейтуге болады-екі, үш және
одан бір рет көп. Егер бұл жағдай сақталмаса, бейнеде толқынды сызықтар,
нүктелер және тор көздер-муар пайда болады.
Нүктелік бейненің келесі кемшілігі-оларды сақтауға қажет жадының
үлкен көлемі. Векторлық бейне жұмыста өте икемді. Оны ұлғайту немесе
кішірейту үшін, оның бір ғана басқарушы параметрі-масштабын өзгерту талап
етіледі. Бұдан файлдың өлшемі 1 байтқа да көбеймейді. Нүктелік бейнеге
қарағанда векторлық бейненің құрылу дәрежесі еркін бола алады.
Фрактальдық графика. Фрактальдық графика векторлық сияқты
математикалық есептеулерге негізделген, бірақ одан компьютердің жадында
ешқандай объектінің сақталмауымен ерекшеленеді. Бейне теңдеумен
құралатындықтан, формуладан басқа ештеңені сақтап қажеті жоқ. Теңдеуде
коэффициентін өзгерте отырып, мүлдем басқа картина алуға болады. Тірі және
өлі табиғаттың көптеген объектілеріне фрактальдық қасиеттер тән. Кәдімгі
қар бүршігі фрактальдық объект болып табылады. Фрактальдық алгоритмдер
кристалдар мен өсімдіктердің негізінде жатыр.
1.2. VGA графикалық режимі
Графикалық (супер VGA) бейне адаптер (Графический (супер VGA)
видеоадаптер) — 800x600 нүктелік және одан жоғары айыру қабілетін, бір
мезгілде дисплей экранына 256 түсті шығаруды қамтамасыз ететін адаптер.
Қазіргі компьютерлерде VGA-640x480 (Video graphic adapter-Графикалық
бейне адаптер) немесе SVGA-(800x600 – ден 1248х1024-ке дейін) (Super
video graphic adapter-Графикалық супер бейне адаптер) мониторлар
қолданылады.
Әдетте информация не команда пернетақтадан теріледі де, терілу кезінде
ол монитор экранында көрінеді. Сондықтан пернетақта мен монитор —
стандартты ендірушыгару қүрылгылары.
Бейнеадаптер — монитор экранына шығарылатын бейнелердің кодтарын
сақтайтын ез жады (бейнежады) бар қүрылғы. Бейнеадап-тердің бейнелерді
тудыру мүмкіндігіне қарай монитор жүмысының режимі мәтіндік және графикалық
болып екіге бөлінеді.
Экранда бейненің керіну сапасы жөне нүктелердің экранда бір түсті (ақ)
не түрлі түске боялып көрсетілуі бейнеадаптердің үлгісіне байланысты.
Олардың кейбірі кестеде көрсетілген. Ондағы қысқарған сөздер:
CGA — Color graphics Adapter;
EGA — Enhanced Graphics Adapter;
VGA — Video Grapich Array;
SVGA (Super-VGA).
Бейнеадаптер үлгілері Экран сыйымдылығы
Мәтіндік режим Графикалық режим
GGA, EGA 80x25, 1 320x200, 4
VGA SVGA 16 80x25, 1 640x350 16
80x25, 16.. 256 720x350 16
800x600, 15
256
Конструкторлар автомобильдің немесе ұшақтың жаңа үлгілерін құрастырған
кезде олардың соңғы көрінісін алу үшін үшөлшемді графикалық объектілерді
қолданады. Архитекторлар монитор экранында болашақ ғимараттың кең көлемді
кескінін жасап, оның жер бедерімен қалай жанасатынын алдын-ала болжай
алады.
Графикалық режимде экран жекелеген жарқырауық нүктелерге
бөлінген,олардын саны монитордын мүмкіндігімен айқындалады да,онын типі мен
режіміне тәуелді (мысалды,VGA типті экран үшін 16 түсті болғанда,
көлденеңінен-640; тігінен-480 нүкте,ал 256 түсті болғанда, көлденеңінен
-320;тігінен-200 нүкте) болады. Бірқатар мониторлардың базалық түсінің
түрлері 16 стан-дартты түсті болады және ол келесідей 4 элеметпен: түстің
үш құраушысы: қызыл,жасыл,көк,жарықтанудың мүмкін екі денгейінін бірімен
анықталады. Төрт құраушысынын әрқайсысынын бар болуы 0 немесе 1 цифрлары
ақпараты-мен көрсетіледі. Графикалық тәсілдердің мүмкіндіктері шектеулі.
Құрылатын графикалық блоктар қисықтардың элементтерінен тұруы мүмкін емес.
Жақтаулар стильдерін таңдау жеткілікті шектелген. Бағдарлама графикалық
тәсілдердің минимальды жиынтығынан ғана тұрады деп айтуға болады.
Алдыңғы шығарылған басқа жүйелер тәрізді VGA –да әртүрлі деңгейде
рұқсаттылық мүмкіндікті көрсетеді. Бірақ VGA-ның режим мөлшері одан да
көп. Оның жалпы саны 17. Бірақ графикалық жәнк мәтіндік режимдерде
мүмкіндіктің айырмашылық деңгейі әртүрлі.
Графикалық режимде – экранда өте майда мозаик. бейнелер шығарылады.
Монитордың график. режимі аса қажетті болып саналады және оның айқындылығы
пиксельдер мөлшерімен анықталатын экранның айқындау қабілетіне байланысты.
Соңғы кезде VGA және SuperVGA типті Мониторлар қолданылып келеді. Олар
мәліметтерді мәтіндік және график. режимдердің екеуінде де экрандағы
пиксельдік нүктелер санына байланысты кез келген ақпарат түрлерін сапалы
түрде бейнелейді. Монитордың мәліметті жақсы көрсетіп, оларды айқындау
қабілеті экрандағы нүктелер санына байланысты, мыс., горизонталь бағытта
200 нүктені, ал вертикаль бағытта 640 нүктені бейнелейтін (640*200), сондай-
ақ 800*600, 1024*768 (SuperVGA) және айқындау қабілеті одан да жоғары
Мониторлар бар. Экрандағы нүктелер саны артқан сайын, яғни нүкте көлемі
кішірейген сайын (0,2 – 0,31 мм) Монитор сапасы да, бағасы да арта түседі.
Түрлі түсті Мониторларда нүктелер көлемі 0,24 мм болады. Нүктелер көлемі
0,39 мм-ден үлкен Мониторларда экрандағы бейне анық көрсетілмейді.
Мониторлар монохромды (ақ-қара түсті) және түрлі түсті болып ажыратылады.
Монитордың негізгі сипаттамасына экран диагоналының дюйммен (1 дюйм=2,54
см) берілген қашықтығы жатады, мыс., 14 дюйм, 15 дюйм, т.б. Алып жүруге
ыңғайлы компьютерге (note-book) арналған Монитордың электронды-сәулелік
түтікшесіз сұйық кристалды және сенсорлық экранды түрлері бар. Сұйық
кристалдар электр кернеуінің әсерімен өз құрылымын, түсін және оптик.
қасиеттерін өзгерте алады. Сұйық кристалдар құрамына басқа түсті
ерітінділерді қосып және электр өрісін өзгерте отырып, жоғары сапалы 15 млн-
нан аса түстерді бейнелей алатын экрандағы нүктелер саны 1024*768 немесе
1280*1024 болатын Мониторлар жасауға болады. Бұлардың салмағы жеңіл, көлемі
кіші және денсаулыққа зиянды электро-магниттік толқындары болмайды; 2)
Компьютердегі мәліметтерді өңдеу жүйесінде орындалатын операцияларды
бақылайтын, реттейтін немесе тексеретін машиналық бағдарлама. Бағдарламалау
тілдерінде – бөлінбейтін мәліметтік қорлармен (ресурстармен) байланыс
ұйымдастыратын жоғары деңгейдегі әрекеттесу ісін жүзеге асырады.
Графикалық режимдегі түрлі-түсті кескінді жасауға кететін мүмкіндік
640*480 пиксельге жетеді. Бұнда 256 палитрадан таңдалынып алынған 16 түстен
жасалынады. Мұндай деңгей монохромды кескін үшін де мүмкін болады.
Стандартты 640*480 пиксельге EGA стандартынан көшукескіннің нақтылығын
көрсетті. VGA стандарты кескінді түстің көп гаммасын пайдалана отырып
жасауға болады. Тік пиксельдердің көлденең (4:3) пиксельдерге қатынасынан
жағымды фактор туындайды. Жаңа стандарт экранда бір мезгілде 256 түсті
қабылдауға мүмкіндігі бар. Ол түс 262 144 түс палитрасынан таңдалынып
алынады.
1984 жылдан бастап CGA-ның кемшіліктері көріне бастады. Ол кең
ауқымда таратылғаннан кейін көріне бастады. Қиын оқылатын мәтін мен
қисынсыз графика көзге түсетін ауыртпалықтарды күшейтіп көздің көруін
төмендете бастады. Сол кемшіліктерге жауап ретінде ЕGA – күшті графикалық
адаптері жасап шығарылды.
Оның артықшылығы көпжақты болды: рұқсаттылық мүмкіндіктің көбеюі,
монохромды экранның графикалық мүмкіндігі, ІВМ-ның жасыл түсі де бар.
Өзгерістерді ең қарапайым жолмен де байқауға болады. Рұқсаттылық мүмкіндігі
640*350 пиксельге дейін өсті. Символ торлары 8*14 мөлшеріне ие болды. Ең
негізгісі жоласты және жолүсті элементтеріне кеңістіктің бөлінуі. Осыған
байланысты аралас қатарлар бір-бірімен бірікпей, түсті мәтін кескіні
монохромдыныкі тәрізді жақсы қабылданды. Графикалық режимде 640*350
рұқсаттылық мүмкіндікке ие.
Сонымен қатар ІВМ адаптерлерінің бұрынғы графикалық режимдерін де
толық қамтамасыз етіп тұрады. Бұл ЕGA-ның көнерген CGA-ның барлық
режимдерін қамтитындығын көрсетеді. ЕGA-дағы түстер палитрасы 64 түске
дейін өсті. Сонымен қатар ЕGA стандартты жады ресурсының үлкендігіне
байланысты үлкен деңгейлі мүмкіндікке ие екенін көрсетті. АРА басқа режимі
жолдың 640 нүктесі мен 200 жолды береді. Бұл режимде әрбір нүкте бір битке
сәйкес келеді. Егер бит 0 болса, онда нүкте қара түсті; түс регистр
көмегімен таңдалады. Әдетте бұл регистр қара- ала сурет бере отырып 1111В
(ақ) деген мәлімет береді. Сіз кез-келген түсті таңдай аласыз. Үлкен мәнді
бит бірінші шығарылады, ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz