Автомобильдердің электр жабдықтарын жөндеу туралы
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1 тарау. Автомобильдердің жалпы құрылысы және оларға техникалық қызмет
көрсету
1.1. Автомобильдердің негізгі
бөліктері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.2. Машиналар мен жабдықтар нарықтарының түрлері және оларды реттеу
ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .9
2 тарау. Әлектр жабдықтарының күтімі мен ақауларын ағымды жөндеу
2.1. Электр жабдықтарын пайдалану
ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... 15
2.2. Электр жабдығы жүйесін күту және оның ақауларын
жөндеу ... ... ... ... ..17
2.3. Аккумуляторлар
күтімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... 20
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..24
Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..26
КІРІСПЕ
XXI ғасырда автомобиль негізгі технологиялық құрал есебінде саналады.
Жүздеген миллион тонна жүк, миллиондаған адам, т.б. жүктер автомобильдермен
тасымалданады. Барлық алдыңғы қатардағы мемлекеттер өте тиімді саналатын
автомобильдер шығарумен айналасады. Олар дарынды адамдардың бірнеше
ұрпақтарының ғылыми ізденісі нәтижесінде шығарылуда.
Автомобильдердің республика үшін ерекше маңыздылығы Қазақстанның кең
байтақ аумағы және халық тығыздығының сиректігі алдын ала анықтайды. Бұл
жекелеген өңірлер үшін жүктерді және жолаушыларды жеткізудің бірден-бір
құралы болып табылады.
Қазіргі таңда автомобиль пиасасында атқаратын қызметі, техникалық
сипаттамасы, бағасы және басқа да өзгешеліктері бар көп мөлшерде автомобиль
модельдері кездеседі. Оның негізгі себебтерінің бірі автомобиль өндіруші
фирмаларының арасындағы бақталастық болып табылады. Автомобиль өндірушілері
әлеуетті сатып алушыларды өзіне тарту мақсатымен жеке тұтынушылар
топтарының талаптарын барынша қанағаттандыратын өнім ұсынуға, автомобильдің
пайдалы әсер ету коэффициентін көбейте тұра қоршаған ортаға зиянын
азайтуға, жүргізуші және жолаушылардың қауіпсіздігін қамтамасыз етуге,
автомобильді қолдануды жеңілдету және де құрылысына ең озат техникалық
шешімдер еңгізілген жаңа модельдер жасап шығару уақытын қысқартуға
тырысады. Бұл ретте қазіргі автомобильдер экономикалық, экологиялық және
әлеуметтік себептермен анықталатын жалпы заңдарға қарай жетілдіріледі.
Электрлік жабдықтау жүйесі:
✓ автомобиль генераторлары;
✓ аккумулятор батареялары;
✓ реттелетін кернеудің ретін таңдау.
Генераторды күту сымдардың түйіспелерімен қосылатын жерлерін таза
ұстау болып табылады. Генератор мен кернеу реттегіштің ішіне кір және тозаң
кіріп кетуіне жол беруге болмайды. Кернеу реттегіші мен реле қақпақтары
әрдайым берік жабық тұруы тиіс.
Электр жарығының жүйесі қалай бұзылса да алдымен өткізгіштердің,
шамдардың, фаралардың бұзылғаны жоқ па екен, соны тексеру керек. Өйткені,
тәжірибеге қарағанда, бұзылу генератор мен кернеу реттегішіне сыртқы
тізбекте кездесетін болады.
Курстық жұмыстың мақсат-міндеттері: Автомобильдердің электр
жабдықтарын жөндеу туралы түсінік алу. Осы мақсатта келесі міндеттер
орындалды:
➢ Автомобильдердің жалпы құрылысы және оларға техникалық қызмет
көрсету туралы;
➢ Әлектр жабдықтарының күтімі мен ақауларын ағымды жөндеу;
➢ Электр жабдықтарын пайдалану ерекшеліктері және ағымды жөндеу
жөнінде де түсінік берілді.
1 тарау. Автомобильдердің жалпы құрылысы және оларға
техникалық қызмет көрсету
1.1. Автомобильдердің негізгі бөліктері
Автомобиль – механизмдер мен жүйелер жиынынан тұратын күрделі машина.
Олардың құрылысы әркелкі болуы мүмкін. Дегенмен, көпшілік автомобильдерде
негізгі механизмдердің жұмыс әрекеті мен құрылыс принциптері бірыңғай болып
келеді.
Механизмдердің қызметі мен өзара орналасуына байланысты
автомобильдерді құрастыру жағы көбіне ортақ болып келеді.
Негізгі бөліктер және агрегаттар. Әрбір автомобильде негізгі бөліктер
үш жұпқа бөлінеді: кузов, қозғалтқыш және шасси.
Кузов – тасымал жүкті орналастыру қызметін атқарады және таситын
жүктің түріне қарай әртүрлі болады. Жеңіл автомобиль мен автобуста кузов
жолаушыларды және жүргізушіні орналастыру үшін қызмет атқарады. Жүк
автомобильдерінің кузовы жүк тиейтін платформадан (жүктік кузов) және
жүргізуші кабинасынан тұрады.
Қозғалтқыш – автомобильдің жүруіне және басқа қызметтерді атқаруға
арналған қажетті қуатты тудыратын бөлік. Оның негізгі жұмыс принципі
энергияның бір түрін (көбінесе жылу энергиясын) екінші түріне (механикалық
энергияға) айналдыру болып табылады. Қозғалтқыштан алынған механикалық
энергия механизмдер қатары арқылы автомобильдің жетекші дөңгелектеріне
жеткізіледі де автомобильді қозғайтын күш тудырады. Көпшілік
автомобильдерде поршеньді бензинді немесе дизельді қозғалтқыштар
қолданылады. Шасси - трансмиссия, аспалы жүйе, белдік, аспа, дөңгелек,
рульдік басқару және тежеуіш жүйелері сияқты, әрқайсысы белгілі бір жұмысты
атқаратын, бірнеше механизмдер мен жүйелерден тұратын күрделі қондырғы
болып табылады.
Автомобильдер жетекші дөңгелектерінің орналасуы мен санына байланысты
алдынан жетекті, артынан жетекті және толық жетекті болып бөлінеді.
Жетекші дөңгелектердің санын анықтауға автомобильдің дөңгелек
формуласы көмектеседі. Дөңгелек формуласындағы бірінші сандық белгі
автомобильдің жалпы дөңгелектер санын, екінші сандық белгі автомобильдің
жетекші дөңгелектер санын білдіреді. Алдынан немесе артынан жетекті
автомобильдің дөңгелек формуласы 4x2, толық жетекті автомобильдің дөңгелек
формуласы 4x4 деп жазылады.
Сонымен жетекші дөңгелектер қозғалтқыштан механизмдер қатары арқылы
алған механикалық энергияның күшімен автомобильді тартып немесе итеріп
қозғалтады. Қозғалтқыштан алынған айналу моменті алдыңғы дөңгелектерге
берілсе алдынан жетекті, артқы дөңгелектерге берілсе артынан жетекті,
барлық дөңгелектерге берілсе толық жетекті деп аталады.
Автомобильдер қозғалтқыштың алдында, артында және ортасында
орналасуына байланысты үшке бөлінеді.
Кузовтардың негізгі түрлері. Седан: Төрт немесе екі есікті болады.
Ерекше өзгешелігі – толық көлемді екі қатар орындықтарының болуы және артқы
қабырғасында есіктің болмауы.
Қозғалтқыш автомобильдің қозғалуы үшін қажетті энергияны қамтамасыз
ететін қондырғы болып табылады. Қазіргі автомобильдердің көбісінде іштен
жанатын қозғалтқыштар қолданылады. Бірақ әрдайым бұлай болған жоқ, және де
уақыт өте осы қозғалтқыштардың орнын құрылыстары аса жетілдірілген күш
қондырғылары алуы мүмкін.
Автомобиль қозғалтқышының дамуы. Іштен жанатын қозғалтқыштар өзінің
жүз жылдан астам тарихында ізашарларымен салыстырғанда қуаттылығы артып,
салмағы жеңілдеп және шығыны мен қоршаған ортаға зияны азайып едәуір
дамыды. Осы өткен уақыт ішінде көптеген альтернативті автомобиль қошғалтқыш
түрлері ұсынылсы да, бүгінгі күнде қолданылып жатқан қозғалтқыштардың орнын
алар экономикалық жағынан жөнді түрі табылмады. Осы қозғалтқыштардың
қолданатын жанармай түрінің жинақы түрде сақтау мүмкіншілігі мен оның
қорының жеткілікті ұзақ қашықтыққа жетуді қамтамасыз ететіндігі мұның басты
себептерінің бірі болып табылады.
Алғашқы автомобильдер XVIII ғ. жасалған және сырттан жанатын
қозғалтқыш түрі болып табылатын бу қозғалтқыштарымен қозғалатын болған. Бұл
қозғалтқыштарда отын қозғалтқыш цилиндрінен тыс бу қазанының пешінде
жағылады. Қазандағы су қайнап, буға айналады. Поршеньді қозғалтатын жоғары
қысымдағы бу құбыр арқылы қозғалтқыштың цилиндріне беріліп механикалық
жұмыс істейді. Ең алғашқы жұмыс істей алатын бу қозғалтқышын ағылшын Джеймс
Уатт жасап шығарып 1784 ж. патенттеген. Сол заманның бу қозғалтқыштары ауыр
және үлкен, ал ең бастысы өте төмен пайдалы әсер ету коэффициентіне ие
болған.
Жанармай қозғалтқыш цилиндрінің ішінде жанып, ұлғайған газдар
поршеньді қозғалтатын тиімділеу қозғалтқыш түрін жасап шығару талаптары тек
1860 ж. француз механигі Жан-Этьен Ленуар тарапынан жұмыс істей алатын
іштен жанатын қозғалтқыш жасалып патенттелгенде жетістікке жетті. Бұл
қозғалтқышта қозғалатын поршеннің сорып алған газ және ауадан тұратын
жанармай қоспасы жүріс жолының ортасында электр ұшқынынан тұтанады. Іштен
жанатын қозғалтқыштарды практикалық түрде қолдану мүмкіншілігі тек газдың
цилиндр ішінде қысылуы қолданылғанда ғана пайда болды. 1866 ж. неміс
өнертапқышы Николаус Август Отто тұтандыру алдында жанармай қоспасын қысу
принципі қолданылған төрт тактілі іштен жанатын қозғалтқыштың патентін
алды. Осы қозғалтқыш түрінде болатын процесс “Отто айналымы” деп атанды.
Осы принциппен жұмыс істейтін іштен жанатын қозғалтқыштардың бу
қозғалтқыштарына қарағанда пайдалы әсер ету коэффициентінің аса жоғары
болғандығынан бүгінгі күнге дейін ең көп тараған қозғалтқыш түрі болып
келеді. Кейінірек ағылшын Дуглас Кларк екі тактілі айналыммен жұмыс
істейтін қозғалтқышты шығарды, бірақ бұл қозғалтқыштар автомобильдерде кең
қолданыс таппады.
1892 ж. Рудольф Дизель төрт тактілі Отто айналымымен жұмыс істейтін
қозғалтқышқа патент алды. Бұл қозғалтқыштың ерекшелігі цилиндрге ауа мен
жанармай қоспасын емес, электр ұшқынын қолдануды керек етпейтін, цилиндрге,
кейінірек енгізілген жанармайды тұтандыру үшін жеткілікті жоғары
температураға дейін қатты қысылып қыздырылған, тек ауаның енгізілуі болып
табылады. Бүгінгі күнде өнертапқышы атымен “дизель” аталатын осы
қозғалтқыштар автомобильдердің күш қондырғысы ретінде кең қолданылады.
Құрылысы жағынан автомобильдің іштен жанатын қозғалтқыштарын поршеньді
және роторды деп екіге бөлуге болады. Поршеньді қозғалтқыштарда жанармай
жануынан ұлғайған газдардың әсерінен поршень қозғалып иінді біліктің
айналуына алып келеді. Осындай қозғалтқыштарды тұтану әдісіне қарай
ұшқыннан (бензинді) және қысылудан (дизель) тұтанатын деп екі топқа бөлуге
болады. Роторды қозғалтқыштарда ұлғайған газдар айналатын бөлшек болып
табылатын роторға әсер етеді. Роторды қозғалтқыштар газотурбиналы және
ротор-поршеньді болып жіктеледі. Автомобильдерде ең кең қолданыс іштен
жанатын қозғалтқыштар тапты.
1.2. Машиналар мен жабдықтар нарықтарының түрлері және
оларды реттеу ерекшеліктері
Микропроцессорлық техникасы: тұтандырудың электрондық жүйесі;
транзисторлық тұтандыру жүйесінің жұмыс істеу процесінің ерекшеліктері,
электрондық тұтандыру жүйесінің аппараттық құрылымдарының ерекшеліктері.
Қозғалтқыштарды, трансмиссияны электронды автоматтық басқару жүйесі.
Электрлік жабдықтау жүйесі:
✓ автомобиль генераторлары;
✓ аккумулятор батареялары;
✓ реттелетін кернеудің ретін таңдау.
Жүргізу жүйесі: стартердің құрылысы, жұмыс істеу принципі; стартерлік
электр қозғалтқышының электромеханикалық сипаттамасы.
Қазіргі уақытта нарықта көптеген түрлі-түрлі машиналар мен жабдықтар
бар. Соның ішінен негізгілерін қарастырайық.
Энергетикалық машиналарғажылу және электр энергиясын шығаратын жылу,
атомдық, суэлектрстанцияларының жабдықтары; барлық мүмкін түрлендіргіш
электр жабдықтар (мысалы, ЛЭП); кез келген энергия түрлерін механикалыққа
айналдыратын двигательдер және т.б. кіреді.
Ақпараттық жабдық ақпараттарды түрлендіру және сақтау үшін
тағайындалған. Оған байланыс жүйелерінің жабдықтары (соның ішінде,
телевидение, радио, телефон және т.б..), өлшеу және басқару
құралдары,есептеу құралдары мен оргтехникалар, ақпараттарды көрсету және
сақтау құралдары және т.с.с.
Жұмыс машиналар қатарына кіретін технологиялық жабдыққа материалдарды
түрлендіретін құрылғылар жатады. Бұл құрылғылар өңделетін затқа
механикалық, термиялық, химиялық әсер етуге бағытталған. Заттың өзі қатты,
сұйық және газ түрінде болуы мүмкін, технологиялық жабдықтың оған әсер ету
мақсаты болып оның формасын, қасиеттерін, күйін, жағдайын өзгерту. .
Технологиялық жабдық түсінігін құрастыратын ең негізгі жұмыс
машиналарының ішкі сыныптары болып әр түрлі станоктар (металл кесетін және
ағаш өңдейтін), являются различные станки (металлорежущие и
деревообрабатывающие), кузнечно-прессттік-ұсталы және құю машиналары,
металлургия, тау-кен, мұнай және химиялық өнеркәсіптердің материалдарын
электрфизикалық және электрхимиялық өңдеу үшін балқытып біріктіретін
жабдықтар; технологиялық жабдық құрамына сонымен қатар тамақ және темекі
өнеркәсіптері үшін, тігін және тері өнеркәсіптері үшін, целлюлоза-қағаз
және полиграфиялық өнеркәсіптер үшін жабдықтар, көтергіш-көліктік және
термиялық жабдықтар, өнеркәсіптік роботтар және манипуляторлар кіреді. Бұл
технологиялық жабдықтардың барлық тізімі емес, оның әр сыныбында жүздеген
машиналар бар.
Негізінен бұл технологиялық жабдықтар ОКОФ 14 29ХХХХХ сандарынан
тұратын коды бар машиналар мен жабдықтар кең сыныбына кіреді.
Басқа активтерді бағалау заңдылықтары сияқты технологиялық
жабдықтарды бағалау да сол заңдылықтарға бағынады және онда көптеген
бірқатар ерекшеліктер бар.
Негізгілері:
1. Жоғары конструктивті күрделігімен сипатталатын технологиялық
жабдықтардың әр түрлілігіне байланысты бағаланатын объектілерінің оның
құнына (бағақалыптастырушы фактор) әсерін тигізетін негізгі сандық және
сапалық сипаттамаларын белгілеу бағалаушы үшін қиын жағдай болып табылады.
Мәселенің мәні мынада: технологиялық машиналар әр түрлі болғандықтан бұл
факторлар бір-бірінен едәуір түрде өзгеше болады, олардың құнға әсер ету
дәрежесі де өзгеруі мүмкін. Бір мақсатқа арналған машиналар әр түрлі
өндірушілермен әр түрлі мемлекеттерде шығарылуы, әр түрлі атқарылымдары
болуы мүмкін, бір модельді екінші модельге ауыстырғанда сандық
сипатамаларының өзгеруінің кең диапозоны болуы мүмкін. Бұлардың барлығы
бағаланатын объект туралы көріністі алуды қиындатады, яғни оны
идентификациялау қиынға түседі, содан кейін ұқсас параметрлері бар
машиналар бағаларының әр түрлілілгіне алып келеді.
2. Бір түрдегі технологиялық жабдықтарды әр түрлі тетіктермен, қосымша
бөліктермен және бұйымдармен жасақтаудың өзі идентификациялау үрдісін
қиындатады. Инвентарлы объект ретіндегі бағаланатын машинаның жасақталуы
туралы мағлұматтарды бағалаушы міндетті түрде білуі қажет.
3. Іс жүзіндегі пайдалану құны ретіндегі технологиялық жабдықтардың
мұндай спецификалық түрдегі құнын анықтағанда бағалаушы бағалау уақытындағы
жабдықтың нарықтық құнын есептегенде құнның екінші бөлігін құрайтын
ілеспелі шығындарды (көлік шығындары, монтаждық және жөндейтін жұмыстар
және т.б.) есепке алуы керек.
4. Салыстырмалы түрде дамымаған қазақстандық технологиялық жабдықтар
нарығында оның түрлерінің көптігінен пара-пар объектілер бойынша сату –
сатып алу мәмілелеріндегі бағалы ақпараттарды іздеу қиынға соқтыратындықтан
бағаланатын объектілердің бағалары бірқатар факторлар бойынша түзетуге
қажеттілік туады. Технологиялық жабдықтардың нарықтық құнын бағалағанда
қосымша қиындықтар осы машинаның құнын есептеуге әдістеме болатын жалып
ақпараттық-анықтама базасының болмау себептерінен туындайды.
5. Техникалық көрсеткіштері мен негізгі мөлшерлері бойынша пара-пар
деген технологиялық машиналар әр түрлі кәсіпорындармен шығарылуы немесе
басқа мемлекеттерден әкелінуі мүмкін. Дайындаушының сауда таңбасы
технологиялық жабдықтың мысалы, сенімділік, эксплуатациялық шығындар және
т.б. сияқты маңызды көрсеткіштеріне елеулі әсер етуі мүмкін. Оның салдары
болып машиналар құнының арасындағы айырмашылықтар болуы мүмкін.
6. Кәсіпорында салыстырмалы түрде арнайы және уникалды технологиялық
жабдықтардың көп болуы оны бағалағанда салыстырмалы тәсілді қолдануды
қиындатады немесе жоққа шығарады.
7. Барлық өндірістік жүйеден түсетін табысты құруда технологиялық
жабдықтың жеке бірліктерінің үлестік қатысуын анықтаудың қиындығы оны
бағалаудағы табыстық тәсілді қолдануын көбінесе жоққа шығарады.
Оталдыру жүйесін күту. Оталдыру жцйесінің ақаулары. Оталдыру жүйесін
күту жұмысын айналмалы бөлшектерді майлап және өткізгіштер мен
түйіспелердің қосылған жерлерін таза ұстау деп түсіну керек.
Жұмыстың шаң-тозаңның ортасында өтетін кезі болғанда оталдыру
жүйесінде ақау түсуінің барлығына кір мен тозаң себеп болады.
Майлағанда майдың жетіспеуі қаншалықты зиянды болса, майдың артық
болуы да соншалықты зиянды екені жөніндегі ережені естен шығармау керек.
Майдың артығы изоляциялаушы бөлшектерге тиіп, олардың изоляциялаушылың
қасиетін жойып жібереді. Майдан орамдар бұзылады, конденсатор істен шығады,
үзгіштің түйіспелері бұзылады, себебі ұшқын шығаратын түйіспелер, әсіресе
минералдық майлардың буынан тез бұзылатындығы байқалған.
Саңылаудың мөлшері щуппен өлшенеді. Түйіспелердің арасындағы саңылау
ең үлкен ажырап кеткенде 0,3-0,4 мм-ге тең болуға тиіс.
Саңылаудың керекті шамасын орнату үшін үзгіш тесігінің түйіспелік
винті бір жағына қарай бұрап жеткізіледі. Винттің түйіспесі арнаулы кілтпен
бұралады. Үзгіштің түйіспесін қараған кезде бірінші орамның изоляцияланған
ұшы қосылған щетка мен үзгіштің қосылған жерінің түйіспесін де тексеру
керек. Түйіспенің бетінде тозаң және жасыл дақ пайда болса, оларды тазарту
керек.
Ұшқынның жоқтығынан цилиндрлердің біреуі жұмыс істемейді. Мұндай
жағдайларда берілген жұмысты орындауға мотордың қуаты жетіп тұрғанының
өзінде мотордың жұмысын одан әрі созуға тіпті болмайды. Жұмыс істемейтін
цилиндр жанғыш қоспаны сорып ала береді де, ол қоспажанбай
конденсацияланып, цилиндрдің ішкі бетіне сұйық отын қаптайды, бұл сүйық
отын цилиндрдің қабырғаларынан мотор картеріне құйылады. Мотордың картеріне
құйылған отын жағармайды сұйылтып, мотордың барлың үйкелетін бөлшектерін
бүлдіре бастайды. Сонымен қатар, жұмыссыз цилиндр иінді білікке жүктің
біркелкі түспеуіне себеп болады.
Мотордың жұмысты дұрыс не бұрыс істеп тұрғанын дыбысына қарай айыруға
болады. Егер, мысалы, төртінші цилиндр жұмыс істемей қалса, онда мотордың
дыбысы өзгереді. Тіпті мотордың іркіліп соққанын байқауға болады, бір, екі,
үш, тыныс т.т мұны "мотор үш соқты" деп те айтады.
Ұшқынның шықпай қалу себебін анықтаудан бұрын, мотор тоқтағанша қай
цилиндрдің жұмыс істемейтінін біліп алу керек. Жұмыс істемейтін цилиндрді
анықтау үшін жеке шамдарды кезекпе-кезек массаға қосады да, шығару дыбысына
қарай бұзылғаны қайсысы екенін табады. Шамның орталық электродын массаға
қосңанда шығару дыбысы өзгерсе, онда цилиндр дұрыс жұмыс істейді. Егер
дыбысы өзгермесе, цилиндр жұмыс істемейді.
Тәжірибелерге қарағанда, тарату-үзгіш түрлерінің қайсысы болғанда да
шамдардың бұзылуынан бір не екі цилиндр жұмыс істемейді. Міне, сондықтан
алдымен шамды тексеру керек. Өзімізге белгілі оны не күйе басуы мүмкін, не
саңылауы дұрыс болмауы немесе изоляциясы жарылған болуы мүмкін.
Күйені тазартып кетіреді, саңылауды реттеп орналастырады, фарфор
жарылған болса, изоляторды немесе шамды бүтіндей алмастырады. Кейде цилиндр
шамнан басқа себептерден істемей қалады, оны жұмыс істейтін цилиндрдің
шамдарын жұмыс істемейтін цилиндрдің шамдарына алмастыру арқылы анықтауға
болады.
Сымдар түзу болғанда, көп цилиндрлі мотордың бір немесе екі
цилиндрінде ұшқын туғыза алмай магнетоланық бұзылуы таратқыштың
түйіспелерінің сынуынан немесе олардың ластануынан не, т.б. бұзылуынан
болуы мүмкін.
Моторды жүргізер алдында барлық шамдардан ұшқын шықпайды немесе мотор
жұмыс істеп тұрып, бірден кенет тоқтап қалады. Тарату үзгішпен оталдырған
жағдайда алдымен шамдарды тексеру керек, жоғары кернеулі түйіспелердің
ұшқын беретіндігін тексеру керек. Ол үшін сымның бір үшын жоғары кернеулі
түйіспеге басып тұрып, екінші ұшын массадан 3-5 мм аралықта ұстау керек.
Тарату-үзгіш роторы айналдырғанда ұшқын шықса, онда әрине орамның,
конденсатордың және үзгіштің түзу болғаны, бұзылған жерді жоғары кернеулі
токтың якорьден тысқары жолынан іздеу керек.
Ұшқын шықпай қалса, үзгіштің түйіспелерінің күйін және олардың
арасындағы саңылауды тексеру керек. Егер барлық қолданған шаралардан кейін
бәрібір ұшқын шықпаса, онда сөз жоқ орам немесе конденсатор бұзылған.
Конденсатордың бұзылғандығын үзгіштің түйіспелерінің арасындағы айқын аң
ұшқынға қарап анықтауға болады. Шамдардың бәрінің жанбай қалуына моторды
тоңтатқанда бірінші орамды массаға қосатын түйіспе мен сымның бұзылғандығы
да себеп болады.
2 тарау. Әлектр жабдықтарының күтімі мен
ақауларын ағымды жөндеу
2.1. Электр жабдықтарын пайдалану ерекшеліктері
Төменгі температура аккумулятор батареяларының күйі мен жұмыс
қабілетіне әсер етеді. Аккумулятор батареялары сенімді жұмыс істеуі үшін
оларды қымтап ұстау қажет. Аккумулятор батареяларын қымтап ұстау үшін
оларды қақпағы және қос қабырғасы бар ағаш немесе фибр жәшікке
орналастырады, қос қабырғаның арасына ... жалғасы
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1 тарау. Автомобильдердің жалпы құрылысы және оларға техникалық қызмет
көрсету
1.1. Автомобильдердің негізгі
бөліктері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.2. Машиналар мен жабдықтар нарықтарының түрлері және оларды реттеу
ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .9
2 тарау. Әлектр жабдықтарының күтімі мен ақауларын ағымды жөндеу
2.1. Электр жабдықтарын пайдалану
ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... 15
2.2. Электр жабдығы жүйесін күту және оның ақауларын
жөндеу ... ... ... ... ..17
2.3. Аккумуляторлар
күтімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... 20
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..24
Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..26
КІРІСПЕ
XXI ғасырда автомобиль негізгі технологиялық құрал есебінде саналады.
Жүздеген миллион тонна жүк, миллиондаған адам, т.б. жүктер автомобильдермен
тасымалданады. Барлық алдыңғы қатардағы мемлекеттер өте тиімді саналатын
автомобильдер шығарумен айналасады. Олар дарынды адамдардың бірнеше
ұрпақтарының ғылыми ізденісі нәтижесінде шығарылуда.
Автомобильдердің республика үшін ерекше маңыздылығы Қазақстанның кең
байтақ аумағы және халық тығыздығының сиректігі алдын ала анықтайды. Бұл
жекелеген өңірлер үшін жүктерді және жолаушыларды жеткізудің бірден-бір
құралы болып табылады.
Қазіргі таңда автомобиль пиасасында атқаратын қызметі, техникалық
сипаттамасы, бағасы және басқа да өзгешеліктері бар көп мөлшерде автомобиль
модельдері кездеседі. Оның негізгі себебтерінің бірі автомобиль өндіруші
фирмаларының арасындағы бақталастық болып табылады. Автомобиль өндірушілері
әлеуетті сатып алушыларды өзіне тарту мақсатымен жеке тұтынушылар
топтарының талаптарын барынша қанағаттандыратын өнім ұсынуға, автомобильдің
пайдалы әсер ету коэффициентін көбейте тұра қоршаған ортаға зиянын
азайтуға, жүргізуші және жолаушылардың қауіпсіздігін қамтамасыз етуге,
автомобильді қолдануды жеңілдету және де құрылысына ең озат техникалық
шешімдер еңгізілген жаңа модельдер жасап шығару уақытын қысқартуға
тырысады. Бұл ретте қазіргі автомобильдер экономикалық, экологиялық және
әлеуметтік себептермен анықталатын жалпы заңдарға қарай жетілдіріледі.
Электрлік жабдықтау жүйесі:
✓ автомобиль генераторлары;
✓ аккумулятор батареялары;
✓ реттелетін кернеудің ретін таңдау.
Генераторды күту сымдардың түйіспелерімен қосылатын жерлерін таза
ұстау болып табылады. Генератор мен кернеу реттегіштің ішіне кір және тозаң
кіріп кетуіне жол беруге болмайды. Кернеу реттегіші мен реле қақпақтары
әрдайым берік жабық тұруы тиіс.
Электр жарығының жүйесі қалай бұзылса да алдымен өткізгіштердің,
шамдардың, фаралардың бұзылғаны жоқ па екен, соны тексеру керек. Өйткені,
тәжірибеге қарағанда, бұзылу генератор мен кернеу реттегішіне сыртқы
тізбекте кездесетін болады.
Курстық жұмыстың мақсат-міндеттері: Автомобильдердің электр
жабдықтарын жөндеу туралы түсінік алу. Осы мақсатта келесі міндеттер
орындалды:
➢ Автомобильдердің жалпы құрылысы және оларға техникалық қызмет
көрсету туралы;
➢ Әлектр жабдықтарының күтімі мен ақауларын ағымды жөндеу;
➢ Электр жабдықтарын пайдалану ерекшеліктері және ағымды жөндеу
жөнінде де түсінік берілді.
1 тарау. Автомобильдердің жалпы құрылысы және оларға
техникалық қызмет көрсету
1.1. Автомобильдердің негізгі бөліктері
Автомобиль – механизмдер мен жүйелер жиынынан тұратын күрделі машина.
Олардың құрылысы әркелкі болуы мүмкін. Дегенмен, көпшілік автомобильдерде
негізгі механизмдердің жұмыс әрекеті мен құрылыс принциптері бірыңғай болып
келеді.
Механизмдердің қызметі мен өзара орналасуына байланысты
автомобильдерді құрастыру жағы көбіне ортақ болып келеді.
Негізгі бөліктер және агрегаттар. Әрбір автомобильде негізгі бөліктер
үш жұпқа бөлінеді: кузов, қозғалтқыш және шасси.
Кузов – тасымал жүкті орналастыру қызметін атқарады және таситын
жүктің түріне қарай әртүрлі болады. Жеңіл автомобиль мен автобуста кузов
жолаушыларды және жүргізушіні орналастыру үшін қызмет атқарады. Жүк
автомобильдерінің кузовы жүк тиейтін платформадан (жүктік кузов) және
жүргізуші кабинасынан тұрады.
Қозғалтқыш – автомобильдің жүруіне және басқа қызметтерді атқаруға
арналған қажетті қуатты тудыратын бөлік. Оның негізгі жұмыс принципі
энергияның бір түрін (көбінесе жылу энергиясын) екінші түріне (механикалық
энергияға) айналдыру болып табылады. Қозғалтқыштан алынған механикалық
энергия механизмдер қатары арқылы автомобильдің жетекші дөңгелектеріне
жеткізіледі де автомобильді қозғайтын күш тудырады. Көпшілік
автомобильдерде поршеньді бензинді немесе дизельді қозғалтқыштар
қолданылады. Шасси - трансмиссия, аспалы жүйе, белдік, аспа, дөңгелек,
рульдік басқару және тежеуіш жүйелері сияқты, әрқайсысы белгілі бір жұмысты
атқаратын, бірнеше механизмдер мен жүйелерден тұратын күрделі қондырғы
болып табылады.
Автомобильдер жетекші дөңгелектерінің орналасуы мен санына байланысты
алдынан жетекті, артынан жетекті және толық жетекті болып бөлінеді.
Жетекші дөңгелектердің санын анықтауға автомобильдің дөңгелек
формуласы көмектеседі. Дөңгелек формуласындағы бірінші сандық белгі
автомобильдің жалпы дөңгелектер санын, екінші сандық белгі автомобильдің
жетекші дөңгелектер санын білдіреді. Алдынан немесе артынан жетекті
автомобильдің дөңгелек формуласы 4x2, толық жетекті автомобильдің дөңгелек
формуласы 4x4 деп жазылады.
Сонымен жетекші дөңгелектер қозғалтқыштан механизмдер қатары арқылы
алған механикалық энергияның күшімен автомобильді тартып немесе итеріп
қозғалтады. Қозғалтқыштан алынған айналу моменті алдыңғы дөңгелектерге
берілсе алдынан жетекті, артқы дөңгелектерге берілсе артынан жетекті,
барлық дөңгелектерге берілсе толық жетекті деп аталады.
Автомобильдер қозғалтқыштың алдында, артында және ортасында
орналасуына байланысты үшке бөлінеді.
Кузовтардың негізгі түрлері. Седан: Төрт немесе екі есікті болады.
Ерекше өзгешелігі – толық көлемді екі қатар орындықтарының болуы және артқы
қабырғасында есіктің болмауы.
Қозғалтқыш автомобильдің қозғалуы үшін қажетті энергияны қамтамасыз
ететін қондырғы болып табылады. Қазіргі автомобильдердің көбісінде іштен
жанатын қозғалтқыштар қолданылады. Бірақ әрдайым бұлай болған жоқ, және де
уақыт өте осы қозғалтқыштардың орнын құрылыстары аса жетілдірілген күш
қондырғылары алуы мүмкін.
Автомобиль қозғалтқышының дамуы. Іштен жанатын қозғалтқыштар өзінің
жүз жылдан астам тарихында ізашарларымен салыстырғанда қуаттылығы артып,
салмағы жеңілдеп және шығыны мен қоршаған ортаға зияны азайып едәуір
дамыды. Осы өткен уақыт ішінде көптеген альтернативті автомобиль қошғалтқыш
түрлері ұсынылсы да, бүгінгі күнде қолданылып жатқан қозғалтқыштардың орнын
алар экономикалық жағынан жөнді түрі табылмады. Осы қозғалтқыштардың
қолданатын жанармай түрінің жинақы түрде сақтау мүмкіншілігі мен оның
қорының жеткілікті ұзақ қашықтыққа жетуді қамтамасыз ететіндігі мұның басты
себептерінің бірі болып табылады.
Алғашқы автомобильдер XVIII ғ. жасалған және сырттан жанатын
қозғалтқыш түрі болып табылатын бу қозғалтқыштарымен қозғалатын болған. Бұл
қозғалтқыштарда отын қозғалтқыш цилиндрінен тыс бу қазанының пешінде
жағылады. Қазандағы су қайнап, буға айналады. Поршеньді қозғалтатын жоғары
қысымдағы бу құбыр арқылы қозғалтқыштың цилиндріне беріліп механикалық
жұмыс істейді. Ең алғашқы жұмыс істей алатын бу қозғалтқышын ағылшын Джеймс
Уатт жасап шығарып 1784 ж. патенттеген. Сол заманның бу қозғалтқыштары ауыр
және үлкен, ал ең бастысы өте төмен пайдалы әсер ету коэффициентіне ие
болған.
Жанармай қозғалтқыш цилиндрінің ішінде жанып, ұлғайған газдар
поршеньді қозғалтатын тиімділеу қозғалтқыш түрін жасап шығару талаптары тек
1860 ж. француз механигі Жан-Этьен Ленуар тарапынан жұмыс істей алатын
іштен жанатын қозғалтқыш жасалып патенттелгенде жетістікке жетті. Бұл
қозғалтқышта қозғалатын поршеннің сорып алған газ және ауадан тұратын
жанармай қоспасы жүріс жолының ортасында электр ұшқынынан тұтанады. Іштен
жанатын қозғалтқыштарды практикалық түрде қолдану мүмкіншілігі тек газдың
цилиндр ішінде қысылуы қолданылғанда ғана пайда болды. 1866 ж. неміс
өнертапқышы Николаус Август Отто тұтандыру алдында жанармай қоспасын қысу
принципі қолданылған төрт тактілі іштен жанатын қозғалтқыштың патентін
алды. Осы қозғалтқыш түрінде болатын процесс “Отто айналымы” деп атанды.
Осы принциппен жұмыс істейтін іштен жанатын қозғалтқыштардың бу
қозғалтқыштарына қарағанда пайдалы әсер ету коэффициентінің аса жоғары
болғандығынан бүгінгі күнге дейін ең көп тараған қозғалтқыш түрі болып
келеді. Кейінірек ағылшын Дуглас Кларк екі тактілі айналыммен жұмыс
істейтін қозғалтқышты шығарды, бірақ бұл қозғалтқыштар автомобильдерде кең
қолданыс таппады.
1892 ж. Рудольф Дизель төрт тактілі Отто айналымымен жұмыс істейтін
қозғалтқышқа патент алды. Бұл қозғалтқыштың ерекшелігі цилиндрге ауа мен
жанармай қоспасын емес, электр ұшқынын қолдануды керек етпейтін, цилиндрге,
кейінірек енгізілген жанармайды тұтандыру үшін жеткілікті жоғары
температураға дейін қатты қысылып қыздырылған, тек ауаның енгізілуі болып
табылады. Бүгінгі күнде өнертапқышы атымен “дизель” аталатын осы
қозғалтқыштар автомобильдердің күш қондырғысы ретінде кең қолданылады.
Құрылысы жағынан автомобильдің іштен жанатын қозғалтқыштарын поршеньді
және роторды деп екіге бөлуге болады. Поршеньді қозғалтқыштарда жанармай
жануынан ұлғайған газдардың әсерінен поршень қозғалып иінді біліктің
айналуына алып келеді. Осындай қозғалтқыштарды тұтану әдісіне қарай
ұшқыннан (бензинді) және қысылудан (дизель) тұтанатын деп екі топқа бөлуге
болады. Роторды қозғалтқыштарда ұлғайған газдар айналатын бөлшек болып
табылатын роторға әсер етеді. Роторды қозғалтқыштар газотурбиналы және
ротор-поршеньді болып жіктеледі. Автомобильдерде ең кең қолданыс іштен
жанатын қозғалтқыштар тапты.
1.2. Машиналар мен жабдықтар нарықтарының түрлері және
оларды реттеу ерекшеліктері
Микропроцессорлық техникасы: тұтандырудың электрондық жүйесі;
транзисторлық тұтандыру жүйесінің жұмыс істеу процесінің ерекшеліктері,
электрондық тұтандыру жүйесінің аппараттық құрылымдарының ерекшеліктері.
Қозғалтқыштарды, трансмиссияны электронды автоматтық басқару жүйесі.
Электрлік жабдықтау жүйесі:
✓ автомобиль генераторлары;
✓ аккумулятор батареялары;
✓ реттелетін кернеудің ретін таңдау.
Жүргізу жүйесі: стартердің құрылысы, жұмыс істеу принципі; стартерлік
электр қозғалтқышының электромеханикалық сипаттамасы.
Қазіргі уақытта нарықта көптеген түрлі-түрлі машиналар мен жабдықтар
бар. Соның ішінен негізгілерін қарастырайық.
Энергетикалық машиналарғажылу және электр энергиясын шығаратын жылу,
атомдық, суэлектрстанцияларының жабдықтары; барлық мүмкін түрлендіргіш
электр жабдықтар (мысалы, ЛЭП); кез келген энергия түрлерін механикалыққа
айналдыратын двигательдер және т.б. кіреді.
Ақпараттық жабдық ақпараттарды түрлендіру және сақтау үшін
тағайындалған. Оған байланыс жүйелерінің жабдықтары (соның ішінде,
телевидение, радио, телефон және т.б..), өлшеу және басқару
құралдары,есептеу құралдары мен оргтехникалар, ақпараттарды көрсету және
сақтау құралдары және т.с.с.
Жұмыс машиналар қатарына кіретін технологиялық жабдыққа материалдарды
түрлендіретін құрылғылар жатады. Бұл құрылғылар өңделетін затқа
механикалық, термиялық, химиялық әсер етуге бағытталған. Заттың өзі қатты,
сұйық және газ түрінде болуы мүмкін, технологиялық жабдықтың оған әсер ету
мақсаты болып оның формасын, қасиеттерін, күйін, жағдайын өзгерту. .
Технологиялық жабдық түсінігін құрастыратын ең негізгі жұмыс
машиналарының ішкі сыныптары болып әр түрлі станоктар (металл кесетін және
ағаш өңдейтін), являются различные станки (металлорежущие и
деревообрабатывающие), кузнечно-прессттік-ұсталы және құю машиналары,
металлургия, тау-кен, мұнай және химиялық өнеркәсіптердің материалдарын
электрфизикалық және электрхимиялық өңдеу үшін балқытып біріктіретін
жабдықтар; технологиялық жабдық құрамына сонымен қатар тамақ және темекі
өнеркәсіптері үшін, тігін және тері өнеркәсіптері үшін, целлюлоза-қағаз
және полиграфиялық өнеркәсіптер үшін жабдықтар, көтергіш-көліктік және
термиялық жабдықтар, өнеркәсіптік роботтар және манипуляторлар кіреді. Бұл
технологиялық жабдықтардың барлық тізімі емес, оның әр сыныбында жүздеген
машиналар бар.
Негізінен бұл технологиялық жабдықтар ОКОФ 14 29ХХХХХ сандарынан
тұратын коды бар машиналар мен жабдықтар кең сыныбына кіреді.
Басқа активтерді бағалау заңдылықтары сияқты технологиялық
жабдықтарды бағалау да сол заңдылықтарға бағынады және онда көптеген
бірқатар ерекшеліктер бар.
Негізгілері:
1. Жоғары конструктивті күрделігімен сипатталатын технологиялық
жабдықтардың әр түрлілігіне байланысты бағаланатын объектілерінің оның
құнына (бағақалыптастырушы фактор) әсерін тигізетін негізгі сандық және
сапалық сипаттамаларын белгілеу бағалаушы үшін қиын жағдай болып табылады.
Мәселенің мәні мынада: технологиялық машиналар әр түрлі болғандықтан бұл
факторлар бір-бірінен едәуір түрде өзгеше болады, олардың құнға әсер ету
дәрежесі де өзгеруі мүмкін. Бір мақсатқа арналған машиналар әр түрлі
өндірушілермен әр түрлі мемлекеттерде шығарылуы, әр түрлі атқарылымдары
болуы мүмкін, бір модельді екінші модельге ауыстырғанда сандық
сипатамаларының өзгеруінің кең диапозоны болуы мүмкін. Бұлардың барлығы
бағаланатын объект туралы көріністі алуды қиындатады, яғни оны
идентификациялау қиынға түседі, содан кейін ұқсас параметрлері бар
машиналар бағаларының әр түрлілілгіне алып келеді.
2. Бір түрдегі технологиялық жабдықтарды әр түрлі тетіктермен, қосымша
бөліктермен және бұйымдармен жасақтаудың өзі идентификациялау үрдісін
қиындатады. Инвентарлы объект ретіндегі бағаланатын машинаның жасақталуы
туралы мағлұматтарды бағалаушы міндетті түрде білуі қажет.
3. Іс жүзіндегі пайдалану құны ретіндегі технологиялық жабдықтардың
мұндай спецификалық түрдегі құнын анықтағанда бағалаушы бағалау уақытындағы
жабдықтың нарықтық құнын есептегенде құнның екінші бөлігін құрайтын
ілеспелі шығындарды (көлік шығындары, монтаждық және жөндейтін жұмыстар
және т.б.) есепке алуы керек.
4. Салыстырмалы түрде дамымаған қазақстандық технологиялық жабдықтар
нарығында оның түрлерінің көптігінен пара-пар объектілер бойынша сату –
сатып алу мәмілелеріндегі бағалы ақпараттарды іздеу қиынға соқтыратындықтан
бағаланатын объектілердің бағалары бірқатар факторлар бойынша түзетуге
қажеттілік туады. Технологиялық жабдықтардың нарықтық құнын бағалағанда
қосымша қиындықтар осы машинаның құнын есептеуге әдістеме болатын жалып
ақпараттық-анықтама базасының болмау себептерінен туындайды.
5. Техникалық көрсеткіштері мен негізгі мөлшерлері бойынша пара-пар
деген технологиялық машиналар әр түрлі кәсіпорындармен шығарылуы немесе
басқа мемлекеттерден әкелінуі мүмкін. Дайындаушының сауда таңбасы
технологиялық жабдықтың мысалы, сенімділік, эксплуатациялық шығындар және
т.б. сияқты маңызды көрсеткіштеріне елеулі әсер етуі мүмкін. Оның салдары
болып машиналар құнының арасындағы айырмашылықтар болуы мүмкін.
6. Кәсіпорында салыстырмалы түрде арнайы және уникалды технологиялық
жабдықтардың көп болуы оны бағалағанда салыстырмалы тәсілді қолдануды
қиындатады немесе жоққа шығарады.
7. Барлық өндірістік жүйеден түсетін табысты құруда технологиялық
жабдықтың жеке бірліктерінің үлестік қатысуын анықтаудың қиындығы оны
бағалаудағы табыстық тәсілді қолдануын көбінесе жоққа шығарады.
Оталдыру жүйесін күту. Оталдыру жцйесінің ақаулары. Оталдыру жүйесін
күту жұмысын айналмалы бөлшектерді майлап және өткізгіштер мен
түйіспелердің қосылған жерлерін таза ұстау деп түсіну керек.
Жұмыстың шаң-тозаңның ортасында өтетін кезі болғанда оталдыру
жүйесінде ақау түсуінің барлығына кір мен тозаң себеп болады.
Майлағанда майдың жетіспеуі қаншалықты зиянды болса, майдың артық
болуы да соншалықты зиянды екені жөніндегі ережені естен шығармау керек.
Майдың артығы изоляциялаушы бөлшектерге тиіп, олардың изоляциялаушылың
қасиетін жойып жібереді. Майдан орамдар бұзылады, конденсатор істен шығады,
үзгіштің түйіспелері бұзылады, себебі ұшқын шығаратын түйіспелер, әсіресе
минералдық майлардың буынан тез бұзылатындығы байқалған.
Саңылаудың мөлшері щуппен өлшенеді. Түйіспелердің арасындағы саңылау
ең үлкен ажырап кеткенде 0,3-0,4 мм-ге тең болуға тиіс.
Саңылаудың керекті шамасын орнату үшін үзгіш тесігінің түйіспелік
винті бір жағына қарай бұрап жеткізіледі. Винттің түйіспесі арнаулы кілтпен
бұралады. Үзгіштің түйіспесін қараған кезде бірінші орамның изоляцияланған
ұшы қосылған щетка мен үзгіштің қосылған жерінің түйіспесін де тексеру
керек. Түйіспенің бетінде тозаң және жасыл дақ пайда болса, оларды тазарту
керек.
Ұшқынның жоқтығынан цилиндрлердің біреуі жұмыс істемейді. Мұндай
жағдайларда берілген жұмысты орындауға мотордың қуаты жетіп тұрғанының
өзінде мотордың жұмысын одан әрі созуға тіпті болмайды. Жұмыс істемейтін
цилиндр жанғыш қоспаны сорып ала береді де, ол қоспажанбай
конденсацияланып, цилиндрдің ішкі бетіне сұйық отын қаптайды, бұл сүйық
отын цилиндрдің қабырғаларынан мотор картеріне құйылады. Мотордың картеріне
құйылған отын жағармайды сұйылтып, мотордың барлың үйкелетін бөлшектерін
бүлдіре бастайды. Сонымен қатар, жұмыссыз цилиндр иінді білікке жүктің
біркелкі түспеуіне себеп болады.
Мотордың жұмысты дұрыс не бұрыс істеп тұрғанын дыбысына қарай айыруға
болады. Егер, мысалы, төртінші цилиндр жұмыс істемей қалса, онда мотордың
дыбысы өзгереді. Тіпті мотордың іркіліп соққанын байқауға болады, бір, екі,
үш, тыныс т.т мұны "мотор үш соқты" деп те айтады.
Ұшқынның шықпай қалу себебін анықтаудан бұрын, мотор тоқтағанша қай
цилиндрдің жұмыс істемейтінін біліп алу керек. Жұмыс істемейтін цилиндрді
анықтау үшін жеке шамдарды кезекпе-кезек массаға қосады да, шығару дыбысына
қарай бұзылғаны қайсысы екенін табады. Шамның орталық электродын массаға
қосңанда шығару дыбысы өзгерсе, онда цилиндр дұрыс жұмыс істейді. Егер
дыбысы өзгермесе, цилиндр жұмыс істемейді.
Тәжірибелерге қарағанда, тарату-үзгіш түрлерінің қайсысы болғанда да
шамдардың бұзылуынан бір не екі цилиндр жұмыс істемейді. Міне, сондықтан
алдымен шамды тексеру керек. Өзімізге белгілі оны не күйе басуы мүмкін, не
саңылауы дұрыс болмауы немесе изоляциясы жарылған болуы мүмкін.
Күйені тазартып кетіреді, саңылауды реттеп орналастырады, фарфор
жарылған болса, изоляторды немесе шамды бүтіндей алмастырады. Кейде цилиндр
шамнан басқа себептерден істемей қалады, оны жұмыс істейтін цилиндрдің
шамдарын жұмыс істемейтін цилиндрдің шамдарына алмастыру арқылы анықтауға
болады.
Сымдар түзу болғанда, көп цилиндрлі мотордың бір немесе екі
цилиндрінде ұшқын туғыза алмай магнетоланық бұзылуы таратқыштың
түйіспелерінің сынуынан немесе олардың ластануынан не, т.б. бұзылуынан
болуы мүмкін.
Моторды жүргізер алдында барлық шамдардан ұшқын шықпайды немесе мотор
жұмыс істеп тұрып, бірден кенет тоқтап қалады. Тарату үзгішпен оталдырған
жағдайда алдымен шамдарды тексеру керек, жоғары кернеулі түйіспелердің
ұшқын беретіндігін тексеру керек. Ол үшін сымның бір үшын жоғары кернеулі
түйіспеге басып тұрып, екінші ұшын массадан 3-5 мм аралықта ұстау керек.
Тарату-үзгіш роторы айналдырғанда ұшқын шықса, онда әрине орамның,
конденсатордың және үзгіштің түзу болғаны, бұзылған жерді жоғары кернеулі
токтың якорьден тысқары жолынан іздеу керек.
Ұшқын шықпай қалса, үзгіштің түйіспелерінің күйін және олардың
арасындағы саңылауды тексеру керек. Егер барлық қолданған шаралардан кейін
бәрібір ұшқын шықпаса, онда сөз жоқ орам немесе конденсатор бұзылған.
Конденсатордың бұзылғандығын үзгіштің түйіспелерінің арасындағы айқын аң
ұшқынға қарап анықтауға болады. Шамдардың бәрінің жанбай қалуына моторды
тоңтатқанда бірінші орамды массаға қосатын түйіспе мен сымның бұзылғандығы
да себеп болады.
2 тарау. Әлектр жабдықтарының күтімі мен
ақауларын ағымды жөндеу
2.1. Электр жабдықтарын пайдалану ерекшеліктері
Төменгі температура аккумулятор батареяларының күйі мен жұмыс
қабілетіне әсер етеді. Аккумулятор батареялары сенімді жұмыс істеуі үшін
оларды қымтап ұстау қажет. Аккумулятор батареяларын қымтап ұстау үшін
оларды қақпағы және қос қабырғасы бар ағаш немесе фибр жәшікке
орналастырады, қос қабырғаның арасына ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz