Жер салығы бойынша бюджетпен есеп айырысу

Пән: Салық
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 34 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

КІРІСПЕ
1. Салықтардың мәні, қағитаттары, қызметтері мен жер салығының алатын орны
1.1Салықтардың экономикалық мәні, қызметтері, қағитаттары, түрлері
1.2 Жер салығының мазмұны, салық салу обьектілері
2. Жер салығы және олардың жергілікті бюджет кірісінің қалыптастырудағы
ролі
2.1 Салық төлеушіде басқа да салықтар бойынша қаржылық және салық есебін
ұйымдастыру
2.2 Жер салығы бойынша бюджетпен есеп айырысу
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
КІРІСПЕ

1 Салықтар мемлекетпен бірге пайда болды және мемлекеттің өмір
сүріп,дамуының негізі болып табылады.

2 Салықтар барлық елдерде олардың қоғамдық экономикалық қозғалысы мен саяси
іс бағытына қарамастан ұлттық мемлекет әдістерінің негізгі көзі –
ұлттық табысты қайта бөлудің басты қаржылық инструменті, мемлекеттің
кірістерін және бюджеттін әдістерін қалыптастырудың шешуші көзі болып
табылады.

3 Нарықтық қатынастарға көшумен байланысты біздің еліміздің экономикасында
көптеген жаңа мәселелер мен қажеттіліктер пайда болды. Олар жаңа мамандар
мен жаңа теориялық және тәжірибелік дисциплиналардың,соның ішінде салық
салу жүйесін негіздеді.

4 Салық салу жүйесін жекелей алғанда,оны нарықтық қатынастардың
жаңалықтарына жатқызуға болмайды,бірақ жаңалық болып тәуелсіз бақылаудың
пайда болуы табылады.Ол қоғамдық тәжірибелік қажеттілікті жүзеге асыруды-
пайдаланушылар қызығушылығындағы экономикалық субъектілер ісі жөніндегі
қаржылық ақпараттардың нақтылығын растауды қамтамасыз етті.

Нарықтық қатынастар жағдайында салық жүйесі экономиканы мемлекеттік
реттеудің негізгі қаржы-несие механизмі, ең маңызды реттеушілердің бірі
болып табылады. Салық саясаты облысындағы негізгі бағыт: мемлекет пен салық
төлеушілер арасындағы қатынастардың жаңа типін қалыптастыру басты негізде
салық жүйесі арқылы жүзеге асырылады.
Қазақстан Республикасындағы салық жүйесі он жылдан астам уақыт бойы
әрекет етуде және де осы уақытқа дейін қатаң сынаудың обьектісі болуын
жалғастырып келеді. Еліміздің жеке салық қызметінің ұйымдасқан күніне
бастағандығы он жыл ішінде біздің тәуелсіз мемлекетіміздің салық жүйесін
қалыптастырып және оның, әрі қарай дамуына сәйкес біршама жұмыстар
атқарылады.
Салықтар барлық елдерде олардың қоғамдық экономикалық қозғалысы мен
саяси іс бағытына қарамастан ұлттық мемлекет әдістерінің негізгі көзі –
ұлттық табысты қайта бөлудің басты қаржылық инструменті, мемлекеттің
кірістерін және бюджеттін әдістерін қалыптастырудың шешуші көзі болып
табылады.
Нарықтық қатынастарға көшумен байланысты біздің еліміздің
экономикасында көптеген жаңа мәселелер мен қажеттіліктер пайда болды.Олар
жаңа мамандар мен жаңа теориялық және тәжірибелік дисциплиналардың,соның
ішінде салық салу жүйесін негіздеді.
Салық салу жүйесін жекелей алғанда,оны нарықтық қатынастардың жаңалықтарына
жатқызуға болмайды,бірақ жаңалық болып тәуелсіз бақылаудың пайда болуы
табылады.Ол қоғамдық тәжірибелік қажеттілікті жүзеге асыруды-пайдаланушылар
қызығушылығындағы экономикалық субъектілер ісі жөніндегі қаржылық
ақпараттардың нақтылығын растауды қамтамасыз етті.
Салықтар- мемлекет біржақты тәртіппен заң жүзінде белгілеген, белгілі
бір мөлшерде жүргізетін, қайтарымсыз және өтеусіз сипатта болатын бюджетке
төленетін міндетті ақшалай төлемдер. Салықтар-мемлекеттік бюджетке заңды
және жеке тұлғалардан белгілі бір мөлшерде және мерзімде түсетін міндетті
төлемдер болып табылады.
Жер салығын енгізудегі ең бастысы жерді және басқада ресурстарды
ұтымды пайдалана отырып, ауыл шаруашылық өндірісінің тиімділігін арттыру
және шығынға қарсы механизмді құру. Сонымен қатар ол жерде әртүрлі
шаруашылықты жүргізуге мүмкіндік беруі қажет. Рентаны төлеу бұл жер үлесін
пайдалануға төлем емес, ол жақсы учаскесі барлардың ерекше монополиясы мен
артықшылықтарын пайдалануына төлем. Бұл барлық азаматтардың жерге деген
құқықтарын теңестіру құралы болып табылады.
Жер салығын енгізу және өндіріп алу жөніндегі мәселелермен шетелдік,
ресейлік және қазақстандық ғалым экономистер айналысқан. Қазақстандық
авторларды атап өтсек: Ілиясов Қ.Қ., Аубакиров Я.А., Махмудов Ф.О., Алиев
Р., Құлпыбаев С., Нұрғалиева Г.К., Мухитдинов М.Т., Ермекбаева Б.Ж.
Қазақстан Республикасында жер салығы 1992 жылы енгізілді. Жерге
салынатын салықты енгізу мынандай мақсаттарды көздеген: экономикалық
әдістермен жерді ұтымды пайдалану және жерге орналастыру, жердің құнарлығын
арттыру, оны қорғау жөніндегі шараларды жүргізу үшін, сонымен бірге
аумақтың әлеуметтік-мәдени дамуы үшін бюджет кірістерін қалыптастыру. Жер
салығын төлеу барлық жер иелері үшін (бірқатар жағдайларды қоспағанда)
міндетті болды.
Қазақстан тәуелсіздік алғанынан бері жаңа құқықтық-нормативтік
заңнамалар қабылданып, жаңа өзгерістер өріс ала бастады. Оның ішінде жер
мәселесі, оның экономикалық әдістермен жерді ұтымды пайдалану, жерге
орналастыру, жердің құнарлығын арттыру, оны қорғау шараларын т.б. ары қарай
зерттеуді талап етеді. Осы мәселелер тақырыптың өзектілігін көрсетеді
Бұл курстық жұмысты жазудағы мақсат бюджетке төленетін басқа да
салықтардың мәнін ашып көрсету, салықтардың қалыптасуы мен дамуы туралы
ақпаратты енгізу, аудиттің негізгі мақсаттары мен міндеттерін айқындап
көрсету. Яғни осы курстық жұмыста жазылған мәліметтер салықтар жөнінде
жалпы мағлұмат береді.
1. Салықтардың мәні, қағитаттары, қызметтері мен жер салығының алатын орны
1.1Салықтардың экономикалық мәні, қызметтері, қағитаттары, түрлері
Салық салу қазіргі кезеңде ең маңызды проблемалардың бірі болып
табылады. Ол қоғам өміріндегі барлық әлеуметтік- экономикалық сфераларды
қамтиды. Бірде бір мемлекет салықтық түсімдерінсіз бола алмайды. Қоғамдық
категория ретінде салықтар мемлекеттің және адамдардың өмірінің нақты
тарихи- экономикалық жағдайларын бейнелейді.
Салықтарды зерттеу барысында ғалым экономисттер әр түрлі анықтама
берген. Мәселен, Д. Рикардоның ойынша: “Салықтар үкіметтің басқаруына
түсетін елдегі өнім мен еңбектің үлесін құрайды ”. [2]
Салықтар-мемлекеттік бюджетке заңды және жеке тұлғалардан белгілі бір
мөлшерде және мерзімде түсетін міндетті төлемдер болып табылады.
Ұйымдық-құқықтық жағынан салықтар- бұл мемлекет біржақты тәртіппен заң
жүзінде белгілеген, белгілі бір мөлшерде және мерзімде бюджетке төленетін
қайтарусыз және өтеусіз сипаттағы міндетті ақшалай төлемдер.
Салықтар шаруашылық жүргізуші субьектілердің, жеке тұлғалардың
мемлекетпен екі арадағы мемлекеттік орталықтандырылған қаржы көздерін
құруға байланысты туындайтын қаржылық қатынастарды сипаттайтын экономикалық
категория.
Салықтардың экономикалық мәні олардың өзінің функциялары мен
міндеттерін жүзеге асыру үшін мемлекет жұмылдыратын ұлттық табыстың бір
бөлігі болып табылатындығында.
Салықтар мемлекетпен бірге пайда болды және мемлекеттің өмір сүріп,
дамуының негізі болып табылады. Адамзат дамуының бүкіл тарихы бойына салық
нысандары мен әдістері өзгерді,игерілді, мемлекеттің қажеттіліктері мен
сұрау салуларына бейімделді. Салықтар тауар-ақша қатынастарының ахуалына
әсер ете отырып, олардың дамыған жүйесінде айтарлықтай өрбіді. Мемлекет
құрылымының өзгеруі, өркендеуі әрқашан салық жүйесінің қайта құрылуымен,
жаңаруымен қабаттаса жүреді.
Салықтар барлық елдерде олардың қоғамдық- экономикалық құрылысы мен
саяси іс-бағытына қарамастан ұлттық мемлекет кірістерінің негізгі көзі-
ұлттық табысты қайта бөлудің басты қаржылық құралы, мемлекеттің кірістерін
және бюджеттің кірістерін қалыптастырудың шешуші көзі болып табылады.
Салықтарда мемлекеттің экономикалық мазмұны нақты түрде көрінеді, ал
салықтардың әлеуметтік- экономикалық мәні, олардың түрлері мен рөлі
қоғамның экономикалық құрылысымен, мемлекеттің табысымен және
функцияларымен айқындалады. Белгілі философ Фрэнсис Бэкон салықтарды төлеу-
әрбір азаматтың борышы деген еді. [3, 211 б.]
Салықтар- мемлекет біржақты тәртіппен заң жүзінде белгілеген, белгілі
бір мөлшерде жүргізетін, қайтарымсыз және өтеусіз сиппата болатын бюджетке
төленетін міндетті ақшалай төлемдер.
Салықтардың экономикалық мәні:
• салықтар шаруашылық жүргізуші субьектілері мен халық табысының
қалыптасуындағы қаржылық қатынастардың бір бөлігін көрсетеді;
• шаруашылық жүргізуші субьектілері мен халық табысының белгілі бір
мөлшерін мемлекет үлесін жинақтап, жиынтықтаудың қаржылық қатынастарын
көрсетеді.
Салықтардың фискалдық, реттеуші және қайта бөлу қызметтері белгілі.
Фискалдық қызметі- барлық мемлекеттерге тән негізгі қызмет. Бюджеттің кіріс
бөлімі құрылып, салықтардың қоғамдық міндеті анықталды. Себебі, салықтар
мемлекеттік бюджеттің кірісін топтастыра отырып, әлеуметтік, әскери,
қорғаныс т.б. шаралардың іске асуын қамтамасыз етеді. Мемлекеттік бюджеттің
кіріс көзін құрайтын негізгі қаржылық көзі салықтар. Қазіргі кезде
еліміздің бюджетінің кіріс көзінің 90 пайызы салықтардан тұрады. Ел
экономикасы дамып, мемлекеттік бюджеттің кіріс көзі ұлғайған сайын салықтық
түсімдердің де өсіп отырғаны байқалады. Себебі,салықтардың экономикалық
табиғаты өндіріске байланысты, өндіріс бар жерде табыс бар, онан алынатын
салықтарда бар. Сондықтан салықтар өндірістің дамуына барынша өз ықпалын
тигізіп, өндірушілердің ынтасын арттыруға жағдай жасау қажет.
Реттеушілік қызмет-салық механизмі арқылы іске асырылады. Оның
ішіндегі негізгі тетіктері салық ставкалары мен салық жеңілдіктері.
Салықтың реттеушілік тетіктері тек қана өндірістің дамуын реттеп қана
қоймай сонымен қатар ақша және баға саясатын, шетелдік инвесторларды
ынталандыру, шағын және орта кәсіпкерлікті дамыту жұмыстарын жүзеге асыру
қажет. Әрине салықтың реттеу тетіктері тиімді қызмет атқару үшін олардың
басқада экономикалық тетіктерімен тығыз байланыста болуы қажет. Салықтардың
мөлшерлемесін көбейту мақсатында салық ставкасын шектен тыс жоғары деңгейде
белгілеу өндірістің тоқтауына, өндірушінің өз ісіне деген ынтасын
жоғалтуына әкеліп соғуы мүмкін.
Қайта бөлу қызметі арқылы түрлі субьектілер табысының бір бөлігі
мемлекеттің қарамағына өтеді. Бұл қызметтің іс-әрекетінің ауқымы жалпы ішкі
өнімде салықтардың алатын үлесі арқылы анықталады, ол ұлттық табыстың
мемлекеттендіру дәрежесін көрсетеді. [3, 213 б.]
Салық жүйесі-бұл мемлекетте өндіріліп алынатын салықтар мен міндетті
төлемдердің, сонымен қатар олардың бекіту әдістері мен түрлерінің,
өзгертулерінің, бақылау, төлену мен өндіріп алулардың жиынтығы.
Салық салудың төмендегідей элементтері болады:
- Салық обьектісі- заң жүзінде негізделген салық салуға негіз
болатын: табыс, мүлік, қызмет көрсету, ақшалай операциялар және т.б.
тауарлы материалдық игіліктер.
- Салық субьектісі- бұл салық төлеуші, яғни жеке және заңды тұлға.
- Салық көзі- табыстан төленетін салық.
- Салық ставкасы-бір өлшем бірлігінен алынатын салық мөлшері.
- Салық жеңілдігі-салық төлеушіні толығымен немесе жартылай
салықтан босату.
- Салықты төлеу мерзімі-салықтар мен басқада міндетті төлемдердің
бюджетке төлеу уақыты. [2, 65 б.]
Салықтарда ежелден салық жүйесін бөлудің екі қағидаты қалыптасқан:
пайда (алынған игіліктер) қағидаты, “қайыр көрсету” (төлем қабілеттілігі)
қағидаты.
Салықтық төлемдердің мәнін терең түсіну үшін ең алдымен салық салудың
негізгі қағидаларын анықтап алу қажет. Адам Смит классикалық қағидаларға
айналған төрт жағдайларды бөліп көрсеткен. Олар келесілер:
1. Мемлекеттің қол астындағылардың әрқайсысы өз мүмкіндігінше
Үкіметтің шығындарын жабуға ат салысуы керек, яғни Үкіметтің қорғауында
бола отырып, мөлшерленген табысына сәйкес. Бұл жағдайды орындау немесе
орындамау салық салу барысында теңдікке немесе теңсіздікке алып келуі
мүмкін.
2. Әрбір адам төлейтін салық нақты анықталған болуы қажет. Салықтың
мөлшері, төлеу мерзімі және тәсілі салық төлеушіге түсінікті, әрі жариялы
болуы керек.
3. Әрбір салық салық төлеушіге ең ыңғайлы уақытта және тәсілмен
өндіріліп алынуы қажет.
4. Әрбір салық салық төлеушінің қалтасынан мемлекеттің кассасына
түсетін қаражаттардан әлде қайда аз қаражат алынуы қажет. [2, 157-158 б.]

Қазіргі таңдағы салық салудың қағидалары:
1. Салық ставкасының деңгейі салық төлеушінің мүмкіндіктерін ескере
отырып бекітілуі қажет, яғни табыс деңгейіне байланысты. Табыстан алынатын
салық прогрессивті болуы қажет. Бұл қағида кейде қолданылмайды, себебі
көптеген елдерде салықтарды пропорционалды түрде есептейді.
2. Табыстарға салық салу бір жақты болу үшін барлық күш жігерді жұмсау
қажет. Табыс немесе капиталға көп жақты салық салу мүмкін емес.
3. Салық төлеудің міндеттілігі. Салық жүйесі салық төлеушіге күмән
келтірмеуі керек.
4. Салық төлеу жүйесі мен процедурасы салық төлеушілерге жеңіл, анық
және ыңғайлы болуы қажет.
5. Салық жүйесі өзгеріп жатқан қоғамдық-саяси қажеттіліктерге икемді,
әрі жеңіл бейімделе алуы керек.
6. Салық жүйесі қалыптасып жатқан жалпы ішкі өнімді бөле алуы және
мемлекеттің экономикалық саясатының тиімді құралы бола алуы қажет.[4, 123-
124 б.]
Салық механизмінің қызметі белгілі қағидаларға сүйеніп іске асырылады.
Сондықтан Қазақстан Республикасының салық кодексі салық ісін мынадай
қағидаларға негіздеп жүргізілуін талап етеді:
- міндеттілік қағидасы бойынша салық төлеуші салық заңдарына
сәйкес салық міндеттемелерін толық көлемде және белгіленген мерзімде
орындауға міндетті;
- айқындық қағидасы бойынша Қазақстан Республикасындағы бюджетке
төленетін төлемдер мен салықтар айқын, әрі нақты болуы қажет;
- әділеттілік қағидасы бойынша Қазақстан Республикасында салық
салу жалпыға бірдей және міндетті болып табылады. Жеке сипаттағы салық
жеңілдіктерін беруге тыйым салынады;
- біртұтастығы қағидасы бойынша Қазақстан Республикасының салық
жүйесі Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында барлық салық төлеушілерге
қатысты біртұтас болып табылады;
- жариялылығы қағидасы бойынша салық салу мәселелерін реттейтін
нормативтік құқықтық актілер ресми басылымдарда міндетті түрде жариялануға
тиіс. [6, 7 б.]
Барлық өркениетті елдерде салықтардың бүкіл жиынтығы әр түрлі
қағидаттар бойынша жіктеледі:
- салық салу обьектілері бойынша;
- салықты алатын және салықтан жиналған сомаға билік жасайтын
органға қарай;
- пайдалану тәртібі бойынша;
- обьектінің экономикалық белгісі бойынша.
Салықтар негізінен мынадай тәсілдер арқылы алынуы мүмкін:
- Табыс көзінен ұсталынатын- салық төлеуші жұмыс істейтін ұйымның,
мекеменің бухгалтериясы одан салықты табыс алған жерде есептеп, ұстайды
(төлейді). Мәселен жеке тұлғалардың табыс салығы.
- Мағлұмдама (деклорация) негізінде- салық төлеушінің мағлұмдамада
көрсетілген табыстары, шегерімдері мен жеңілдіктерін ескере отырып
анықталады. Олар салықтардың түрлері бойынша салық мағлұмдамасын есепті
салық кезеңіне сәйкес тапсырып отырады. Мәселен, корпорациялық табыс
салығын, көлік құралдарына салынатын салықты, жер салығын төлеушілер
(арнаулы салық режимін қолданатын заңды тұлғаларды қоспағанда) салық
органына мағлұмдаманы есепті салық кезеңінен кейінгі жылдың 31-інші
наурызына дейін өткізуі қажет.
- Кадастр бойынша- салық салу обьектісін тіркеу арқылы, одан
түсетін табыстың нақты мөлшеріне байланыссыз алынады (жер және мүлік
салықтары).
- Патент негізінде- салық кәсіпкерлік қызметтің сан алуан
түрлеріне берілетін патент негізінде төленеді. Патент арнаулы салық режимін
қолдану құқығын куәландыратын және салық сомасының бюджетке төленгендігін
растайтын құжат. [3, 216-217 б.]
Соңғы жылдары батыс елдерінде бағаның жоғарылауымен және инфляцияның
күшеюіне байланысты амортизациялық жеңілдіктер қаржы көзі ретінде өз мәнін
жоя бастады. Көбінесе компаниялардың амортизациялық қорларда жинаған
қаражаттары істен шыққан өндірістік активтердің орнына жаңа машиналар мен
құрал-жабдықтарды алуға жеткіліксіз болып, амортизацияны жедел түрде
пайдаланғанның өзінде көп жағдайларда тиімді нәтиже бермейді. Сондықтан
көптеген елдерде жеке бизнесті қолдау мақсатымен әртүрлі резервтер мен
қорларға есептелген табыс салықтарынан босата отырып тікелей қаржылық көмек
көрсетеді. Жеке компаниялар өз кезегінде сыртқы қаржыландыру көздеріне көп
көңіл бөлуде, яғни банктерден несие, ссудалар алуда. Амортизациялық
жеңілдіктердің құнсыздануы лизингтің (машиналар мен құрал-жабдықтарды жалға
алу) кең таралуына мүмкіндік берді. Лизингтің көмегімен компаниялар
өздеріне қажетті техникаларды жалға алу төлемдері үшін шектелмеген
сомаларды шығындарға жазу (қатаң түрде лимиттелген амортизациялық
аударымдар шеңберінде бұл мүмкін емес) және салық салынуға тиісті
табыстарды қысқарту мүмкіндіктері туды. Банктер сияқты көптеген лизингтік
компаниялар сырт көзге қарағанда ғана тәуелсіз болып көрінеді, бірақ оларда
ірі корпорациялардың филиалдары немесе бөлімшелері болып келеді. Олар тек
салықтық мақсаттар үшін ғана пайда болған. [7]
Салық жүйесін мемлекет пен заңды және жеке тұлғалар арасындағы қаржы
қатынастары және осы қатынасты анықтайтын салықтар, салық механизмі, яғни
салық салу әдістері мен тәсілдері, жолдары, салық заңдары мен салыққа
қатысты кесімдердің, салық қызметі органдарының жиынтығы құрайды. Салық
жүйесі мемлекеттің қаржы көздерін жасаудың ең негізгі құралы болумен қатар,
ел дамуына және саяси-әлеуметтік шаралардың толығымен іске асуына мүмкіндік
туғызады. Еліміздің салық жүйесінің дамуын төрт кезеңге бөліп қарастыруға
болады:
1. 1992-1995 жылдары жаңа салық жүйесі базисінің салық кезеңінің
өңделуі және іске қосылуы.
2. 1996-1998 жылдары нарықтық экономика талаптарына сай келетін
салық жүйесін құруды ұйымдастыру және анықтау.
3. 1998-2000 жылдары барлық қағидалардың ескерілуі арқылы салық
жүйесіне өзгерістер мен толықтыруларды енгізу, салық жүйесін одан әрі
жетілдіру.
4. 2001-2002 жылдары жаңа салық Кодексі қабылданып іске қосылды.
Қазақстан Республикасының 1991 жылы 25 желтоқсанында қабылданған
Қазақстан Республикасындағы “Салық жүйесі туралы заңы” тәуелсіз салық
жүйесін құрудың ең алғашқы бастамасы болып табылды. Бұл мемлекеттің
экономикасын реформалаудағы күрделі жұмыстардың бірі болып саналды. Осы
кезеңде елде көптеген өзгерістер болды және экономиканың дамуына көптеген
құбылыстар әсер етті. Атап айтсақ: меншіктің көптеген түрлерінің дамуы,
шаруашылық жүргізуші субьектілер мен ел арасындағы қатынастардың құқықтық
негізінде жүргізілуі және т.б. құбылыстар. Осы заң бойынша алғаш рет
Қазақстан Республикасында 42 салық түрі қызмет етті.
Қазақстан Республикасының Үкіметі 1992 жылдың басында салық жүйесін
кезеңді түрде реформалаудың концепциясын қабылдады. Аталған концепцияны
іске асырудағы негізгі кезең болып Қазақстан Республикасының Президентінің
1995 жылдың 24 сәуірінде қабылдаған “Салық және бюджетке төленетін басқа да
міндетті төлемдері туралы” заң күші бар жарлығы шықты. Ол 1995 жылдың 1
шілдесінен бастап іске қосылды. Нәтижесінде бұрын қызмет еткен 42 салықтың
орнына 11 салықтар мен алымдар қызмет етті. 1999 жылы салық жүйесі бес рет
күрделі өзгеріске ұшырады. Осының нәтижесінде 2000 жылдың 1 қаңтарынан
бастап Қазақстан Республикасында 17 салықтар мен алымдар болды. 2001 жылдың
12 маусымында жаңа Салық кодексі қабылданып, 2002 жылдың 1 қаңтарынан
бастап іске қосылды. Қазіргі таңда елімізде 9 салық, 13 алым, 9 төлем, 1
мемлекеттік баж, 4 кедендік алым белгіленген. [9] Атап айтсақ:
1. корпорациялық табыс салығы;
2. жеке табыс салығы;
3. қосылған құн салығы;
4. акциздер;
5. жер қойнауын пайдаланушыларға салық салу;
6. әлеуметтік салық;
7. көлік құралдары салығы;
8. мүлік салығы;
9. жер салығы.
1.2 Жер салығының мазмұны, салық салу обьектілері
Жеке тұлғалар мен шаруашылық жүргізуші субьектілердің қаржыларының бір
бөлігін жерге төлем ретінде мемлекеттің өзіне алуын жер салығы деп аталады.

XX ғ. басында Н. Сухановтың жүргізген теориялық зерттеулері өз
мәнділігін әлі күнге дейін жоғалтқан жоқ. Ол ренталық салымдарды сипаттай
отырып: “ренталық салым екіге бөлінеді: біріншіден, қандай салық түрінде
жер рентасын алуға болады және екіншіден, қандай жолмен рентаны қоғамдық
қажеттілікке бағыттау, яғни қалай оны бөлуге болады және тек жер салығын
салу арқылы ғана белгілі бір топ жер иеленушілерінің монополиясымен және
артықшылықтарын басқалардың мүдделері үшін жоюға болады”. [10]
1992 жылы жер салығы енгізіліп, оның көздегені жерді рационалды
қолдану, жердің құнарлығын арттыру үшін түрлі қажетті шараларды жүзеге
асыруды қамтамасыз ету болды. Нарықтық экономикаға көшуге байланысты
Қазақстанда 1995 жылдан бастап жер реформасы іске асырыла бастады. Бұл
реформаның негізгі мақсаты жер қатынастарын өзгерту, жаңа жер
пайдаланушыларын және жер нарығын қалыптастыру. Жер реформасының
нәтижесінде жер қоры қайта бөлініп, жерде әртүрлі шаруашылықтың түрлері
қалыптасты. Бұрынғы колхоздар мен совхоздар акционерлік қоғамдар,
шаруашылық серіктестіктері, шағын кәсіпорындар, шаруа қожалықтары ретінде
қайта қалыптасты.
Жер салығының мақсаты – экономикалық әдістермен жерді ұтымды
пайдалануды қамтамасыз ету және жерді сақтау, құнарлығын арттыру,
территориялардың әлеуметтік – мәдени дамуы үшін қажетті шараларды іске
асыру арқылы бюджетке түсетін табыстарды құрау.
Жер салығы меншікті салықтарға жатады. Салықтың түпкі мақсаты меншікті
тиімді пайдалануға ынталандару. Салықтардың мөлшері меншіктің көлеміне
қарай белгіленеді: меншіктің көлемінің ірі болуы табыстың жоғары болуына
кепілдік бермейді, егер салық жоқ болса, ірі меншік иелері көп
артықшылықтарға ие болып, мүлікті дұрыс пайдалануға ұмтылыс еді. Меншік
салықтары қоғам алдындағы салық жауапкершілігін бірдей көтеруге бағытталған
нақты салықтарға жатады.
Қазіргі іске асырылып жатқан салық заңдарына сәйкес заңды және жеке
тұлғалардың меншігі жыл сайын салық салуға жатады.
Жер салығын төлеушілер болып, Қазақстан Республикасының азаматтары,
ұйымдар, серіктестіктер, мекемелер, сонымен бірге кәсіпорындар, халықаралық
серіктестіктер және ұйымдар, шетел заңды тұлғалары және азаматтары, жер
учаскесін пайдаланатын резидент еместер.
Салық салу мақсатында барлық жерлер олардың нысаналы арналымы мен
тиістілігіне қарай санаттарға бөлді. Жердің белгілі бір немесе өзге
санаттарға жататындығы жер заңнамасымен белгіленетін болды.
Салық салу мақсатындағы барлық жерлер оладың арналған нысанасы мен
тиесілілігіне қарай мынадай санаттарға және салық салу обьектілеріне
бөлінеді:
• ауыл шаруашылық мақсатындағы жерлерге;
• елді мекендер жерлеріне;
• өнеркәсіп, көлік, байланыс, қорғаныс және өзге де шаруашылық
емес мақсаттағы жерлерге;
• ерекше қорғалатын табиғи аумақтар жерлеріне, сауықтыру,
реакциялық және тарихи-мәдени мақсаттағы жерлерге;
• орман қорының жерлеріне;
• су қорының жерлеріне;
• запастағы жерлерге жатқызылуына қарай қарастырылады.
Салық мөлшерлемелері жердің сапасына, тұрған орнына, сумен қамтамасыз
етілуіне қарай сараланған және жер алаңының бір өлшеміне гектарға, шаршы
метрге белгіленген. Базалық мөлшерлемелерге Үкімет жыл сайын
белгілейтін болды. Бюджетке жер салығы жер учаскесінің орналасқан
жері бойынша төленетіні заңмен бекітілді.
Жердің белгілі бір немесе өзге санатқа жататындығы Қазақстан
Республикасының жер туралы заң актілерімен белгіленеді. Елді мекендер
жерлері салық салу мақсаты үшін мынадай екі топқа бөлінген:
1. тұрғын үй қоры, соның ішінде олардың жанындағы құрылыстар мен
ғимараттар орналасқан жерлерді қоспағанда елді мекендер жерлері;
2. тұрғын үй қоры, соның ішінде олардың жанындағы құрылыстар мен
ғимараттар орналасқан жерлер. [6, 171 б.]
Мыналар салық салу объектісі болып табылмайды: елді мекендердің ортақ
пайдалануындағы жер учаскелері, алаңдар, көшелер, жолдар, өткелдер,
жағалаулар, парктер, скверлер, су қоймалары, жағажайлар, зираттар және
халықтың мұқтаждарын қанағаттандыруға арналған өзге де объектілер алып
жатқан және соларға арналған жерлер елді мекендердің ортақ пайдалануындағы
жерлерге жатады. Ортақ пайдаланудағы мемлекеттік автомобиль жолдары желісі
алып жатқан жер учаскелері. Ортақ пайдаланудағы кесіп берілеген белдеудегі
мемлекеттік автомобиль жолдары желісі алып жатқан жерлерге жер алаптары,
көлік жүріп өтетін тарамдар, жол салымдары, жасанды құрылыстар, жол
бойындағы резервтер мен өзге де жол қызметін көрсету жөніндегі құрылыстар,
жол қызметінің қызметтік және тұрғын үй-жайлары, қардан қорғау екпелері мен
жасыл желектер орналасқан жерлер. [2, 70 б.]
Негізінде жер салығының мөлшері жер пайдалану құқығын, өтеусіз уақытша
жер пайдалану құқығын куәландыратын құжаттар және жер ресурстарын басқару
жөніндегі уәкілетті орган әр жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша берген
жерлердің мемлекеттік сандық және сапалық есебінің дерекетері негізінде
есептеледі.
Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерге салынатын салық- ауыл
шаруашылығының қажеттері үшін берілген немесе осы мақсаттарға арналған жер
ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер деп танылады. Ауыл шаруашылығы
мақсатындағы жер құрамына ауыл шаруашылығы алқаптары мен ауыл
шаруашылығының жұмыс істеуіне қажетті ішкі шаруашылық жолдары,
коммуникацилар, тұйық су айдындары, мелиорациялық жүйе, қора-жайлар мен
ғимараттар орналасқан жерлер, сондай-ақ басқа да алқаптар (сор, құм, тақыр
және ауыл шаруашылығы алқаптарынының алабына қосылған басқа да алқаптар)
жатқызылады. Ауыл шаруашылығы алқаптарына егістіктер, тыңайған жерлер, көп
жылдық екпелер егілген жер, шабындықтар мен жайлымдар жатады.
Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлер:
- жеке меншікке – Қазақстан Республикасының азаматтарына өзіндік
қосалқы шаруашылығын, бағбандықты, саяжай құрылысын дамыту үшін;
- жеке меншікке немесе жер пайдалануға – Қазақстан Республикасының
жеке және заңды тұлғаларына шаруа (фермер) қожалығын жүргізуге, тауарлы
ауыл шаруашылығы өндірісі, орман өсіру, ғылыми зерттеу, тәжірибе жүргізу
және оқыту мақсатында, қосалқы ауыл шаруашылығын, бақша және мал
шаруашылығын жүргізу үшін;
- шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдарға 10 жылға дейінгі
мерзімге жалдау шарттарымен уақытша жер пайдалануға беріледі.
Ауыл шаруашылығы мақсатындағы арналмаған жерді пайдаланушы заңды
тұлғалар жер салығын ағымдағы жылдың 20ақпанынан, 20 мамырынан, 20
тамызынан және 20 қарашада тең үлеспен төлейді.
Азаматтар мен заңды тұлғаларға жер пайдалануға немесе меншікке
берілетін ауыл шаруашылығы алқаптарының сапасын мемлекеттік бағалау
мақсатында республикалық бюджет қаражаты есебінен топырақты зерттеу,
топырақ-мелиорациялық, геоботаникалық зерттеулер мен топырақты бағалау
материалдары деректерінің негізінде ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер
учаскелерінің паспорты жасалады. Жер учаскелері паспортының нысанын жер
ресурстарын басқару жөніндегі орталық уәкілетті орган бекітеді.
Жер учаскесінің паспортын жасау жөніндегі жұмыстарды ұйымдастыру мен
оны беруді жер ресурстарын басқару жөніндегі аумақтық органдар жүзеге
асырады.
Ауыл шаруашылығы мақсатына арналған жерге салынатын жер салығының
базалық ставкалары – азаматтардың жеке қосалқы шаруашылық жүргізуіне, бау-
бақша және сая-жай құрылысына арнап берген жерлерін қоспағанда, 1 гектар
есебімен белгіленіп, топырағының сапалығына қарай белгіленеді. Салық және
бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы Салық кодексінің 329-
шы бабына сәйкес Ауыл шаруашылық мақсатындағы жерлерге салынатын базалық
салық ставкасы төмендегі кестеде көрсетілген.
Арнайы жер қоры. Жерді ауыл шаруашылығы өнімін өндірушілердің арасында
қайта бөлу мақсатымен ауыл шаруашылығы мақсатындағы жермен босалқы жер
есебінен арнайы жер қоры құралады. Санитарлық нормалар мен талаптарға сай
келетін ауыл шаруашылығы өнімін өндіруге мүмкіндік бермейтін жер учаскелері
арнайы жер қорына енгізілмейді.
Шаруа (фермер) қожалығын жүргізуге арналған жер учаскелері. Жер
учаскелері шаруа (фермер) қожалығын жүргізу үшін Қазақстан Республикасының
азаматтарына жеке меншік құқығымен немесе өтеулі уақытша жер пайдалану
құқығымен 49 жылға дейінгі мерзімге, ал шалғайдағы мал шаруашылығын жүргізу
үшін (маусымдық жайылым) уақытша өтеусіз жер пайдалану құқығымен Жер
Кодексіне және Қазақстан Республикасының шаруа (фермер) қожалығы туралы
заңдарына сәйкес беріледі. Жер учаскесін шаруа (фермер) қожалығын жүргізу
үшін алуға басым құқықты жеке еңбегімен қатысу негізінде шаруашылық
жүргізетін, арнаулы ауыл шаруашылығы білімі мен біліктілігі бар, ауыл
шаруашылығында іс жүзінде жұмыс тәжірибесі бар және осы ауданда, қалада,
ауылда, кентте тұратын азаматтар пайдаланады.
Елді мекендер жері. Қалаларды, кенттерді, ауылдарды, селолар мен
басқа да қоныстарды дамыту үшін берілген жер учаскелері елді мекендер
жерінің санатына жатады. Елді мекендердің жері өзге әкімшілік-аумақтық
құрылымдардың жерінен қаланың шегі, кенттің шегі, ауылдық елді мекеннің
шегі арқылы шектеледі.
Елді мекендердің жерлеріне салық салынатын алаңға құрылыс пен
ғимараттардың алып тұрған жер учаскесі, оларды ұстауға қажетті учаскелер,
сондай-ақ, егер олар басқа азаматтар мен ұйымдарға берілмеген болса, әрі
жалпы пайдаланымдағы жерлер болмаса, санитарлық-қорғау аймақтары,
техникалық және өзге де аймақтар енеді. Жергілікті өкілді органдар өз
құзыры шегінде жер учаскесінің орналасқан өңіріне, оның сумен қамтамасыз
етілуіне, шаруашылық жүргізудің өндірістік және басқа жағдайларына
байланысты жер салығының базалық ставкасын азайтуға немесе көтеруге құқылы,
бірақ 20% артық көтермеуге тиіс.
Жер учаскелерін елді мекендер жеріндегі ортақ пайдаланудағы жерлерге
жатқызуды, сондай-ақ олардың нысаналы мақсатының өзгеруіне байланысты ортақ
пайдаланудағы жердің құрамынан шығаруды өз құзыретіне сәйкес жергілікті
атқарушы органдар жүзеге асырады.
Ортақ пайдаланудағы жерден жер учаскелері жеке меншікке оларды ортақ
пайдаланудағы жер құрамынан шығарғаннан кейін ғана берілуі мүмкін.
Өнеркәсіп, көлік, байланыс, қорғаныс жері және ауыл шаруашылығынан
өзге мақсатқа арналған жер.
Азаматтар мен заңды тұлғаларға берілген жер өнеркәсіп, көлік,
байланыс, қорғаныс жері және ауыл шаруашылығынан өзге мақсатқа арналған жер
деп танылады. Бұндай жерлерді пайдалану ерекшеліктері Қазақстан
Республикасының арнайы заңдарымен белгіленеді.
Өнеркәсіп жеріне өнеркәсіп объектілері орналастыру мен пайдалану үшін
берілген жер, соның ішінде олардың санитарлық-қорғау және өзге де аймақтар
жатады. Аталған мақсаттарға берілетін жер учаскелерінің мөлшері белгіленген
тәртіппен бекітілген нормаларға немесе жобалау-техникалық құжаттамаларға
сәйкес айқындалады, ал жер учаскелерін бөліп беру оларды игеру кезектілігі
ескеріле отырып жүргізіледі.
Автомобиль, теңіз, өзен, ішкі су, темір жол, әуе және өзге де көлік
түрі объектілерінің қызметін қамтамасыз ету және оларды пайдалану үшін
берілген жер көлік жері болып табылады.
Көлік жері. Автомобиль, теңіз, өзен, ішкі су, темір жол, әуе және
өзөге де көлік түрі объектілерін дамыту, салу және қайта жаңарту үшін
жағдай жасау мақсатында Қазақстан Республикасының көлік туралы заңдарында
көзделген тәртіппен жерді резервте ұстау жүзеге асырылуы мүмкін.
Темір жол көлігінің жері:
- магистраль жолдарына және солармен технологиялық байланыстағы
құрылыстар мен ғимараттарға (темір жол белдеуі, көпірлер, тоннельдер,
сигналдық жабдықтар, техникалық- қызметтік үйлер);
- кірме жолдарға;
- энергетика, локоматив, вагон, жол және жүк шаруашылықтары, сумен
жабдықтау және канализация құрылыстары, қорғау және бекіту екпелері,
қызметтік және темір жол көлігіне қызмет көрсетілетін арнаулы мақсаттағы
өзге де объектілер бар темір жол станцияларына;
- темір жолдарға берілген белдеулер мен күзет аймақтарына бөліп
берілген жер жатады.
Автомобиль көлігінің жері. Автомобиль көлігі қажеттеріне арналған
жерге:
- автомобиль жолдарына, олардың конструкциялық элементтері мен жол
ғимараттарына және олармен технологиялық байланысқан құрылыстар және
ғимараттарға;
- автовокзалдар мен автостанцияларды, автомобиль көлігінің басқа
объектілерін және жер беті мен жер асты үйлерін, құрылыстарын,
ғимараттарын, құрылғыларын пайдалану, күтіп-ұстау, салу, қайта жаңғырту,
жөндеу, дамыту үшін қажетті жол шаруашылығы объектілерін орналастыру үшін;
- автомобиль жолдарына бөлінетін белдеулерді белгілеу үшін бөлініп
берілген жер жатады.
Автомобиль көлігінің қажеттері үшін бөліп берілетін белдеуге арналған
жер учаскелері жолдың санатына байланысты және жобалау құжаттамасына сәйкес
белгіленген нормалардың негізінде беріледі.
Теңіз және ішкі су көлігінің жері. Теңіз және ішкі су көлігінің
қажеттеріне арналған жерге теңіз және өзен порттарын, айлақтар,
гидротехникалық ғимараттар, жер беті және жер асты үйлерін, құрылыстарын,
ғимараттарын, құрылғыларын пайдалану, күтіп-ұстау, салу және басқа да
объектілерін орналастыру үшін бөлініп берілген жер жатады.
Әуе көлігінің жері. Әуе көлігінің қажеттеріне арналған жерге
әуежайлар, әуеайлақтар, аэровокзалдар, ұшып көтерілу-қону белдеулерін және
жер беті мен жер асты үйлерін, құрылыстарын, ғимараттарын, құрылғыларын
пайдалану, күтіп-ұстау, салу және басқа да объектілерін орналастыру үшін
бөлініп берілген жер, сондай-ақ олардың күзет аймақтары жатады.
Байланыс пен энергетика жері. Байланыс, радио хабарларын тарату,
теледидар, ақпарат қажеттеріне арналған жерге тиісті инфрақұрылымдардың
объектілерін орналастыру, байланыстың кабель, радиореле және әуе желілері,
соның ішінде жер астындағы желілер үшін бөлініп берілген жер.
Энергетика жерлері су электр станцияларын, атом станцияларын, жылу
станциялары мен олардың құрылыстары мен объектілеріне қызмет көрсететін
басқа да электр станцияларын орналастыру. Электр таратудың әуе желілерін,
электр таратудың кабель желілерінің жер бетіндегі құрылыстарын, шағын
станцияларды, тарату пунктерін, энергетиканың басқа да құрылыстары мен
объектілерін орналастыру үшін бөлініп берілген жер учаскелерін атауға
болады.
Қорғаныс қажеттеріне арналған жерлер. Қарулы Күштердің әскери
бөлімдерін, әскери полигондарын, әскери-оқу орындары мен өзге де ұйымдарын
және қорғаныс пен қауіпсіздік саласындағы міндеттерді атқаратын басқа да
әскерлердің объектілері мен ғимараттарын орналастыру және олардың тұрақты
қызметі үшін Қазақстан Республикасының Үкіметі берген жер учаскелері
қорғаныс қажеттеріне арналған жер деп танылады.
Өнеркәсіп, байланыс, көлік, қорғаныс және басқа ауыл шаруашылығы
мақсатына арналмаған жерлерінде орналасқан өңіріне, коммуникациялар болуына
және басқа факторларға қарай 20% асырмай азайтуға немесе арттыруға құқығы
бар. Сауықтыру және қалпына келтіру мақсатындағы жердің құрамына кіретін
және ауыл шаруашылық мақсатына пайдаланылатын учаскелер ауыл шаруашылық
мақсатына арналған жерлер үшін көзделген тәртіп пен шарттар негізінде салық
салуға жатады.
Орман қоры жерінің құрамына кіретін және ауыл шаруашылығы мақсатына
пайдаланылатын учаскелер, ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлер үшін
көзделген тәртіп пен шарттар негізінде салық салуға жатады.
Жерді ерекше шарттармен пайдалану аймақтары. Тұрғын халықтың
қауіпсіздігін қамтамасыз ету және өнеркәсіп, көлік объектілері мен өзге де
объектілерді пайдалану үшін қажетті жағдайлар жасау мақсатында аймақтар
белгіленеді, аймақтарды белгілеу мақсаттарына сай келмейтін қызмет
түрлеріне олардың шегінде шек қойылады немесе тыйым салынады.
Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жері, сауықтыру, рекреакциялық
және тарихи-мәдени мақсаттағы жерлер.
Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жеріне биосфералық, мемлекеттік
ұлттық табиғи парктердің, мемлекеттік табиғи резерваттардың, мемлекеттік
табиғат ескерткіштерінің, мемлекеттік қорық аймақтарының, мемлекеттік
табиғи қорықшалардың, мемлекеттік зоологиялық парктердің және басқа да
табиғи қорықтары жатады. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жері мемлекет
меншігінде болады және жекешелендіруге жатпайды. Ерекше қорғалатын табиғи
аумақтардың жерін өзге қажеттерге алып қоюға жол берілмейді.
Ауылшаруашылығы өндірісін жүргізу үшін пайдаланылатын, ерекше
қорғалатын табиғи аумақтардың жеріндегі ауыл шаруашылығы алқаптары аталған
мақсаттар үшін ерекше қорғалатын табиғи аумақтар шекарасындағы елді
мекендерде тұратын Қазақстан Республикасының азаматтарына Қазақстан
Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен берілуі мүмкін.
Сауықтыру мақсатындағы жерге табиғи шипалы факторлары бар курорттар,
сондай-ақ аурудың алдын алу мен емдеуді ұйымдастыру үшін қолайлы жер
учаскелері жатады. Адам ауруының алдын алу мен емдеуді ұйымдастыру үшін
қолайлы санитарлық және экологиялық жағдайларды сақтау, сауықтыру
мақсатындағы аумақтар жерінде Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес
санитарлық-қорғау аймақтары белгіленеді. Сауықтыру мақсатындағы жердің
күзет, санитарлық-қорғау және өзге де қорғау аймақтарының шекарасы мен оны
пайдалану режимін жергілікті өкілді және атқарушы органдар айқындайды.
Рекреакциялық мақсаттағы жер. Халықтың ұйымдасқан түрдегі жаппай
демалысы мен туризміне арналған жерлер және сол үшін пайдаланылатын жер
рекреакциялық мақсаттағы жер деп танылады. Рекреакциялық мақсаттағы жер
құрамына демалыс үйлері, пансионаттар, кемпингтер, дене шынықтыру және
спорт объектілері, туристтік базалар, стационарлық және шатырлы турситік-
сауықтыру лагерьлері және сол сияқты басқа да объектілер орналасқан жер
учаскелері кіруі мүмкін.
Тарихи мәдени мақсаттағы жерлерге тарихи-мәдени қорықтар, мемориалдық
парктер, қорымдар, археологиялық парктер (қорғандар, тұрақтар, қала
орындары), сәулет – ландшафт кешендері, жартастағы бейнелер, ғибадат
құрылыстары, шайқас және ұрыс алаңдары болған жер учаскелері тарихи-мәдени
мақсаттағы жер деп танылады.
Орман қорының жеріне орманды, сондай-ақ ағаш өспеген, бірақ орман
шаруашылығының қажеттеріне берілген жер учаскелері орман қорының жері болып
саналады. Орман қорының жері мемлекеттік және жекеше орман қоры жерінен
тұрады.
Су қорының жеріне су айдындары (өзендер және олармен теңдестірілген
каналдар, көлдер, су қоймалары, тоғандар мен басқа да ішкі су айдындары,
аумақтық сулар), мұздықтар, батпақтар, су көздерінде орналасқан, ағысты
реттейтін су шаруашылығы құрылыстары алып жатқан жер, сондай-ақ осы
құрылыстардың су аймақтары мен белдеулеріне және ауыз сумен қамтамасыз
етудің бас саға жүйелерін санитарлық күзет аймақтарына бөлінген жер су
қорының жері деп танылады.
Су қоры жерінің құрамына кіретін және ауыл шаруашылығы мақсатына
пайдаланылатын учаскелер ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлер үшін
көзделген тәртіп пен шарттар негізінде салық салуға жатады. Су шаруашылығы
органдарының үйі, ғимараты және басқа объектілері тұрған су қорының жері
елді мекендердің жерлеріне көзделген тәртіп пен шарттар негізінде салық
салуға жатады. [11]
Жер салығын анықтау үшін жер учаскесінің алаңы салық базасы болып
табылады. Қорға деп сақталған жерлер және әдетте, табиғат қорғау мен тарихи-
мәдени, сауықтыру және қалпына келтіру мақсатындағы жерлер, орман және су
қорының жерлері, салық салынады деп көрсетілген жерден басқасы, салық
салуға жатпайды.
Қазақстан Республикасының салық Кодексінің 339-бабына сәйкес салықты
есептеу мен төлеу тәртібі төмендегідей бекітілген:
1. Салықты есептеу әрбір жер учаскесі бойынша жеке салық базасына
тиісті салық ставкасын қолдану арқылы жүргізіледі.
2. Салық Кодексіне сәйкес жер салығы салық төлеушіге жер учаскесі
берілген айдан кейінгі айдан бастап есептеледі. Жер учаскесін иелену
құқығы немесе пайдалану құқығы тоқтатылған жағдайда жер салығы жер
учаскесін іс жүзінде пайдалану кезеңі үшін есептеледі.
3. Бюджетке жер салығын төлеу жер учаскесінің орналасқан жері бойынша
жүргізіледі.
4. Салық жылы ішінде елді мекенді қоныстың бір санатынан басқа
санатына ауыстыру кезінде ағымдағы жылғы жер салығы салық төлеушілерден осы
елді мекенді үшін бұрын белгіленген ставкалар бойынша, ал келесі жылы –
қоныстардың жаңа санаты үшін белгіленген ставкалар бойынша алынады.
5. Елді мекен таратылған және оның аумағы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.