Жоғары сезімдердің адам өміріндегі маңызы

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы:

Жоғары сезімдердің адам өміріндегі маңызы

Орындаған: Сұлтанова А.
Тексерген:

Орал қаласы, 2011 ж.
Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
1. Эмоция мен сезім туралы
түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..5

Негізгі
бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... .10
1.1. Күрделі
эмоциялар ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ..10
1.2. Жоғары
сезімдер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... .14
1.3. Сезім және адамның жеке
басы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..18
1.4. Балада эмоциялар мен сезімдердің
дамуы ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... .20

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..24

Пайдаланған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... .25
Кіріспе

Мектеп жасына дейінгі балалардың эмоцияларының басты ерекшелігі -
тұрақсыз, тұрлаусыз, нақтылы да мәнерлі қозғалыстарға толы келетіндігі.
Мектепке түсу бала сезімдерін жүйелі, жоспарлы түрде тәрбиелеудің негізгі
жолы болып табылады. Төменгі сынып оқушылары да (әсіресе 1-2 сыныптағылар)
аса сезімтал, эмоциялы келеді. Бұл балалар сергек те жайдары, аң көңіл де
сенгіш, аңқау да әділ болып келеді. Олар кез келген нәрселердің бәрін
қабылдап, қызықтап таңырқайды және өзінің қатынасын белсенділікпен білдіріп
отырады.
Бала сабақ, үстінде де бір қалыпты отыра алмайды, өйткені, өзіне ие
бола алмай сезімінің жетегінде еріп кетеді. Мәселен, бірінші класс
оқушыларының арасынан сабақ үстінде қатты дауыспен күлетін не жылап
жіберетін оқушыларды кездестіруге болады. Бұлар - жүйкесі қозғыш, өздерін
ұстай алмайтын балалар. сыныбы жоғарылап, есейген сайын оқушы мұндай
қылықтарынан арыла бастайды. Осы жастағылар да бірінің істегенін екіншісі
де істегісі келетін бір қасиет бар. Мектепте баланың жоғары сезімдерінің
негізі мектепке дейінгі тәрбиеде қаланады. Осы кезде бала біреуді жақсы
көреді. Бала жақсы адамдардай болғысы келеді. 3-4 сынып оқушыларының
сезімдері бірте-бірте күрделене түседі, олар көңіл-күйін бір қалыпты етіп
ұстауға үйренеді.
Интеллектік сезімдердің дамуы баланың рухани қажеттерінің өсуі үшін
аса қажет. Егер бала оқыған кітабынан, өз бетімен шығарған есебінен ләззат
алып отырмаса, оның эмоциясы көрінбейтін болса, оқуға қызықпайтын жаман
әдет қалыптасуы мүмкін. Мұғалім осы жайды әр кез есіне қатты ұстауы қажет.
Сабақ үстінде, сабақтан тыс жерлерде оқушылардың эстетикалық сезімдер -
тәрбиелеп отырудың да қаншама маңызды нәрсе екендігі белгілі. Оқу
кітаптарының бетіндегі түрлі суреттер мен иллюстрациялар, мұражайларға,
саяхатқа апару т.б. сынып оқушыларының эстетикалық сезімдерін тәрбиелеуде
таптырмайтын әдістер. Бала эмоциялары мен сезімдерін тек құрғақ сөзбен
жалаң үгіт арқылы тәрбиелеуге болмайды. Мүмкіндігінше бұл сезімдерді бала
өз басынан кешіруі тиіс. Сезімдерді тәрбиелеудегі басты жолдардың бірі -
балаларды өз эмоцияларын басқара алуға, өзінің эффекттерін тежей білуге
дағдыландыру. Олардың өмірінде іс-әрекетінде шынайы жақсы сезімдер орын
тепсе, балаға да үлгі-өнеге болатын табиғи нәрсе. Бала еліктеуге жарарлық
үлгі-өнеге көрмесе, оның сезімдері де дұрыс дамымайтын болады. Оқу - тәрбие
жұмысында сезімнің қаншалықты маңызды екендігі педагогтың есінде болуы
қажет.
Мектеп оқушыларын немқұрайлылық туғызатын сабақтан гөрі, оларда күшті
жағымды эмоция туғызатын білім тез де баянды игеріледі. Сабаққа үлгірімі
және тәртібі үшін мақтау алудан балада, әдетте жақсы сезім пайда болады, ол
оқуын одан әрі күшейте түсуге жақсы ықпал жасайды: құптамау, ұрысу,
жазалаудан, әдетте, оқушыларға жағымсыз эмоциялық жағдай туады, осындай
ренішті істі қайталамауға итермелейді. Тәжірибелі мұғалім, тиісті әдетті
сақтай отырып, балалардың жағымсыз эмоциясын да пайдаланады. Әдебиет, ән-
күй, музыка ерлік істерге ұмтылдырады, бос уақытты қызықты етіп, көңілін
шаттандырады. Оқушылардың кластан және мектептен тыс жүргізетін өнерпаздың
жұмысының түрлері көп. Бұларға хор, оркестр, балалар театры, бейнелеу
студиясы, сөзді мәнерлеп оқу және әдебиет үйірмелері жатады. Эстетикалық
тәрбие беру ісінде - өмір мен өнердегі әдепсіздік пен талғамсыздықтық
көріністерін айыра білетін етіп тәрбиелеу басты орын алады.жесінің жоғары
екендігінің айғағы болмақ. Еңбекшілерге, Отанға, отбасына деген
сүйіспеншілік сезім, жолдастық және достық сезім, ұжымдық, патриотизм,
гуманизм, мейірімділік, қайырымдылық сияқты жоғары адамгершілік сапаларына
ауысады.
1. Эмоция мен сезім туралы түсінік

Адам қабылдағанына, көргеніне, естігене, істеген ісіне, ойлағанына,
арманына немқұрайлы қарамайды. Адам әрекетінің, оқиғаларының біреулері
бізді қуантса, екінші бірі мұңайтады, ал үшіншісі ашу шақырып, зығырданыңды
қайнататын жағдайға жеткізеді.
Қатерлі жағдайда тұрып біз қорқынышты сезінеміз, жауды мұқатып,
жеңіске жету не қиын-қыстау жағдайда өту, қуаныш пен шаттыққа кенелтеді.
Алға қойған мақсатқа жету жолында әр адам өмір сүре, еңбек ете, күресе
отырып, осындай көптеген әсерлерді бастан кешіреді.
Өзінің танып білгеніне және істеген ісіне адам қатынасының әсерлерін
сезім деп атайды.
Сезім көзі өзіміз қабылдатйын, айаладағы заттардың және құбылыстардың
сапалары туғызатын қажеттіліктер, талап тілектер болып табылады. Біздің
істейтін әрекетіміз, оың жетістігі мен кемшіліктері де сезім туғызады.
Тұрмыстағы жай сөздерде түйсіну, сезіну деген ұғымдар араласып
жүреді. Біз сөйлегенде, мен қорқынышты түйсінемін, ауырғанымды сезіндім
дейміз, ол дұрысында: қорқынышты сезіндім, ауырғанымды түйсіндім деп
айтылу қажет. Түйсік арқылы заттар мен құбылыстардың сапаларын танимыз, ал
сезім болса, адамның ішкі көңіл күйін, оның сол заттар мен құбылыстарға
қатынасын көрсетеді.
Сезім бардлық психикалық процестермен тығыз байланысты, көптеген
жағдайларда сол процестер сезімді туғызады, ал сезім оларға өщ тарапынан
ықпал жасайды. Сезім көзінің бірі түйісік болады, алл түйсіктің өзі біздің
әсерлеріміздің ықпалымен жиі өзгеріп тұрады.
Көңіл күйіне қарай адам бір затты әртүрлі қабылдайды. Жыртқыш аңдар
туралы әңгімелерден шошыған бала, жай уақытта еш нәрседен үрейленбей жүріп
өтеті жерден, қараңғы түссе шоғыр бұтаны қасқырға ұқсатуы мүмкін. Эмоция
адамның есімен де тығыз байланысты. Біздің алған барлық әсерлерімізді, яғни
белгілі бір сезіммен қабылдасақ, есімізде жақсы қалса, онда өткендерді еске
алудың өзі бізде қандай да болсын бір сезім туғызады.
Адам – қоғамдық тіршілік иесі. Сондықтан оның сезімі де әлеуметтік
сипатта болады. Сезімдер қоғам дамуына байланысты өзгеріп отырады. Бір-
біріне ұқсас оқиғалар мен фактілерді әр кезеңде өмір сүрген адамдар әр
түрлі бағалайды.
Сезім адамдардың әрекеттенуіне түрткі болады. Қандай да болмасы
жұмыстың нәтижелі болуы ең алдымен оған деген көзқарасқа байланысты. Жұмыс
жемісіне селқос, немқұрайлы қараған жерде, оның сапасы да төмен болмақ.
Сезімнің шығармашылық жұмыста ерекше маңызы бар. Ақын, суретгі, ғалым, өнер
тапқыштардың жұмыс процестеріндегі көтеріңкі көңілі, шабыты сезіммен тығыз
байланысты. Сезім адамның барлық таным процестеріде үлкен роль атқарады.
Оқу – тәрбие жұмысында сезімнің қаншалықты маңызды екендігі педаготың
есінде болуы қажет. Мектеп оқушыларын немқұрайлылық туғызатын сабақтан
гөрі, оларда күшті жағымды эмоция туғызатын білім тез де баянды игеріледі.
Сабаққа үлгерімі және тәртібі үшін мақтау алудан балада, әдетте жақсы сезім
пайда болады, ол оқуын одан әрі күшейте түсуге жақсы ықпал жасайды:
құптамау, ұрысу, жазалаудан, әдетте, оқушыларда жағымсыз эмоциялық жағдай
туады, осындай ренішті істі қайталамауға итермелейді. Тәжірибелі мұғалім,
тиісті әдетті сақтай отырып, балалардың жағымсыз эмоциясын да пайдаланады.
Сезімдер - өте күрдеоі психикалық процестердің бірі. Сезімдер адамның
тіршілік қажетіне, өзара қарым-қатынасына байланысты сан алуан формаларда
көрінеді. Адам сезімдері тарихи әлеуметтік сипатта болады. Демек, адамның
өмірі қоғамға байланысты, оның әрекеті де қоғамдық саналы әрекет.

Эмоциялар:
1. Эмоциялар адамның түрлі органикалық қажеттеріне байланысты туып
отыратын шағын, жағдаятты көңіл күйлері, адам қуанғаннан, қамыққаннан
көзіне жас алса, бәр нәрсеге мәз болып, ішек-сілесі қатып күлсе, мұндай
жағдайдың ұзаққақ созылмайтындығы белгілі.
2. Эмоциядан мәнерлі көзқарастар көбірек байқалады. Мұнда адам өзін
тек ағза тұрғысынан көрсете алады.
3. Эмоциялардың қызметін лимби жүйесі мен (ми бағанасының үлкен ми
сыңарларыа жақын жері) гипотадмус бөлігі (дененің зат алмасуын,
температурасын реттестіреті жүйке орталығы басқарып отырады.

Сезімдер:
1. сезімдер – адамдардың бір-бірімен қарым-қатынас жасау қажетінен
туатын және біртіндеп дамып отыратын процесс. Достық, адалдық сезімдері
адамда бірде қалыптаса қоймайтындығы белгілі.
2. Сезімдерде мәнерлі қозғалыстар жөнді байқалмайды. Тұрақты, терең,
әсерлі сезім – жеке адам психологиясының басты белгілерінің бірі.
3. Сезім ми қабағының жұмысынан, атап айтқанда, динамикалық
стереотиптердің жасалып, өзгеріп отыруынан жақсы көрінеді. Мұнда екінші
сигнал жүйесінің басқарушылық рөлі күшті болады. Сөз арқылы адам
сезімдерінің өрісі кеңейеді. Мәселен, сөз адамның интеллектік, эстетикалық,
моральдық сезімдерінің қалыптасуына елеулі әсер етеді, соның арқасында
сезімдер мен эмоцияларды, тәрбиелеуге кең жол ашады.
Олай болса, адамның сезімдері де қоғамдық сипатта болып, сезімнің
мазмұнын қоамдық болмыс белгілел отырады. Сезімдерді эмоциялардан айыра
білу қажет.
Сезімдер мен эмоциялардың бірнеше сапалық ерекшеліктері бар. Олардың
сапасын көрсететін осындай ерекшеліктерін қарама-қарсы, полярлық сапалықтар
деп атайды. Мыс: сүйсіну-сүйсінбеу, көңілдену-қажу, шаттық-уайым. Осы
секілді сапалар өзара полюеке ажырасып біріне-бірі карама-қарсы мағынада
болады.
Сезімдердің екінші ерекшелігі - олардың актив (қажырлы) және пассив
(солғын) болып: бөлінуінен керінеді. Адамға күш беріп, әрекетке
ұмтылдыратын, көтеріңкі сезімдер мен эмоцияларды статикалық - (грек сөзі,
қазақша "күшті" деген мағынаны білдіреді), ал бұлардың баяу, солғын
түрлерін астеникалық ... .(грек. сөзі қазақша "әлсіз" деген мағынаны
білдіреді) деп атайды. Біріншісіне - жолдастық, достық, айбаттылық жатса,
екіншісіне - уайым, енжарлық көңілсіздік сеаімдер жатады.
Сезімдердің үшінші бір ерекшелігі - жігерлену және кернеуден босану
немесе шешілу. Бұл да - сезімнің қарама-қарсы сапаларының бірі, Мәселен,
студенттердің емтиханнан өтуі, спортпен айналысатын адамның мәреге жетуі
шешуші кезеңдер болыл табылады.
Сезімдер мен эмоциялардын адамның практикалық әрекетінде алатын орны
зор. Алдағы мақсатты орындау жолында, өмір үшін күресте күшті сезімдерсіз
табысқа жету қиынға соғады. Сезімнің қораш, солғын, селсоқ болуы іске
кедергі келтіреді.
Адам не үшін күрессе, соны жан-тәнімен жақсы көріп, неге қарсы күрессе
соны өлердей жек көріп отыруы тиіс. Эмоцияларды бірнеше топқа жіктеуге
болады. Олардың бір тобы - жағымды, не ұнамды эмоциялар деп аталады, Бұлар
адамның тіршілік қажетше орайлас оның ішкі өмірінің шарықтап, жан-жақты өсу
шарттарының бірі болып табылады. Мысалы: қуаныш, сүйіспеншілік, көңіл
қоштық т.б. Эмоциялардың енді бір тобы жағымсыз не ұнамсыз эмоциялар
делінеді. Бұлар - белсенді әрекетке азды-көпті нұсқан келтіретін қораш
сезімдер. Мұндай эмоцияға қорқыныш, қайғы, абыржу, қалу, үрейлену,
үмітсіздену жатады.
Шамадан тыс, күшті тітіркендіргіштер адамда кебінесе қолайсыз
эмоциялар туғызады. Кісі ұдайы қинала беретін болса, оның діңкесі құрып,
берекесі кетеді. Адамның осылайша шамадан тыс зорлануын психологияда стресс
- (стреес - ағылшын сөзі, казақша шамадан тыс зорлану деген мағынаны
білдіреді) деген терминмен белгілейді. Стресс үш түрлі жағдайда байқалып
отырады. Оның алғашқы көрінісін мазасыздану кезеңі дейді. Ағзаның күшті
тітіркендіргіштері мен айқасқа түсуін күш салу немесе зорлану кезеңі деп
атайды. Адам сырттан келетін әсерге төтеп беруге шамасы келмеген жағдайда
титықтап, әрекет жасаудан қалады. Мұндай қолайсыз әсер жүйке жүйесінің
жұмысына да, дене күшіне де нұқсан келтіретіндіктен адам өзінің сыртқы
ортамен байланысын үнемі қадағалап, реттеп отыруы қажет,
Негізгі бөлім
1.1. Күрделі эмодиялар

Эмоциялар адамның мінез-құлқын ерекше сезім сарынына бөлеп, азды көпті
ұзаққа созылатын, өте берік әсерлер туғызады. Кейде сезім кенеттен пайда
болып, карқынды өтеді, бірақ біршама тез басылады. Осы ұзақка созылатын
қысқа әсерлерді психикалық не эмоциялық жағдайдар деп атайды. Олардың
қатарына: көңіл-күй, аффект, құмарлық жағдайлар жатады.
Күрделі эмоциялар: күрделі эяоциялардың бірі - көңіл. Кейпіне қарап
адамдарды шат, жайдары, жылы жүзді, ызалы, түсі суық деп ажыратады. Адамның
көңіліне айналасын қоршаған дүние әсер етіп отырады. Егер онық қызметі
жақсы жүріп жатса, жанұя жағдайы жарасымды болса, көңілі де көтеріңкі
болады. Көңілге адамның денсаулық жағдайы, жүйке жүйелерінің ерекшеліктері
де әсер етеді. Өмір тіршілігі үшін елеулі маңызы бар оқиға да адамның
көңіліне үлкен із қалдырады. Мәселен, адам көптен айналысып жүрген ісі оңға
басса, бір нәрсеге қолы жетсе шат-шадыман күйге түседі. Керісінше, ылғи да
сәтсіздікке ұшырай берсе, көздеген мақсатықа жете алмаса, жанын қоярға жер
таба алмай қиналады. Мұндайда қабағы қатыңқы, ренішті күйде жүреді.
Сондықтан да көңілсізден күлкі шықпас", "Адам көңілден азады", - деген
мақалдар тегіннен-гегін айтылмаган.
Көңіл-күй деп біршама бәсең, бірақ, әжептәуір ұзағырақ, психикалық
процестер мен адамның барлық мінез-құлқында керінетін жалпы эмоциялық
жағдайларды айтады. Кім болмасын көңіл-күйі нашар болса, ешбір негізсіз,
көңілді жабырқап, не болса соған абыржып қалады. Кей кездерде адам ешбір
себепсіз-ақ шаттық жағдайда бодады. Осы кезеңдерде оған барлығы тамаша
болып көрінеді. Басқа көціл-күйде болса көңілін бөлмейтін нәрсеге ол
қуанады. Былайша алғанда мұндай жағдайлардың себебін табу қиын секілді
көрінеді. Шын мәнінде, адам психикасы, дағдыларының, барлығының себептері
бар. Көңіл-күйдің нашарлығы кездейсоқ кездесулерден не болмаса ағзаның
физиологлялық жағдайынан тууы мүмкін. Егер осындай жағдайда адамның дені
кәміл сау болса, өзен жағасына жазда келсе, суға шомылып салқындаса, ол
көңілсіз жағдайдан, мүмкін, ада болар ма еді. Көңіл-күйді көтеріңкі үстау
үшін, күн тәртібінің дұрыстығы, дене шынықтыру, су процедуралары жақсы
көмектеседі.
Адамның көңіл-күйіне өзінің өмір сүріп жатқан ортасы және жұмыс
жасайтын ұжымы үлкен ықнал жасайды. Уақытында жақсы ұйымдасқан, демалыспен
ауысып келетін сапалы оқу мен ұната істейтін еңбек, әдетте, адамның
көтеріңкі жане шаттық көңіл-күйін туғызады.
Эмоцияның бір түрі – аффектер. Аффектер дегеніміз - қысқа уақытқа
созылса да бұрқ етіп, қатты көрінетін эмоцияныа бір түрі.
Аффектілік жағдайдың тууы ми қыртысында күшті қозу бөлігінің болуымен
байланысты. Осының салдарынан тежелу процесі бәсеңдейді және ми қыртысының
төменгі бөліміндегі орталықтарынан келіп жататы иммпульстер тасқынын
бақылап, басып отыру мүмкіншілігінен үлкен ми сыңарлары қыртысы айырылады.
Сөйтіп, ми қыртысы мен ми қыртысының төменгі белімінің аралық қажеті іс-
әрекеттерінің тепе-теңдігі бұзылады, мұндай эмоциялық қозулармен әрбір адам
күресе алады. Аффект жағдайына келген мұғалімінің табанда оқушыларға жаза
беруіне болмайды, өйткені, дәл сол уақытта педагог жазаны әділетсіз шешуі
мүмкін, ал берілген жазаны бұзу қиынға түсетіні мәлім. Бірақ уақыт өткен
соң мұғалім ағаттық толығынан бұны объективтік жағдайда багалайды, тіпті
тентектік істеген оқушыны жазалаудың қажеті де жоқ деп бағалауы мүмкін.
Жаза күтіп жүрген оқушы да, ағаттық неге істедім деп ойға қалады. Мүмкін,
осындай жіберілген ағат істі мойындауға жеткізсе, онда жазадаудың да керегі
жоқ болады. Кейде жаман баға алған оқушылар аффектілік жағдайга түседі.
Мәселен, ондай бала өксіп жылай бастайды. Баланың өзі-ақ өксігін басар деп,
кейбір мұғалімдер оған көңіл бөлмейді. Осындай халден оқушыға ізет жасаса,
шынында да оның аффектілігі күшейе түсетін кездері болады. Алайда, көбіне
жақсы көретін мұғалімнің көрсеткен жылы шырайы, бағаны түзету үшін келесіде
сабақ сұраймын деген уәдесі, баланы жұбатады, сейтіп, аффектілік жағдайдан
құтылады.
Құмарлық – адамның ойы мен әрекетінің негізгі бағытына із қалдыратын
күшті, терең, тұрақты эмоция. Егер ғылым мен өнерге, еңбекке құмарлықты
ұнамды десек, дүние құмарлық, бақ құмарлық, ойын құмарлықты ұнамсыз
құмарлық дейміз. "Құмарлық кісіге жүк артады, міндеттілік туғызады, міндет
борышты етеді, бұлар еңбекке жүктейді, еңбек ғылым мен өнерге ашылған жол",
деп Абай адамға қажетті құмарлықтың психологиялық табиғатын жақсы
көрсеткен.
Бұл – адамның белсенділігін, күшті оятатын сенім. Құмарлық ұнамды да,
ұнамсыз да болады. Оқуға, ғылымға құмарлық - адамның қабілетін
тәрбиелейтін, мәдениетін байытатын, оң өмірдің талай биік шыңдарына
жеткізетін ұнамды қасиет. Адамның еркін нашарлатып, психикасын аздырып,
берекесін кетіретін ұнамсыз да құмарлық болады. Мәселен, маскүнемдік,
нашақорлық, карта ойнауға құмарлық. Бұл - адамның өзіне де, қоғамға да
зиянды әрекеттің түрлері. Мұндайлармен күресіп, өмірінде ондай жексұрын
қылықтарға жол бермеу керек. Ұнамды құмарлықты тәрбиелеу жанұя мен
мектептің қадірін борышының бірі болып саналады, И.П.Павловада адам
әрекетіндегі құмарлыққа өте жоғары баға берді. Ол өзінің "Жастарға хат"
деген құжатында "...Үшінші - құмарлық, Ғылым - адамның бүкіл өмірін осы
жолға жұмсауды талап ететінін есте тұтыңыз. Егер сіздің екі өміріңіз болса,
сізге бұл да жетпеген болар еді. Ғылым адамнан аянбай және асқан
құмарлылылықпен жұмыс істеуді талап етеді. Өзіңізді жұмысыңызда және
өзіңіздің ізденулеріңізде бұндай іске құмар болыңыздар", - дейді.
Осы мәселеге – ғылымның алатын орны және жастардың оған құмарлығы
туралы мәселеге - Абай Құнанбаев өлеңдерінде көңіл бөлгенін байқаймыз,
"Ғалым болмай немене,
Балалықты қисаңыз
Болмаса да ұқсап бақ,
Бір ғалымды көрсеңіз.
Ондай болмақ қайда деп.
Айтпа ғылым сүйсеңіз.
Сізге ғылым кім берер,
Жанбай жатып сөнсеңіз?
Дүние де өзі, мал да өзі,
Ғылымға көңіл бөлсеңіз", деген сөздері жоғарыда келтірілген физиолог
И.П. Тавловтың сөзімен ұштасып жатыр.
1.2. Жоғарғы сезімдер

Жоғарғы сезімдер адамга ғана тән. Осы топқа адамгершілік, эстетикалық,
иителлектік деп аталатын сезімдер кіреді. Қоғамдық өмірдің талабына сәйкес
адамның мінез-құлқынан жиі көрінетін сезімдердің бірі — моральдық немесе
адамгершілік сезімдер.

Адамгершілік сезімдерінің ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.