Жүк тасымалдаудаңы тариф есептеу тәсілі

Пән: Транспорт
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Батыс Қазақстан инженерлік технологиялық колледжі

РЕФЕРАТ

Тақырыбы:

«Жүк тасымалдаудаңы тариф есептеу тәсілі»

Орындаған: Аяпкалиев А. Г.

Тексерген: Рахматуллина Г. Т.

Орал 2012

1. Жүк көлігі қызметі тарифтерінің индексі

Жүк -жүк көлігінің белгілі бір түрінің тиісті жылжымалы құрамымен тасымалдауға қабылданған мүлiк.

Жүктерді тасымалдау - жүктерді жөнелту орнынан межелі орынға жеткізу мақсатында орындалатын тасымалдаушы, жүкжөнелтуші және жүк алушының өзара байланысты іс-әрекеттерінің жиынтығы.

Тариф - әр түрлі қызметтерге немесе белгілі бір жасалған әрекетке төлем мөлшерін анықтайтын мөлшерлемелер жүйесі.

Жолаушыларды тасымалдау тарифтерінің өзгеруі белгілі бағыттар бойынша халықтың әртүрлі құрлық, су және әуе көлігімен жүруіне бағаларды (тарифтерді) тіркеу жолымен, тұтынушылар бағаларының индексін құру шегінде есепке алынады. Жүк көлігі қызметтері тарифтерінің индексін құру мақсаты үшін заңды тұлғалар жүзеге асыратын және экономикалық қызмет түрі басқа заңды тұлғаларға көрсетілетін жүк тасымалдау бойынша қызметтер саласы ғана қаралады.

Жүк көлігі қызметінің тарифтері - мөлшерлемелер жүйесі (тасу төлемдері) және көлік кәсіпорындарының жүкті тасымалдағаны үшін оның тұтынушыларынан алған алымы. Нақты тасу төлемдері белгіленген тарифке сәйкес анықталады, оның деңгейі әртүрлі көлік түрлерінде тасымалдың параметрлері мен шарттарына байланысты, бірақ оған тиеу-түсіру операциялары үшін және жүкті сақтау үшін төлемдері қосылмайды.

Жүк көлігі қызметі тарифтерінің индексі - жүк көлігінің әртүрлі түрлерімен жүк тасымалдау бойынша қызметтерге тарифтердің өзгеруін сипаттайтын салыстырмалы көрсеткіш. Әртүрлі белгілері (жүктің түрі, жеткізу жылдамдығы, жылжымалы құрамының түрі және басқалары) бойынша белгілі уақыт кезеңінде тасымалданған жүк құрылымының өзгеруін қоспағандағы тарифтер қозғалысын көрсетеді.

Тұтастай және көліктің жекелеген түрлері бойынша жүк көлігі қызметтері тарифтерінің индекстері көлік кәсіпорындарының жүкті тасымалдаудан түскен табыстарының өзгеруіндегі бағалық факторларды сипаттау, көлік кәсіпорындары қызметінің тиімділігін бағалау үшін қолданылады. Статистикалық тәжірибеде жүк тасымалдау бойынша көрсетілген көлік қызметтері көлемін қайта бағалау кезінде дефляторды және ұлттық шоттар жүйесінің тиісті агрегаттарын нақты бағадан салғастырмалыға есептеу үшін пайдаланылады.

Қызметтерге тарифтер индекстерін есептеу мақсатында еуропалық статистикалық тәжірибеде тарифтерді анықтау үшін бірнеше әдістер қолданылады:

1) Жүйелі көрсетілетін қызметтерге тарифтерді тікелей пайдалану. Бұл әдісте байқаудың үдемелі кезеңінде нақты тарифтерді бірдей қызметтерге пайдалану идеалды етіп көсетіледі. Атап айтқанда, бұл бірқатар есепті кезең ішінде ұзақ мерзімді келісім шарт бағалары үнемі жеткізілетін бір немесе өте ұқсас қызметтерге пайдаланған кездегі келісім бағасы.

2) Жеке дара құн әдісі - индексті құру кезінде пайдаланылатын бағалар құны мен санының агрегатталған көрсеткіштері арқылы бағаланады. Құн бірлігінің алынған мәндері қызмет саласы өнімдерінің біртекті топтамаларында негізделмеуі мүмкін, сондықтан бұл әдіс аяқталмаған нұсқасы деп қаралады.

3) Баға құру компоненттерінің әдісі - байқалатын бағаларға байланыссыз шығарылым компоненттеріне тұтастай қатарды пайдаланумен байланысты. Әрбір баға құрамдас компоненттері бағаларының сомасы болып табылатын (салмақталған немесе салмақталмаған болуы мүмкін), индекске қосылады.

4) Пайыздық төлем әдісі - баға құру пайыздық төлемге негізделгенде. Баға құру тетігі егер осы қызмет байланысты болатын активтердің құны (немесе басқа тауарлар мен қызметтердің құны) пайызына негізделген жағдайда ғана қолданылады. Бұл әдіс пайыздық төлем және байланысқан көрсеткіштер бағаларының өзгерісі сияқты бақыланады.

5) Модельді баға жасау - тарифті сараптық бағалауды талап етеді. Индексті есептеуге арналған деректер тек қана зерттеу үшін қалыптастырылған. Бағалауға кәсіпорынның кез келген қолдағы бар деректері пайдаланылады, бірақ нәтижесінде алынатын баға - шартты. Әдістің негізгі талабы, қызмет көрсету мамандандырылған болып табылуы қажет.

Бағаларды байқау қызмет көрсетуге қызметтер тарифтерінің тұжырымдамалық жеткілікті индекстерін әзірлеуде неғұрлым маңызды элемент болып табылатындықтан, Қазақстанда жүк тасымалдары тарифтерінің индексін есептеу үшін жүйелі көрсетілетін қызметтер тарифтерін тікелей байқау әдісімен алынатын байқалатын тарифтер пайдаланылады. Кейбір жағдайларда жеке дара құн әдісі пайдаланылады.

Жүк көлігі қызметтері тарифтеріне жалпы мемлекеттік байқау жүктердің нақты түрлерін белгілі жүктасымалы қатынастары бойынша республиканың көлік кешенін құратын, көліктің әртүрлі түрлерімен тасымалдау тарифтерінің өзгеруін анықтау үшін деректерді алу мақсатында ұйымдастырылған. Нәтижесінде құрылатын тарифтердің индексі өндірістік сипаттағы қызмет көрсету секторының қызметін көрсететін, статистикалық көрсеткішке жатады.

2. Тарифтерді зерттеу үшін өкіл-қызметтерді іріктеу

Жүктерді тасымалдау тарифтерін тіркеу үшін өкіл-қызметтерді іріктеу республикалық және облыстық деңгейлерде жүргізіледі.

Бірінші кезеңде жүк көлігі тарифтерінің индексін қалыптастыруға бірыңғай әдісті қамтамасыз ету үшін, қатынас түрлері бойынша әртүрлі көлік түрлерінің қызметі туралы мемлекеттік статистикалық байқаудың деректері негізінде жүк көлігі қызметтерінің тізбесі құрылады. Көлік кәсіпорындарының жүк тасымалы бойынша көрсеткен қызметтері үшін алған табыстары туралы деректерді пайдалана отырып, олардың едәуір репрезентативті түрлері іріктеліп алынады.

Тізбеге жүк ағымының барлық бағыттары (қатынастары) және жүк көлігі үшін едәуір маңызды, кең тараған, тасымалданатын жүк түрлері қосылады.

Іріктеудің негізгі критерийлері мыналар болып табылады:

көліктің белгілі бір түрі үшін жүк типінің, жүктасымалы бағытының әлеуметтік, экономикалық және стратегиялық маңыздылығы;
қызметтердің жалпы жиынтығындағы таңдап алынған бағыттағы олардың көлемі, жалпыламалығы және жүк тасымалы бойынша (іріктелген жүк түрі бойынша) қызмет көрсетудің жүйелілігі.

Көлік қызметі туралы статистикалық байқау деректерінің негізінде жүк тасымалы бағытының және тасымалданатын жүк түрлерінің көлемі мен маңыздылығын анықтау үшін әрбір көлік түрінің қатынас түрлері бойынша әртүрлі жүк түрлерін тасымалдаудан түскен табыстардың құрылымы анықталады. Көліктің нақты түрі бойынша тарифтерді байқауға қосылатын, жүк тасымалында едәуір көлемді алатын қатынастар мен жүктердің түрлері іріктеледі.

Автомобиль көлігінде қатынас түрлері мен жүк ағындары әр алуан болғандықтан, байқауда тасымалдың барлық мүмкін бағыттары қамтылады: халықаралық (қиыр шығысқа және ТМД елдеріне), республика ішілік, қалалық және қала маңылық. Жүк түрлері бойынша автокөлік кәсіпорындарының табыстары туралы деректердің негізінде республика экономикасы үшін маңызды мәні бар жүк типтері іріктеледі. Бұл мұздатылған және тоңазытылған жүктер, мұнай өнімдері, тас көмір, кендер, металдар, ағаш жүктері, құрылыс жүктері, тыңайтқыштар, астық, нан жүктері, өзге де жүктер.

Тарифтерді байқау үшін өкіл-қызметтерді іріктеудің негізгі қағидаты кәсіпорын бойынша баға серпінінің сипаттамасы үшін олардың өкілдігі болып табылады.

Базалық кәсіпорында жүк тасымалының әрбір түрінде бірнеше нақты өкіл-қызметтер көрсетілген болуы тиіс, бұл жүк көлігі жұмысының тұрақсыздығынан және тасымалданатын жүк ассортиментінің ауысуынан туындайтын, тарифтер индекстерінің есептеулеріндегі бұрмалаушылықтарды болдырмауға мүмкіндік береді.

Жүк көлігінің іріктелген өкіл-қызметтері және олардың сипаттамалары жыл ішінде өзгеріссіз қалуы керек. Бұрын іріктелген өкіл-қызметтерді қайта қарау және ауыстыру жыл басында жүзеге асырылады, бұл сламақтау схемасының өзгеруіне байланысты. Кейбір жағдайларда, баға қатарының (маршруттың жойылуы, жүктің осы түрінің жоғалуы) үздіксіздігін сақтау үшін жыл ішінде оларды ауыстыруға болады.

3. Тарифтерді тіркеу

Байқау үшін іріктелген жүк көлігі қызметтерінің тарифтері туралы алғашқы статистикалық ақпаратты ұсыну базалық кәсіпорындардың жалпымемлекеттік статистикалық байқаудың статистикалық нысанын толтыруы арқылы ай сайын жүргізіледі. Есептерді толтырудың негіздемесі жүкті жеткізу бойынша көлік операцияларын жүзеге асыру фактісін растайтын, алғашқы есептік құжаттаманың деректері (көлік жүкқұжаты, коносамент, ілеспе тізімдеме және басқа да тасымалдау құжаттары), сондай-ақ тасымал көлемі, мерзімі, сапасы, көлік құралдарын беру шарттары және жүктерді тасымалдауға беру және өзге де шарттар анықталған жүк тасымалын ұйымдастыру туралы әртүрлі шарттар болып табылады.

Тариф қосылған құнға салықсыз теңгемен көрсетіледі. Тарифтерді АҚШ долларында және басқа да тұрақты валюталарда белгілеуде, оларды қайта санау тасымалдау жүргізілген күніне Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі бекіткен валютаның ресми бағамы бойынша жүзеге асырылады.

Тарифтер қызметті есепті кезең ішінде олардың салғастырмалығын қамтамасыз ету үшін сәйкестендіруге мүмкіндік беретін, алдын-ала белгіленген айрықшалаулары бар нақты өкіл-қызметтерге тіркеледі. Жүк көлігіндегі өкіл-қызмет деп тиісті көлік түрімен белгілі бір (тіркелген) қашықтыққа белгілі бір қатынаста нақты әр алуан жүктің іріктелген түрінің бір тоннасын тасымалдау ұғынылады.

Тіркелген тарифтердің салғастырымдылығының негізгі қағидаты -тарифтің шамасы (тасу төлемі немесе тасымал құны) мен олардың құрамын анықтайтын, сипаттамаларының арасындағы елеулі айырмашылықтардың болмауы. Егер тарифтер бір тасымалдау жағдайында және бір бағытта тасымалданатын жүктің ассортиментті түріне тіркелген болса, олар екі кезеңде салғастырымды деп саналады.

Жүк көлігі кәсіпорындарының қызметі тұтынушылардың оларға көрсетілетін қызметтерге сұранысының ауытқуына және жүк көлігінің жекелеген түрлері жұмысының маусымдылығына жиі байланысты болмайды. Бұл іріктелген өкіл-қызмет бойынша тарифтер туралы жүйелі ақпаратты алуды қиындатады. Осыған байланысты жыл ішінде жүк көлігі қызметтерінің уақытша жоқ тарифтерін ауыстыру (қоса санау) қажеттілігі туындауы мүмкін.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.