Зиян келтіретін бағдарламалар классификациясы

Пән: Журналистика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 24 бет
Таңдаулыға:

Тақырыбы: Зиян келтіретін бағдарламалар классификациясы. Қорғаудың
алдын алу әдістері

Мазмұны

Кіріспе
І. Компьютерге зиян келтіретін бағдарламалар
1.1. Компьютерлік вирустар
1.2.Компьютерлік ақпаратты қорғау мәселесі
ІІ. Зиян келтіретін бағдарламалардан қорғаудың әдістерi
II.1. Вирусқа қарсы программалар
2.2. Зиянды программалардан қорғану түрлері
2.3. Компьютер “шпиондарынан” сақтану
2.4. Вирусқа қарсы бағдарламалық жасақтама
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе

Компьютер – ақпараттық процестерді жүзеге асыратын негізгі ақпараттық
құрылғы, ал ақпараттық процестер дегеніміз ақпаратты алу, есту, көру,
өңдеу, тарту болып табылады. Осы компьютердің пайдасы өте көп.
ХХІ ғасырдың бас кезіндегі адамзаттың даму процесі информациялық
қоғамның қалыптасуымен ерекшеленеді, оның негізгі бағыты ақпарат және оны
өңдеу ұғымымен анықталады.
Ақпарат мемлекеттің даму деңгейін анықтайтын стратегиялық ресурсқа,
яғни, қорға айналып ақпараттық технологияны қалыптастыру, яғни, мәлімет
өңдеу мен оны тасымалдау ісін атқару өркениетті дамудың қажетті шарты болып
табылады.
Сондықтан біздің елімізде де осы мәселелерге көптеп көңіл бөлінуде,
оның бір айғағы ретінде Қазақстан Республикасының Ақпараттандыру туралы
заңының шыққанын айта кету жеткілікті шығар.
Сондықтан да біздер компьютерлермен жұмысты жасағанда, кез келген
қарсы жасалып жатқан кедергілерге (вирустар) қарамай, ешқандай кедергісіз
еліміздің дамуына үлес қосуымыз керек.
Соңғы кездегі жеке пайдаланылатын компьютерлердің өндірісте, бизнесте
кеңінен қолданыла бастауы жалпы көпшілікке кәсіби информациялық
технологияларды пайдалана, соның ішінде вирустармен күресе білудің аса
қажеттігін көрсетті.
Қазіргі ақпараттық заманда компьютерді ақпаратпен жұмыс кезінде
кездесетін компьютерлік вирустардың алдын алу мәселесі туындайды.
Зерттеудің мақсаты: Компьютерлік вирустар және олардың түрлерін,
жіктелуін, компьютерлік вирустарға қарсы программалардың ерекшеліктері мен
мүмкіндіктерін игеруде қолданушыға көмек көрсету және нақты жұмыс істеуді
үйрету.

Зерттеудің міндеттері:
1. Компьютерлік вирустарды теориялық тұрғыдан жіктеу.ндеттері:
2. Компьютерлік вирустарға қарсы программаларды жүйелеу.
3. Antiviral Toolkit Pro ( AVP ) программасына сипаттама беру.
Зерттеу нысаны: Зиян келтіретін бағдарламалар классификациясы және
олардан қорғаудың алдын-алу әдістері
Зерттеу пәні: ақпаратты қорғау
Болжам: Егер әр бір қолданушы берілген тақырыпты жан-жақты, терең
меңгерсе, дербес компьютермен жұмыс кезінде қолайсыз жағдайларға кезікпес
еді.
Ғылымға пайдасы: Вирустар және олармен күресудің, сақтанудың жолдары
туралы, ену мүмкіндіктері, бүлінген файлдарды емдейтін құралдар туралы
мағұлматтар беру.
Құрылымы: кіріспе, 2 бөлім, қорытындыдан тұрады. Соңында пайдаланылған
әдебиеттер келтірілген.
І. Компьютерге зиян келтіретін бағдарламалар
1.1. Компьютерлік вирустар

Компьютерлік вирус — арнайы жазылған шағын көлемді (кішігірім)
программа. Ол өздігінен басқа программалар соңына немесе алдына қосымша
жазылады да, оларды "бүлдіруге" кіріседі, сондай-ақ компьютерде тағы басқа
келеңсіз әрекеттерді істеуі мүмкін. Ішінен осындай вирус табылған программа
"ауру жұққан" немесе "бүлінген" деп аталады. Мұндай программаны іске
қосқанда алдымен вирус жұмысқа кірісіп, оның негізгі функциясы орындалмайды
немесе қате орындалады. Вирус іске қосылған программаларға да кері әсер
етіп, оларға да "жұғады" және басқа да зиянды іс-әрекеттер жасай бастайды
(мысалы, файлдарды немесе дискідегі файлдардың орналасу кестесін бүлдіреді,
жедел жадтағы бос орынды жайлап алады және т. с. с.). Өзінің жабысқанын
жасыру мақсатында вирустың басқа программаларды бүлдіруі және оларға зиян
ету әрекеттері көбінесе сырт көзге біліне бермейді. Оның кері әсері белгілі
бір шарттарды орындағанда ғана іске асады. Компьютерде "вирус жұққан"
программалар саны көбеймей тұрғанда, онда вирустың бар екені сырт көзге
ешбір байқалмайды. Бірақ біраз уақыт өткен соң, компьютерде әдеттегіден
тыс, келеңсіз құбылыстар басталғаны білінеді, олар, мысалы, мынадай іс-
әрекеттер істеуі мүмкін: — кейбір программалар жұмыс істемей қалады немесе
дұрыс жұмыс істемейді; - экранға әдеттегіден тыс бөтен мәліметтер,
символдар, т. б. шығады; - компьютердің жұмыс істеу жылдамдығы баяулайды; —
көптеген файлдардың бүлінгені байқалады және т. с. с. Компьютерге вирус
жұққанын байқаған кезде кейбір файлдар мен каталогтар, дискідегі мәліметтер
бұзылып үлгереді, оның үстіне пайдаланылған дискеттер арқылы немесе
жергілікті байланыс желілері бойымен компьютердегі вирус басқа
компьютерлерге таралып кеткені байқалмай да қалады. Вирустардың кейбір
түрлерінің кері әсері тіпті одан да терең болады. Олар бастапқы кезде
өзінің жұққанын ешбір әсерімен білдіртпей, көптеген программалар мен
дискілерге үндемей таралып кетеді де, сонан соң бірден бел шешіп зиянкестік
жасауға кіріседі, мысалға, компьютердегі қатгы дискіні өздігінен қайта
форматтап шығады. Ал зиянкестік әсерін программаларға аз тигізіп, бірақ
қатты дискідегі мәліметтердің ішіен "мүжіп", құртып жататын вирустарға не
істеуге болады?! Осының бәрі вирустан дер кезінде қорғанбасақ, оның
келешекгегі әсері керекті мәліметтерді жоғалтуға душар ететіні талас
тудырмаса керек. Вирус программасының байқалмау себебі олардың көлемі
кішігірім ғана болады да, өздері ассемблер тілінде жазылады. Кез келген
жағдайда вирус программасы қай компьютерге арналып жазылса да, ол мәлімет
алмасып жұмыс істейтін басқа компьютерлерге де тез тарап кетеді жөне өте
көп зиянкестік әрекеттер жасауы мүмкін. Қазіргі кездегі вирустар негізгі
екі топқа бөлінеді: — резиденттік (компьютер жадында тұрақты сақталатын)
вирустар; — резидегатік емес вирустар. Вирус жұққан программа іске
қосылғанда резвирустар әсерлене әрекет етеді, олар жедел жадқа көшіріліп
жазыльп, алғашқы бірсыпыра уақытта әсері сезілмегенмен, соңынан бірден іске
қатты кіріседі. Бұл вирустарды тез анықтау ісін қиындатады. Дискілерге
мөлімет жазу кезінде вирус өзінің жабысуына қолайлы сәт іздеп негізгі
операциялар орындалып жатқанда солармен қосылып дискіге жазыльп алады да,
оның қалай "жұққанын" адамдар білмей де қалады. Ал, резидентгік емес вирус
жедел жадқа тұрақты күйде жазылмайды, бірақ вирустың әсері тиген программа
іске қосылғанда ол екпіндене түседі де, өзі жұмыс істеп тұрған каталогтан
немесе РАТН командасында көрсетілген каталоггардан өзі ішіне байқаусыз еніп
кететін файл іздейді. Ондай файлды тауып, оның ішіне кіріп алып, ол кейін
жұмыс істейтін кезде соған зиянды әрекетін тигізеді.
Бүлінген және вирус жұққан файлдар Вирус дискіндегі кез келген файлды
бүлдіре алады, бірақ кейбір файлдарға ол бірден жабысады, яғни ол файлдың
ішкі көлемінен орын алып, оның қызметін түрлендіріп, қолайлы жағдай
туғанда, зиянды әрекетін бастап кетеді. Дегенмен, көптеген програмалар
мәтіні мен құжаттарға, мәліметтер базасының информациялық файлдарына,
электрондық кестелердегі мәліметтерге вирустар онша әсерін тигізе алмайды,
тек оларды аздап қана зақымдауы мүмкін. Вирустардың мынадай файлдарға жұғуы
мүмкін: 1. Бірден орындалатын файлдар, белгілі бір іс-әрекет істейтін
кеңейтулер (заты) .сот жөне .ехе болып келген файлдар, сондай-ақ басқа
программаларға қажет кезінде қосылатын оверлейлік файлдар. Файлдарды
зақымдайтын мұндай вирустарды файлдық деп атайды. Вирус жұққан файлдар
өздерінің кері өсерін жұмыс істейтін, іске қосылған сәттерде жасанды. Ең
қауіпті вирустарға резидентгік түрде жедел жадта сақталып, орындалатын
әрбір программаны зақымдап отыратындары жатады. Ал егерде олар АЦТОЕХЕС.ВАТ
жөне резиденттік СОЗЧҒЮ.8Ү8 арқылы іске қосылатын программаларға жұқса,
онда компьютер өшіріліп қайта іске қосълған сайын вирустар өз әсерлерін
тұрақты қайталап жүргізіп отырады. 2. Операциялық жүйенің жүктеуіші мен
қатты дискінін ең басты мәлімет жүктеу жазбасы. Бұл аумақтарды зақымдайтын
вирустар "жүктегіш" (загрузочная) немесе Вооі - вирустар деп аталады.
Мұндай вирустар өз қызметін компьютерді іске қосқанда, яғни операциялық
жүйені жүктегенде бірден бастайды жөне әрдайым компьютердің жедел жадында
тұрақты сақталады. Бұлардың таралу тәсілі — компъютерге салынған
дискеттердің алғашқы жолдарына жазылған жүктегіш мәліметіне зақым келтіру
болып табылады. Әдетте мұңдай вирустар екі бөліктен тұрады, өйткені
дискеттің жүктеуіш жазбасы мен операциялық жүйенің басты жазбасы өте шағын
көлемнен түрады, сондықтан вирус бірден түгелдей олардың ішіне орналаса
алмайды. Вирустың екінші бөлігі дискінің түпкі каталогының соңына немесе
мәліметгер кластерлеріне жазылып қалады. 3. Құрылғылар драйверлері, яғни
СОКҒІО.8Ү8 файлының шеткері құрылғылар көрсетілетін Оегізе деген сөз түрған
жолында жазылған файлдар. Ондай файлдағы вирус сол қүрылгыны іске қосқан
сайын қызметке кіріседі. Бірақ драйверді бір компьютерден екінші
компьютерге кешіру өте сирек болатындықтан, мүндай вирустар көп тарала
қоймаған. ОО5 жүйелік файлдарьша (М5 ОО5.8Ү5 жөне ІО.8ҮЗ) да вирус
жүқтырылуы теория жүзінде мүмкін болғанымен, олардың таралуы іс жүзінде өте
сирек кездеседі. Әдетге әрбір вирус түрі файлдың бір немесе екі типіне
(түріне) ғана "жүғады". Көбінесе бірден орындалатын файлдарға "жүгатын"
вирустар жиі кездеседі. Дискінің жүктегіш аймагын зақымдайтын вирустар
екіниіі орында деп айтуга болады. Шеткері қүрылғылар драйверлерін
зақымдайтын вирустар сирек кездеседі, өдетте олар бірден орындалатъш
файлдарға да зиянын тигізеді. 4. Файлдық жүйені өзгертетін вирустар Соңгы
кезде вирустің жаңа түрлері - дискідегі файлдық жүйені өзгертетін вирустар
көбейіп таралуда, оларды қысқаша ВІК-вирустар деп атайды. Мұндай вирустар
өз мөтінін дискінің белгілі бір бөлігіне (әдетте дискінің сощы кластеріне)
жасырьш жазып қояды да, оны дискінің файлды орналастыру кестесіне (ҒАТ)
файлдың соңы ретінде белгілейді.
Барлық .СОМ жөне .ЕХЕ типті файлдар үшін — каталоггағы файлдың ажашқы
мәлімеіі көрсетілген орынға вирус жазылған қате орын көрсетіліп, ал дүрыс
көрсеткіш — таңбаланған (кодталган) түрде каталогтың пайдаланылмайтын
бөлігіне жасырылады. Сол себепті кез келген программаны іске қосқанда
дискіден бірінші вирус оқылады да, ол түрақты ЭЕМ жедел жадында сақталып
файлдарды өңдейтін ВОЗ программаларына жабысады. Бірақ жалгіы көрініс
каталог дұрыс жүмыс атқарған сияқты болып сырт кезге мұның әсері білінбей
түрады. Тек вирусы бар дискетгерден программалық файл оқитын сәттерде оның
нақты көлемі қысқарып небәрі 512 не 1024 байт қана болып қалады. Бірақ
атқарылуға тиіс вирусы бар әрбір программа іске қоспағанда оның дұрыс емес
екендігі байқалмайды. Міне осылай "ауырған" дискілерді дұрыс қалпына
келтіру үшін тек арнайы антивирустік программалар қажет (мысалы, Аіс&еБІ
программасының соңғы нұсқалары). 5. "Көрінбейтін" жәие өздігінен өрбитін
вирустар Өзін жай көзге сездірмес үшін кейбір вирустар жасырынудың қилы-
қилы тесілдерін пайдаланып жүр. Осындайлардың екі түрін — "көрінбейтін"
жөне өздігінен өрбитін вирустарды қарастырайық. "Көрінбейтін" вирустар
Көптеген резңдештік вирустар былай жасырынуды әдетке айналдырған, олар ОО8
жүйесінің вирус жұққан файлдарды шақыруын өзгертпей дұрыс күйінде
қалдырады. Бірақ бұл эффект тек вирус жұққан компьютерде ғана байқалады, ал
вирус жұға қоймаған компьютерлерде файлдар мен дискілерді жүктеуіш
аймақтарының өзгеруін байқау қиын емес. Өздігінен өрбитін вирустар.
Вирустардың жасырыну жолының екінші тәсілі өзін-өзі аздап өзгертіп,
өрбіп толықтырылып отыруы. Көптеген вирустар жасайтын кері әсерін байқамас
үшін өз көлемінің бір сыпырасын таңбаланған жасырын күйде сақтайды. Бірте-
бірте өрби отырып, олар таңбалану тәсілін де, таңбаланбаған алғашқы бөлігін
де аздал өзгертіп отырады. Осының арқасында вирусты іздеп табатын тұрақты
байттар тізбегі болмай, оларды ұстайтын детектор-программалар жұмысы
қиындайды.
1.2.Компьютерлік ақпаратты қорғау мәселесі

Компьютерлік вирус – көбейтілуге және басқа программаларға жұғуға
қабілетті, әдетте өлшемі шағын (200-ден 5000 байтқа дейін) арнайы
компьютерлік программа (яғни ол кодын көп қайтара көшіреді де, оны басқа
программалардың кодына қосады). Ол компьютерге пайдаланушының рұқсатынсыз,
зақымдалған дискета немесе зақымдалған файлмен бірге түсуі мүмкін.
Ішінде вирусы бар программа зақымдалған деп аталады.
Зақымдалған программа жұмысын бастағанда, алдымен басқаруға вирус
алады. Вирус басқа программаларды тауып, оларды зақымдайды, сонымен қатар
қандай да бір зиянды әрекет жасайды: компьютердің қалыпты жұмыс істеуіне
кедергі келтіреді, дискідегі файлды бұзады, компьютерде сақталған ақпаратты
бүлдіреді, жедел жадты ластайды және т.с.с вирустың бір компьютерден
басқа компьютерлерге тарайтын қабілеті бар.
Вирустар қайдан пайда болады? Оларды білікті қаскөй мамандардан басқа
бәсекелес фирмаларға зиян келтіру үшін қызғаныш, зиянкестік, мансапқорлық
оймен немесе антивирустық программаларды сатудан ақша табу үшін жазады.
Компьютерлік вирустармен күресу үшн, оларды зерттейтін және
антивирустық (вирусқа қарсы) программалар жазатын мамандар бар. Ресейдегі
атақты программистер: Д.Лозинский, Д.Мостовой, И.А.Данилов, Н.Безруков және
т.б.
Жаңа вирустық программалардың саны үнемі көбейіп және түрлері өзгеріп
отырады, сондықтан компьютер пайдаланушы вирустар табиғатын, вирустардың
жұғу әдісін және олардан қорғануды білуі керек.
Компьютерге вирус, негізінен дискеттер мен лазерлік диск, сондай-ақ
компьютерлік желі арқылы кіріп, қатқыл дискіні зақымдайды. Дискетті
зақымдау тіптен оңай. Егер зақымдалған компьютердің дискіжетегіне дискетті
тіпті жай ғана салып және оның мазмұнын оқыса да оған вирус жұғуы мүмкін.
Вирус көбіне дискінің жүктейтін секторына және EXE, COM, SYS немесе BAT
кеңейтілулері бар атқарылатын файлдарға жиі жұғады. Мәтіндік немесе
графикалық файлдарға сирегірек жұғады.
Қазіргі кезде 50 мыңнан астам вирус белгілі. Олар шартты түрде келесі
белгілеріне байланысты мынадай топтарға бөлінеді (сурет 1):

1-сурет Вирустардың жіктелуі
Бұл жіктеу, әрине барлық мүмкін вирустарды қамтымайды; әрбір
категорияда олардың оғаштығына байланысты аталмаған нұсқалар кездеседі,
мысалы, SMOS – вирустар немесе Microsoft Word ортасында мекендейтін вирусқа
ұқсас құрылымдар. Бұдан басқа вирустардың барлық қасиеттеріне ие болмаса,
айтарлықтай қауіпті (троян аттары) бірқатар программалар кездеседі.
Компьютердің вируспен зақымдалғанын дер кезінде анықтау үшін
вирустардың пайда болуының келесі негізгі белгілерін білу қажет:
1. Ойдағыдай жұмыс істеп тұрған программалардың жұмысын тоқтатуы
немесе жұмыс істемеуі;
2. компьютердің баяу жұмыс істеуі;
3. файлдар мен қапшықтардың жоғалуы немесе олардың құрамының
бұрмалануы;
4. файлдар өлшемдерінің өзгеруі;
5. дискідегі файлдар санының кенеттен көбеюі;
6. бос жедел жад өлшемінің кішіреюі;
7. компьютер жұмысындағы жиі тұрып қалулар мен жаңылысулар.
Компьютер вируспен зақымдалғанда келесі операцияларды орындау керек.
- Вирус өзінің бүлдіретін функцияларын орындауын жалғастырмауы үшін
компьютерді өшіру керек.
- Компьютерді жүйелік дискеттен жүктеп, вирустарды тауып, оларды жою
үшін антивирустық прогрммаларды іске қосу керек. Операциялық жүйені қатқыл
дискіден жүктегенде кейбір вирустар жедел жадқа жүктейтін модульден ауысуы
мүмкін, сондықтан жүйелік дискті пайдалану қажет.
- Содан кейін винчестердің барлық логикалық дискілерін ретпен
зиянсыздандыру керек. Егер логикалық дискідегі кейбір файлдарды қалпына
келтіру мүмкін болмаса және олар жоюға келмесе, онда зақымдалған, онда
зақымдалған файлдарды басқадай логикалық көшіріп, бұл дискіні қайтадан
пішімдеу керек. Содан кейін бұл логикалық дискідегі барлық файлдарды кері
көшіру және архивтік көшірмелерді пайдалану арқылы қалпына келтіру керек.
Компьютерлік вирустардың негізгі ерекшеліктерін, антивирустық
программалардың сипаттамаларын және программалар мен деректерді
компьютерлік виурстардан сақтау шараларын қарастырайық.
Вирустарды барлық алуан топтарынан негізгі топтарын бөліп атайық.
1. Жүктейтін вирустар – дискеттің немесе винчестердің жүктеу
секторында сақталатын компьютердің бастапқы жүктеу программаларын
зақымдайды және компьютерді жүктегенде іске қосылады.
2. Файлдық вирустар көбінесе COM, EXE кеңейтілулері бар файлдарға
кіріп алады. Файлдық вирустар файлдардың басқа типтеріне кіре алады, бірақ
олар онда басқару ала алмайды, сондықтан көбею қабілетінен айрылады.
3. Жүктейтін – файлдық вирустар файлдарды да, дискілердің жүктейтін
секторларын да зақымдайды.
4. Драйверлік вирустар компьютер құрылғыларының драйверлерін
зақымдайды немес өзін файлға қосымша қатар конфигурациясын қосу арқылы
ендіреді.
5. Желілік вирустар ондаған және жүздеген мың компьютерді біріктіретін
желілерде тарайды.
Соңғы кезде компьютерлік вирустармен күресуде үлкен тәжірибе
жинақталды, антивирустық программалар жасалды, программалар мен деректерді
қорғау шаралары айқындалды. Вирус табылған кезеңнен бастап қысқа уақыт
ішінде қайта пайда болатын вирустарды жеңетін антивирустық құралдар үнемі
жетілдіріліп және дамытылып отырады. Вирустарды табуға және жоюға мүмкіндік
беретін программалар антивирустық программалар деп аталады.
Белгілі антивирустық программаларды бірнеше типтерге бөлуге болады.
Детектор-программалар белгілі вирустардың бірімен зақымдалған
файлдарды табады, мұндай программалар жеке түрде сирек кездеседі.
Фагтар немесе доктор-программалар, сондай-ақ вакцина-программалар
вируспен зақымдалған файлдарды тауып қана қоймай, оларды емдейді де,
программаны вируспен зақымдалғанға дейінгі қалпына келтіре отырып,
файлдардан вирус программасының тәнін жояды. Фагтар өз жұмысының басында
вирустарды жедел жадтан іздейді, оларды жояды, тек содан кейін ғана
файлдарды емдеуге кіріседі. Фагтардың ішінде полифагтар, яғни вирустардың
көп мөлшерін жоятын доктор-программалары ерекше. Ең кең таралған полифагтар
Aidstest жасаушысы – Д.Лозинский, Scan, Norton AntiVirus және Doctor Web
жасаушысы – И.Данилов программалары болып табылады.
Ревизор-программалар вирустрдан қорғайтын құралдардың ең сенімдісі.
Ревизор программалардың алғашқы қалпын, яғни компьютердің вируспен
зақымдалмаған кезін есте сақтайды, содан кейін ағымдағы жағдайды алғашқы
жағдаймен салыстырып отырады. Егер өзгеріс табылса, онда дисплейдің
экранына хабарлама шығарады. Ресейде Д.Мостов жасаған ADinf ревизор-
программасы кең таралған. Бұл программаны барлық оқу орындарындағы
компьютерлерге орнату ұсынылған. Ол тек вирустардың белсенділігін ғана
емес, кейбір оқушылардың зиянды әрекеттерін де (оқушылардың тиісуіне
болмайтын файлдар мен қапшықтарды жылжытуын, өшіруін, жазуын) бақылауға
мүмкіндік береді.
Фильтр-программалар немесе күзетшілер – үнемі компьютер жадында
болатын шағын резидентті программалар. Олар компьютердің операцияларын
бақылайды және компьютер жұмысының барысында вирустарға тән күмәнді
әрекеттерді табады. Қандай да бір программа осындай әрекеттерді орындамақшы
болғанда, күзетші хабарлама жібереді, ал пайдаланушы тиісті операцияны
орындауға рұқсат береді немесе тыйым салады. Пайдаланушылар, әдетте
күзетшіні қолданбайды, өйткені әрдайым берілетін ескерту жұмысқа кедергі
келтіреді. Фильтр-программалар вирусты көбеймей тұрып, оның өмірінің ең
алғашқы сатысында табуға мүмкіндік береді, бірақ олар файлдар мен
дискілерді емдемейді, сондықтан вирустарды жою үшін фагтарды қолдану
қажет болады.
Вирустардан қорғайтын программалық құралдардан басқа винчестердің
белгілі бөлімдерін сенімді қорғауды қамтамасыздандыратын тағы арнайы
қосымша құрылғылар болады. Мұндай құрылғыға Ю.Фомин жасаған Sheriff платасы
мысал болып табылады.
Антивирустық программаларды қолдану ақпараттың толық қорғалуын
қамтамасыз етпейді. Профилактикалық алдын алу шараларын қолдану керек,
мысалы төмендегідей:
1. резервтік көшірме ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.