Автомобильдің сенімділік теориясы

Пән: Автоматтандыру, Техника
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

1. Автомобильдің сенімділік теориясы

Автомобиль көлігінің алдында тұрған бірден - бір маңызды мәселе, автомоильдің пайдалану сенімділігін арттыру болып табылады. Бұл мәселені шешу бір жағынан, автомобиль өндірушілердің анағұрлым сенімді автомобиль шығарумен қамтамасыз етілсе, екінші жағынан - автомобильді техникалық пайдалану әдістерін жетілдіру болады. Бұл қозғалыс құрамын қалыпты жағдайда ұстап тұру үшін қажетті өндірістік база құуды, ТҚ пен жөндеудің алдыңғы қатарлы және қор үнемдеу технологиялық үдерісін тиімді механикаландыру жабдықтарын, өндіріс үдерістерін(процестерін), жүргізушінің мамандығын жоғарылатуды, құрылысты дамытуды және жол сапасын жақсартуды талап етеді.

Тасымал құралының сенімділігіне қойылатын талаптар жылдамдығы және автомобильдің сыйымдылығы артқанда, сонымен бірге автомобиль тасымалының қызмет көрсету мекемесі және тасымалдың басқа түрлерімен технологиялық және ұйымдастырушылық байланыстары күшейгенде арта түседі.

Қоректендіру жүйесі осындай талаптарға сай келетін жану қоспасын дайындайды. Карбюраторлы автокөлік моторы негізінен бензинмен немесе газбен жұмыс істейді. Мотордың, сенімді және үнемді жұмысын қамтамасыз ету үшін бензиннің жақсы буланғыштық және жеткілікті детонациялық беріктілік қасиеттері болуы керек.

Бензинді мотордың иінді білігінің айналу жиілігі минутына 60 - 80 айн/мин болғанда сенімді түрде іске қосуға болады. Айналудың мұндай жиілігін қолмен айналдыру жүргізушіге едәуір күш түсіреді. ЛОны жеңілдету үшін электр стартерін қолданады.

Ілініс теориясы

Трансмиссия - мотордың білігінен жетекші дөңгелектерге айналдыру моментін жеткізеді және түрлендіреді. Трансмиссияға кіретіндер: ілініс, беріліс қорабы, карданды беріліс, басты беріліс, дифференциал және жарты осьтер.

Темір кендері мен концентраттары түйіршіктегіште берік шекемтастарды түзетін қабілеті бар әртүрлі кесектелуге бейім болады. Кесектердің пайда болуы ылғалданған бөліктердің ілінісу беріктігімен анықталатындықтан кесектелгіштік ылғалды материалдардың бөліктерінің ілінісу беріктігі арқылы бағалануы мүмкін.

Осыған байланысты теміркенді материалдардың кесектелу үрдісін қарастыру кезінде шекемтастардың жалпы механикалық қасиеттерінен құралатын ылғалды материалдың жеке бөліктерінің арасындағы өзара байланыс заңдылығын үйренуге назар аудару керек.

Ылғалды себілгіш материалдардың көлемінде

а) коллоидты ілініс күші;

б) механикалық ілініс күші;

в) молекулярлық байланыс күші;

г) капилярлы ілініс күші

жалпы темір кендері мен концентрацияларында коллоидтық бөлшектер салыстырмалы түрде аз,

Кәдімгі темір кендері мен концентраттарда коллоидтық бөлшектер аз мөлшерде темір кені өздігімен дисперсияланатын бөлшектер материалдың сумен әрекеттесу кейін нашар дамыған болғандықтан, коллоидтық ілініс шекемтастың құрылуының негізгі факторы бола алмайды.

Іліністің механикалық күші негізінен үйкеліс күші болып табылады, олар сыртқы қысымға тәуелді және осы күшке тура пропорционал болады, яғни төгілетін материал қабатындағы механикалық іліністің өзіндік мәні болмайды, ол басқа күштердің әсерінен пайдф болады.

Теміркен материалдарын шекемдеу кезінде молекулярлық және капилярлық ілініс негізгі күштер болып табылады. Бөлшектердің ілініс күшіне олардың ылғалдылығы әсер етеді. Әрбір қатты фазаның нақты кешендердің қасиеттеріне байланысты (шикіқұрамның гранулометриялық құрамы, бөлшектің физико-химиялық жағдайы) өзінің оңтайлы ылғалдау дәрежесі болады. Егер ылғал берілген мөлшерден асса, су маиериал бөлшектердің кеуектерін толық толтырады да, тартатын капилярлық менискалар алдымен кішірейіп, содан кейін толық жоғалады және де капилярлық ілініс күші азаяды.

Кесетеу үрдісі кезінде динамикалық жүктеме пайда болады, кейбір әсерлер нәтижесінен пайда болған кеуекиерден су артықшылығы сығылады және бөлшектер арақашықтығы жақындалады, олар адсорбцияланған су қабыршағының қалыңдығымен өлшенеді. Осындай ылғалдықта жүйе көбінесе екіфазалық болғандықтан (кеуектер толықтай сумен толады), капилярлық күштер жоғалады да, іліністің беріктігі тек қана молекулярлық күшпен негізделеді. Жеке тұрған бөлшектердің арасындағы ілініс «желім көпірі» арқылы жүзеге асады, яғни бөлшектердің арасындағы адсорбцияланған су қабыршағы көмегімен.

Ілініс күшінің мөлшеріне қатты бөлшектің табиғаты әсер етеді. Олар қатты қабаттың сулану мөлшерінің өзгеру байланысты әсер етеді, яғни су молекулаларының адсорбциялану қасиеттерінің өзгеруі.

Темір кенді материалдардың ілініс беріктігіне едәуір дәрежеде байланысты маңызды фактор болып олардың гранулометриялық табылады. Ылғалды шекемтастардың беріктігіне гранулометриялық құрамның әсері бөлшектер арасындағы орта арақашықтың өзгеруімен көрінеді: олардың беттері бір-біріне жақын орналасқан сайын ілініс күштерінен жоғары адсорбцияланған қабыршақтардың су молекулалары тәртіппен бағытталады. Осылайша, шекемдеу материалдарындағы жұқа фракциялардың құрамы көп болған сайын, шикі шекемтастар беріктірек болып түзіледі.

Ілініс күшінің пайда болуы

Дөңгелек қозғалтқышы жер бетімен ілініс күшінің пайда болуын және автомобильді басқару мүмкіндігімен қамтамасыз етеді. Дөңгелек шинасы бірқалыпсыз жолдардағы және кедергілерді жою кезіндегі динамикалық жүктемені азайтады. Дөңгелек қозғалтқышы жетекші және жетектегі дөңгелек болып екіге бөлінеді. Жетекші дөңгелек қозғалтқыштан трансмиссия арқылы тарту күшіне өтетін автомобиль қозғалысын қамтамасыз ете отырып жарқабақтау моментін өзгетеді. Жетектегі дөңгелек автомобиль қозғалған кезде автомобиль рамасынан итергіш күш әсерінен айналады. Жетекші және жетектегі басқарушы дөңгелек автомобиль қозғалысын басқаруды рульдікбасқару көмегімен қамтамасыз етеді.

Бак аспасының бекіткішінің орнына лонжерон күшейткіштері орнатылған. Іліністі-тартқыш құрылғы арнайы көлденең затқа бекітіледі. Алдыңғы буферде буксерлі ілмектер болтпен бекітілген.

Жетекші белдік ақаулары және оны жөндеу әдістері. Жетекші белдіктің 1-кестеде көрсетілгендей ақаулары болуы мүмкін.

1-кесте

№

Ақаудың ішкі белгілері

Ақау себептерінің міндері және бөлшектер түйіндері

Жою тәсілдері

№: 1.

Ақаудың ішкі белгілері: Автомобильді орнынан қатты қозғаған кездегі жетекші белдіктегі тықыл

Ақау себептерінің міндері және бөлшектер түйіндері: Конустық шестерняның тозуы, конустық шестерня ілінісіндегі саңылау үлкейген

Жою тәсілдері: Подшипник стакан фланцының астындағы кажетті мөлшердегі төсемдер мөлшерін азайту керек,

№: 2.

Ақаудың ішкі белгілері: Автомобиль 30-60 км/сағ жылдамдықпен жүрген кездегі үлкен шу

Ақау себептерінің міндері және бөлшектер түйіндері: Байланысу өкшелігі жетектегі шестерня кең тістер бөлігінің тарабына қарай жылжыған

Жою тәсілдері: Өкшеліктегі шестерня ілінісінің байланысын реттеу керек.

№: 3.

Ақаудың ішкі белгілері: Автомобильді тежеген кездегі прицептегі үлкен шу

Ақау себептерінің міндері және бөлшектер түйіндері: Жетектегі конустық шестерняның байланыс өкшелігі жіңішке тістер жағына қарай ығысқан

Жою тәсілдері: Жоғарыдағыдай

№: 4.

Ақаудың ішкі белгілері: Автомобиль қозғалысы кезіндегі үздіксіз соғысу

Ақау себептерінің міндері және бөлшектер түйіндері: Шекті тозу немесе шестернялар бүлінген Подшипниктердің шекті тозуы

Жою тәсілдері:

Шестерняларды ауыстыру керек

Подшипниктерді ауыстыру және шестерня ілінісін реттеу керек

№: 5.

Ақаудың ішкі белгілері: Іліністі қосқанда және берілісті ауыстырып қосқанда лықылды (пульсирующий) шу

Ақау себептерінің міндері және бөлшектер түйіндері: Байланыс өкшелігі тістер шыңында орналасқан

Жою тәсілдері: Байланыс өкшелігіндегі шестерня ілінісін реттеу керек

№: 6.

Ақаудың ішкі белгілері: Майлағыштардың сальниктер немесе қақпақтар резъемы арқылы ағуы

Ақау себептерінің міндері және бөлшектер түйіндері: Сальниктердің тозуы

Жою тәсілдері: Сальниктерді ауыстырып, қақпақты бекітетін болттарды тарту керек

Жетекші белдіктің басты беріліс дифференциалының ақаулары және оларды жою жолдары 2 - кесте көрсетілген.

2 - кесте

Ақаулардың ішкі пайда

болуы

Себептері

Жою әдістері

Ақаулардың ішкі пайдаболуы: Автомобиль қозғалысы кезіндегі үздіксіз шу

Себептері:

Күшті тозу немесе шестерняның бүлінуі

Подшипник бекіткішінің әлсіреуі

Подшипниктердің күшті тозуы

Белдіккартеріндегі май шамасы жеткіліксіз

Жою әдістері:

Шестерняларды комплекті бойынша ауыстыру

Подшипниктердің бекіткіш гайкаларын тарту

Подшипниктерді ауыстырып, қойған кезде шамамен керіп реттеу

Ақаулардың ішкі пайдаболуы: Автомобиль 30-60 км/сағ жылдамдықпен қозғалған кездегі үлкен шу

Себептері: Байланыс өкшелігі жетектегі конустық шестерняның кең тістер бөлігінің тарабына қарай жылжыған

Жою әдістері: Байланыс өкшелігіндегі іліністі реттеу

Ақаулардың ішкі пайдаболуы: Автомобильді тежеген кездегі үлкен шу

Себептері: Байланыс өкшелігі жетектегі конустық шестерняның тар тістер бөлігінің тарабына қарай жылжыған

Жою әдістері: Байланыс өкшелігіндегі іліністі реттеу

Ақаулардың ішкі пайдаболуы: Конустық шестернядағы ілініс саңылауы үлкейген

Себептері:

Конустық шестерня тістерінің тозуы

Конустық роликоподшипниктердің тозуы, конустық шестерня ілінісіндегі айтарлықтай осьтік саңылау

Жою әдістері:

Байланыс өкшелігіндегі іліністі реттеу

Подшипниктердің созылуын реттеу, байланыс өкшелігіндегі және жанама саңылаудағы ілініс дұрыстығын тексеру

Ақаулардың ішкі пайдаболуы: Басты беріліс картерінен майдың ағуы

Себептері: Төсемдер мен манжеттердің бүлінуі мен тозуы

Жою әдістері: Төсемдер мен манжеттерді ауыстыру, қақпақтың бекіткіш болттарын тарту керек

Ілінісуге қойылатын талаптар

33. Ауыстырып қосу берілісінің механикалық қорабы бар автокөлік құралында ілінісу басқышына бір реттік басу ілінісуді сөндіруді толық мөлшерде қамтамасыз етуі (айналу моментінің қозғалтқыштан трансмиссияға берілуін болдырмауы) тиіс.

34. Ілінісу басқышы толығынан басылған және беріліс қосылып тұрған, не оны қосу кезінде автокөлік құралының өздігінен қозғалуына жол берілмейді.

35. Ілінісу басқышын біркелкі жіберген кезде автокөлік құралы орнынан бір қалыпты (жұлқусыз) қозғалуы тиіс.

36. Ілінісу басқышының еркін жүрісінің, жұмыс цилиндрінің штогы жүрісінің шамасы, сондай-ақ басты цилиндр сыйымдылығындағы жұмыстық сұйықтықтың деңгейі мен үлгісі (маркасы) пайдалану жөніндегі нұсқауда (конструкторлық құжаттамада) жасаушы кәсіпорын автокөлік құралының нақты маркасы (үлгісі) үшін белгілеген талаптарға сәйкес келуі тиіс. Ілінісу жетегіндегі сұйықтықтың ағуына жол берілмейді.

37. Ілінісуді басқару жетегі ілінісудің толық және шусыз қосылуы мен ажыратылуын қамтамасыз етуі тиіс. Ілінісудің тоқтап қалуына жол берілмейді.

3 Автомобиль трансмиссиясы

3. 1 Трансмиссия

Автомобильдің жетекші дөңгелектеріне мотордың айналу моментін трансмиссия жеткізеді. Ол айналу моменті мен айналыс жылдамдығын өзгертіп, жетекші дөңгелектерге таратады. Трансмиссия беріліс санын өзгертеді. Ол мотордың иінбілігі айналу жиілігінің жетекші дөңгелектер айналу жиілігіне қатынасына тең. Дөңгелектерге жеткізілген айналу моментін, дөңгелектің радиусына бөлсек тартымдылық күшін аламыз, яғни дөңгелектердің жолмен үйкеліс қатынастары қорытындысымен автомобильдің қозғалысын қамтамасыз ететін күш. Тартымдылық күші қозғалысқа кедергі күштерді - жол бетінің кедергі күші, ауаның кедергісі, биікке көтерілу кедергісі және екпін алу күші. Қозғалыста кедергі күштер өзгеріп отырады. Соған сәйкес жетекші дөңгелектерде тартымдылық күш те өзгеріп отыруы тиіс. Тартымдылық күш жетекші дөңгелектердің жолмен үйкелісімен шектеледі. Ең жоғарғы тартымдылық күш автомобильдің барлық дөңгелегіне жетек барғанда жүзеге асуы мүмкін. Қатты төсеніш жолда жүру үшін автомобильге екі жетекші дөңгелек жеткілікті.

Трансмиссия түрлері:

а) Механикалық

ә) Гидравликалық

б) Электрлі

в) Құрамалы

Автомобиль трансмиссиясына ілініс, беріліс қорабы, үлестіргіш қорап, карданды беріліс, басты беріліс, жетекші белдіктер кіреді.

Іліністер механикалық және гидравликалық болып бөлінеді. Электрлі іліністер сирек кездеседі. Механикалық ілініс бір және бірнеше дискілі болады. Беріліс қораптары сатылы, сатысыз, гидравликалық және автоматты болып бөлінеді. Буданды күш қондырғылары бар автомобильдерде көбіне электрлі трансмиссия пайдаланылады.

3. 2 Ілініс

Ілініс мотордан трансмиссияны аз уақытта ажыратып және оларды өзара бірқалыпты қосу қызметін атқарады. Фрикцирнды ілініс - ол үйкелңс күшін пайдалануға арналған. Үйкелуші күштер - дискілер. Берілетін бұраушы моментінің шамасына және дискінің диаметріне байланысты үйкелісетін элементтердің саны әр түрлі болады.