Кәсіпорыннын өндірістік құрылымы. Өндірістік кәсіпорынның материалдық өндірісі

Пән: Өнеркәсіп, Өндіріс
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 26 бет
Таңдаулыға:

Кәсіпорыннын өндірістік құрылымы

Мазмұны

Кіріспе
І бөлім. Өндірістік кәсіпорынның материалдық өндірісі
1.1. Кәсіпорынның ішкі құрылымын басқару
1.2. Кәсіпорынның мемлекеттік түрлері мен олардың
атқаратын қызметтері
ІІ бөлім. Басқару механизімінің міндеттері және оны құру
2.1. Өнеркәсіптік кәсіпорындарды басқару
2.2. Өнеркәсіптік кәсіпорынның шығындарын басқару
2.3. Өнеркәсіптік кәсіпорындарда персоналды басқару
ІІІ бөлім. Кәсіпорынды өнім түріне байланысты басқару түрлері
3.1. Өнеркәсіптік кәсіпорындардың сапа өнімін басқару
3.2. Өнеркәсіптік кәсіпорынды басқарудағы негізгі әрекеттер
3.3. Өнеркәсіптік кәсіпорындардың қаржысын басқару
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Нарықтық экономикаға өту басқару жүйесін жаңаша қалыптастыруды талап
етеді. Кәсіпорының тиімді қызмет етуі көп жағдайда басқару шараларына
байланысты. Сол себепті басқаруды ұйымдастырудың маңыздылығы әрбір ұйым,
әрбір қор, әрбір кәсіпорын үшін өте маңызы зор. Өйткені кәсіпорын
аз шығын мен көп пайда табу үшін тиімді басқару, жоспарлау, ұйымдастыру,
жігерлендіру, бақылауды жақсы жүргізе білуі керек. Мұның бәрі
кәсіпорынды нарықта өз орнын ұстап тұруына, басқа кәсіпорындармен
бәсекелестікке түсуге, жоғары сапалы өнім шығаруға, кәсіпорынның
ішкі және сыртқы ортасымен дұрыс қарым-қатынас жүргізуіне жұмысшыларды
еңбекке жігерлендіруге, жаңа технологияларды өндіріске қолдануға,
нарықтық экономиканың ағымына байланысты жедел, тиімді шешімдер
қабылдауына мүмкіндік береді. Сонымен қатар осы шаруашылықтардың
шараларының барлығын белгілі бір жүйеге келтіріп, бақылау жасауға
ықпал етеді. Басқаруды ұйымдастырудың қажеттілігін сұраныс пен
ұсынысын қамтамасыз етуде маңызы зор.
Қандайда болмасын кәсіпорын нарықта өз орнын табы білуі,
бірден бір ықпал ететін басқаруды ұйымдастыру екендігіне көз жеткізу
осы тақырыптағы дипломдық жұмысқа негіз болды.
Әрбір өндірістік - өнеркәсіптік кәсіпорында айналым қорларын
үнемдеудің басты бағыты – жұмыс орындарында (цех, учаске, бригадада) дәл
сол көлемдегі шикізат пен материалдардан соңғы өнімнің шығуын ұлғайту. Бұл
ең алдымен өндірістің техникалық жарақтандырылуына, жұмысшылардың шеберлік
деңгейлеріне, материалдық – техникалық қамтамасыз етуді тиімді
ұйымдастыруға, материалдық ресурстар қоры мен шығынының нормасына, осының
негізделген болуына тәуелді болады.
Кәсіпорын қызметінің соңғы қаржылық нәтижесі бұл өнімді (жұмыс,
қызмет) өткізуден және басқа да өткізулерден болған нәтижелер сомасы
ретінде сонымен қатар жүзеге асырылмаған операциялардан болған табыстар мен
шығыстар сальдосы ретінде көрінетін баланстық пайда немесе шығын.
Курстық жұмыста өнеркәсіптік кәсіпорындарды бейімді басқаруды
жетілдіру бойынша әзірленген ұсыныстар, сондай-ақ кәсіпорындардың нарықтық
ортаға бейімделуін жеделдету бойынша теориялық және практикалық ұсыныстар,
бизнес-жоспарларды негіздеу және әзірлеу, өнім сапасын басқару бойынша
халықаралық стандарттарды ендіру және бәсекеге қабілеттілікті арттыру,
сондай-ақ кәсіпорындардың нарықтық бағдарларын нығайту бойынша шараларды
іске асыру кезінде, стратегиялық дамудың басым міндеттерін шешу үшін меншік
нышаны әр түрлі кәсіпорындар басшыларымен кеңінен қолданылуы мүмкін.
Курстық жұмыстың мақсаты - өнеркәсіптік кәсіпорынның нарықтық
экономикаға бейімделу процесін басқарудың мәні мен мазмұнын ашу және
өнеркәсіптік кәсіпорындарының қызметін басқару негіздерімен танысу.
І бөлім. Өндірістік кәсіпорынның материалдық өндірісі
1.1. Кәсіпорынның ішкі құрылымын басқару
Кәсіпорынның өндірістік қуатын және өндірістің нақты көлемін басқару
жүйесі анықтайды. Басқару жүйесі ақпарат көлемін оларға қойылған
мақсаттарымен, мақсатқа жету құралдарымен, элементтер құрамымен және
олардың қарым-қатынасымен сипаттайды.
Кәсіпорын - түрлі өндірістерден және шаруашылықтардан тұратын күрделі
механизм. Кәсіпорынның жекеленген өндірістік буындары бойынша жоспарлау
және шығындарды есепке алу мақсатында өндірілетін өнімнің атқаратын
қызметіне қарай барлық өндірістер негізгі және көмекші өндіріс болып екіге
бөлінеді.
Өндіріс жеке дара, сериялық және жаппай өндіріс болып 3 түрге
бөлінеді.
1. Жеке дара өндіріс - өнім жекелеген даналармен немесе қайталанып
отыратын шағын тапсырыстармен дайындалатын өндіріс. Бұл ауыр машина
жасауға, станоктар мен трубиналарды өндіруге арналған. Оның мынадай
ерекшеліктері бар: ондағы цехтар нақты бір салаға мамандандырылмайды,
субъект пен цехтардың өндіріс бағдарламаларында бұйымдар мен олардың
бөлімдерінің көп мөлшерде болуымен ерекшеленеді. Өндірістік цикл ұзақ болып
келеді. Жеке дара өндірісте шығындарды есепке алу және өнімнің өзіндік
құнын калькуляциялау үшін тапсырыстық әдіс қолданылады. Мұнда шығындар
әрбір бұйым , яғни тапсырыс бойынша есепке алынады.
2. Сериялық өндіріс. Біркелкі өнімдерді шығарудың қайталанып
отыруымен сипатталады және оған мынадай ерекшеліктер тән:
• Шығарылатын өнім номенклатурасының шектелуі;
• Жұмыс орындарының кең мамандануы;
• Мамандандырылған машиналардың, аспаптар мен қондырғылардың
қолдануының шектелуі;
Сериялық өндіріс машина жасау өнеркәсібінде, металл өңдеу
өнеркәсібінде кең қолданылады. Сериялардың көлеміне қарай олар былайша
бөлінеді: ірі сериялық өндіріс, сериялық, ұсақ сериялық өндіріс.
1. Ірі сериялық өндірісте өнім жыл бойы үздіксіз дайындалады.
2. Сериялық өндірісте мамандану тар болып келеді. Бірақ өндіріс
желілер мен цехтар бойынша және технологиялық жағынан мамандандырылған
болып келеді.
3. Ұсақ сериялық өндіріс жекелеген өндірістерден, ұсақ сериямен
өнім шығаруға арналған.
3. Жаппай өндіріс. Ұзақ уақыт бойы бірдей өнімді үздіксіз шығаратын
өндіріс типі. Шығарылатын өнімнің ассортименті көп болғанымен, олардың
шығарылатын мөлшері көп болмауы мүмкін. Мұнда белгілі – бір салаға
ыңғайланған жабдықтар деңгейі жоғары болады, жұмыс ырғағы да жоғары болады.
Бұл типте өнімнің және оның негізгі элементтерінің өзіндік құнын есепке
алудың және калькуляциялаудың нормативтік әдісі қолданылады.
Кез келген өнімді өндіру, жұмыстарды атқару және қызметті көрсету
белгілі бір шығындармен байланысты, ондай есеп мынаны қамтамасыз ету керек:
жалпы өнім көлемін, әрбір өнім көлемінің нақты өзіндік құнын есептеу
(калькуляциялау), қызметті көрсету, жұмысты орындау, өндірілген өнімнің
нақты шығысын толық, дер кезінде және шынайы көрсету, сондай –ақ жалпы
бизнесті үйымдастыру және басқарушылық шешімді қабылдау мен жоспарлау үшін
ақпараттарды жинау және бақылауды көздейді.
Кәсіпорын – экономиканың негізгі звеносы. Ол көптеген шаруашылық және
жеке формада құрыла отырып, нарық пен товарлы ақшалай қатынастарды
дамытады. Кәсіпорынның құрылу түріне байланысты мынадай жұмыстар
орындалады:
• ұйымдастырушылық-құқықтық негізде қаржылық жағдайын ұйымдастыру;
• капитал құрылымы анықтау және ұйымдастыра білу;
• өндірістік шаруашылық қызметті қаржыландыру;
• шаруашылық нәтижелерді бөлу.
Өнеркәсіптік өндіріс – кәсіпкерліктің бірнеше салаларын қамтиды.
Өндірістік саланың атап айтқанда көлік, ауыл шаруашылығы, материалдық емес
сала қызметі де осы өнеркәсіптік өндіріс саласына енеді. Бірақ өнеркәсіптік
өндіріс кәсіпкерліктің ерекшелігімен, мамандандырылу деңгейімен
сипатталынады.
Өнеркәсіптік өндірістің негізі ерекшеліктеріне мыналар енеді:
• масштабтық көлемі, экономикадағы үлестік салмағының мәні;
• өндірістік технологияның енгізілдуі;
• өндірістік тапсырманың маңыздылығы;
• өндірістік процестегі уақыттың үйлесімдігі;
• өнеркәсіптік өндірістің жалпылама мінездемесі.
Ресурстарды пайдалануындағы қысқа мерзімді тиімділік кәсіпорынның
үлкен жоғары деңгейдегі жетістіктеріне жетуіне мүмкіндік тудырады.
Мұнай және газ өнеркәсібі – бұл өндірістің күрделі саласы, ол
өндірісті ұйымдастыру қызметтінің келесідей түрлерін қамтиды:
• геологиялық – ізденіс және барлау жұмыстары;
• мұнай және газ ұңғырларының құрылысы;
• мұнай және газды өндіру;
• мұнай және газды тасымалдау;
• мұнай және газды өткізу.
Кәсіпорын құрылымы мынандай негізгі факторлармен анықталады:
• кәсіпорынның көлемі;
• өндірістің саласы;
• технология мен кәсіпорынның мамандану деңгейі.
1.2. Кәсіпорынның мемлекеттік түрлері мен олардың
атқаратын қызметтері

Экономиканы мемлекеттік реттеу міндеттері өндірістік экономика
саласында өндірістік бағыттар негізінде жүзеге асады. Өндірістік
экономикасын реттеу бұл – салалық өндірістің әрбір құрылымын жеке – дара
басқару процессі болып табылады. Оны үкімет органдары мен министрліктер,
түрлі ведмоствалық қызметтер және монополиялық комитеттер жүзеге асырады.
Өндірістік экономикасын реттеу бұл күрделі салалық қызмет бола отырып, ел
экономикасының дамуы, өндірістің өркендеуі осы саламен тығыз байланысты
болады.
Қазақстан қазба байлықтарға мол мемлекет. Өндірістік экономикасы да
әртүрлі салаларды қамтиды.
Қара металллургияға темір және оның қорытпаларын өндіретін өндірістер
жатады. Бұл өнеркәсіп бес саладан тұрады: тау – кен, металлургия,
ферросплав, отқа төзімді және металл сынықтарын өңдейтін. Қазақстанда қара
металллургия саласында жұмыс істеп жатқан темір (Соколов – Сарыбай,
Лисаков, Қашар кен байыту комбинатттары және Атасу кен басқармасы, хромит
(Дон кен байыту комбинаты), марганец (Жезді кен басқармасы) рудаларын
өңдейтін өндірістерді, екі ферросплав (Ақсу мен Ақтөбе) және “Казогнеупор”
(Рудный қаласы) зауыттары мен “Казвторчермет” (Алматы қаласы) өндірістік
қоғамын атауға болады. АҚ “Испат Кармет”, Ақтөбе, Ақсу (Павлодар облысы)
зауыттарының өнімдері көптеген шетелдерге экспортқа шығарылып отырады.
Ал, түсті металлургияның Қазақстаннның экономикасында атқаратын
міндеті зор. Бұл саланың елімізде пайда болғанына 250 жылдан астам уақыт
өтті. 1917 жылы Қазақстанда түсті металллургия саласына жататын 10 рудник
және 3 зауыт қана болған. Ал қазір бұл ең дамыған өндірістердің біріне
айналып отыр. Қазақстанның түсті металдарының сапасы өте жоғары. Өскемен
мырышы, Балқаш пен Жезқазған мысы Лондондағы металдар биржасында
сапаларының өте жоғары болғандықтарына байланысты эталон ретінде тіркелген.
Мысалы, Жезқазғаннның мысының сапасы 99,9999%. Қазіргі кезде Қазақстан
түсті металдарын дүниежүзінің 30 шақты еліне экспортқа шығарып отыр.
Шетттен келетін валюта табысының 27% осы өнеркәсіп саласының үлесіне
тиеді.
Қазақстан жері түсті, асыл металдщармен қатар, XXI ғасырдың металдары
деп аталатын сирек металдармен де бай (1 – ші кесте). Бірақ әзірше оларды
өндіретін кәсіпорындар саны жеткіліксіз, тиімді технология да жоқтың қасы.
ІІ бөлім. Басқару механизімінің міндеттері және оны құру
2.1. Өнеркәсіптік кәсіпорындарды басқару

Кәсіпорын – қоғамдағы еңбек бөлінісі жүйесіндегі оқшауланған дербес
өндірістік-шаруашылық бірлік, яки заңи тұлға құқығы берілген шаруашылық
жүргізуші субъект; өндірістік-шаруашылық қызметті ұйымдастырудың негізгі
нысаны. Ол әлеуметтік қажеттіліктерді қанағаттандыру және пайда алу
мақсатымен еңбек ұжымын пайдалана отырып, өнім (тауар) өндіреді,
жұмыстарды орындайды, қызметтер көрсетеді және өндіріс құрал-жабдығы мен
басқа да мүлікке меншік нысандарына қарамастан заңи тұлға ретінде және
шаруашылық есеп принципіне сүйеніп әрекет етеді. Кәсіпорын заңнамада тыйым
салынбаған және кәсіпорынның жарғысында көзделген мақсаттарға сай келетін
кез келген шаруашылық қызметпен айналыса алады. Кәсіпорын өзінің қызметін
дербес жүзеге асырады, шығарылатын өнімін, салықтар мен бюджетке басқа да
міндетті төлемдерді төлегеннен кейін қалған пайданы иеленеді. Кәсіпорын
мемлекеттік тіркеуден өткен күннен бастап құрылды деп саналып, заңи тұлға
құқығын иеленеді. Тіркеу үшін құрылтайшы оны құру туралы шешімді немесе
құрылтайшылардың шартын, кәсіпорынның жарғысын және басқа құжаттарды
ұсынады. Кәсіпорынның дербес балансы, банктерде есеп айырысу шоттары мен
өзге де шоттары, өзінің атауы жазылған мөрі болады. Мүліктік кешен ретінде
кәсіпорынның құрамына оның қызметі үшін керекті мүліктің барлық түрлері,
бұған қоса жер телімдері, ғимараттар, жабдықтар, шикізат, өнімдер, талап
құқықтары, сондай-ақ, кәсіпорынды, оның өнімін, жұмыстары мен көрсететін
қызметтерін дараландыратын таңбаларға құқықтар (фирмалық атаулар, тауар
белгілері, қызмет көрсету белгілері) және заң мен шартта өзгедей
көзделмеген жағдайда басқа да айрықша құқықтар кіреді. Меншік иесінің
немесе ол уәкілдік берген органның келісуімен кәсіпорын заңи тұлға
құқықтары берілген еншілес шаруашылық жүргізуші субъектілер, сондай-ақ
филиалдар, бөлімшелер, банкіде шот ашу құқығы бар басқа да оқшауландырылған
бөлімшелер құра алады. Тиісті орган арқылы мемлекет, еңбек ұжымдары, жеке
және заңи тұлғалар, соның ішінде шетелдік тұлғалар да, кәсіпорынның
құрылтайшылары бола алады. Меншік нысандарына қарай кәсіпорын жеке,
мемлекеттік, ұжымдық немесе аралас меншіктегі, сондай-ақ, қоғамдық ұйым
меншігіндегі кәсіпорын нысанында құрылуы мүмкін. Олар жекеше кәсіпорын,
серіктес (жарнапұлға негізделген серіктестік), акционерлік қоғам,
мемлекеттік кәсіпорын, коммуналдық кәсіпорын түрлеріне жіктеледі. Нарықтық
экономикаға көшу жағдайында жұмыс істеп тұрған кәсіпорындардың дербестігін
кеңейтумен бірге экономикалық бірігудің жаңа нысандарын – серіктестіктер,
қауымдастықтар, бірлескен кәсіпорындар, шағын кәсіпорындар, консорциумдар,
биржалар, коммерциялық банктер құрудың тиімділігі айқындала бастады
Кәсіпорынды мемлекеттік басқару органының басқаруда мынадай
өкілеттіктері бар:
- Кәсіпорын қызметінің басым бағыттарын анықтайды;
- Кәсіпорынның шаруашылық қызметінің ағымдағы және болашақ
жоспарларын, оның ішінде жоспарланған қаржылық көрсеткіштерді қарайды
және бекітеді, оларды тапсырудың мерзімі мен тәртібін анықтайды;
- тиісті есепті уәкілетті органға ол белгілеген мерзімдерде бере
отырып, Кәсіпорынның қаржы-шаруашылық қызметінің жоспарлық көрсеткіштерінің
орындалуына бақылау мен талдауды жүзеге асырады;
- Кәсіпорын мүлкінің мақсатты пайдалануына және сақталуына
бақылауды жүзеге асырады;
- Кәсіпорынның еңбекке ақы төлеу қорының мөлшерін белгілейді;
- Кәсіпорын Бас директорының, оның орынбасарларының, бас бухгалтердің
лауазымдық жалақыларының мөлшерін, оларға сыйақы және өзге де өтемақы
беру жүйесін белгілейді;
- Заңды тұлға ретiнде кәсiпорынның органы мемлекеттiк басқару
органымен тағайындалатын және оған есеп беретiн Кәсiпорынның Бас директоры
болып табылады.
Өндірістік кәсіпорын – тұтынушыларға қажет өнімді дайындауға қабілетті
профессиналды ұйымдастырылған еңбек коллективі бар мамандандырылған ұйым.
Кәсіпорынның маңызды міндеттері мыналар:
- кәсіпорын қожайындарының шығындарын өтеп, кірісін қайтару
- кәсіпорын жұмысының тоқтап қалуына жол бермеу;
- кәсіпорын өнімінің тұтынушыларын нарықтық сұраныс пен
келісімдерге сай кеміту;
- кәсіпорын персоналына жалақы төлеу, жағымды еңбек жағдайларын
туғызу, жұмысшының профессионалдық өсуіне жол ашу;
- халыққа жаңа жұмыс орындарын ашу;
- қоршаған ортаны қорғау
Өндірістік кәсіпорынның негізгі функциялары:
- нарықтағы сұраныс пен кәсіпорын профиліне сай өндірістік және
жеке тұтыну мақсаттары үшін өнім дайындау;
- өнімді тұтынушыға жеткізу мен сату;
- өнімді сатқаннан кейінгі қызмет көрсету;
- кәсіпорындағы өндірістік процесті материалдық – техникалық
жабдықтау;
- өнім сапасын арттыру т.б.
Ұйымдастыру функциялары - ұйымды басқарудың процесі болып табылады.
Кәсіпорынды ұйымдастыру функциясының 6 тобын белгіледі.
• Техникалық операциялар - өндіріс шығару, өңдеу.
• Коммерциялық операциялар – сатып алу, сату, ауыстыру.
• Қаржы операциялары – қаражат табу және оны жұмсау.
• Сақтандыру операциялары – сақтандыру, мүлікті, адамды қорғау.
• Есеп операциялары – бухгалтерия, калькуляция, есеп, статистика.
• Әкімшілік операциялары – алдын ала болжау, ұйымдастыру,
тәртіптеу және бақылау.
Кәсіпорынға екі жақты көзқарас бар, біріншісі - өндірістік, екіншісі
оны басқару. Осы мағынада кәсіпорын үшін өндіріс потенциалы және өндіріс
потенциалын басқару деген ұғымды ажырата білуі қажет.
Бұл үшін ең алдымен өндірістің құрылым түрлеріне тоқталған жөн, олар
төмендегідей:

Сурет 1.

Кәсіпорындағы өндірістің түрлері

Кәсіпорыннның өндіріс құрылымына цехтар және өндірістік шаруашылықтар
жатады. Олар кәсіпорынның бас жобасына енеді және оларды орналастыру
схемалары жасалады.
Тәжірибеде көрсетілген өндірістің түрлері өндіріс бөлімшелерінде: цех,
участке орналастырылады.
Цех – кәсіпорынның өндіріс процесінің бөлігін орындайтын негізгі
өндіріс бөлімшесі.
Участке – цехтың негізгі өндіріс бөлімшесі.
Ауыл шаруашылық кәсіпорындарында өндіріс бөлімшелері болып: ферма,
бригада, звенолар есептеледі.
Осы көрсетілген бөлімшелер өндіріс процесінде нақтыланады, оынң
мазмұны төмендегі тізбекте көрсетілген.
Өндіріс процестерінің үш түрін атауға болады, олар: үздіксіз жүргізу
процесі, арнайы тапсырыс бойынша өндіріс процесі және жобалау процесі.
1. Үздіксіз жүргізу процесі. Ол рынокта белгілі өнім түріне
сұраныстың болашақта кемімеуіне, көз жетіп тұрса өндірісті мамандандырып
барып тиімділікке қол жеткізу. Мұндай процесс негізінен құрастыру
кәсіпорындарында орын алады.
• Өнім аз өзгертіледі.
• Қандай өнім болмасын тек қана бір тұтас өндіріс операциясынан
өтеді.
• Шығаратын өнім белгілі бір сатып алушы мүддесін қамтымайды.
• Жабдықтар басқа тапсырмаларды орындауға бейім емес.
• Мамандықты аз талап ететін еңбек пайдаланылады.
Өнім белгілі бір операциялардан арнайы тәртіппен өтеуімен байланысты
менеджер сол операциялардың тоқтаусыз өтуін қамтамасыз етуі қажет. Ол үшін
линияларды байланысымен, бөлек кезеңдерді бір – бірінен тәуелсіз жасау
қажет.
2. Тапсырыс бойынша жүргізілетін өндіріс процесі. Өндірістің мұндай
процесі рыногы аз немесе болашақ сұраныс кемитін жағдайда жүргізіледі.
• Өндірілетін өнімдердің технологиясы бір – бірінен өзгеше;
• Өндіріс арнайы тапсырыс бойынша жүргізіледі;
• Жабдықтар универсалды, басқа тапсырмаларды орындауға бейім;
• Мамандықты аз және көп талап ететін еңбек ұйымдастырылып
отырылады.
Өндірістің бұл түрі әр нақтылы тұтынушыға бағытталған. Әдетте мұндай
процесте операцияларды ұштастырумен шұғылданбайды, өйткені әртүрлі өнімдер
шығарылып жатады. Өндірісті, еңбек ресурстарын, сатып алуларды жоспарлау
тұтынушының тапсырысына қарай жүргізіледі.
Менеджердің негізгі мақсаты қысқа да ықшам, ұтымды мерзімде тапсырысты
орындап, олардың өзіндік құнын кеміту және шығаратын өнімнің сапасын
жақсарту, аяқталмаған өндірістің көлемін кеміту,
Менеджер мынадай ережелерді қолдану қажет:
I – ші ереже – фирма бөлімшелерінің өнімінің бірнеше түрін шығаруын
ұйымдастыру.
II – ші ереже – тез орындалатын жұмыстарды бірінші кезекте орындау.
3. Жобалау процесі. Бұл процесс өнімге сұраныс аз немесе өнім өте
күрделі болған жағдайда тиімді. Мұндай мамандалу жағдайын пайдалануға
болады және бүкіл ұйымдастыру қызметі тек қана бір жобаны орындауға
бағытталады. Мысалы, космос кемелерін, көпірлерді, қымбат тұратын
жабдықтарды жөндеу, құтқару жұмыстары.
Жобалау процесі тапсырыс бойынша жүргізілетін процеспен ұқсас, ао
негізгі айырмашылығы жұмыстың көлемінде және күрделілігінде. Бұл процестің
өзіндік құнында көп орын алатын нәрселер материалға және еңбек ресурстарына
кететін шығындар.
Менеджердің ең маңызды мақсаты жұмыстың орындалуына жұмсалатын уақытты
кемітіп, жұмысты келіскен уақытында орындап отыру.
Өндірісті басқару дегеніміз өндіріс процесінің тиімділігін, еңбек
өнімділігін арттыру және өнім сапасын жоғарылату мақсатында оны реттеп
отыру.
Кәсіпорынды өндірістік басқаруда мынадай мақсаттар көзделеді:
• Өндіріс бөлімшелерінің ұтымды қызмет жасауын қамтамасыз ету.
• Өндіріс пен өткізу цикліндегі кездесетін ауыиқуларды тез
анықтаудың озық та ұтымды моделдерін пайдалану.
Нарықтық қатынасқа көшу кәсіпорындардың өндірісін басқару жағдайында
жаңа талаптар қойып отыр. Олардың ішінде:
• өндірістік – технологиялық циклді, қор сіңіргіш және оларды
циклді өндіріске көшуге бейімдеу;
• менеджердің басқару шешімдерін тез қабылдау қабілеті;
• өндіріс шығындарын азайту;
• өндіріс көлемін тиімді пайдалану;
• шығарылған өнімді техниклық қамтуды ұйымдастыру.
Тауарды өндіру мен қызмет етудің мақсаты және міндеттері. Өндірісті
жаңа ұйымдастыру фирманың табысты жұмыс істеуіне автоматты түрде мүмкіндік
бере бермейді. Алайда өндірісті тиісті дәрежесінде ұйымдастыру барлық
уақытта табысқа қол жеткізбейді, өйткені өндірістің құны сатылатын өнімнің
құнының 50-70% құрайды.
Өндірістің міндеттері – тұтыну, маркетинг және қаржы менеджментімен
байланысты.
2.2. Өнеркәсіптік кәсіпорынның шығындарын басқару

Шығындарды басқаруда мекемеде мекеме қызметкерлерінің бірі тұрақты
жұмыс жасау нәтижесінде қаржы үнемделеді. Мекеменің жоғарғы қаржылық
нәтижесі – шығындарды басқарумен тығыз байланысты. Шығындарды басқару
дегеніміз – шығындарды бақылау мен үнемді қамтамасыз етуге бағытталған
басқару қызметі. Шығын көлемін азайту бұл - әр мекеменің алдына қойған
басты шарттарының бірі болып табылады. Шығын көлемін алдын-ала жоспарлау
арқылы шығын көлемін үнемдеуге мүмкіндік береді.
Шығын бұл - өндіріске кеткен барлық қаржылай сомма болғандықтан, қаржы
жүйесін тұрақтандыру, қаржы жүйесін жоспарлау сияқты сұрақтар әр қаржы
менеджерлерінің алдына тұрады. Қаржы ресурсы – мекеменің нарықтағы
әрекетіне көмекші басты құрал болып саналады. Қаржы ресурстарының тапшылығы
мекемеде күйзелістік жағдайына әкеледі. Шығын көлемі басқару арқылы
күйзелістің жолдарын табуға мүмкіндіктер туындайды.
Шығынды азайту әр мекеменің нарықтығы әрекет етуші кәсіпорынның басты
мақсаты. Шығын көлемі неғұрлым азайған сайын, пайда табу мүмкіндігі де
жоғарлайды. Сондықтан шығынды азайту үшін ең басты мәселе шикізат шығынын
азайту, шикізатты ысырапсыз жұмсау болып табылады.

Шығындар ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.