Ұлттық экономика түсінігі
Жоспар
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
1 Бөлім. Қазақстан Республикасы экономикасының сипаттамасы
1.1. Ұлттық экономика
түсінігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ..5
1.2. Ұлттық экономика құрылымның сипаттамасы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
1.3. Ұлттық экономика құрылымының өзгеру үрдісі мен
болашағы ... ... ... ...9 2 Бөлім. Қазақстан Республикасы ұлттық
экономикасының сатылары
2.1. Қазақстан экономикасы құрылымын әртараптандыру проблемалары ... .14
2.2. Өтпелі кезеңдегі экономиканы басқару органдары қызметінің
сипаты мен
жүйесі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... .22
2.3. Экономиканы реттеудің шетелдік
тәжірибесі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... 25
3 Бөлім. Кәсіпорынның өндірістік немесе нарықтық қатынастары
3.1. Өндіріс ұғымы және өндірістік құрылымы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..29
3.2. Өндірістік ұйымдастыру
түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...31
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..33
Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..35
Кіріспе
Курстық жұмыстың мақсаты кәсіпорынның экономикадағы атқаратын қызметі,
міндеті, рөлі, кәсіпорын түрлері туралы мәлімет беру. Экономиканың дамуының
барлық даму сатыларындағы негізгі тізбек кәсіпорын болып табылады. Өйткені
кәсіпорында жұмыскердің өндіріс құралдары мен тікелей байланысы анық
көрінеді. Жеке өнеркәсіптік кәсіпорын дегеніміз өндірістік-техникалық
бірлігі бар, ұйымдастыру - әкімшілік және шаруашылық тұрғыда тәуелсіз
өндірістік бірлік болып табылады. Кәсіпорын өз ісін жүзеге асыра алады,
салық жөне басқа төлемдерді төлегеннен кейін тапқан пайдасын, шығарылған
өнімді керегінше жұмсай алады.
Нарықтық қатынастар жағдайында кәсіпкерді ең басты тұлға деп тану
керек. Кәсіпкердің статусы, кәсіпорын мемлекеттік тіркеуден өткеннен кейін
ғана бекітіледі. Кәсіпкерлік істің субъектісі ретінде жеке тұлға да жөне
азаматтардың бірлестігі де бола алатынын айта кету керек,
Нәтижеде кәсіпорын деп, жеке кәсіпкер немесе кәсіпкерлердің бірлестігі
құрған, қоғамдық тұтынушылықты қанағаттандыру және пайда табу мақсатымен
өнім өндіретін, жұмыс атқаратын, қызмет көрсететін жеке шаруашылық
субьектісі деп тұжырым жасауға болады. Жоғарыда айтылып кеткендей кәсіпорын
ісінің мақсаты — қоғамдық тұтынушылықты қанағаттандыру жөне пайда табу.
Кеңес одағы кезінде, кәсіпорындардың негізгі мақсаты — қоғамдық
тұтынушылықты қанағаттандыру болатын. Қазіргі нарықтық экономикаға өту
кезінде, осы мақсатты алып тастап, пайда табуды ғана мақсат етіп қоюға бола
ма? Біздің, ойымызша жоқ.
Шындығында, кәсіпкерліктің негізгі мақсаты — пайда табу, бірақ
жетілген нарықтық қатынастар жоғарыда айтылған екі мақсаттың үйлесімді
болуын талап етеді. Әрине, бизнес — кәсіпкерлердің экономикалық ісі,
олардың үлкен көлемде пайда түсіру өнері мен мүмкіндігі, тиімділіктің
жоғары болуын қамтамасыз етуі деген мағынаны білдіреді. Сонымен қатар,
нарықты экономика жағдайындағы бизнестің дамуы тұтыну нарығының тауар мен
қызмет түрлері және оның толығуына әсер етеді, экономиканың құрылымдық
дамуын жандандырады, ғылыми-техникалық жетістіктердің енгізілуіне себепші
болумен бірге, өндірістің тиімділігінің жан-жақты жоғарылауына ықпал
жасайды.
Кәсіпорынды құру алдында, кез келген кәсіпкердің және кәсіпкерлер
тобының алдында нақты белгіленген мақсаты болуы керек. Бұл мақсат — өз
өніміне немесе қызметіне бірқалыпты тапсырыстың болуымен бекітілуі керек.
Шығарылатын өнім немесе көрсетілетін қызмет қажетті материалдық
ресурстармен қамтамасыз етілуі керек. Одан кейін жаңа істі бастау барысында
өз капиталының әр уақытта толықтыруын қамтамасыз ету жағдайларын
ойластырған жөн. Осы барлық мәселелерді негізгі құжат кәсіпкерлік бизнес-
жоспарда нақты әрі толық көрсеткен жөн.
Қазіргі заманғы кәсіпкердің ең басты маңызды қасиеті — тез өзгеретін
жағдайларға бейімді болуы. Ол үшін өзі таңдаған іс жасайтын ортаны кәсіпкер
жан-жақты меңгере білуі керек. Кәсіпкер көздеген мақсатына сай алдыға
ұмтылушылығымен, кез келген сәтсіздікке ұшыраған жағдайда оған төтеп
беретін жігерлілігіне сай өз тарапынан болатын олқылықтардың орнын
толтыруда жіберілген қателіктерге сын көзбен қарап алатындай болған жөн,
сонымен катар одан қалай шығудың жолын қарастыра алатындай табандылығы
болуы керек. Кәсіпкер өз ісіндегі ортақ әріптестерінің сенімді болуын
ойластыруы тиіс. Бәсекелестік күреске дайын болуы қажет. Маркетингі нақты
ұйымдастыра білген жөн.
Қазіргі заманғы кәсіпорынды ұйымдастыру — күрделі жұмыстарды талап
ететін құрылым. Нарықты экономика жағдайы бойынша өндірістік кәсіпорынды
ұйымдастыруда төменде көрсетілген үш негізгі бағыттың маңыздылығы жоғары
болады:
1) өндірістің ғылыми ұйымдастырылуы;
2) еңбектің ғылыми ұйымдастырылуы;
3) басқарудың ғылыми ұйымдастырылуы.
1 Бөлім. Қазақстан Республикасы экономикасының сипаттамасы
1.1. Ұлттық экономика түсінігі
Ұлттық экономика - белгілі бір елдің коғамдық еңбек бөлісінің, ғылыми-
техникалық дамудың, халықаралық қатынастың, қалыптасқан және өзара
байланысқан саланың (экономикалық іс-әрекеттің түрлерінің) бірыңғай кешені.
Құрылым тұрғыдан ұлттық экономиканы құқықтық, салалық және кеңістік
ұйым деп қарауға болады.
Құқықтық тұрғыдан ұлттық экономика - заңды тұлға мәртебесі бар ұйымдар
(коммерциялық және коммерциялық емес) жиынтығы.
Салалық тұрғыдан ұлттық экономиканы талдағанда экономикалық іс-
әрекеттің өрісі (сфера), секторы (бөлімі), саласы деген түсініктер
қолданылады.
Ұлттық экономиканың өріске бөлінуі жалпы ішкі өнім мен ұлттық табыстың
қалыптасуына қарай жүзеге асырылады. Сонымен қатар, өріске бөлу
экономикалық іс-әрекеттің біртұтас тізбегін бақылап отыруға мүмкіндік
береді. Осыған байланысты барлық ұлттық экономика материалдық өндірісі және
өндіріс емес өрісі деп екіге бөлінеді.
Материалдық өндірістің өрісі материалдық игілікті жасаушы немесе
қызмет атқарушы экономикалық іс-әрекеттің түрі және салалардың жиынтығын
білдіреді. Ол өндіріс үдерісі мен айналыс өрісінің жалғасы болып табылады.
Бұл өрістің іс-әрекетінің нәтижесі ретінде өндірістік-техникалық өнім, кең
түрде қолданылатын бұйымдар (тұтыну тауарлары), көлік, байланыс және
басқалардың көрсеткен қызметтері болып табылады.
Әлемдік тәжірибеде материалдық өндірістің өрісі үш элементке бөлінеді:
- алғашқы (шикізат шығару, есімдік және мал шаруашылығына байланысты
экономиканың бөлігі);
- өндірістік (материалдар, жинақтаушы, машина және құрал-жабдықтар
түріндегі толығымен дайындалмаған өнімге қатысты экономика бөлігі);
- ақырғы (негізгі) өнім (тұтыну заттарына байланысты экономика
бөлігі).
Өндірістік емес өріс тұрғындарға қызмет көрсететін іс-әрекеттің келесі
түрлері мен салаларын біріктіреді:
- білім;
- денсаулық және әлеуметтік жәрдемдер;
- коммуналдық әлеуметтік және жеке адамдарға көрсетілетін қызметтер.
Экономикалық үдерістерді жалпы сипаттау үшін ұлттық экономика
секторларға бөлінген.
Ұлттық экономиканың секторы деп өндірістің шығындарын қаржыландыру
әдісі мен бағыты, экономикалық үдерісте атқаратын қызметі мен мақсаты
тұрғысынан біркелкі институттық бөлік жиынтығын айтады.
Сөйтіп, секторға топтастыру арқылы теориялық және тәжірибелік
мақсаттардың (статикалық бақылау, мемлекеттік реттеу үшін) жалпы
сипаттамасы бар ұлттық экономиканың бөлігіне бөлуге болады.
Меншік түріне байланысты экономика секторын мемлекеттік және жеке
меншікті деп бөлуге болады.
Мемлекеттік секторы мемлекет меншігінде болатын немесе мемлекет
басқару орындарымен бақыланатын және басқаратын кәсіпорын ұйымдар жиынтығы
түрінде болады.
Жеке меншік секторы тікелей мемлекетпен бақыланбайтын кәсіпорындар,
ұйымдар және мекемелер жиынтығы түрінде болады.
Ұлттық шот жүйесі бойынша отандық экономикада келесі секторлар түрінде
қалыптасқан:
- қаржылық емес кәсіпорындар;
- қаржылық мекемелер;
- мемлекет мекемелері;
- үй шаруашылығы;
- үй шаруашылығына қызмет көрсететін коммерциялық емес ұйымдар.
Пайда табу үшін өнімді өндіру мен қызмет көрсетуді атқаратын және
нарықтық емес өндіріспен айналысатын шаруашылық бөлігінің жиынтығын
қаржылық емес кәсіпорындар секторы деп атайды.
Сонымен, бақылау нысаны бойынша үш ішкі секторға бөлінеді:
- мемлекеттік;
- ұлттық жеке меншік;
- шетел.
Жалпы ішкі өнімді өндіруге қаржылық емес кәсіпорындарының секторы ең
үлкен үлес қосады, бірақ олар ақырғы тұтынуға қатыспайды.
Қаржылық мекемелер секторы деп қаржылық делдалдармен, сақтандырумен,
қаржылық делдалдық және сақтандыру аясында көмекші қызметтермен айналысатын
іс-әрекеті оның негізгі түрі болатын коммерциялық емес ұйымдарды бақылайтын
органдар жиынтығын айтамыз.
Үй шаруашылық секторы адамдардың азғантай топтарынан тұратын үй
шаруашылық жиынтығы түрінде көрсетіледі.
Үй шаруашылығына қызмет көрсететін коммерциялық емес ұйымдар секторы
нарықтық емес негізде үй шаруашылығына тауар мен қызмет көрсетуді
қамтамасыз ету негізгі міндеті болатын коммерциялық емес ұйымдар жиынтығын
атаймыз.
Сала (экономикалық іс-әрекет түрлері) іс-әрекеттің өрісі, шығарылған
өнімі, өндірістің технологиясы, шикізаты, негізгі қоры мен қызметкерлердің
дағдысының отақтылығы тән кәсіпорын мен ұйымдар жиынтығы болады.
Көптеген мәселелерді шешу мақсатында ұлттық экономиканы салаларға
бөлуге болады, оның ішінде негізгілері келесілер:
- тіркеу кезінде шаруашылықпен айналысатын субъектілердің мәлімдеген
экономикалық іс-әрекеттерін сәйкестендіру;
- экономикалық іс-әрекеттің әрбір түрін мемлекеттік реттеу үшін
нормативті құқықтық актілерді жасау;
- экономикалық үдерістердің дамуын іс-әрекеті бойынша мемлекеттік
бақылау жүргізу;
- жұмысбастылық, инвестициялық іс-әрекетінің мәселелерін шешу кезінде
экономикалық іс-әрекетінің түрлері туралы ақпараттармен мемлекеттік өкімет
пен басқару органдарын қамтамасыз ету.
Экономикалық іс-әрекет түрлері туралы жалпы қазақстандық топтастырғыш
(классификатор) бойынша салалар тізімі келесідей болады:
1. Ауыл шаруашылығы, аң аулау және орман шаруашылығы.
2. Балық аулау кәсібі, балық өсіру шаруашылығы.
3. Пайдалы қазбаны шығару.
4. Өңдеуші өндіріс.
5. Электроэнергияны, газды және суды өндіру мен бөлу.
6. Құрылыс.
7. Көтерме және бөлшек сату, автокөлікті жөндеу.
8. Қонақ үйлері мен мейманханалар.
9. Көлік пен байланыс.
10. Қаржылық қызмет.
11. Жылжымайтын мүлікпен, жалмен қызмет көрсету операциялары.
12. Мемлекеттік реттеу және қауіпсіздікті қамтамасыз ету.
13. Білім беру.
14. Денсаулық сақтау және әлеуметтік қызмет көрсету.
15. Басқа да коммуналдық, әлеуметтік және жекеленген кызметтерді
көрсету.
16. Үй шаруашылығын жүргізу үшін кызметтер көрсету.
17. Аумақтан тыс ұйымдардың іс-әрекеті.
1.2. Ұлттық экономика құрылымының сипаттамасы
Ұлттық экономиканы мемлекеттік реттеу мәселелерін шешу оның
құрылымының динамикасын талдаудан, үрдісін анықтаудан, дамудағы басымдылық
бағыттарын таңдаудан тұрады.
Ұлттық экономиканың құрылымы өрістің, секторлардың, салалардың сандық
арақатынасымен сипатталады.
Кез келген елде ұлттық экономиканың құрылымы тұрақты шамада болмайды.
Онда әрбір өрістің, сектордың, саланың салыстырмалы мәні келтіріледі.
Мұндай факторларға жиынтық сұраныстың деңгейінің ұлғаюы, оның құрылымының
өзгеруі, бар ресурстардың сапасының жоғарылауы және техника бойынша
білімнің қайта бөлінуі мен өрістеуі жатады. Сонымен, барлық дамыған елдерде
өнеркәсіптік және ауыл шаруашылық өндірістер үлесінің азаюы байқалады, ЖІӨ
құрылымында қызмет көрсету өрісінің өсуі байқалады (1.1-кесте).
Кесте 1.1
Дамыған елдердегі ЖІӨ құрылымы (%)
Елдер Ауыл шаруашылығы Өнеркәсіп Қызмет көрсету
өрісі
1960 1990 2009 1960 1990 2009
ТМД
Армения 4,35 3,88 3,66 3,28 3,09 3,13
Белорусь 2,36 1,63 1,85 1,54 2,18 2,51
Қазақстан 4,01 2,80 2,35 2,20 2,82 2,81
Қырғызстан 8,24 7,87 7,13 7,07 10,56
Молдова 0,83 0,83 0,78 0,71 0,94 0,70
Ресей 2,55 2,02 1,95 2,98 4,37 3,38
Украина 5,24 4,11 3,55 4,13 5,59
Әлемнің басқа елдері
Ұлыбритания 0,30 0,29 0,26 0,25 0,25 0,23
Германия 0,22 0,23 0,26 0,26 0,26 0,27
Италия 0,22 0,20 0,22 0,22
Канада 0,96 0,94 0,91 0,92 0,88 0,82
Қытай 1,44 1,32 1,26 1,17 1,21 1,22
Корей 0,42 0,44 0,52 0,75 0,66 0,58
республикасы
АҚШ 0,45 0,44 0,45 0,44 0,42 0,30
Түркия 0,51 0,52 0,54 0,54 0,59 0,56
Франция 0,32 0,33 0,36 0,35 0,36 0,38
Жапония 0,19 0,21 0,24 0,27 0,24 0,22
Алынған көздері:
1. ТМД Мемлекетаралық статистикалық комитеті жинақтарының
материалдары. 2000-2002.
2. “International Financial Statistics” Халықаралық Валюта Қорының
статистикалық жинақтары. 2002.
Қазақстан экономикасында 2004 жылы мұнай және табиғи газ өндіру
кезінде (0,59), қаржы қызметінде (0,48), темекі өнімдерін өндіруде (0,58),
түсті металдар өндіруде (0,63), қара металл өндіруде (0,67), көмір, лигнит
және торф өндіруде (0,90), темір рудасын өндіру (0,50), түсті металдар
рудасын өндіруде (0,80), тағам өнімдерін, оның ішінде сусындар өндіруде
(0,975), целлюлоза-қағаз өндірісі, баспа жұмысында (0,91), кокс, мұнай
өнімі және ядролық материалдар өндіруде (0,924), басқа металл емес
минералдық өнімдерді өндіруде (0,89), дайын металл бұйымдарын өндіруде
(0,99), машина жасау жұмыстарында (0,95) өндірілген капитал мен адам күшін
пайдаланудың тиімділігі орын алды. Өткізілген өнімнің бір теңгесіне
жұмсалған шығындардың жоғары деңгейі тоқыма және тігін өнеркәсібінде
(1,07), тері, теріден жасалған бұйым және аяқкиім өндірісінде (1,014), ағаш
өңдеу және ағаштан бұйым өндіруде (1,0), химия өндірісінде (1,08), басқа
өндіріс салаларында (1,046), электр энергиясын, газ және су өндіру мен
бөлуде (1,031) байқалды.
Жұмыскерлердің санын қысқартатын жаңа технологияларды қолдану, өнімнің
материал және энергия сыйымдылығын төмендету кәсіпорынның табыстылығын
жоғарылатудың жолдары болып табылады.
Кесте 2.2.
2004 жылы өткізілген өнімнің 1 теңгесіне шаққандағы шығындар деңгейі
Өткізілген Өнімді Өткізілген өнімнің
өнімнің (жұмыстарды, бір теңгесіне
(жұмыстардың, қызмет шаққандағы
қызмет көрсетулерді) шығындар деңгейі
көрсетулердің өткізуден түскен
өзіндік құны) табыс
Млн. теңге Теңге
1 2 3 4
Көмір, лигнит және 37999 42301 0,90
торф өндірісі
Шикі мұнай және 1004114 1689898 0,59
ілеспе газ өндіру
Темір металдар 42890 85411 0,50
рудасын өндіру
Түсті металдар 68519 70058 0,80
рудасын өндіру
Кен өндірудің басқа 30302 31811 0,95
салалары
Тағам өнімдерін, 365000 364844 0,975
оның ішінде сусындар
өндіру
Тоқыма және тігін 41212 38556 1,07
өнеркәсібі
Тері, теріден 3096 3052 1,014
жасалған бұйым және
аяқкиім
өндірісі
Ағаш өңдеу және 5251 5250 1,0
ағаштан бұйым өндіру
Целлюза-қағаз 32602 35683 0,91
өндірісі. Баспа
жұмысы
Кокс, мұнай өнімі 124211 134434 0,924
және ядролық
материалдар өндіру
Химия өндірісі 46629 43170 1,08
Басқа металл емес 63311 71210 0,89
минералдық өнімдерді
өндіру
Қара металлургия 187252 280076 0,67
Түсті металдар 193234 307361 0,63
өндіру
Дайын металл 31316 31578 0,99
бұйымдарын өндіру
Машина жасау 121475 127953 0,95
жұмыстары
Басқа өндіріс 21785 20820 1,046
салалары
Электр энергиясын, 273554 265332 1,031
газ және су өндіру
мен бөлу
2.2. Өтпелі кезеңдегі экономиканы басқару органдары қызметінің сипаты мен
жүйесі
Күнделікті тәжірибеде біз мемлекеттік басқару органдары мен
экономиканы басқарудың мемлекеттік органдары түсініктерінің айырмашылығына
көңіл аудара бермейміз. Шын мәнінде олардың ішкі мазмұнына сәйкес басқару
органдарының басты атқаратын қызметтерін дәл бейнелейді. Мемлекеттік
басқару органдарының (немесе мемлекетті басқару органдарының) жүйесі
негізінен Қазақстан Республикасының Конституциясымен анықталады, заң
шығарушы және атқарушы билік органдарынан, сондай-ақ жергілікті басқару
органдарынан тұрады.
Қоғамдық өмірдің тек қана экономикалық жағын қарастыратын болсақ, оны
басқару органдары мемлекеттік және мемлекеттік емес болып бөлінеді.
Нарықтық қатынастар мен жеке меншік салаларының кеңеюі жағдайында
мемлекеттік емес органдардың (жеке кәсіпорындар, акционерлік қоғамдар, үй
шаруашылықтары және т.б.) рөлі арта түспек. Алайда еңбек бөлінісі, соған
байланысты халық шаруашылық байланыстардың күрделенуі, сондай-ақ адамдар
өмірінің экологиялық қауіпсіздігі үшін күрес пен әлемдік шаруашылыққа
ықпалдасу мәнінің артуы салдарынан экономиканы басқарудың мемлекеттік
органдары үшін де атқаратын қызмет те жетерлік. Өз кезегінде олар орталық
(жалпы экономикалық), салалық (салааралық) және әкімшілік-аймақтық болып
бөлінеді.
Бірінші топқа стратегиялық жоспарлау агенттігі, қаржы, ғылым, еңбек
және әлеуметтік қорғау, экология және табиғи ресурстар министрліктері (өз
қарамағындағы мекемелерімен бірге), сондай-ақ шетелдік инвестициялар
бойынша Мемлекеттік комитет, республиканың Ұлттық банкі және т.б.
жатқызылады. Салалық (салааралық) басқару органдарының қатарына
өндірістік министрліктер мен ведомстволар, атап айтсақ: Энергетика,
Индустрия және сауда, Ауыл шаруашылығы, Көлік пен коммуникация
министрліктері, сондай-ақ көптеген салалық ведомстволар, агенттіктер,
компаниялар, холдингтер, корпорациялар және т.б. жатады. Әлеуметтік салаға
келер болсақ, оны басқару, Білім және ғылым, Денсаулық сақтау және Мәдениет
министрліктерімен жүзеге асырылады.
Әкімшілік-аймақтық жерлер (облыс, аудан, қала) экономикасын басқару
жүйесінде де айтарлықтай өзгерістер орын алды. Мұнда жергілікті әкімшілік
басшыларының басқарушылық қызмет тізімі мен құрылымы жекелеген аймақтың
табиғи-экономикалық және аумақтық-салалық ерекшеліктерін көрсететініне
сәйкес комитеттер, басқармалар мен бөлімдер арқылы жүзеге асырылады.
Мемлекеттің экономиканы реттеу бойынша негізгі қызметтері келесі
бағыттарда әрекет ететін Стратегиялық жоспарлау агенттігіне жүктелген:
- стратегиялық жоспарлаудың тұжырымдамаларын, қағидаларын, әдістері
мен әдістемесін өңдеу; макроэкономикалық реттеуіштерді пайдалануды
ұйымдастыру негіздері, шарттары мен тетіктерін анықтау;
- халық шаруашылық, салалық және аймақтық жоспарларды үйлестіру;
- отын-энергетикалық, инвестиция-кұрылыстық, мұнай-химиялық,
металлургиялық, машина жасау, агро-өнеркәсіптік, азық-түлік сияқты кешенді
салаларын басқаруды үйлестіру;
- мемлекеттік кәсіпорындарды санациялау, қайта құрудың жалпы
қағидалары мен тетіктерін өңдеу;
- шетел инвестициялары мен несиелерін тарту және пайдалану бойынша
мемлекеттік қызметті ұйымдастыру;
- республиканың сыртқы экономикалық байланыстарын күшейту және сыртқы
экономикалық қызмет мәселелері бойынша үкіметаралық келісімшарттардың
орындалуын бақылау;
- кәсіпкерлік пен бизнесті қолдау, экономикадағы монополизмді жою
бойынша жалпы мемлекеттік шараларды жүзеге асыру;
- мемлекеттік басқару органдарының жүйесі мен құрылымын жетілдіру
бойынша негізделген ұсыныстар даярлау;
- мемлекетпен бекітілген инвестициялық жобаларды жүзеге асыру
тетіктерін өңдеу, өндірістік күштерді тиімді аймақтық орналастыру бойынша
шараларды анықтау.
Өзінің реттеуші қызметін жүзеге асыру үшін экономика агенттігі
бірқатар құқықтарға ие. Атап айтсақ, құқықтық реттеуді талап ететін
мәселелерді шешуге, шешімдер қабылдап, нұсқаулар беруге құқылы. Сонымен
қатар Агенттік халық шаруашылығын стратегиялық жоспарлау ... жалғасы
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
1 Бөлім. Қазақстан Республикасы экономикасының сипаттамасы
1.1. Ұлттық экономика
түсінігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ..5
1.2. Ұлттық экономика құрылымның сипаттамасы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
1.3. Ұлттық экономика құрылымының өзгеру үрдісі мен
болашағы ... ... ... ...9 2 Бөлім. Қазақстан Республикасы ұлттық
экономикасының сатылары
2.1. Қазақстан экономикасы құрылымын әртараптандыру проблемалары ... .14
2.2. Өтпелі кезеңдегі экономиканы басқару органдары қызметінің
сипаты мен
жүйесі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... .22
2.3. Экономиканы реттеудің шетелдік
тәжірибесі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... 25
3 Бөлім. Кәсіпорынның өндірістік немесе нарықтық қатынастары
3.1. Өндіріс ұғымы және өндірістік құрылымы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..29
3.2. Өндірістік ұйымдастыру
түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...31
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..33
Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..35
Кіріспе
Курстық жұмыстың мақсаты кәсіпорынның экономикадағы атқаратын қызметі,
міндеті, рөлі, кәсіпорын түрлері туралы мәлімет беру. Экономиканың дамуының
барлық даму сатыларындағы негізгі тізбек кәсіпорын болып табылады. Өйткені
кәсіпорында жұмыскердің өндіріс құралдары мен тікелей байланысы анық
көрінеді. Жеке өнеркәсіптік кәсіпорын дегеніміз өндірістік-техникалық
бірлігі бар, ұйымдастыру - әкімшілік және шаруашылық тұрғыда тәуелсіз
өндірістік бірлік болып табылады. Кәсіпорын өз ісін жүзеге асыра алады,
салық жөне басқа төлемдерді төлегеннен кейін тапқан пайдасын, шығарылған
өнімді керегінше жұмсай алады.
Нарықтық қатынастар жағдайында кәсіпкерді ең басты тұлға деп тану
керек. Кәсіпкердің статусы, кәсіпорын мемлекеттік тіркеуден өткеннен кейін
ғана бекітіледі. Кәсіпкерлік істің субъектісі ретінде жеке тұлға да жөне
азаматтардың бірлестігі де бола алатынын айта кету керек,
Нәтижеде кәсіпорын деп, жеке кәсіпкер немесе кәсіпкерлердің бірлестігі
құрған, қоғамдық тұтынушылықты қанағаттандыру және пайда табу мақсатымен
өнім өндіретін, жұмыс атқаратын, қызмет көрсететін жеке шаруашылық
субьектісі деп тұжырым жасауға болады. Жоғарыда айтылып кеткендей кәсіпорын
ісінің мақсаты — қоғамдық тұтынушылықты қанағаттандыру жөне пайда табу.
Кеңес одағы кезінде, кәсіпорындардың негізгі мақсаты — қоғамдық
тұтынушылықты қанағаттандыру болатын. Қазіргі нарықтық экономикаға өту
кезінде, осы мақсатты алып тастап, пайда табуды ғана мақсат етіп қоюға бола
ма? Біздің, ойымызша жоқ.
Шындығында, кәсіпкерліктің негізгі мақсаты — пайда табу, бірақ
жетілген нарықтық қатынастар жоғарыда айтылған екі мақсаттың үйлесімді
болуын талап етеді. Әрине, бизнес — кәсіпкерлердің экономикалық ісі,
олардың үлкен көлемде пайда түсіру өнері мен мүмкіндігі, тиімділіктің
жоғары болуын қамтамасыз етуі деген мағынаны білдіреді. Сонымен қатар,
нарықты экономика жағдайындағы бизнестің дамуы тұтыну нарығының тауар мен
қызмет түрлері және оның толығуына әсер етеді, экономиканың құрылымдық
дамуын жандандырады, ғылыми-техникалық жетістіктердің енгізілуіне себепші
болумен бірге, өндірістің тиімділігінің жан-жақты жоғарылауына ықпал
жасайды.
Кәсіпорынды құру алдында, кез келген кәсіпкердің және кәсіпкерлер
тобының алдында нақты белгіленген мақсаты болуы керек. Бұл мақсат — өз
өніміне немесе қызметіне бірқалыпты тапсырыстың болуымен бекітілуі керек.
Шығарылатын өнім немесе көрсетілетін қызмет қажетті материалдық
ресурстармен қамтамасыз етілуі керек. Одан кейін жаңа істі бастау барысында
өз капиталының әр уақытта толықтыруын қамтамасыз ету жағдайларын
ойластырған жөн. Осы барлық мәселелерді негізгі құжат кәсіпкерлік бизнес-
жоспарда нақты әрі толық көрсеткен жөн.
Қазіргі заманғы кәсіпкердің ең басты маңызды қасиеті — тез өзгеретін
жағдайларға бейімді болуы. Ол үшін өзі таңдаған іс жасайтын ортаны кәсіпкер
жан-жақты меңгере білуі керек. Кәсіпкер көздеген мақсатына сай алдыға
ұмтылушылығымен, кез келген сәтсіздікке ұшыраған жағдайда оған төтеп
беретін жігерлілігіне сай өз тарапынан болатын олқылықтардың орнын
толтыруда жіберілген қателіктерге сын көзбен қарап алатындай болған жөн,
сонымен катар одан қалай шығудың жолын қарастыра алатындай табандылығы
болуы керек. Кәсіпкер өз ісіндегі ортақ әріптестерінің сенімді болуын
ойластыруы тиіс. Бәсекелестік күреске дайын болуы қажет. Маркетингі нақты
ұйымдастыра білген жөн.
Қазіргі заманғы кәсіпорынды ұйымдастыру — күрделі жұмыстарды талап
ететін құрылым. Нарықты экономика жағдайы бойынша өндірістік кәсіпорынды
ұйымдастыруда төменде көрсетілген үш негізгі бағыттың маңыздылығы жоғары
болады:
1) өндірістің ғылыми ұйымдастырылуы;
2) еңбектің ғылыми ұйымдастырылуы;
3) басқарудың ғылыми ұйымдастырылуы.
1 Бөлім. Қазақстан Республикасы экономикасының сипаттамасы
1.1. Ұлттық экономика түсінігі
Ұлттық экономика - белгілі бір елдің коғамдық еңбек бөлісінің, ғылыми-
техникалық дамудың, халықаралық қатынастың, қалыптасқан және өзара
байланысқан саланың (экономикалық іс-әрекеттің түрлерінің) бірыңғай кешені.
Құрылым тұрғыдан ұлттық экономиканы құқықтық, салалық және кеңістік
ұйым деп қарауға болады.
Құқықтық тұрғыдан ұлттық экономика - заңды тұлға мәртебесі бар ұйымдар
(коммерциялық және коммерциялық емес) жиынтығы.
Салалық тұрғыдан ұлттық экономиканы талдағанда экономикалық іс-
әрекеттің өрісі (сфера), секторы (бөлімі), саласы деген түсініктер
қолданылады.
Ұлттық экономиканың өріске бөлінуі жалпы ішкі өнім мен ұлттық табыстың
қалыптасуына қарай жүзеге асырылады. Сонымен қатар, өріске бөлу
экономикалық іс-әрекеттің біртұтас тізбегін бақылап отыруға мүмкіндік
береді. Осыған байланысты барлық ұлттық экономика материалдық өндірісі және
өндіріс емес өрісі деп екіге бөлінеді.
Материалдық өндірістің өрісі материалдық игілікті жасаушы немесе
қызмет атқарушы экономикалық іс-әрекеттің түрі және салалардың жиынтығын
білдіреді. Ол өндіріс үдерісі мен айналыс өрісінің жалғасы болып табылады.
Бұл өрістің іс-әрекетінің нәтижесі ретінде өндірістік-техникалық өнім, кең
түрде қолданылатын бұйымдар (тұтыну тауарлары), көлік, байланыс және
басқалардың көрсеткен қызметтері болып табылады.
Әлемдік тәжірибеде материалдық өндірістің өрісі үш элементке бөлінеді:
- алғашқы (шикізат шығару, есімдік және мал шаруашылығына байланысты
экономиканың бөлігі);
- өндірістік (материалдар, жинақтаушы, машина және құрал-жабдықтар
түріндегі толығымен дайындалмаған өнімге қатысты экономика бөлігі);
- ақырғы (негізгі) өнім (тұтыну заттарына байланысты экономика
бөлігі).
Өндірістік емес өріс тұрғындарға қызмет көрсететін іс-әрекеттің келесі
түрлері мен салаларын біріктіреді:
- білім;
- денсаулық және әлеуметтік жәрдемдер;
- коммуналдық әлеуметтік және жеке адамдарға көрсетілетін қызметтер.
Экономикалық үдерістерді жалпы сипаттау үшін ұлттық экономика
секторларға бөлінген.
Ұлттық экономиканың секторы деп өндірістің шығындарын қаржыландыру
әдісі мен бағыты, экономикалық үдерісте атқаратын қызметі мен мақсаты
тұрғысынан біркелкі институттық бөлік жиынтығын айтады.
Сөйтіп, секторға топтастыру арқылы теориялық және тәжірибелік
мақсаттардың (статикалық бақылау, мемлекеттік реттеу үшін) жалпы
сипаттамасы бар ұлттық экономиканың бөлігіне бөлуге болады.
Меншік түріне байланысты экономика секторын мемлекеттік және жеке
меншікті деп бөлуге болады.
Мемлекеттік секторы мемлекет меншігінде болатын немесе мемлекет
басқару орындарымен бақыланатын және басқаратын кәсіпорын ұйымдар жиынтығы
түрінде болады.
Жеке меншік секторы тікелей мемлекетпен бақыланбайтын кәсіпорындар,
ұйымдар және мекемелер жиынтығы түрінде болады.
Ұлттық шот жүйесі бойынша отандық экономикада келесі секторлар түрінде
қалыптасқан:
- қаржылық емес кәсіпорындар;
- қаржылық мекемелер;
- мемлекет мекемелері;
- үй шаруашылығы;
- үй шаруашылығына қызмет көрсететін коммерциялық емес ұйымдар.
Пайда табу үшін өнімді өндіру мен қызмет көрсетуді атқаратын және
нарықтық емес өндіріспен айналысатын шаруашылық бөлігінің жиынтығын
қаржылық емес кәсіпорындар секторы деп атайды.
Сонымен, бақылау нысаны бойынша үш ішкі секторға бөлінеді:
- мемлекеттік;
- ұлттық жеке меншік;
- шетел.
Жалпы ішкі өнімді өндіруге қаржылық емес кәсіпорындарының секторы ең
үлкен үлес қосады, бірақ олар ақырғы тұтынуға қатыспайды.
Қаржылық мекемелер секторы деп қаржылық делдалдармен, сақтандырумен,
қаржылық делдалдық және сақтандыру аясында көмекші қызметтермен айналысатын
іс-әрекеті оның негізгі түрі болатын коммерциялық емес ұйымдарды бақылайтын
органдар жиынтығын айтамыз.
Үй шаруашылық секторы адамдардың азғантай топтарынан тұратын үй
шаруашылық жиынтығы түрінде көрсетіледі.
Үй шаруашылығына қызмет көрсететін коммерциялық емес ұйымдар секторы
нарықтық емес негізде үй шаруашылығына тауар мен қызмет көрсетуді
қамтамасыз ету негізгі міндеті болатын коммерциялық емес ұйымдар жиынтығын
атаймыз.
Сала (экономикалық іс-әрекет түрлері) іс-әрекеттің өрісі, шығарылған
өнімі, өндірістің технологиясы, шикізаты, негізгі қоры мен қызметкерлердің
дағдысының отақтылығы тән кәсіпорын мен ұйымдар жиынтығы болады.
Көптеген мәселелерді шешу мақсатында ұлттық экономиканы салаларға
бөлуге болады, оның ішінде негізгілері келесілер:
- тіркеу кезінде шаруашылықпен айналысатын субъектілердің мәлімдеген
экономикалық іс-әрекеттерін сәйкестендіру;
- экономикалық іс-әрекеттің әрбір түрін мемлекеттік реттеу үшін
нормативті құқықтық актілерді жасау;
- экономикалық үдерістердің дамуын іс-әрекеті бойынша мемлекеттік
бақылау жүргізу;
- жұмысбастылық, инвестициялық іс-әрекетінің мәселелерін шешу кезінде
экономикалық іс-әрекетінің түрлері туралы ақпараттармен мемлекеттік өкімет
пен басқару органдарын қамтамасыз ету.
Экономикалық іс-әрекет түрлері туралы жалпы қазақстандық топтастырғыш
(классификатор) бойынша салалар тізімі келесідей болады:
1. Ауыл шаруашылығы, аң аулау және орман шаруашылығы.
2. Балық аулау кәсібі, балық өсіру шаруашылығы.
3. Пайдалы қазбаны шығару.
4. Өңдеуші өндіріс.
5. Электроэнергияны, газды және суды өндіру мен бөлу.
6. Құрылыс.
7. Көтерме және бөлшек сату, автокөлікті жөндеу.
8. Қонақ үйлері мен мейманханалар.
9. Көлік пен байланыс.
10. Қаржылық қызмет.
11. Жылжымайтын мүлікпен, жалмен қызмет көрсету операциялары.
12. Мемлекеттік реттеу және қауіпсіздікті қамтамасыз ету.
13. Білім беру.
14. Денсаулық сақтау және әлеуметтік қызмет көрсету.
15. Басқа да коммуналдық, әлеуметтік және жекеленген кызметтерді
көрсету.
16. Үй шаруашылығын жүргізу үшін кызметтер көрсету.
17. Аумақтан тыс ұйымдардың іс-әрекеті.
1.2. Ұлттық экономика құрылымының сипаттамасы
Ұлттық экономиканы мемлекеттік реттеу мәселелерін шешу оның
құрылымының динамикасын талдаудан, үрдісін анықтаудан, дамудағы басымдылық
бағыттарын таңдаудан тұрады.
Ұлттық экономиканың құрылымы өрістің, секторлардың, салалардың сандық
арақатынасымен сипатталады.
Кез келген елде ұлттық экономиканың құрылымы тұрақты шамада болмайды.
Онда әрбір өрістің, сектордың, саланың салыстырмалы мәні келтіріледі.
Мұндай факторларға жиынтық сұраныстың деңгейінің ұлғаюы, оның құрылымының
өзгеруі, бар ресурстардың сапасының жоғарылауы және техника бойынша
білімнің қайта бөлінуі мен өрістеуі жатады. Сонымен, барлық дамыған елдерде
өнеркәсіптік және ауыл шаруашылық өндірістер үлесінің азаюы байқалады, ЖІӨ
құрылымында қызмет көрсету өрісінің өсуі байқалады (1.1-кесте).
Кесте 1.1
Дамыған елдердегі ЖІӨ құрылымы (%)
Елдер Ауыл шаруашылығы Өнеркәсіп Қызмет көрсету
өрісі
1960 1990 2009 1960 1990 2009
ТМД
Армения 4,35 3,88 3,66 3,28 3,09 3,13
Белорусь 2,36 1,63 1,85 1,54 2,18 2,51
Қазақстан 4,01 2,80 2,35 2,20 2,82 2,81
Қырғызстан 8,24 7,87 7,13 7,07 10,56
Молдова 0,83 0,83 0,78 0,71 0,94 0,70
Ресей 2,55 2,02 1,95 2,98 4,37 3,38
Украина 5,24 4,11 3,55 4,13 5,59
Әлемнің басқа елдері
Ұлыбритания 0,30 0,29 0,26 0,25 0,25 0,23
Германия 0,22 0,23 0,26 0,26 0,26 0,27
Италия 0,22 0,20 0,22 0,22
Канада 0,96 0,94 0,91 0,92 0,88 0,82
Қытай 1,44 1,32 1,26 1,17 1,21 1,22
Корей 0,42 0,44 0,52 0,75 0,66 0,58
республикасы
АҚШ 0,45 0,44 0,45 0,44 0,42 0,30
Түркия 0,51 0,52 0,54 0,54 0,59 0,56
Франция 0,32 0,33 0,36 0,35 0,36 0,38
Жапония 0,19 0,21 0,24 0,27 0,24 0,22
Алынған көздері:
1. ТМД Мемлекетаралық статистикалық комитеті жинақтарының
материалдары. 2000-2002.
2. “International Financial Statistics” Халықаралық Валюта Қорының
статистикалық жинақтары. 2002.
Қазақстан экономикасында 2004 жылы мұнай және табиғи газ өндіру
кезінде (0,59), қаржы қызметінде (0,48), темекі өнімдерін өндіруде (0,58),
түсті металдар өндіруде (0,63), қара металл өндіруде (0,67), көмір, лигнит
және торф өндіруде (0,90), темір рудасын өндіру (0,50), түсті металдар
рудасын өндіруде (0,80), тағам өнімдерін, оның ішінде сусындар өндіруде
(0,975), целлюлоза-қағаз өндірісі, баспа жұмысында (0,91), кокс, мұнай
өнімі және ядролық материалдар өндіруде (0,924), басқа металл емес
минералдық өнімдерді өндіруде (0,89), дайын металл бұйымдарын өндіруде
(0,99), машина жасау жұмыстарында (0,95) өндірілген капитал мен адам күшін
пайдаланудың тиімділігі орын алды. Өткізілген өнімнің бір теңгесіне
жұмсалған шығындардың жоғары деңгейі тоқыма және тігін өнеркәсібінде
(1,07), тері, теріден жасалған бұйым және аяқкиім өндірісінде (1,014), ағаш
өңдеу және ағаштан бұйым өндіруде (1,0), химия өндірісінде (1,08), басқа
өндіріс салаларында (1,046), электр энергиясын, газ және су өндіру мен
бөлуде (1,031) байқалды.
Жұмыскерлердің санын қысқартатын жаңа технологияларды қолдану, өнімнің
материал және энергия сыйымдылығын төмендету кәсіпорынның табыстылығын
жоғарылатудың жолдары болып табылады.
Кесте 2.2.
2004 жылы өткізілген өнімнің 1 теңгесіне шаққандағы шығындар деңгейі
Өткізілген Өнімді Өткізілген өнімнің
өнімнің (жұмыстарды, бір теңгесіне
(жұмыстардың, қызмет шаққандағы
қызмет көрсетулерді) шығындар деңгейі
көрсетулердің өткізуден түскен
өзіндік құны) табыс
Млн. теңге Теңге
1 2 3 4
Көмір, лигнит және 37999 42301 0,90
торф өндірісі
Шикі мұнай және 1004114 1689898 0,59
ілеспе газ өндіру
Темір металдар 42890 85411 0,50
рудасын өндіру
Түсті металдар 68519 70058 0,80
рудасын өндіру
Кен өндірудің басқа 30302 31811 0,95
салалары
Тағам өнімдерін, 365000 364844 0,975
оның ішінде сусындар
өндіру
Тоқыма және тігін 41212 38556 1,07
өнеркәсібі
Тері, теріден 3096 3052 1,014
жасалған бұйым және
аяқкиім
өндірісі
Ағаш өңдеу және 5251 5250 1,0
ағаштан бұйым өндіру
Целлюза-қағаз 32602 35683 0,91
өндірісі. Баспа
жұмысы
Кокс, мұнай өнімі 124211 134434 0,924
және ядролық
материалдар өндіру
Химия өндірісі 46629 43170 1,08
Басқа металл емес 63311 71210 0,89
минералдық өнімдерді
өндіру
Қара металлургия 187252 280076 0,67
Түсті металдар 193234 307361 0,63
өндіру
Дайын металл 31316 31578 0,99
бұйымдарын өндіру
Машина жасау 121475 127953 0,95
жұмыстары
Басқа өндіріс 21785 20820 1,046
салалары
Электр энергиясын, 273554 265332 1,031
газ және су өндіру
мен бөлу
2.2. Өтпелі кезеңдегі экономиканы басқару органдары қызметінің сипаты мен
жүйесі
Күнделікті тәжірибеде біз мемлекеттік басқару органдары мен
экономиканы басқарудың мемлекеттік органдары түсініктерінің айырмашылығына
көңіл аудара бермейміз. Шын мәнінде олардың ішкі мазмұнына сәйкес басқару
органдарының басты атқаратын қызметтерін дәл бейнелейді. Мемлекеттік
басқару органдарының (немесе мемлекетті басқару органдарының) жүйесі
негізінен Қазақстан Республикасының Конституциясымен анықталады, заң
шығарушы және атқарушы билік органдарынан, сондай-ақ жергілікті басқару
органдарынан тұрады.
Қоғамдық өмірдің тек қана экономикалық жағын қарастыратын болсақ, оны
басқару органдары мемлекеттік және мемлекеттік емес болып бөлінеді.
Нарықтық қатынастар мен жеке меншік салаларының кеңеюі жағдайында
мемлекеттік емес органдардың (жеке кәсіпорындар, акционерлік қоғамдар, үй
шаруашылықтары және т.б.) рөлі арта түспек. Алайда еңбек бөлінісі, соған
байланысты халық шаруашылық байланыстардың күрделенуі, сондай-ақ адамдар
өмірінің экологиялық қауіпсіздігі үшін күрес пен әлемдік шаруашылыққа
ықпалдасу мәнінің артуы салдарынан экономиканы басқарудың мемлекеттік
органдары үшін де атқаратын қызмет те жетерлік. Өз кезегінде олар орталық
(жалпы экономикалық), салалық (салааралық) және әкімшілік-аймақтық болып
бөлінеді.
Бірінші топқа стратегиялық жоспарлау агенттігі, қаржы, ғылым, еңбек
және әлеуметтік қорғау, экология және табиғи ресурстар министрліктері (өз
қарамағындағы мекемелерімен бірге), сондай-ақ шетелдік инвестициялар
бойынша Мемлекеттік комитет, республиканың Ұлттық банкі және т.б.
жатқызылады. Салалық (салааралық) басқару органдарының қатарына
өндірістік министрліктер мен ведомстволар, атап айтсақ: Энергетика,
Индустрия және сауда, Ауыл шаруашылығы, Көлік пен коммуникация
министрліктері, сондай-ақ көптеген салалық ведомстволар, агенттіктер,
компаниялар, холдингтер, корпорациялар және т.б. жатады. Әлеуметтік салаға
келер болсақ, оны басқару, Білім және ғылым, Денсаулық сақтау және Мәдениет
министрліктерімен жүзеге асырылады.
Әкімшілік-аймақтық жерлер (облыс, аудан, қала) экономикасын басқару
жүйесінде де айтарлықтай өзгерістер орын алды. Мұнда жергілікті әкімшілік
басшыларының басқарушылық қызмет тізімі мен құрылымы жекелеген аймақтың
табиғи-экономикалық және аумақтық-салалық ерекшеліктерін көрсететініне
сәйкес комитеттер, басқармалар мен бөлімдер арқылы жүзеге асырылады.
Мемлекеттің экономиканы реттеу бойынша негізгі қызметтері келесі
бағыттарда әрекет ететін Стратегиялық жоспарлау агенттігіне жүктелген:
- стратегиялық жоспарлаудың тұжырымдамаларын, қағидаларын, әдістері
мен әдістемесін өңдеу; макроэкономикалық реттеуіштерді пайдалануды
ұйымдастыру негіздері, шарттары мен тетіктерін анықтау;
- халық шаруашылық, салалық және аймақтық жоспарларды үйлестіру;
- отын-энергетикалық, инвестиция-кұрылыстық, мұнай-химиялық,
металлургиялық, машина жасау, агро-өнеркәсіптік, азық-түлік сияқты кешенді
салаларын басқаруды үйлестіру;
- мемлекеттік кәсіпорындарды санациялау, қайта құрудың жалпы
қағидалары мен тетіктерін өңдеу;
- шетел инвестициялары мен несиелерін тарту және пайдалану бойынша
мемлекеттік қызметті ұйымдастыру;
- республиканың сыртқы экономикалық байланыстарын күшейту және сыртқы
экономикалық қызмет мәселелері бойынша үкіметаралық келісімшарттардың
орындалуын бақылау;
- кәсіпкерлік пен бизнесті қолдау, экономикадағы монополизмді жою
бойынша жалпы мемлекеттік шараларды жүзеге асыру;
- мемлекеттік басқару органдарының жүйесі мен құрылымын жетілдіру
бойынша негізделген ұсыныстар даярлау;
- мемлекетпен бекітілген инвестициялық жобаларды жүзеге асыру
тетіктерін өңдеу, өндірістік күштерді тиімді аймақтық орналастыру бойынша
шараларды анықтау.
Өзінің реттеуші қызметін жүзеге асыру үшін экономика агенттігі
бірқатар құқықтарға ие. Атап айтсақ, құқықтық реттеуді талап ететін
мәселелерді шешуге, шешімдер қабылдап, нұсқаулар беруге құқылы. Сонымен
қатар Агенттік халық шаруашылығын стратегиялық жоспарлау ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz