Мектепке дейінгі ұйымдағы оқытудың тіл дамытудың әдістемесінің маңызы

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі
Ж.Досмұхамедов атындағы педагогикалық колледжі

Пәні: Тіл дамыту әдістемесі

Бақылау жұмысы
Тақырыбы:
Мектепке дейінгі ұйымдағы оқытудың тіл дамытудың әдістемесінің маңызы

Орындаған:

Жетекші:

Орал-2016

Мазмұны

Кіріспе
1. Мектеп жасына дейінгі әр түрлі топтағы балалардың тілін дамыту
2. Мектепке дейінгі әр түрлі топ балаларының тілін
дамытуға өткізілген оқу іс-әрекеттерінің ерекшеліктері
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Қосымшалар

Кіріспе
Еліміз өзінің тәуелсіздігін алғалы ана тіліміз мемлекеттік тіл
мәртебесіне ие болып қанат жайып келе жатыр. Мемлекеттің болашағы біздің
қандай ұрпақ өсіріп, тәрбиелеуімізге тікелей байланысты болса, мемлекеттік
тілге құрмет көрсетуіміз, ана тілімізді ардақтай білуіміз де ерекше рөл
атқарады.
Еліміздің болашағын сеніп тапсыратын мәртебелі азаматты
қалыптастыратын отбасы, ана тілі және мектепке дейінгі тәрбие мекемесінің
кадрлары. Заман талабына сай білімді, мамандығының қыр-сырын терең игерген
педагог-тәрбиешілерді даярлауда оқу-тәрбие ісін тәжірибемен үйлестіру,
кәсіптік білім беруді жетілдіру, жаңа оқу жоспары, жаңа бағдарламаға сай
курстар өткізудің маңызы ерекше. Мұның өзі ұстаз-тәрбиешілердің жұмысына
деген қызығушылығын, шығармашылық қабілетін шыңдауына, бала тәрбиесіне
деген түсінігінің кеңеюіне бірден-бір себеп болып табылады.
Балабақшада баланы бүлдіршін кезінен адамгершілікке, имандылық пен
өзіне-өзі қызмет етуге, мәдени – гигиеналық машықтарды қалыптастыруға,
еңбекке, бауырмалдыққа баулуға, патриоттық сезімді қалыптастыруға, үлкенді
сыйлап, кішіге қамқор болуға бағытталған жұмыстар жүргізіледі. Сондай-ақ,
балабақшада тәрбиемен бірге оқу-тәрбие жұмысы қатар жүргізіледі. Бала
тәрбиесінде тәрбие жұмысы аса маңызды. Тәрбие жұмысын тәрбиеші-педагог
мамандармен бірге ата-ана да бірлесе отырып жүргізсе, келешек ұрпақтың
өнегелі де, білімді болары сөзсіз. Кішкентай бүлдіршіндерді өнерге, білімге
баулып, тәрбиелеуге балалар әдебиетіндегі ертегілер мен аңыз-әңгімелердің,
өлең-тақпақтар мен мақал-мәтелдердің, жаңылтпаштардың маңызы өте зор.
Өйткені, тәрбиешінің немесе ата-ананың ертегіні әсерлеп айтып, балаға
жеткізуі баланың сол ертегі бойынша түсінігі, қайталап айтып беруі оның тек
сөздік қорын молайтып қана қоймай, ақыл-ойын жетілдіру арқылы
адамгершілікке тәрбиелеу. Бала жақсы кейіпкерлерге еліктейді, жаманнан
жиренеді, жақсы болуға, еңбекқор, адал болуға үйренеді. Мысалы, Ы.
Алтынсаринның Әке мен бала, Асыл шөп, А.Құнанбаевтың жыл мезгілдері
туралы (Жаз, Күз, Қыс) өлеңдерінің, хайуанаттар жайындағы ертегі -
әңгімелерінің бала көңілінен шығары сөзсіз. Балалар бұл шығармалар арқылы
табиғатты, жан-жануарлардың адамға пайдалы екендігін түсінеді. Тәрбиешілер
ертегі - әңгімелерді оқи отырып, балаларды достыққа, ұйымшылдыққа,
адамгершілікке баулиды. Осындай жұмыстардың өзінен тәрбиенің алғшқы
баспалдағын көруге болады. Біз қазақ деген намысшыл, Отаншыл халықтың
ұрпағымыз. Біздің бойымызда бостандықты аңсап, елім деп өткен ата -
бабаларымыздың қаны бар. Сол арқылы қуат алып, ертеңге деген сенімімізді
нығайта түсу – бүгінгі ұрпақ алдында тұрған міндет.Ол үшін Отанға, елге
деген сүйіспеншілікпен әр адам бойына адамгершілік құндылықтарын жия білуі
тиіс. Адамгершілік – ең жоғарғы құндылық.

1. Мектеп жасына дейінгі әр түрлі топтағы балалардың тілін дамыту

Мектепке дейінгі шақ- балалардың сезімдік тәжірибиесінің орасан
молайып, ретке келу, қабылдау мен ойлаудың балаға тән түрлерін игеру,
қиялдың күшті дамуы, ырықты зейін мен мағыналы естің бастамаларының
қалыптасу кезеңі болып табылады. Баланың сөйлеу тілін дамыту, меңгеруге
бағытталған материалдарды жинақтай отырып, тілін дамытуды ұйымдастыру,
баланы жеке тұлға ретінде қалыптастыру тіл дамытуда әдіс тәсілді тиімді
пайдаланып, оны түрлендіру болып табылады. Мектепке дейінгі балаларды
айналамен таныстыру- бұл олардың санасына қоршаған орта, табиғат туралы
сезілетін тәжірибесіне негізделген шындық тұрғысындағы білім қалыптастыру
және оған деген дұрыс қарым-қатынасқа тәрбиелеу әдісі. Балалар ересектердің
әсері арқылы адамгершілік қарым-қатынаста бола отырып, қоршаған ортаны,
ондағы табиғат құбылыстарын және басқа өмірді тани біледі. Айналамен
таныстыру барысында кеңістік, уақыт, заттың пішіні, түсі, сапасы,
салыстырмалы түрде үлкен-кіші, қатты, сұйық деген ұғымдар қалыптасады.
Қоршаған ортамен және оның түрлерімен таныстыра отырып, балалардың
ұғымын кеңейтеміз. Әрбір бала өзінің қоршаған ортасын айналадағы
құбылыстарды тану арқылы жетіледі.
Қоршаған ортамен таныстыру бойынша балалар өзінің аты-жөнін, жасын,
жанұясын, балабақшадағы тәрбиешілермен топтағы балалардың аты-жөніндерін
тани бастайды. Балабақшаның ішкі құрылысымен таныстырылып, топ бөлме,
асхана, дәрігер бөлмесі, т.б айырмашылықтарын ажырата бастайды.Сонымен
қатар әр бөлмеде жұмыс түрін, қажетті құралдарды, олардың аты, не үшін
қажет, неден жасағаны, қайда, кімде, қандай, кім не істейді сұрақтарына
дұрыс жауап беруге балабақшада өздері немен шұғылданатыны туралы
әңгімелейді.
Балалар әсіресе ұлдар жағы қызығы көлік түрлерін, яғни ұшақ, поезд,
жеңіл,жүк машина және әртүрлі көліктер түрлерінің міндеттерін жақсы
біледі.Балалар бос уақытында жүк машинасымен ойнағанды жақсы көреді.
Қоршаған орта мен тәрбие жұмыстарының түрлері:
Мектепке дейінгі кезеңде бала қоршаған ортаны танып біледі. Баланың
табиғатты танып білуге деген қызығушылығын оята отырып, тәрбиеші оны
табиғатпен таныстырып қана қоймай, оны түсінуге, өсімдіктер мен құстарды
қамқорлауға, табиғаттың сұлулығын сезіне білуге үйретеді.
Қарапайым экологиялық түсініктерді меңгерту баланың қоршаған орта
нысандарына танымдық қызығушылығын арттырумен тығыз байланысты болып
табылады. Баланың танымдық дамуы ойын барысында, табиғи нысандар мен
құбылыстарға бақылау жасау, заттарды қарап, зерттеу кезінде, табиғат пен
табиғат күнтізбесіндегі ауа-райы жағдайына бақылау нәтижелерін айта білу,
еңбек және басқа да әрекеттер барысында жүзеге асады.
Мектепке дейінгі балалық шақ кезеңінде баланың танымдық дамуы
эмоционалдық қызығушылықпен қабылдайтын қарым-қатынастар арқылы
қалыптасады. Әрбір жеке бала - қоршаған ортаны кішкентай зерттеуші. Бала
белсенді әрекеттерге талпынады. Сондықтан да серуне арқылы бақылау мен
зерттеу сияқты әдістер балаға неғұрлым жақын болып табылады.
Серуен: тәрбиешінің көмегімен атқарылатын іс-әрекет. Серуен барысында
балалардың табиғатқа қызығушылықтарын арттыра отырып, бақылыу жұмыстарын
өткізу.
Біріншіден, арнайы бағдарлама пайдалану оқу-тәрбие жұмысын жоспарлау
кезінде жеңілдік туғызса, екіншіден,бақылауды жүргізуге қойылатын талаптар
сақталады. Балалардың танымдық құзіреттілікті меңгеруі, бақылау нәтижесі
тәрбиешінің қолданатын әдіс-тәсілдері мен бақылауды ұйымдастыруына тікелей
байланысты болып келеді.
Баланың жан-жақты дамуы,оның қоршаған ортамен белсенді қарым-қатынасы
негізінде қалыптасады. Бұл тұрғыда Сезіну-танып білу- жүзеге асыру - осы
үш бағытта жұмысты ұйымдастыру қажет. Ол үшін тиімді әдіс-тәсілдерді таңдап
алудың маңызы зор.
Табиғи нысанды қабылдау, зерттеу баланы шаршатпауы тиіс. Бала
бақылауды жақсы көңіл-күймен бастап, сондай жақсы әсермен аяқталуы тиіс.
Бақылау барысында баланың зейінін шоғырландырып, назарын аудару.
Серуен кезінде әр түрлі ойындар арқылы жаңа ойын технологияларын әдіс-
тәсілдердін қолдану қажет. Серуен барысында тек бақылап қана қоймай, еңбек
шараларын қатар жүргізіп отыру керек.Серуенде ағаштарды,гүлдер мен шөптерді
ажыратуға,оларға қамқорлықпен қарауға көңіл аудару керек.
Еңбек барысында- ойын әрекеті арқылы балалардың қызығушылықтарын
дамыту қажет. Бала серуен барысында (еңбек, бақылау, ойын) - әрекеттері
арқылы, не үйренді, неге қызығушылықтарының артқанын сұрай отырып, қортынды
жасау.
Бақылауға дайындық және оны ұйымдастыру.
Сонымен, аталған талаптарға сай бақылауды өткізу тәрбиешінің арнайы
дайындығы болған жағдайда жүзеге асады.Дайындық келесі жұмыстардан тұрады:
• Бақылау мазмұны және ұйымдастыру.
• Бақылауды өткізу орны және уақыты.
• Бақылаудың әр бөлімінде пайдаланатын әдіс-тәсілдері болады.
• Бақылау барысында шешілетін міндеттердің де маңызы зор.
• Балаларды топырақпен және оның қасиеттерімен таныстыру;
• Ылғалды және құрғақ топырақты ажырата білуге үйрету;
• Тастардың әр түрлі болатынына назар аудару және оны топырақпен
салыстыру;
• Балаларды екі табиғи компонент: саз бен топырақты ажыратуға үйрету;

• Топырақтың қасиеттерін атап айтуға үйрету;
Әр бақылаудың өз мазмұны, мақсаты бар, басқаларын қайталамайды, бірақ
бір-бірімен байланысты болып келеді. Айналадағы әлемді
ойын,еңбек,серуен,тәрбиешімен,ересе ктермен,құрдастарымен қарым - қатынас
кезінде танып біледі. Сондай-ақ 3-4 жастағы балалар заттарды
түсіне,түріне,көлеміне қарап ажырата бастап,олардың құрылысын,пайдалану
тәсілдерін білгісі келеді.Күнделікті өмір барысында бала шындық дүниенің
құбылыстары мен заттарын анықтай білуге,адам баласының жинақтаған бай
тәжірибесін үйренуге талаптанады және тілі дами түседі.Балалардың бір
нәрсені құмартып білуге талаптануын таным ынтасы дейді.Балалар өте
байқағыш,еліктегіш,әр нәрсеге үңіле қарайды,көп нәрселер оларды
ойлантады.Ойларын айтып жеткізгісі келеді. Сондықтан ересек адамдар бала
сұрағын жауапсыз қалдырмауға тырысқан жөн. Себебі сұрағына жауап ала
алмаған бала келешекте сұрақ қоюдан ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.