Навигациялық радиосигналдар құрылымы

Пән: Автоматтандыру, Техника
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 27 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы:
Навигациялық радиосигналдар құрылымы

Орындаған:
Тексерген:

Орал, 2016ж.

Мазмұны

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1.Жерсеріктік байланыс жүйесі және навигациялық аппараттың негізгі
функциясы
1.1 Жер серіктік байланыс жүйелері дамуы және құру
принципі ... ... ... ... ... ..5
1.2 GPS және ГЛОНАСС жерсеріктік навигация
жүйесі ... ... ... ... ... ... ... . ... ...8
1.3 Навигациялық радиосигналдардың
функциясы ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... .18
2. Навигациялық радиобайланыс
2.1 Навигациялық радиосигналдардың
құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .21
2.1 Қолданыстағы ғарыштық радиобайланыс
түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...24
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..29
ӘДЕБИЕТ
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... 31

КІРІСПЕ
Тақырыптың өзектілігі. Қазіргі ғылыми-техникалық прогрестің дамуы
ақпаратты таратудағы, өңдеудегі, түрлендірудегі, қорғаудағы және
қолданудағы күрделі шапшаң өзгерістермен байланысты. Бұл өз кезегінде
қоғамның жан-жақты өміріне айтарлықтай әсер етеді. Мұндай даму
радиотехника, радиоэлектроника және байланыс теориясы, радиобайланыстық
жүйелер сияқты ғылым салаларының жетістіктері нәтижесінде мүмкін болды.
Бүкіл әлемдік электрбайланыс желісінің өрістеу тенденциясы адамзат
қоғамының дамуының индустриялық фазадан ақпараттыққа өтуімен байланысты
және телекоммуникациялық желілердің интеграциясымен және конвергенциясымен
сипатталады. Байланыстық және ақпараттық технологиялардың бірігуі орын
алды, бұл өз кезегінде абоненттерге ұсынылатын қызмет түрлерінің
әмбебаптығы бар желілер құрылымы мен байланыс жүйелерінің бір-бірімен
бірігуіне және өзара араласып кетуіне жағдай тудырды. Байланыс
технологияларының дамуы ақпараттың үлкен көлемдерін жоғарғы жылдамдықпен
және сенімділікпен таратуға арналған жаһанданған желілерді құруға алып
келді. Осының салдарынан байланыс жүйелері арасындағы халықаралық
телекоммуникациялық трафиктің қайта таратылып үлестірілуі болды.
Глобалды және регионалды байланыс желілерін іске асырудың негізгі
әдісі ретінде оптоталшықтық байланыс жолдары мен жерсеріктік байланыс
жүйелерін қолдану болып табылады.
Жер серіктік байланыс жүйелері бүкіл дүниежүзінде кең қолданыс тапты.
Олар негізгі екі сегменттен тұрады – ғарыштық және жерүстілік. Ғарыштық
сегментке жататын байланысқа арналған жасанды жер серіктері (ЖЖС) әртүрлі
хабарларды, мәліметтерді таратуда, теледидарлық хабар беруді, телефондық,
телеграфтық және басқалай байланыс арналарын ұйымдастыруда кеңінен
пайдаланылады.
Қазіргі замандағы құрылыстар өндірісі жоғары дәлдікті қамтамасыз
ететін жергілікті жердің инженерлік ғимараттарды бөлу геодезиялық
әдістерін, құрылыс жұмыстарын бақылау оперативтік әдістерін және құрылыс
машиналар мен механизмдер жұмыстарын геодезиялық басқару әдістерін кенінен
қолдаңып келеді. Сол үшін инженерлік объектілер құрылыс кезінде лазерлік
технология, спутникалық навигациялау жүйесінің аспаптарын қолдану қажет.
Зерттеу жұмысының мақсаты: навигациялық радиосигналдардың құрылымы
туралы мағлұмат беру.
Зерттеу жұмысының міндеттері:
- Навигациялық ғарыштық аппарат ұғымы және негізгі функциясы туралы
түсінік беру;
- GPS және ГЛОНАСС жерсеріктік навигация жүйесінің құрылымы туралы
түсінік беру.
Зерттеу жұмысының құрылымы: кіріспеден, екі бөлімнен және қорытынды
мен пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1.Жерсеріктік байланыс жүйесі және навигациялық
аппараттың негізгі функциясы
1.1 Жер серіктік байланыс жүйелері дамуы және құру принципі
Жер серіктік байланыс жүйелері бүкіл дүниежүзінде кең қолданыс тапты.
Олар негізгі екі сегменттен тұрады – ғарыштық және жерүстілік. Ғарыштық
сегментке жататын байланысқа арналған жасанды жер серіктері (ЖЖС) әртүрлі
хабарларды, мәліметтерді таратуда, теледидарлық хабар беруді, телефондық,
телеграфтық және басқалай байланыс арналарын ұйымдастыруда кеңінен
пайдаланылады.
1945 жылы Wireless World журналының қазан айындағы нөмірінде
жарияланған Жер сыртындағы ретрансляторлар деген мақаласында ағылшын
ғалымы, жазушы және өнертапқыш Артур Кларк жаһанданған байланыс жүйесін
ұйымдастыруға мүмкіндік беретін геостационарлық орбиталардағы байланыс жер
серіктері жүйесін құру идеясын ұсынды. Батыс Европа елдерінде азаматтық
жерсеріктік байланыс аумағындағы алғашқы зерттеулер ХХ ғасырдың 50-
жылдарының екінші жартысында жүргізіле бастады. АҚШ-та осыған
трансатлантикалық телефондық байланысқа мұқтаждық түрткі болды. 1957 жылы
ССРО-да бортында радиоаппаратурасы бар бірінші жасанды Жер серігі ұшырылды.

Жерсеріктік байланыс жүйелерін құрудың негізгі ұстанымы жасанды жер
серіктерінде ретрансляторларды орналастыру болып табылады. Осыған сәйкес
жерсеріктік байланысқа жер серігінде орналасқан біраралық станциясы бар
радиорелейлік желі деп қарауға болады. Жерсеріктік байланыс жүйелерін
ұйымдастырғанда радиорелейлік желілерді құрғанда іске асырылатын идеялар
мен ұстанымдар пайдаланылады. Сигналды ретрансляциялау әдісіне байланысты
жерсеріктік байланыс жүйесін пассивті және активті ретрансляциясы бар деп
екіге бөледі. Борттық аппаратурасыз жұмыс істейтін жүйе пассивті жер серігі
жоқ жүйе, немесе пассивті ретрансляциясы бар жүйе деп аталады. Бұл жағдайда
Жер үстінен жіберілген сигналдар алдын ала күшейтілмей ЖЖС бетінен
шағылысып кері қайтады. Пассивті Жер серіктері ретінде арнайы әртүрлі
формадағы (сферикалық баллондар, көлемді көп қырлы құрылымдар және т.б.)
сәуле шағылыстырғыштар, сондай-ақ Жердің табиғи аспандағы серігі Ай
пайдаланылады. Мысалы 12 тамызда 1960 жылы АҚШ мамандары 1500 м биіктіктегі
орбитаға үрмелі шар шығарды. Осы ғарыштық аппаратты Эхо- 1 деп атаған.
Оның металмен қапталған диаметрі 30 м сыртқы қабаты пассивті ретранслятор
функциясын атқарды.
Жерүстілік антенналардың жеткілікті күшейтуінде және Жерүстілік
станцияның (ЖС) қабылдағышының жоғары сезімталдығында радиобайланыстың
мұндай әдісі кішкене өткізгіштік қабілеті бар жүйелерде қолданыс табуы
мүмкін. Осындай байланыс жүйесінің қазіргі заманғы техника деңгейіндегі
өткізгіштік қабілеті екі-үш телефондық хабардан аспайды. Сондықтан осындай
жерсеріктік байланыс көп қолданыс таппады.
1964 жылы 20 тамызда 11 ел Intelsat (International Telecommunications
Satellite organization) халықаралық жерсеріктік байланыс жүйесін
ұйымдастыру туралы келісімге қол қойды, бірақ ССРО бұларға саяси
себептерден қосылмады. 1965 жылы 6 сәуірде осы программа бойынша COMSAT
корпорациясы шығарған бірінші коммерциялық жер серігі Early Bird (таңғы
құс) ұшырылды. Қазіргі жағдағдаймен салыстырғанда Early Bird (INTELSAT I)
жер серігінің мүмкіндіктері өте қарапайым еді, оның өткізу жолағы 50 Мгц
болды, ол байланыстың тек 240 телефондық арнасын қамтамасыз ете алды. Нақты
уақыт сәтінде байланыс АҚШ-тағы жер үстілік станция мен Европадағы
(Великобритания, Франция немесе Германиядағы) бір-бірімен кабелдік жолмен
жалғанған үш жерүстілік станцияның біреуімен ғана орнатыла алатын. Әрі
қарай жер серіктік технология қарыштап дамып, INTELSAT IX жер серігінің
3456 МГц өткізу жолағы болды. ССРО-да жерсеріктік байланыс тек қана ССРО
Қорғаныс Министрлігі құзырында дамып отырды және ғарыштық бағдарламалар өте
құпия болуынан социалистік елдердегі жерсеріктік байланыстың даму
бағдарламасы батыс елдеріне қарағанда басқаша жүрді. Азаматтық жер серіктік
байланыстың дамуы социалистік блоктың 9 елі арасында Интерспутник
байланыс жүйесін құру туралы тек 1971 жылы қол қойылған жылы келісімнен
басталды.
Борттық аппаратуралы радиобайланыс жүйесі сигналдың активті
ретрансляциясы бар жүйе, немесе активті жерсерікті жүйе деп аталады. Бұл
жағдайда борттық ретранслятордың энергиямен қоректендірілуі ЖЖС-да
орналастырылған күн батареяларынан іске асырылады.
Қазіргі Жер серіктерінің бәрі де активті болып табылады. Активті
ретрансляторлар сигналды қабылдауға, өңдеуге, күшейтуге және
ретрансляциялауға арналған аппаратурамен жабдықталған.
Жерсеріктік ретрансляторлар регенеративті емес және регенеративті
болуы мүмкін. Регенеративті Жер серігі бір Жер станциясынан сигналды
қабылдап, оны басқа жиілікке түрлендіреді, күшейтеді де басқа Жерүстілік
станцияға жібереді. Жер серігі осы операцияларды іске асыратын бірнеше
тәуелсіз арналарды пайдаланады, олардың әрқайсысы спектрдің белгілі бір
бөлігімен жұмыс істейді (осы өңдеу арналары транспондерлер деп аталады).

1.2 GPS және ГЛОНАСС жерсеріктік навигация жүйесі
ГЛОНАСС жерсеріктік радионавигациялық жүйенің (ЖРНЖ) негізгі арналуы –
жер үстілік қозғалмалы нысандардың глобальді оперативті навигациясы:
(құрлықтағы, теңіздегі, ауадағы) және төменгі орбиталды ғарыштық.
Глобальді оперативті навигация атауы, тұтынушылардың навигациялық
аппаратурасымен (ТНА) жабдықталған қозғалмалы нысан, кез келген жер үсті
кеңістігінде кез келген уақытта өзінің қозғалыс параметрлерін – үш
кооррдинатаны және жылдамдық векторының үш құрастырушысын анықтай (дәлдей)
алады.
ГЛОНАСС-та жер бетінен 20000 км биіктіктегі шеңберлік геостационарлық
орбитада орналасқан навигациялық ғарыштық аппараттар (НҒА) қолданылады.
НҒА-да атомдық жиілік стандарттарындағы (АЖС) борттық уақыт және
жиілік эталондарын (БУЖЭ) қолданудың арқасында жүйеде НҒА орбиталы
топтамасынан сәулеленіп шығатын навигациялық радиосигналдардың өзара
синхронизациясы қамтамасыз етіледі. Қозғалмалы нысандағы тұтынушылардың
навигациялық аппаратураларында (ТНА) навигация сеансында кем дегенде төрт
НҒА-дан радиосигналдар қабылданады, бұл сәйкесті псевдоқашықтықтарды (ПҚ)
және псевдожылдамдықтарды (ПЖ) анықтауға мүмкіндік береді.
Әрбір навигациялық ғарыштық аппараттан қабылданған өлшеулер нәтижесі
және эфемеридті ақпарат (ЭА), қозғалмалы нысанның үш координатасын және
жылдамдық векторының үш құрастырушысын, сондай-ақ нысанның уақыт шкаласының
(УШ) жүйенің уақыт шкаласына қарағандағы ығысуын анықтауға мүмкіндік
береді.

1-сурет. ГЛОНАСС ғарыш аппараттарының жүйесі, 8 серіктен құралған 3
орбита (сол жақта); подсистема космических аппаратов GPS ғарыш
аппараттарының жүйесі, 4 серіктен құралған 6 орбита (оң жақта)

ЖСНЖ ГЛОНАСС радионавигациялық өрісі негізгі функцияларымен
(жерүстілік қозғалмалы нысандардың глобальды оперативті навигациясы) қатар:

- стационарлық жердегі түзетуші (коррекция жасайтын) станциялар мен
НҒА-ты пайдаланумен навигацияның дифференциялдық әдістері негізінде жердегі
қозғалмалы нысандардың жергілікті (локальды) жоғары дәлдікті навигациясын;
- қашықтағы жер нысандарының жоғары дәлдікті өзара геодезиялық
байлануын;
- қашықтағы жер нысандарындағы уақыт пен жиілік стандарттарын өзара
синхронизациялау;
- төменгі және орта орбиталды ғарыштық нысандардың оперативті емес
автономды навигациясын;
- нысанда алшақтатылған антенналар қабылдайтын навигациялық
радиосигналдардың көмегімен радиоинтерферометрлік өлшеулер негізінде нысан
бағдар-бағытын анықтауға мүмкіндік береді.
ЖСНЖ ГЛОНАСС өзі үш сегменттен тұрады:
- орбиталды топтамасы (ОТ) НҒА бар ғарыштық сегмент;
- басқару сегменті- орбиталды топтамалы НҒА-ды жердегі басқару кешені
(ЖБК);
- ПАП сегменті – пайдаланушылар аппаратурасы.
Ғарыштық сегмент. Орбиталды топтама.
ГЛОНАСС-та толық орбиталды топтама (ОТ) үш орбиталды кеңістікте
әрқайсысында сегіз НҒА-дан тұратын, еңкіштігі i= ( 64,8 болатын шеңберлік
орбитада 24 штатты НҒА-дан тұрады. Үш орбиталды кеңістіктің шығатын
түйіндері бойлықтары ( 120 -қа ажыратылады.
Заманауи көпірлер ауыр салмақтағы жүктемелерді көтере алады. Қазіргі
уақытта осы көпірлердің деформациясын бақылауда RTK GPS технологиясын
қолданған тиімді. Бұл жүйенің басқа жүйелерден артықшылығы ол ығысуларды
нақты және тез бақылайды. Шығындар мен уақытты да үнемдейді. RTK GPS
технологисын Гонконгта аспалы көпірдің деформациясын бақылау үшін тәжірибе
жүргізген.Тәжірибе нәтижесінде көпір деформациясы сантиметрлік дәлдік
деңгейде бақыланған. Осы мәліметтердің негізінде инженерлер көпірлердің
ұзақ мерзімде қызмет көрсетуі үшін бақылаулар жүргізе алады.
RTK GPS технологиясын басқа елдерде аспалы көпірдің деформациясын
бақылауда қолдануына байланысты, біздің қаламыздағы Ертіс өзені арқылы
өтетін аспалы көпірдің деформациясын бақылауда да қолдануға болады.
Бұндай ұзын көпірлер жүктемелер әсерінен бірнеше сатиметрден метрге
дейін ығысуы мүмкін. Бұл деформациялар қозғалушы транспортқа қауіпті жағдай
туғызбайды, олар тек көпірдің біртұтастығына әсер етуі мүмкін. Сондықтан да
шынайы уақыттағы GPS өлшеулердің дәлдігі сантиметрлік деңгейге дейін
жеткізілген. Шынайы уақытта GPS-пен өлшеу көпірдің жел, температура және
транспорттық жүктемелер әсеріне бақылау жүргізуге қажетті құрал болып
саналады.
GPS жүйесі 5 жүйеден тұрады: GPS-қабылдағыштар, мәліметтерді
жергілікті және глобальді жүйеде қабылдау, және компьютерлік жүйеден
тұрады. Бұл жүйе бақылаудың дәлдігін және анықтығын жоғарылатады.
Ең озық технологиялардың бірі RTK (шынайы уапқыттағы кинематика)-
шынайы уақытта координаттарды сатиметрлік дәлдікпен қамтамасыз ететін әдіс.
Соңғы 15 жыл ішінде GPS технологиясын қолдану геодезияда және
навигацияда үнемі дамып отырды.
Геодезияда жергілікті жерге бекітілген бір немесе бірнеше анықталған
пункттерді анықтау жұмыстары көбінесе орындалады. Әдетте жаңа пункттердің
координаталары қатыстық әдіспен есептеледі. Бұл жағдайда алынатын
мәліметтің дәлдігі пункттердің арақашықтығына тәуелді. Көптеген жағдайларда
шынайы уақытта пункттердің кординаталарын анықтаудың қажеті жоқ. Бірақ,
бірнеше геодезиялық мәселелер, мысалы жобаны жер бетіне шығару шынайы
уақытта өлшеуді қажет етеді.
Бастапқы кездерде барлық түсіріс әдістерінде мәліметтер қабылдағышқа
келесі өңдеу үшін жазылатын. Қозғалмалы қабылдағышпен алынған координаттар
жеткілікті дәлдікті бере алмады. Бірақ көптеген жұмыстар далалық өлшеулер
жүргізу кезінде нақты координатты қажет ететіндіктен, базалық және
қозғалмалы қабылдағыш радиобайланыс орнату қажет болды.
RTK режимінде түзетпелерді беру үшін радиоканал қолданылады. Кодты
DGPS режимінде RTCMSC-104 түзетпелері әдетте 200 бит\сек жылдамдықта
беріледі. Ал RTK режимінде мәліметтердің берілу жылдамдығы 2400 бит \сек-
тан кем болмау керек.
Егер мәлімет беруші антенаны 30 метр биіктікте орналастырсақ, ал
қабылдағышты 2 метр биіктікте орналастырсақ, онда радиосигналдың
максимальды таралу ұзақтығы 28 км-ді құрайды. Бірақ мұндай ұзақтыққа жету
қиын. Радио сигналдың жолындағы кез-келген кедергі оның таралу ұзындығына
әсер етеді. Атмосфералық аномалиялардың салдарынан радиосигналдың таралу
ұзақтығы есептелгеннен көп болуы мүмкін.
Шынайы уақыттағы кинематика технологиясын кадастрлық түсірістерді
жүргізу үшін де қолданады. Американдық орман шаруашылығы қызметі осы
технологияны бірнеше жобаларда қолданды. Жерге орналастырушылар жердің
орналасуы мен шекараларын анықтау үшін құралдардың тұтас компастан бастап
GPS технологиясына дейін спектрін қолданады. Бұл құрал әртүрлі түсірістерде
дәлдігін, сенімділігін және жеңілдігін жоғарлатты.
GPS геодезистке жердегі пункттің орналасуын анықтауға, сызықты тез
бекітуге мүмкіндік береді. RTK технологияны қолданушы топограф пунктті жер
бетіне есептелгеннен бірнеше сантиметр артық шығарады.
RTK жүйесі әдетте екі немесе одан көп GPS-қабылдағыштан, үш немесе
одан да көп радимодемнен тұрады. RTK жүйесінде бір қабылдағыш базалық
станцияда белгілі координаттарымен тұрады және радио бойынша координат
түзетпелерін бір немесе бірнеше қозғалмалы қабылдағыштарға береді. Шынайы
уақытта нүктелерді жер бетіне шығару, оның нақты координаттарын жазу,
азимуттарды есептеу және жақын пункттерге дейінгі арақашықтықта есептеу
және бастапқы реперлердің орналасуын анықтауға болады.
Қорытындылай келе RTK технологиясы бүкіл әлемде геодезиялық өндіріс
жұмыстырында кең қолданыста деп айтуға болады. Технологияның алдағы уақытта
одан әрі даму потенциалы және зор болашағы бар.
GPS (ағылшын тілінен Global Positioning System) — глобалдi орын
анықтау (позиционирлеу) жүйесі деген мағынаны білдіреді. Жоба бастапқыда
әскери – соғыс мақсатында жасалынып, АҚШ әскери мекемесінде іске асырылды.
Жобаның негiзгi мақсаты жердегi әр түрлi жылжымалы және статикалық
объектілердің орнын жоғары дәлдікпен анықтау болып табылады
Жүйенің негiзін жер бетiнiң кез келген нүктесiнен бақылау кезінде 4
тен 12ге дейінгі аралықта спутниктердің көрiнуі үшiн, бiр-бiрiне 60°
бұрышпен орналасқан әртүрлi алты айналма орбитамен қозғалатын, сонымен
қатар бiртұтас желiде жұмыс iстейтiн NAVSTAR - 24 серiктері құрайды.
Әрбiр орбитада 4 спутниктен орналасқан, орбиталардың биiктiгi шамамен
20200 км тең, әрбiр спутниктің жерді айналу периоды - 12 сағатқа тең. Бұл
жүйе толықтай автономды емес, оның жұмысқа қабiлеттiлiгi жердегі бақылау
станцияларымен қадағаланады. Бақылау станциялары Гавайяда(Hawaii),
аралдарда (Ascension Island ), Диего-Гарсия (Diego Garcia Naval Base ) және
Колорадо-Спрингс (Colorado Springs ) территорияларында орналасқан.
Барлық мәлiмет орбиталарға және навигациялық мәлiметтерге қажетті
түзетулерді енгізетін, Колорадода Falcon әскери базасында орналасқан бас
командалық станцияға жазылып берiледi. 1978 жылдың ақпанында орбитаға
спутникті шығару кезінде, заманауи GPS –тің пайда болуына себепкер болған
технологияны қолданды. Жүйе толық қуаттылықта тек қана 1993 жылдың
желтоқсанында жұмыс iстей бастады. Әрбiр спутниктің салмағы 900 кг-нан
астам және ашық күн батареялармен өлшемі 5метр шамасында болады,
радиохабарлағыштың қуаты 50 ваттты құрайды.
Жүйенiң әрбiр спутнигінің орташа жұмыс жасау мерзiмдерi шамамен 10
жыл, бұл мерзім аяқталысымен орбитаға жаңа спутник шығарылады.
Жүйенiң жұмысы негiзінде жердегi объектілердiң тұрған орынының
координаталарын анықтау табылады. Қашықтық бастауыш мектептiң математика
курсынан белгiлi формула бойынша есептеледі. Қашықтық - уақыттың
жылдамдыққа көбейтіндісіне тең.
Осы жағдайда жылдамдық- радиотолқындардың таратылу жылдамдығына тең -
300000 кмс, және егер бұл сигнал спутниктен нақты қай уақытта жіберілгенін
білсек, оған дейiнгi қашықтықты есептеу мүмкiн болар еді.
Көлденең жазықтықтағы объектiнiң тұрған орынын анықтау үшiн, жүйенiң
үш спутнигінен алынған сигналдарды есептеу жеткiлiктi. Мысалы, бір
спутникке дейінгі қашықтық белгілі деп санасақ, оның қоршауындағы сфера
радиусын сипаттай аламыз. Ал, екінші спутникке дейінгі қашықтық белгілі
болған жағдайда, анықталатын орын, екі сфераның қиылысуында орналасады, ал
үшінші спутник дөңгелектегі екі нүктені анықтайды. Олардың ішінен қайсысы
анықтауға қажет орын екенін табу ғана қалды. Сонымен үш спутникке дейінгі
қашықтықты білу арқылы, анықталатын нүктенің координатасын есептеуге
болады.

20 мың километр биіктіктен жерге дейін (300000 кмс жарық
жылдамдығымен) сигнал болмашы қысқа уақытта, шамамен 0,06 секундта жетеді,
сондықтан спутниктің хабарлағышының уақыты мен жердегі қабылдағыштың жұмыс
жасау уақытының бір-бірімен келісуі есептеулердің өте күрделі мәселесі
болып табылады. Жердегі қабылдағышты спутниктің уақытына салыстырмалы
байлануы арқылы, координаталарды есептеу кезіндегі қателіктерді болдырмау
мәселесі шешілді.
Ең маңызды сәт ол GPS-қабылдағыш спутниктің Жерге қатысты қайда
орналасықанын түсіну болып табылады.
Спутниктен жіберілген сигналда, осы спутник орналасқан орбита
параметрлері туралы және жүйенің барлық басқа спутниктері туралы мәлімет
болады. GPS - қабылдағыш, бұл сигналды қабылдап, ары қарай қолдану үшiн
спутниктен алынған мәлiметтi сақтайды. Бұл мәлiметтер қабылдағыштың
сағатының түзетпесі және қойылуы үшiн қолданылады.
Қабылдағыш- координатаны анықтаумен қатар, қозғалыс жылдамдығын, оның
бағытын есептеу, нақты пунктке дейін қажет уақытты есептеу және басқа
мәліметтерді анықтауда қолданылып, микро-компьютер тәріздес болып келеді.
Глобальді позиционирлеу жүйесі GPS арқылы навигациялау технологиясы.
Глобальді геодинамикалық процесстерді зерттеу жердің құрылысы мен
эволюциясы, оның физикалық өрістері мен геосфера туралы білімді
жақсартуға мүмкіндік береді. Спутниктік геодезиялық әдістің дамуы
геодинамикалық процесстердің зерттелуіне үлкен үлес қосты. Бұл әдістер тек
өте шектелген, локальды мастабтарға, жердегі өлшеулер жүргізуге мүмкіндік
береді. Бұл торларды тұрғызу және теңестіру процесстері қателіктердің
жиналуын жою үшін, ірі масштабтардағы геодинамикалық процесстерді оқытуды
қажет етпейді.
Сонымен қатар Жер бетіндегі нүктелердің өзара орналасуын анықтайтын
жаңа дәлдікті технологиялар мыңдаған км-ге, бірінен бірі қашық орналасқан
нүктелердің өзара қозғалысын, жолдарын анықтауға, оларды салыстыруға
мүмкіндік береді.
Қозғалыстар туралы глобальді геодинамикалық торлардың пункттерінің
өзара орналасу жағдайларының өзгерісі арқылы айтуға болады. Көпжылдық
зерттеулер нәтижесінде, уақыт бойынша әлдеқайда тұрақты болып горизонталь
ауысулар, ал вертикаль ауысулар жоғары жиілікті вариациямен
сипатталатынын байқадық. Осыған байланысты жақсы нәтижені спутниктік
глобальді навигациялық жүйе СРНС (GPS және Глонасс) бақылаулары береді,
олардың горизонталь ауысуларының өлшенген дәлдігі бірнеше мм, ал вертикль
см-ге жетеді. 70-90 жж геодезиялық тұрғызылулардың негізгі элементтерінің
бірі болып қайталап нивелирлеудің қысқа түзулері болса, қазіргі кезде
осындай түзулерді қысқа СРНС өлшеулерінің базалық түзулерін өлшеумен
ауыстырылды.
GPS навигаторлардың қызметі
Навигацияда глобальді позиционирлеу жүйесін (GPS) қолдану арқылы
технологиялар жоғары қарқынмен дамып, жаңартылуда. Глобальді
позиционирлеу жүйесі – бұл, объектінің орналасуын он шақты метрден кем
емес дәлдікпен, яғни оның енін, ұзындығын, биіктігін, және бағыты мен
қозғалыс жылдамдығын анықтайтын жоғары дәлділік жүйе. GPS- тің құрамына
бірқатар ЖЖС және бір жүйеге жинақталған жердегі бақылау станциалары
кіреді. Спутниктерден сигнал алып, және алынған ақпараттарды есептеп,
қорыту арқылы өзінің орнын анықтайтын жеке GPS қабылдағыштар болады. GPS
спутниктік жүйенің құрамына кем дегенде әр түрлі орбиталарда орналасқан
24 ЖЖС кіреді. Бір спутниктің айналу периоды жуықтап ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.