Өнеркәсіптік өндірісті жоспарлау принциптері
Жоспар
Кіріспе
І бөлім. Өнеркәсіптік өндірісті жоспарлау принциптері
1. Өндіріс құрылымының түрлері
1.2. Өнеркәсіптік өндірістің мәні
ІІ бөлім. Өнеркәсіптік өндірісті жоспарлау принциптері
2.1. Өндірісті жоспрлау механизмін негізгі құрамдас бөліктері
2.2. Қаржылық жоспарлаудың мазмұны, міндеттері
ІІІ бөлім.Өнімнің өндірісі және оны жоспарлау
3.1. Өнім өндірісімен өткізуді жоспарлау
3.2. Өндірістік жоспардың негізгі көрсеткіштері
Қорытындыы
Әдебиеттерінің тізімі
Кіріспе
Кәсіпорындағы өндірістік бағдарламаның құрылымын зерттеу менің осы
курстағы ең басты мақсатым . Сондықтанда кәсіпорынның өндірістік
бағдарламаны құрудың негізгі көрсеткіштерін толық мәнінде қарастыра
отырып өндірістік факторлардың тиімділігін анықтауды көздеймін.
Бағдарлама жоспар арқылы жузеге асатын болғандықтан жоспардағы
құн өлшеміндегі өнім көлемін анықтау үшін өнім шығару жоспарының
табиғи өлшемдегі көрсеткіші қажет. Табиғи өлшемдерге — тонна,
метр, квтсағат , дана, комплект жатады. Өлшем бірліктері
өндірістік ерекшеліктерін, жоғарғы сапалы жәнем экономикалық
тиімді өнімдерді шығару жолдарын, материал, еңбек қаржы
ресурстарын үнемдеу жолдарын қамту керек.
Жоспарда берілген өлшем бірліктер жоспарлау мен өндірісті
ұйымдастырудың барлық бөлімдері үшін міндетті түрде сақталуы
қажет. Бұл өндірістік бағдарламаны белгіленген ассортиментте
келісім бойынша жабдықтау жоспарын орандауға және өндірістік
бағдарламаны өнімнің сапа көрсетикіштерімен байланыстыруда аса
қажет. Шығарылатын өнімнің сипаты және оны дайындаудың тәсілі
шешуші дәрежеде цехтардың құрамын олардың мөлшерін жүк
айналымын және зауыт аймағының шамасын анықтайды. Өндрісті
ұйымдастыруда маңызды жағдай болып табыатын кейбір бұйымдардың
түрлері түрлі көлемде шығарылады. Өшығарылатын өнім көп болса ,
сонша кәміл технологиясы және ұйымдық әдістері қолданылуы
мүмкін . Кооперациялаудың деңгейі де сол сияқты кәсіпорынның
құрамына елеулі турде ықпал етеді : ол қалай жоғары болса , солай
ол қарапайым. Сонымен, өндірістік қуат эконоикалық санат
ретінде ен көп өнімді шығару мақсатында еңбек құралдарының активті
түрлері - машиналар және жабдықтардың ұйымдасқан жиынтықтарын
пайдаланудағы өндірістік қатынастарын қамтиды . Өндірістік қуаттың
мәні толық ашылады егерде оны еңбек құралдарының ұйымдасқан
жиынтығының берсені ретінде қаралатын болса.
Кәсіпорынның өндірістік қуаты (цехтар, учаскілер) - бұл оған
берілген еңбек құралдардың қабілеттілігі ( машиналардың технологиялық
жиынтығы және жабдықтар мен өндірістік аландар жиынтығы ) бңр жылдық
өнңм өндірудің максималдығы (тәуілік ,смена )қабылданған мамандыру мен
сәйкесінше , жұмыс уақыты мен өндірісті кооперациямен байланысты.
Тауарлы өнім - өнім, кәсіпорындарда өндірілген және өткізуге
арналған өндірістік жоспардың негізгі көрінісі б.т. да жалпы және
өткізілмелі өнімді есептеуге негіз. Ұйымдық - техникалық
факторлардың жетекші тұрғыла кәсіпорындардың кейьір
бөлімшелерінің және олардың жалпы құрылымдарын қалыптастыруға
ықпал ететін өндіріс үлгілері бой көрсетеді. Өндіріс үлгілері
жұмыс орынының саны мен ондағы орындалатын операциялар арасындағы
арақатынастар мен есептелінетін көрсеткіштері арқылы анықталады.
І бөлім. Өнеркәсіптік өндірісті жоспарлау принциптері
2. Өндіріс құрылымының түрлері
Өнеркәсіп өндірісін ұйымдастыру – өндірістің үйлесімді дамуын, жаңа
өнімнің тез енгізіліп, игерілуін, еңбек ресурстары мен материалдық
ресурстардың, қолданыстағы техниканың неғұрлым толық пайдаланылуын және осы
негізде өндіріс нышандарын оңтайлы ұштастыру, өнімнің кеңістік пен уақыт
ішінде барлық дайындалу сатыларын келісіп алу жолымен өндірістің
тиімділігін арттыруды қамтамасыз ететін шаралар жүйесі. Өндірісті
ұйымдастыру үйлесімділік, ырғақтылық және өндірістің үздіксіздігі
қағидаттарына негізделеді. Ол түрлі әдістермен жүзеге асырылады, олардың ең
бастылары: тасқынды, топтамалық және жеке-дара әдістер. Өндірісті
ұйымдастыру элементтік (атқарымдық), кеңістіктік, уақыттық бөліктерге
ажыратылады. Ол өнеркәсіп өндірісінің барлық буындарын – салалық және ішкі
салалық экономикадан бастап жұмыс орнына дейін қамтиды. Өндірісті
ұйымдастыру қоғамдық және жекеше нысандарға бөлінеді. Қоғамдық нысан
қоғамдық еңбек бөлінісінен туындайды және өндірістің мамандануы мен
кәсіпорындардың мамандануын, кәсіпорынның ұтымды мөлшерін таңдауды және
негіздеуді, өндірістің құрамдастырылуын, кәсіпорындардың кооперациялануын
қамтиды. Өндірісті жекеше ұйымдастыру бірыңғай еңбек бөлінісінен туындайды,
ол еңбектің кәсіпорын ішіндегі бөлінісі мен ұштастырылуын қамтиды.
Өнеркәсіп өндірісін кеңістікте ұйымдастыру өнімді дайындау үдерісінің жеке
үдерістерге бөлшектелуінен және кәсіпорынның жекелеген өндірістік буынынан
тұрады. Осы деңгейде өндірісті ұйымдастырудың үш түрін бөліп алуға болады,
олар: үдерісті жұмыс орнында, цех ішінде және цехтардың арасында
ұйымдастыру. Негізгі өндірісті ұйымдастырумен қатар көмекші және қызмет
көрсетуші үдерістерді ұйымдастырудың да зор маңызы бар. Олардың атқарымдық
міндеті – машиналар мен жабдықтардың қалыпты жұмыс жағдайында болуын
қолдау, энергиямен, еңбек заттарымен, құрал-саймандармен, аспаптармен,
бейімдемелермен қамтамасыз ету. Көмекші және қызмет көрсетуші үдерістерді
ұйымдастыруда кәсіпорын мен басқа да бөлімшелердің аспаптық және жөндеу
өндірісінің, көлік және энергетикалық шаруашылықтарының жұмысын ұйымдастыру
қамтылады. Өндірістің оңтайлы ұйымдастырылуы тиісті сапада өнім өндіру
көлемінің ұлғайтылуын, бұйымдардың жетілдірілуін, еңбек өнімділігінің
арттырылуын, өндіріс шығынының азайтылуын, еңбек жағдайының жақсартылуын,
кадрлардың мәдени-техникалдық деңгейінің көтерілуін қамтамасыз етеді.
Бизнес-жоспар — кәсіпорынның алдына қойған экономикалық мақсаты мен
оны жүзеге асыру жолдары, міндеттері мен әдіс-тәсілдері баяндалған құжат.
Бизнес жасау үшін нарықтық орта жан-жақты зерттеледі. Нарықтық ортаның
ағымдағы жағдайы, болуы мүмкін өзгерістер мен кедергілер, жобаны іске
асырудан түсетін табыс мөлшері, т.б. нақты көрсетіледі. Бизнес-жоспар,
көбінесе, банктен кредит алу және оның қайтарылуын қамтамасыз ету үшін
жасалады. Меншік иесінің қатысуымен кәсіпорынның стратегиялық дамуының
бағыт-бағдары анықталады, осы арқылы жобаның тиімділігі мен қажеттілігі
айқындалады.
Бизнес-жоспар болжалды қаржылық нәтижесі көрсетілген жалпы
сипаттамадан және он тарауға бөлінген негізгі бөлімнен тұрады:
• жоба бойынша өндірілген тауарлар (не қызмет) түрлері және олардың
бәсекелесу қабілеті сипатталады;
• тауарларға сұраныс деңгейі мен көлемі ескеріле отырып, өнім өткізу
нарығы, өндіріс көлемі мен тауарға қойылатын баға анықталады;
• бәсекелестер мүмкіндігі (тауарларының сапасы мен бағасы) туралы
мәліметтер талданады;
• маркетингтік зерттеу нәтижелері (тауарларды өткізу және баға саясаты,
өнімді сатуда ынталандыру, жарнамалау, т.б.) сараланады;
• өнім (не қызмет) өндіру жоспары мен өндірістік байланыстар, өндірістік
шығындарды азайту және өнім сапасын жақсарту әдістері айқындалады;
• ұйымдастыру-басқару жұмыстары және қызметкерлермен жұмыс істеу бағдары
белгіленеді;
• жобаның ұйымдық-құқықтық негіздерін көрсететін заңдық құжаттар жасалады;
• жұмыс барысында кездесетін қауіп-қатерді болжау және оның алдын алу
шаралары қарастырылады;
• жобаның барлық буындарының құндық көрсеткіштері жинақталып, ақшаға шағып
көрсетілген қаржы жоспары нақтыланады;
• қаржы көздері (жобаны іске асыруға жеткілікті соманы қайдан, қанша
мөлшерде ала алады және жоба қандай мөлшерде пайда кіргізеді, кредитордан
алынған қаражатты мерзімінде қайтара алу қабілеті, т.б.) жобаланады.
Бизнес-жоспар тауар, ақша, өндіріс факторы қозғалысының жалпы балансын
айқын бейнелейді. [1]
Өндіріс - өзінің өміріне қажетті маиериалдық жағдайларды жасау
мақсатымен адамның табиғатты белсенді жаңғырту үрдісі.
Кез келген өнімді өндіру үшін төрт элемент керек:
• сол өнімді дайындайтын табиғи зат
• өнімді жайындау үрдісінде пайдаланылатын еңбек құралы
• адам еңбегі, оның мақсатты бағытталған қызметі
• аталған үш элементті өндіріске қосатын ұйымдастырушы
Экономика тілінде өндіріс факторлары деп аталатын бұл төрт элемент
тиісінше - жер, капитал, еңбек және кәсіпкерлік ұғымдарымен белгіленеді.
Өнеркәсіптік өндірісті зерттеу кезінде теориялық және әдістемелік
негізі мен әмпирикалық базасы ретінде ең әуелі интегративті (пәнаралық)
қатынастың теориялық принциптері алынды, ол сондай-ақ философиялық, тарихи,
әлеуметтік, мәдени, құқықтық және саяси алғышарттарды қамтиды. Мұнан өзге,
жұмыс барысында ғылыми абстракция, талдау және синтез, сондай-ақ кешенді
қарастыру сияқты жалпы ғылыми әдістемелер қолданылды. Бұл, зерттеу
әдістемелер жинақтай келш, экономикалық талдаудың сенімділіпн жэне
тұжырымдамалардың негізділігін қамтамасыз етті.
Жұмыскердің еңбек белсенділігін ынталандыру үшін уәждемелер мен
ынталандырудың жаңа жүйесін жасау қажет, оның теориялық әдістемелік
принциптеріне мыналар жатады:
- өндірісте материалды ынталандырудан, түлғаның өзін-өзі жетілдіру
уәждемесіне бағдарлануы, интеллектуалды элеуеттілікті өсіру;
- еңбек және тұрмыс сапасының жоғары деңгейге көтерілуі;
- материалды ынталандырудың өрісі мен үрдістерін кеңейту;
- материалды, моральді, шығармашылық т.б. ынталандыруды жалпыландыру.
1.2. Өнеркәсіптік өндірістің мәні
Нарықтық қатынастарға көшкен кезде жоспарлы жүйенің негізі бұзылуы, ол
жаңа өзгерген жағдайда іске аса алмауы мүмкін. Осыған байланысты, өндіріс
тиімділігін жоспарлаудың жаңа механизмін қүрудың объективті қажеттілігі
туындайды. Мүнымен қатар, өндіріс тиімділігінің төмендеуіне, экономикалық
процестерді реттеуге кері әсерін тигізген құбылыстардың бірі меншіктік
қатынастардың өзгеруі. Реформаларда, ғылымға негізделген концепцияның
болмауы өндірістің құлдырауын, экономикалық өсім шеңберінің тарылуын
тудырады. Меншік иелері мен меншікке ие топтар әлі ешкім иелене қоймаған
ресурстарды қолға алуға және меншікті өз пайдаларына қарай бөлісуге
ұмтылады. Бұндай жағдайда, өндіріс табыс табатын қүрал ретінде емес,
иеленуге болатын байлық ретінде қабылданады. Осының барлығы, өндіріс
тиімділігін ынталандыруға ықпал етпейді. Жекешелендіру нәтижесінде, пайда
болған меншіктік қүрылым және меншікті іске қосудың тиімді, заң шығарушылық
базасының жетіспеуі, тиімділікті экономикалық ынталандыру механизмінің
мүмкіндігін әлсіретеді.
Экономикадағы түрлендірулер тек меншік құқықтарының қайта бөлінісінде
ғана емес, жеке меншікке негізделген өндірістік қатынастарды қалыптастыру.
Шаруашылықты жүргізудің жеке меншіктік үрдісі өндіріс көлемін ұлғайтудың
негізі, оның тиімділігін арттырудың қуатты құралы.
Әлеуметтік-экономикалық дамудың қазіргі кезеңінде экономиканы
құрылымдық тұрғыдан қайта құру қажеттілігі кәсіпкерлікті жедел дамыту
есебінен нақты іске асырылады. Кәсіпкерлік, дербес, ізденімпаз әрекетке
дайын, мол табыс көзіне ұмтылуға қабілетті, іскер адамдар қатарының көбеюін
қамтамасыз етеді.
Өндіріс тиімділігін ынталандыру механизмі тұрақты экономикалық өсімге,
халықтың барлық топтарының материалдық жағдайын жақсартуға, бәсекеге
қабілеттілікке, елдің ұлттық қауіпсіздігін сақтау ұсталымын орындауға
бағытталуы қажет.
Сондықтан өндірісті жоспарлауды экономикалық ынталандыруды мынандай
белгілермен сипаттауға болады:
- экономикалық өсімнің тұрақты қарқыны, оның сапалық сипаты;
- өндірілген тауар сапасының артуы және оның отандық, әлемдік
нарықты бәсекеге қабілеттілігінің есуі;
- халықтың материалдық жағдайы мен әл-ауқатының жақсаруы;
- жаңа технологияларды меңгеру, ғылыми және инновациялық қызмет
әсерінің күшеюі, адам капиталын нәтижелі қолдану;
- басқару тиімділігін арттыру нәтижесінде өндірістік
ресурстарды пайдалануды үнемдеу, еңбек өнімділігін ынталандыру.
ІІ бөлім. Өнеркәсіптік өндірісті жоспарлау принциптері
2.1. Өндірісті жоспрлау механизмін негізгі құрамдас бөліктері
Өндірістің жоспары - қажетті материалдар, жабдықтар мен өндіріс
қуаттылығы, оларды жеткізу көздері, қосалқы мердігерлер, өндіріс
технологиясы, өнімнің түрлері және т.б. жатады.
Өндірісті жоспарлау механизмінің негізгі құрамдас бөліктері:
- экономикалық өсімнің тұрақты қарқыны;
- оның сапалық сипаттары;
- шығарған өнімнің отандық және элемдік нарықта бәсекеге
қабілеттілігін көтеру және сапасын жақсарту;
- халықтың материалдық жағдайын көтеру;
- жаңа технологияларды меңгеру, ғылыми және инновациялық жұмысының
әсерін күшейту, адам капиталын нэтижелі пайдалану.
Өнеркәсіптік өндірісті зерттеу кезінде теориялық және эдістемелік
негізі мен әмпирикалық базасы ретінде ең әуелі интегративті (пәнаралық)
қатынастың теориялық принциптері алынды, ол сондай-ақ философиялық, тарихи,
әлеуметтік, мәдени, құқықтық және саяси алғышарттарды қамтиды. Мұнан өзге,
жұмыс барысында ғылыми абстракция, талдау және синтез, сондай-ақ кешенді
қарастыру сияқты жалпы ғылыми әдістемелер қолданылды. Бұл, зерттеу
әдістемелер жинақтай келш, экономикалық талдаудың сенімділіпн жэне
тұжырымдамалардың негізділігін қамтамасыз етті.
Өндірісті жоспарлау механизмінің негізгі құрамдас бөліктері:
экономикалық өсімнің түрақты қарқыны; оның сапалық сипаттары; шығарған
өнімнің отандық және элемдік нарықта бәсекеге қабілеттілігін көтеру және
сапасын жақсарту; халықтың материалдық жағдайын көтеру; жаңа
технологияларды меңгеру, ғылыми және инновациялық жұмысының әсерін күшейту,
адам капиталын нэтижелі пайдалану.
Жұмыскердің еңбек белсенділігін ынталандыру үшін уәждемелер мен
ынталандырудың жаңа жүйесін жасау қажет, оның теориялық әдістемелік
принциптеріне мыналар жатады:
- өндірісте материалды ынталандырудан, түлғаның өзін-өзі жетілдіру
уәждемесіне бағдарлануы, интеллектуалды элеуеттілікті өсіру;
- еңбек жэне түрмыс сапасының жоғары деңгейге көтерілуі;
- материалды ынталандырудың өрісі мен үрдістерін кеңейту;
- материалды, моральді, шығармашылық т.б. ынталандыруды жалпыландыру.
Бизнес - жоспар бизнесті тиімді жоспарлау және басқару үшін
дайындалып, қызметінің тиімділігін анықтайтын кәсіпорынды басқарудың бірден-
бір құралы болып табылады. Бизнес-жоспар – бұл инвестициялық жобаның
мақсаттары мен міндеттері, оны жүзеге асыру тәсілдері мен кәсіпорынның
техника-экономикалық немесе жобаның жүзеге асқаннан кейінгі көрсеткіштері
көрсетілген жан-жақты құжат. Бизнес-жоспардың құрылымы және оның
дәйектелінуі ойластырылған істің бағытталуы мен көлеміне, яғни объектінің
ерекшелігі, компания қызметінің саласы, ұйымдастырылу жағдайы, көзделген
нарық өлшемі, бәсекелестердің болуы мен өсу перспективасына байланысты
анықталады. Біздің мамандар Сіз үшін кез-келген бизнес-жоспардың түрін –
ішкі жоспарлау үшін де (кәсіпорынның стратегиялы даму жоспары), әлеуетті
инвесторлар мен несиелеушілерден қаржыландыру көздерін тарту үшін де
дайындай алады. Бізге тапсырыс беру арқылы сіз белгілі бір инвесторлар үшін
сапалы бизнес-жоспарға қол жеткізе аласыз.
Табысқа жеткізер бизнес-жоспарлау үшін (техниалы-экономикалық
негіздеме) өте көп уақыт жұмсау, ақпараттың көп көлемін жинап, оны талдау,
сондай-ақ қаржы менеджерлерінің, талдаушылардың, бухгалтерлердің
біліктілігі қажет.
Өндіріс - өзінің өміріне қажетті маиериалдық жағдайларды жасау
мақсатымен адамның табиғатты белсенді жаңғырту үрдісі.
2.2. Қаржылық жоспарлаудың мазмұны, міндеттері
Кез келген өнімді өндіру үшін төрт элемент керек:
- сол өнімді дайындайтын табиғи зат
- өнімді жайындау үрдісінде пайдаланылатын еңбек құралы
- адам еңбегі, оның мақсатты бағытталған қызметі
- аталған үш элементті өндіріске қосатын ұйымдастырушы
Қаржылық жоспарлау – кәсіпорынның табыстары мен шығындарының өзара
байланысын қамтамасыз ететін және қаржылық тиімділігін арттыруға мүмкіндік
беретін қаржы бойынша іс- әрекеттерді жоспарлау .
Қаржылық жоспарлау барысында келесідей есептеулер жүргізіледі:
- кәсіпорынның табыстары (пайда) мен шығыстарын жоспарлау
- меншікті айналым қорларына қажеттіліктерді есептеу
- ақша ағымдарын талдау және жоспарлау
- қажетті қарды ресурстарын есептеу (ішкі және сыртқы
қаржыландыру көлемі мен құрылымы, несиелік ресурстарға
қажеттіліктер)
- кәсіпорынның табыстары мен шығындарының балансын құру
Қаржылық жоспарлаудың негізгі құжаты болып келетін қаржы жоспары
шаруашылық жүргізуші субъектілердің, салалардың, аймақтардың және жалпы
мемлекеттің ақшалай табыстары (кірістері) мен қорланымдарын құрудың және
пайдаланудың жоспары болып табылады. Қаржы жоспары ұлттық шаруашылықтың
ресурстармен қамтамасыз етілуін көрсетеді.
Басқарудың барлық деңгейлеріндегі жасалынатын саны көп қаржы
жоспарларын бір жүйеге келтіру үшін оларды көптеген белгілері бойынша
сыныптаған орындар. Экономикалық әдебиеттерде олар негізгі екі топқа
бөлінеді: жиынтық және бастапқы қаржы жоспарлары.
Жиынтық қаржы жоспарлары жалпымемлекеттік қаржы ресурстарының
қозғалысын негіздейді, мемлекеттің қаржы жүйесі жүзеге асыратын қайта бөлу
процестерін белгілейді.
Нысаны бойынша олар әрқашан жиынтық жоспарлар болып табылады,
бірақ бұл оның жалғыз ғана белгісі емес. Сонымен бірге министрліктердің,
ведомстволардың қаржы жоспарларының да құрамалық сипаты болады, бірақ олар
қаржы ресурстарының қозғалысын тек нақтылы саланың, ведомствоның шегінде
ғана жобалайтындықтан, олар бастапқы жоспарларға жатады. Жиынтық қаржы
жоспарлары ең алдымен өзінің мазмұнымен, ресурстардың объектісімен және
сферасымен, жоспарлау әдістерімен және арналымымен ерекшеленеді.
Қазіргі кезде жиынтық қаржы жоспарлары жалпымемлекеттік,
салалық, аумақтық жоспарларды кіріктіреді. Мыналар жалпымемлекеттік болып
табылады: мемлекеттің жиынтық қаржы балансы, мемлекеттік бюджет,
республикалық бюджет, бюджеттен тыс қорлар.
Жиынтық қаржы балансы деп орта мерзімді (бесжылдық) кезеңге арналған
дамудың жалпымемлекеттік болжамының қаржылық бағдарламасын айтады. Оны
жасаумен Қаржы министрлігінің, Ұлттық банктің белсенді қатысуымен
экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі айналысады. Аймақтарда
баланстын есеп қисаптарын аймақтық органдар жүргізуі тиіс. Жиынтық қаржы
балансында мемлекеттің, меншіктің барлық нысанының шаруашылық жүргізуші
субъектілерінің ақша қорларын қалыптастырудың құрамы мен көздері және ұдайы
өндіріс пен қоғамдық , қажеттерге (әлеуметтік мәдени шараларға, қорғанысқа,
басқаруға) оларды пайдалану қамтып көрсетіледі.
Баланстың кіріс бөлігі мыналарды кіріктіреді: таза табыс, тұтынуға
салынатын салықтар (қосылған құнға салынатын салық, акциздер, кеден
баждары), амортизациялық аударымдар, сыртқы сауда операцияяларының түсетін
түсімдер, салықтар мен алымдар, қысқа мерзімді несиелендірудің ресурстары,
ұзақ мерзімді несиелендірудің көздері.
Шығыстар бөлігінің аса маңызды көрсеткіштері: экономиканы дамытуға
жұмсалатын шығыстар (күрделі жұмсалымдарды қаржыландыру, айналым
қаражаттарының өсіміне жұмсалатын шығындар, мемлекеттік субвенциялар);
сыртқы экономикалық операциялар жөніндегі шығыстар; әлеуметтік мәдени
шараларға жұмсалатын шығыстар; басқару мен қорғаныс шығыстары; қысқа
мерзімді кредит салымдарының және ұзақ мерзімді кредит беруге арналған
қаражаттардың өсімі.
Жиынтық қаржы балансы сөйтіп ұлттық шаруашылықтын қаржы
ресурстарын сипаттайтын қаржылық көрсеткіштердің жүйесі болып табылады.
Жиынтық қаржы балансына қамтылатын көрсеткіштердің құрамы оның елдің
әлеуметтік экономикалық даму жоспарының материалдық және қаржылық
үйласімдерінің теңгерімділігін қамтамасыз етудің тетігі болып
табылатындығын көрсетеді. Бесжылдық мерзімге (жылдарға бөле отырып) жасаған
кезде бұл баланс қаржы және ақша кердеит қатынастарын дамытудың ауқымы мен
сипатын алдын ала айқындайды. Жиынтық қаржы балансы ірілендірілген
көрсеткіштер бойынша оларды министраліктер мен ведомстволарға нақтылы
бекітусіз жасалынадын. Мәселен, онда қарастырылған таза табыстың сомасы
субъектілер, яғни мекен жайлары бойынша бөлінбейді. Шығыстардада сондай.
Бұл баланстың көмегімен мемлекеттік бюджет пен шаруашылық жүргізуші
субъектілердің қаржы жоспарларын жасау процесінде жүзеге асырылатын атаулы
қаржылық жоспарлау үшін ... жалғасы
Кіріспе
І бөлім. Өнеркәсіптік өндірісті жоспарлау принциптері
1. Өндіріс құрылымының түрлері
1.2. Өнеркәсіптік өндірістің мәні
ІІ бөлім. Өнеркәсіптік өндірісті жоспарлау принциптері
2.1. Өндірісті жоспрлау механизмін негізгі құрамдас бөліктері
2.2. Қаржылық жоспарлаудың мазмұны, міндеттері
ІІІ бөлім.Өнімнің өндірісі және оны жоспарлау
3.1. Өнім өндірісімен өткізуді жоспарлау
3.2. Өндірістік жоспардың негізгі көрсеткіштері
Қорытындыы
Әдебиеттерінің тізімі
Кіріспе
Кәсіпорындағы өндірістік бағдарламаның құрылымын зерттеу менің осы
курстағы ең басты мақсатым . Сондықтанда кәсіпорынның өндірістік
бағдарламаны құрудың негізгі көрсеткіштерін толық мәнінде қарастыра
отырып өндірістік факторлардың тиімділігін анықтауды көздеймін.
Бағдарлама жоспар арқылы жузеге асатын болғандықтан жоспардағы
құн өлшеміндегі өнім көлемін анықтау үшін өнім шығару жоспарының
табиғи өлшемдегі көрсеткіші қажет. Табиғи өлшемдерге — тонна,
метр, квтсағат , дана, комплект жатады. Өлшем бірліктері
өндірістік ерекшеліктерін, жоғарғы сапалы жәнем экономикалық
тиімді өнімдерді шығару жолдарын, материал, еңбек қаржы
ресурстарын үнемдеу жолдарын қамту керек.
Жоспарда берілген өлшем бірліктер жоспарлау мен өндірісті
ұйымдастырудың барлық бөлімдері үшін міндетті түрде сақталуы
қажет. Бұл өндірістік бағдарламаны белгіленген ассортиментте
келісім бойынша жабдықтау жоспарын орандауға және өндірістік
бағдарламаны өнімнің сапа көрсетикіштерімен байланыстыруда аса
қажет. Шығарылатын өнімнің сипаты және оны дайындаудың тәсілі
шешуші дәрежеде цехтардың құрамын олардың мөлшерін жүк
айналымын және зауыт аймағының шамасын анықтайды. Өндрісті
ұйымдастыруда маңызды жағдай болып табыатын кейбір бұйымдардың
түрлері түрлі көлемде шығарылады. Өшығарылатын өнім көп болса ,
сонша кәміл технологиясы және ұйымдық әдістері қолданылуы
мүмкін . Кооперациялаудың деңгейі де сол сияқты кәсіпорынның
құрамына елеулі турде ықпал етеді : ол қалай жоғары болса , солай
ол қарапайым. Сонымен, өндірістік қуат эконоикалық санат
ретінде ен көп өнімді шығару мақсатында еңбек құралдарының активті
түрлері - машиналар және жабдықтардың ұйымдасқан жиынтықтарын
пайдаланудағы өндірістік қатынастарын қамтиды . Өндірістік қуаттың
мәні толық ашылады егерде оны еңбек құралдарының ұйымдасқан
жиынтығының берсені ретінде қаралатын болса.
Кәсіпорынның өндірістік қуаты (цехтар, учаскілер) - бұл оған
берілген еңбек құралдардың қабілеттілігі ( машиналардың технологиялық
жиынтығы және жабдықтар мен өндірістік аландар жиынтығы ) бңр жылдық
өнңм өндірудің максималдығы (тәуілік ,смена )қабылданған мамандыру мен
сәйкесінше , жұмыс уақыты мен өндірісті кооперациямен байланысты.
Тауарлы өнім - өнім, кәсіпорындарда өндірілген және өткізуге
арналған өндірістік жоспардың негізгі көрінісі б.т. да жалпы және
өткізілмелі өнімді есептеуге негіз. Ұйымдық - техникалық
факторлардың жетекші тұрғыла кәсіпорындардың кейьір
бөлімшелерінің және олардың жалпы құрылымдарын қалыптастыруға
ықпал ететін өндіріс үлгілері бой көрсетеді. Өндіріс үлгілері
жұмыс орынының саны мен ондағы орындалатын операциялар арасындағы
арақатынастар мен есептелінетін көрсеткіштері арқылы анықталады.
І бөлім. Өнеркәсіптік өндірісті жоспарлау принциптері
2. Өндіріс құрылымының түрлері
Өнеркәсіп өндірісін ұйымдастыру – өндірістің үйлесімді дамуын, жаңа
өнімнің тез енгізіліп, игерілуін, еңбек ресурстары мен материалдық
ресурстардың, қолданыстағы техниканың неғұрлым толық пайдаланылуын және осы
негізде өндіріс нышандарын оңтайлы ұштастыру, өнімнің кеңістік пен уақыт
ішінде барлық дайындалу сатыларын келісіп алу жолымен өндірістің
тиімділігін арттыруды қамтамасыз ететін шаралар жүйесі. Өндірісті
ұйымдастыру үйлесімділік, ырғақтылық және өндірістің үздіксіздігі
қағидаттарына негізделеді. Ол түрлі әдістермен жүзеге асырылады, олардың ең
бастылары: тасқынды, топтамалық және жеке-дара әдістер. Өндірісті
ұйымдастыру элементтік (атқарымдық), кеңістіктік, уақыттық бөліктерге
ажыратылады. Ол өнеркәсіп өндірісінің барлық буындарын – салалық және ішкі
салалық экономикадан бастап жұмыс орнына дейін қамтиды. Өндірісті
ұйымдастыру қоғамдық және жекеше нысандарға бөлінеді. Қоғамдық нысан
қоғамдық еңбек бөлінісінен туындайды және өндірістің мамандануы мен
кәсіпорындардың мамандануын, кәсіпорынның ұтымды мөлшерін таңдауды және
негіздеуді, өндірістің құрамдастырылуын, кәсіпорындардың кооперациялануын
қамтиды. Өндірісті жекеше ұйымдастыру бірыңғай еңбек бөлінісінен туындайды,
ол еңбектің кәсіпорын ішіндегі бөлінісі мен ұштастырылуын қамтиды.
Өнеркәсіп өндірісін кеңістікте ұйымдастыру өнімді дайындау үдерісінің жеке
үдерістерге бөлшектелуінен және кәсіпорынның жекелеген өндірістік буынынан
тұрады. Осы деңгейде өндірісті ұйымдастырудың үш түрін бөліп алуға болады,
олар: үдерісті жұмыс орнында, цех ішінде және цехтардың арасында
ұйымдастыру. Негізгі өндірісті ұйымдастырумен қатар көмекші және қызмет
көрсетуші үдерістерді ұйымдастырудың да зор маңызы бар. Олардың атқарымдық
міндеті – машиналар мен жабдықтардың қалыпты жұмыс жағдайында болуын
қолдау, энергиямен, еңбек заттарымен, құрал-саймандармен, аспаптармен,
бейімдемелермен қамтамасыз ету. Көмекші және қызмет көрсетуші үдерістерді
ұйымдастыруда кәсіпорын мен басқа да бөлімшелердің аспаптық және жөндеу
өндірісінің, көлік және энергетикалық шаруашылықтарының жұмысын ұйымдастыру
қамтылады. Өндірістің оңтайлы ұйымдастырылуы тиісті сапада өнім өндіру
көлемінің ұлғайтылуын, бұйымдардың жетілдірілуін, еңбек өнімділігінің
арттырылуын, өндіріс шығынының азайтылуын, еңбек жағдайының жақсартылуын,
кадрлардың мәдени-техникалдық деңгейінің көтерілуін қамтамасыз етеді.
Бизнес-жоспар — кәсіпорынның алдына қойған экономикалық мақсаты мен
оны жүзеге асыру жолдары, міндеттері мен әдіс-тәсілдері баяндалған құжат.
Бизнес жасау үшін нарықтық орта жан-жақты зерттеледі. Нарықтық ортаның
ағымдағы жағдайы, болуы мүмкін өзгерістер мен кедергілер, жобаны іске
асырудан түсетін табыс мөлшері, т.б. нақты көрсетіледі. Бизнес-жоспар,
көбінесе, банктен кредит алу және оның қайтарылуын қамтамасыз ету үшін
жасалады. Меншік иесінің қатысуымен кәсіпорынның стратегиялық дамуының
бағыт-бағдары анықталады, осы арқылы жобаның тиімділігі мен қажеттілігі
айқындалады.
Бизнес-жоспар болжалды қаржылық нәтижесі көрсетілген жалпы
сипаттамадан және он тарауға бөлінген негізгі бөлімнен тұрады:
• жоба бойынша өндірілген тауарлар (не қызмет) түрлері және олардың
бәсекелесу қабілеті сипатталады;
• тауарларға сұраныс деңгейі мен көлемі ескеріле отырып, өнім өткізу
нарығы, өндіріс көлемі мен тауарға қойылатын баға анықталады;
• бәсекелестер мүмкіндігі (тауарларының сапасы мен бағасы) туралы
мәліметтер талданады;
• маркетингтік зерттеу нәтижелері (тауарларды өткізу және баға саясаты,
өнімді сатуда ынталандыру, жарнамалау, т.б.) сараланады;
• өнім (не қызмет) өндіру жоспары мен өндірістік байланыстар, өндірістік
шығындарды азайту және өнім сапасын жақсарту әдістері айқындалады;
• ұйымдастыру-басқару жұмыстары және қызметкерлермен жұмыс істеу бағдары
белгіленеді;
• жобаның ұйымдық-құқықтық негіздерін көрсететін заңдық құжаттар жасалады;
• жұмыс барысында кездесетін қауіп-қатерді болжау және оның алдын алу
шаралары қарастырылады;
• жобаның барлық буындарының құндық көрсеткіштері жинақталып, ақшаға шағып
көрсетілген қаржы жоспары нақтыланады;
• қаржы көздері (жобаны іске асыруға жеткілікті соманы қайдан, қанша
мөлшерде ала алады және жоба қандай мөлшерде пайда кіргізеді, кредитордан
алынған қаражатты мерзімінде қайтара алу қабілеті, т.б.) жобаланады.
Бизнес-жоспар тауар, ақша, өндіріс факторы қозғалысының жалпы балансын
айқын бейнелейді. [1]
Өндіріс - өзінің өміріне қажетті маиериалдық жағдайларды жасау
мақсатымен адамның табиғатты белсенді жаңғырту үрдісі.
Кез келген өнімді өндіру үшін төрт элемент керек:
• сол өнімді дайындайтын табиғи зат
• өнімді жайындау үрдісінде пайдаланылатын еңбек құралы
• адам еңбегі, оның мақсатты бағытталған қызметі
• аталған үш элементті өндіріске қосатын ұйымдастырушы
Экономика тілінде өндіріс факторлары деп аталатын бұл төрт элемент
тиісінше - жер, капитал, еңбек және кәсіпкерлік ұғымдарымен белгіленеді.
Өнеркәсіптік өндірісті зерттеу кезінде теориялық және әдістемелік
негізі мен әмпирикалық базасы ретінде ең әуелі интегративті (пәнаралық)
қатынастың теориялық принциптері алынды, ол сондай-ақ философиялық, тарихи,
әлеуметтік, мәдени, құқықтық және саяси алғышарттарды қамтиды. Мұнан өзге,
жұмыс барысында ғылыми абстракция, талдау және синтез, сондай-ақ кешенді
қарастыру сияқты жалпы ғылыми әдістемелер қолданылды. Бұл, зерттеу
әдістемелер жинақтай келш, экономикалық талдаудың сенімділіпн жэне
тұжырымдамалардың негізділігін қамтамасыз етті.
Жұмыскердің еңбек белсенділігін ынталандыру үшін уәждемелер мен
ынталандырудың жаңа жүйесін жасау қажет, оның теориялық әдістемелік
принциптеріне мыналар жатады:
- өндірісте материалды ынталандырудан, түлғаның өзін-өзі жетілдіру
уәждемесіне бағдарлануы, интеллектуалды элеуеттілікті өсіру;
- еңбек және тұрмыс сапасының жоғары деңгейге көтерілуі;
- материалды ынталандырудың өрісі мен үрдістерін кеңейту;
- материалды, моральді, шығармашылық т.б. ынталандыруды жалпыландыру.
1.2. Өнеркәсіптік өндірістің мәні
Нарықтық қатынастарға көшкен кезде жоспарлы жүйенің негізі бұзылуы, ол
жаңа өзгерген жағдайда іске аса алмауы мүмкін. Осыған байланысты, өндіріс
тиімділігін жоспарлаудың жаңа механизмін қүрудың объективті қажеттілігі
туындайды. Мүнымен қатар, өндіріс тиімділігінің төмендеуіне, экономикалық
процестерді реттеуге кері әсерін тигізген құбылыстардың бірі меншіктік
қатынастардың өзгеруі. Реформаларда, ғылымға негізделген концепцияның
болмауы өндірістің құлдырауын, экономикалық өсім шеңберінің тарылуын
тудырады. Меншік иелері мен меншікке ие топтар әлі ешкім иелене қоймаған
ресурстарды қолға алуға және меншікті өз пайдаларына қарай бөлісуге
ұмтылады. Бұндай жағдайда, өндіріс табыс табатын қүрал ретінде емес,
иеленуге болатын байлық ретінде қабылданады. Осының барлығы, өндіріс
тиімділігін ынталандыруға ықпал етпейді. Жекешелендіру нәтижесінде, пайда
болған меншіктік қүрылым және меншікті іске қосудың тиімді, заң шығарушылық
базасының жетіспеуі, тиімділікті экономикалық ынталандыру механизмінің
мүмкіндігін әлсіретеді.
Экономикадағы түрлендірулер тек меншік құқықтарының қайта бөлінісінде
ғана емес, жеке меншікке негізделген өндірістік қатынастарды қалыптастыру.
Шаруашылықты жүргізудің жеке меншіктік үрдісі өндіріс көлемін ұлғайтудың
негізі, оның тиімділігін арттырудың қуатты құралы.
Әлеуметтік-экономикалық дамудың қазіргі кезеңінде экономиканы
құрылымдық тұрғыдан қайта құру қажеттілігі кәсіпкерлікті жедел дамыту
есебінен нақты іске асырылады. Кәсіпкерлік, дербес, ізденімпаз әрекетке
дайын, мол табыс көзіне ұмтылуға қабілетті, іскер адамдар қатарының көбеюін
қамтамасыз етеді.
Өндіріс тиімділігін ынталандыру механизмі тұрақты экономикалық өсімге,
халықтың барлық топтарының материалдық жағдайын жақсартуға, бәсекеге
қабілеттілікке, елдің ұлттық қауіпсіздігін сақтау ұсталымын орындауға
бағытталуы қажет.
Сондықтан өндірісті жоспарлауды экономикалық ынталандыруды мынандай
белгілермен сипаттауға болады:
- экономикалық өсімнің тұрақты қарқыны, оның сапалық сипаты;
- өндірілген тауар сапасының артуы және оның отандық, әлемдік
нарықты бәсекеге қабілеттілігінің есуі;
- халықтың материалдық жағдайы мен әл-ауқатының жақсаруы;
- жаңа технологияларды меңгеру, ғылыми және инновациялық қызмет
әсерінің күшеюі, адам капиталын нәтижелі қолдану;
- басқару тиімділігін арттыру нәтижесінде өндірістік
ресурстарды пайдалануды үнемдеу, еңбек өнімділігін ынталандыру.
ІІ бөлім. Өнеркәсіптік өндірісті жоспарлау принциптері
2.1. Өндірісті жоспрлау механизмін негізгі құрамдас бөліктері
Өндірістің жоспары - қажетті материалдар, жабдықтар мен өндіріс
қуаттылығы, оларды жеткізу көздері, қосалқы мердігерлер, өндіріс
технологиясы, өнімнің түрлері және т.б. жатады.
Өндірісті жоспарлау механизмінің негізгі құрамдас бөліктері:
- экономикалық өсімнің тұрақты қарқыны;
- оның сапалық сипаттары;
- шығарған өнімнің отандық және элемдік нарықта бәсекеге
қабілеттілігін көтеру және сапасын жақсарту;
- халықтың материалдық жағдайын көтеру;
- жаңа технологияларды меңгеру, ғылыми және инновациялық жұмысының
әсерін күшейту, адам капиталын нэтижелі пайдалану.
Өнеркәсіптік өндірісті зерттеу кезінде теориялық және эдістемелік
негізі мен әмпирикалық базасы ретінде ең әуелі интегративті (пәнаралық)
қатынастың теориялық принциптері алынды, ол сондай-ақ философиялық, тарихи,
әлеуметтік, мәдени, құқықтық және саяси алғышарттарды қамтиды. Мұнан өзге,
жұмыс барысында ғылыми абстракция, талдау және синтез, сондай-ақ кешенді
қарастыру сияқты жалпы ғылыми әдістемелер қолданылды. Бұл, зерттеу
әдістемелер жинақтай келш, экономикалық талдаудың сенімділіпн жэне
тұжырымдамалардың негізділігін қамтамасыз етті.
Өндірісті жоспарлау механизмінің негізгі құрамдас бөліктері:
экономикалық өсімнің түрақты қарқыны; оның сапалық сипаттары; шығарған
өнімнің отандық және элемдік нарықта бәсекеге қабілеттілігін көтеру және
сапасын жақсарту; халықтың материалдық жағдайын көтеру; жаңа
технологияларды меңгеру, ғылыми және инновациялық жұмысының әсерін күшейту,
адам капиталын нэтижелі пайдалану.
Жұмыскердің еңбек белсенділігін ынталандыру үшін уәждемелер мен
ынталандырудың жаңа жүйесін жасау қажет, оның теориялық әдістемелік
принциптеріне мыналар жатады:
- өндірісте материалды ынталандырудан, түлғаның өзін-өзі жетілдіру
уәждемесіне бағдарлануы, интеллектуалды элеуеттілікті өсіру;
- еңбек жэне түрмыс сапасының жоғары деңгейге көтерілуі;
- материалды ынталандырудың өрісі мен үрдістерін кеңейту;
- материалды, моральді, шығармашылық т.б. ынталандыруды жалпыландыру.
Бизнес - жоспар бизнесті тиімді жоспарлау және басқару үшін
дайындалып, қызметінің тиімділігін анықтайтын кәсіпорынды басқарудың бірден-
бір құралы болып табылады. Бизнес-жоспар – бұл инвестициялық жобаның
мақсаттары мен міндеттері, оны жүзеге асыру тәсілдері мен кәсіпорынның
техника-экономикалық немесе жобаның жүзеге асқаннан кейінгі көрсеткіштері
көрсетілген жан-жақты құжат. Бизнес-жоспардың құрылымы және оның
дәйектелінуі ойластырылған істің бағытталуы мен көлеміне, яғни объектінің
ерекшелігі, компания қызметінің саласы, ұйымдастырылу жағдайы, көзделген
нарық өлшемі, бәсекелестердің болуы мен өсу перспективасына байланысты
анықталады. Біздің мамандар Сіз үшін кез-келген бизнес-жоспардың түрін –
ішкі жоспарлау үшін де (кәсіпорынның стратегиялы даму жоспары), әлеуетті
инвесторлар мен несиелеушілерден қаржыландыру көздерін тарту үшін де
дайындай алады. Бізге тапсырыс беру арқылы сіз белгілі бір инвесторлар үшін
сапалы бизнес-жоспарға қол жеткізе аласыз.
Табысқа жеткізер бизнес-жоспарлау үшін (техниалы-экономикалық
негіздеме) өте көп уақыт жұмсау, ақпараттың көп көлемін жинап, оны талдау,
сондай-ақ қаржы менеджерлерінің, талдаушылардың, бухгалтерлердің
біліктілігі қажет.
Өндіріс - өзінің өміріне қажетті маиериалдық жағдайларды жасау
мақсатымен адамның табиғатты белсенді жаңғырту үрдісі.
2.2. Қаржылық жоспарлаудың мазмұны, міндеттері
Кез келген өнімді өндіру үшін төрт элемент керек:
- сол өнімді дайындайтын табиғи зат
- өнімді жайындау үрдісінде пайдаланылатын еңбек құралы
- адам еңбегі, оның мақсатты бағытталған қызметі
- аталған үш элементті өндіріске қосатын ұйымдастырушы
Қаржылық жоспарлау – кәсіпорынның табыстары мен шығындарының өзара
байланысын қамтамасыз ететін және қаржылық тиімділігін арттыруға мүмкіндік
беретін қаржы бойынша іс- әрекеттерді жоспарлау .
Қаржылық жоспарлау барысында келесідей есептеулер жүргізіледі:
- кәсіпорынның табыстары (пайда) мен шығыстарын жоспарлау
- меншікті айналым қорларына қажеттіліктерді есептеу
- ақша ағымдарын талдау және жоспарлау
- қажетті қарды ресурстарын есептеу (ішкі және сыртқы
қаржыландыру көлемі мен құрылымы, несиелік ресурстарға
қажеттіліктер)
- кәсіпорынның табыстары мен шығындарының балансын құру
Қаржылық жоспарлаудың негізгі құжаты болып келетін қаржы жоспары
шаруашылық жүргізуші субъектілердің, салалардың, аймақтардың және жалпы
мемлекеттің ақшалай табыстары (кірістері) мен қорланымдарын құрудың және
пайдаланудың жоспары болып табылады. Қаржы жоспары ұлттық шаруашылықтың
ресурстармен қамтамасыз етілуін көрсетеді.
Басқарудың барлық деңгейлеріндегі жасалынатын саны көп қаржы
жоспарларын бір жүйеге келтіру үшін оларды көптеген белгілері бойынша
сыныптаған орындар. Экономикалық әдебиеттерде олар негізгі екі топқа
бөлінеді: жиынтық және бастапқы қаржы жоспарлары.
Жиынтық қаржы жоспарлары жалпымемлекеттік қаржы ресурстарының
қозғалысын негіздейді, мемлекеттің қаржы жүйесі жүзеге асыратын қайта бөлу
процестерін белгілейді.
Нысаны бойынша олар әрқашан жиынтық жоспарлар болып табылады,
бірақ бұл оның жалғыз ғана белгісі емес. Сонымен бірге министрліктердің,
ведомстволардың қаржы жоспарларының да құрамалық сипаты болады, бірақ олар
қаржы ресурстарының қозғалысын тек нақтылы саланың, ведомствоның шегінде
ғана жобалайтындықтан, олар бастапқы жоспарларға жатады. Жиынтық қаржы
жоспарлары ең алдымен өзінің мазмұнымен, ресурстардың объектісімен және
сферасымен, жоспарлау әдістерімен және арналымымен ерекшеленеді.
Қазіргі кезде жиынтық қаржы жоспарлары жалпымемлекеттік,
салалық, аумақтық жоспарларды кіріктіреді. Мыналар жалпымемлекеттік болып
табылады: мемлекеттің жиынтық қаржы балансы, мемлекеттік бюджет,
республикалық бюджет, бюджеттен тыс қорлар.
Жиынтық қаржы балансы деп орта мерзімді (бесжылдық) кезеңге арналған
дамудың жалпымемлекеттік болжамының қаржылық бағдарламасын айтады. Оны
жасаумен Қаржы министрлігінің, Ұлттық банктің белсенді қатысуымен
экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі айналысады. Аймақтарда
баланстын есеп қисаптарын аймақтық органдар жүргізуі тиіс. Жиынтық қаржы
балансында мемлекеттің, меншіктің барлық нысанының шаруашылық жүргізуші
субъектілерінің ақша қорларын қалыптастырудың құрамы мен көздері және ұдайы
өндіріс пен қоғамдық , қажеттерге (әлеуметтік мәдени шараларға, қорғанысқа,
басқаруға) оларды пайдалану қамтып көрсетіледі.
Баланстың кіріс бөлігі мыналарды кіріктіреді: таза табыс, тұтынуға
салынатын салықтар (қосылған құнға салынатын салық, акциздер, кеден
баждары), амортизациялық аударымдар, сыртқы сауда операцияяларының түсетін
түсімдер, салықтар мен алымдар, қысқа мерзімді несиелендірудің ресурстары,
ұзақ мерзімді несиелендірудің көздері.
Шығыстар бөлігінің аса маңызды көрсеткіштері: экономиканы дамытуға
жұмсалатын шығыстар (күрделі жұмсалымдарды қаржыландыру, айналым
қаражаттарының өсіміне жұмсалатын шығындар, мемлекеттік субвенциялар);
сыртқы экономикалық операциялар жөніндегі шығыстар; әлеуметтік мәдени
шараларға жұмсалатын шығыстар; басқару мен қорғаныс шығыстары; қысқа
мерзімді кредит салымдарының және ұзақ мерзімді кредит беруге арналған
қаражаттардың өсімі.
Жиынтық қаржы балансы сөйтіп ұлттық шаруашылықтын қаржы
ресурстарын сипаттайтын қаржылық көрсеткіштердің жүйесі болып табылады.
Жиынтық қаржы балансына қамтылатын көрсеткіштердің құрамы оның елдің
әлеуметтік экономикалық даму жоспарының материалдық және қаржылық
үйласімдерінің теңгерімділігін қамтамасыз етудің тетігі болып
табылатындығын көрсетеді. Бесжылдық мерзімге (жылдарға бөле отырып) жасаған
кезде бұл баланс қаржы және ақша кердеит қатынастарын дамытудың ауқымы мен
сипатын алдын ала айқындайды. Жиынтық қаржы балансы ірілендірілген
көрсеткіштер бойынша оларды министраліктер мен ведомстволарға нақтылы
бекітусіз жасалынадын. Мәселен, онда қарастырылған таза табыстың сомасы
субъектілер, яғни мекен жайлары бойынша бөлінбейді. Шығыстардада сондай.
Бұл баланстың көмегімен мемлекеттік бюджет пен шаруашылық жүргізуші
субъектілердің қаржы жоспарларын жасау процесінде жүзеге асырылатын атаулы
қаржылық жоспарлау үшін ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz