Сюжеттік-рөлдік ойынның мектеп жасына дейінгі баланың адамгершілік қасиеттерін қалыптастыру

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 26 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі
Ж.Досмұхамедов атынағы педагогикалық колледжі

Педагогика және психология
кафедрасы

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы:
Сюжеттік-рөлдік ойынның мектеп жасына дейінгі баланың адамгершілік
қасиеттерін қалыптастыру

Орындаған:
студенті
Жетекші:

Орал-2014ж.

Мазмұны

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
І тарау. Мектепке дейінгі балалардың таным процесін
ойын әрекеті арқылы дамыту
1.1. Баланың таным процесін дамытудағы ойынның
рөлі ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
1.2. Мектеп жасына дейінгі балалардың адамгершілік
қасиетін
дамыту ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... .8
ІІ тарау. Сюжеттік-рөлдік ойынның мектеп жасына дейінгі баланың
адамгершілік қасиеттерін қалыптастыру
2.1. Сюжетті – ролді ойынның
міндеті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .12
2.2. Баланың адамгершілік қасиеттерін дамытуға арналған сюжетті-рольдік
ойындар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..15
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..26
Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..28

КІРІСПЕ
Бүгінгі таңда қоғамымыздың даму бағытында жан-жақты дамыған, сауатты,
саналы азамат тәрбиелеу мәселесі жүктеліп отыр. Мұндай мақсаттың баянды
болуы оқу-тәрбие жүйесінің үлесіне тиетінін ескерсек, жас жеткіншектердің
білімді, білікті болуында ойынның алатын орны ерекше.
Қазіргі кезде “ойын” ұғымының мағынасы кеңейіп, тұрмыс пен мәдениеттің
түрлі салаларын қамтуда. Бұрын балалар ойыны мен актер ойыны педагогика мен
өнертанудың ғана зерттеу нысандары болып келсе, қазіргі таңда ойын
проблемасы психология, әлеуметтану, мәдениеттану, әдебиеттану, т.б.
салалардың көкейтесті мәселесіне айналып отыр. Ойын арқылы балалар білім
алуға, оқуға қызықтыра отырып тұлғаны дамуын қалыптастыруға болады.
Ойын – оқытуда жаңа технологияның маңызды бөлігі болып табылады.
Ойын ұғымына түсініктеме берсек – бұл адамның мінез-құлқын өзі басқарумен
анықталатын қоғамдық тәжірибені қалыптастыруға арналған жағдаяттар
негізінде іс-әрекеттің бір түрі. Ойын әрекеті мынадай қызметтерді атқарады:
- Ойын – сауық;
- Коммуникативтік немесе қарым-қатынастық;
- Диагностикалық (ойын барысында өзін-өзі тану);
- Коррекциялық (өзін-өзі түзету);
- Әлеуметтендіру.
Ойын – адамның өміртанымының алғашқы қадамы. Сондықтан ойын арқылы
балалар өмірден көптеген мәліметтер алып білімін жетілдіреді.
Ойын арқылы бала қоршаған ортаны өз бетінше зерделейді. Соның
нәтижесінде өзі көрген жағдайларды, отбасылық тұрмыс пен қызмет түрлерін
жаңғыртады. Ойын балалардың еңбекке деген қарым-қатынасы мен қабілеттерін
қалыптастырады. Ойынның ережелері ойнаушының қисынды ой қабілетінің дамуы,
бір-біріне деген сыйластық, қажеттіліктерімен санасуы әр баланың жеке
әрекетінен туындайды. Ойынның басты шарты жеңіске жету болса, әр ойыншы өз
қарсыласының мүмкіндігімен санасып, бір-біріне деген сенімен арттырады.
Ойын түрлері өте көп. Соның ішінде ойын-сабақ, ойын-жаттығу, сергіту
ойындары, дидактикалық мақсаттағы ойындар, логикалық ойындар, грамматикалық
ойындар, ұлттық ойындар, т.б. Мұндай ойындар балаларды жан-жақты дамытып,
білімді толық игеруіне көмектеседі.
Сонымен қатар қазақ халқының ұлттық ойындары балалардың ой-өрісін
қалыптастыратын, білгірлікке шындайтын бірден-бір құрал болып есептеледі.
Ол балалардың бос уақытын көңілді өткізіп, денсаулықтарын шындай түсуімен
бірге халықтың салт-дәстүрін, тілін дамытуға көмегін тигізеді. Осы
мәселені шешу мақсатында, мен зерттеу жұмысымның тақырыбын Мектепке
дейінгі балалардың танымдық үрдістерін ойын арқылы дамыту жолдары деп
алдым.
Зертеу өзектілігі: Ойын балаларға жеңіл әрі тартымды, әрі түсінікті
болады. Ойын балалардың өздігінен жұмыс істеуге, ойлау қабілетін дамытуға
үйретеді. Ойын кезінде балалардың достық сезімін оятып, бір-біріне
қамқорлығы, ұжымдық бірлігі нығаяды. Балаларды жақсылыққа, қайырымдылыққа,
ізгілікке, әдептілікке тәрбиелеуге болады. Ойын түрлерін балабақшада тиімді
пайдалана білу әдіскердің меңгертіп отырған білімін ықыласпен тыңдап,
білімді берік меңгеруіне көмектеседі.
Зерттеу мәселесі: Мектепке дейінгі балалардың рөлді-сюжнтті ойын
әрекеті арқылы таным процесін дамыту ерекшеліктерімен таныстыру.
Зерттеу болжамы: Егер де, әдіскер балаларға оқу-тәрбие үрдісінде
дидактикалық дамытушылық және т.б. ойындарды пайдаланып, олардың танымдық
белсенділігін арттыратындай тапсырмалар беріп отырса, онда балалардың оқуға
деген ынтасы артып, танымдық үрдістері мен психологиялық қасиетттерін
дамытуға болар еді.
Зерттеу объектісі: Жеке тұлғаны дамытуда оқу-тәрбие үрдісі.
Зерттеу мақсаты: Мектепке дейінгі балалардың танымдық үрдістерін
сюжетті-рөлді ойын арқылы дамыту жолдарын айқындап көрсету.
Зерттеудің міндеті:
1. Балалардың тұлғалық қалыптасуында ойынның психологиялық-
педагогикалық мәнін талдау, саралау;
2. Танымдық белсенділікті қалыптастыруындағы ойынның түрлері мен
психологиялық ерекшеліктерін айқындау;
3. Ойын элементтерін пайдалану тиімділігі, ойын түрлерін қолдану
жолдарын көрсету;
4. Сюжетті-рөлді ойындардың ерекшеліктеріг айқындау.
5. Балалардың тілін дамытудағы ойынның маңыздылығын көрсетіп,
ұсыныстар жасау.
Зерттеу әдістемесі: Ғылыми әдебиеттерге шолу жасау, сауалнамалар,
өткізілетін іс-шараларды зерделеу, ойындар, табиғи эксперименттерді, тәрбие
сағаттары.
Зерттеу кезеңдері: Мектепке дейінгі шақ.
Тәжірибелік маңызы. Эксперименттік – тәжірибе жұмысының нәтижелерін
ата–аналардың педагогикалық сауатын ашуда, жетекшілердің ата–аналармен
жұмысында, педагог–психологтардың практикалық іс – шараларында қолдануға
болады.
І тарау. Мектепке дейінгі балалардың таным процесін
ойын әрекеті арқылы дамыту
1.1. Баланың таным процесін дамытудағы ойынның рөлі.
Ұлттық ойындар халқымыздың өз ұрпағын ойын-сауықтарда бәсекеге түсіп,
жеңімпаз атанып, жүлде алу үшін ғана емес, ата жолын қуып, өзінен бұрынғы
дәстүрлерді жалғастырып, өз жұртында бар өнерді игеріп, меңгеруге,
шаруашылық жүргізу қолынан келетін, ел қорғауға жарайтын батыл да өжет,
шапшан ұрпақтарды тәрбиелеудің өзіндік жүйесін өмірге әкелген.
Қазақ құндылығының ғасырлар қойнауынан сүрінбей өтіп, өзінің үрдіс
дәстүрін сақтаған қазақ балалар фольклорының айрықша бір саласы-балалар
ойындары. Ұрпағын ойламайтын халық болмайды. Қазақ ойындарының өміршең
қызметі де оның жеткіншек ұрпақты тәрбиелеу ісімен байланысты болуында.
Баланың ойын үстіндегі өзін-өзі жаттықтыруы, өмірді білуге деген
құмарлығы, шынығуы, шындалуы, оның ақыл-ойы, дене еңбегіндегі белсенділігін
арттырып, алдына қойған мақсатына жетуге деген ерік-қайратын шыңдайды, алға
қарай ұмтылсын, құштарлығын оятады. Осының нәтижесінде баланың өз бетімен
ізденуі, білімді қажетсінуі өсіп, нақтылы мақсаткерлікке ұласады. Ойынға
қатысқан әр баланығ алдына жеңіске деген ұмтылыс пайда болады.
Ойынды түрлендіруге жаңылтпаштарды, мақал-мәтелдерді, жұмбақтарды
жатқызуға болады. Олар әр тілді, әрі ақыл-ойды дамытуға, демалыс сәттерін
тиімді пайдалануға септігін тигізеді. Балалар әрекет үстінде өзін-өзі еркін
ұстауға, қысылып-қымтырылмауға, басқалармен тіл табысуға, жолдастық, достық
сезімінің оянуына мүмкіндік жасайды.
Ойынның негізгі мақсаты - баланы қызықтыра отырып білімді меңгерту
болса, әдіскердің міндеті - сол ойын түрлерін пайдалана отырып балалардың
өздігімен жұмыс істей білуге, ой белсенділігі мен тіл байлығын арттыра
түсуге түрлі дағды мен шеберлікті меңгертуге қол жеткізу. Оқу-тәрбие
жұмысында ойындарды қолданудың кең спектрін сипаттау мақсатында көптеген
ғылыми зерттеулер жасау арқылы мынадай мәселелердің басы ашылды:
- ойлау, ес, сөйлеу, жігер, назар үрдістеріне дидактикалық ойындардың
әсер ету сипаты;
- жеке оқыту маңызының артуы;
- оқу ойындарына қатысушылардың таным қызығуы арқылы шығармашылық
ізденіске ұмтылуы, т.б.
Бүгінгі таңда өздеріміз тәлім-тәрбие беріп жатқан бүлдіршіндер ертеңгі
күні тек білімді кадр ғана емес, Отанын жанындай сүйетін, ұлттық тарихы мен
мәдениетін қастерлейтін, рухани кемелденген азамат болып өсіп жетілуі
қажет. Өзінің қазақстандық екенін, Қазақстанда туғаннан әрбір бала мақтаныш
ете алса ғана-біздің бұл ісіміздің нәтижелі болғаны. Сонда ғана біз,
ұстаздар, бүгінгі заман алдымызға қойып отырған күрделі міндетті абыроймен
атқарып, еліміздің болашақ азаматтарын тәрбиелеп өсірдік деп сеніммен айта
аламыз. Ынтымақ, бірлік, сыйластыққа қазақ жастарын бала күннен баулысақ,
ел іргесі сөгілмек емес.
Балаларды ұлттық болмысқа тәрбиелеу. Бұл төмендегі жұмыстар бойынша
жүргізіледі:
а) дидактикалық ойындарды ұлттық тәлім-тәрбие көздерімен ұштастыруда
жұмбақтарды, мақал-мәтелдерді, халықтың даналық, өсиет сөздерін оқыту
барысында ойындар арқылы кеңінен қолдану;
ә) көркем шығармаларды дидактикалық ойын түрінде беру арқылы
балалардың ұлттық мәдениет пен әдебиетке дұрыс көзқарасын қалыптастыру;
б) дидактикалық ойындар арқылы балаларға шешендік сөздерді үйретіп,
олардың тіл мәдениетін жетілдіру керек.
1.2. Мектеп жасына дейінгі балалардың адамгершілік
қасиетін дамыту
Мектеп жасына дейінгі балалардың бойына оқу қызметін меңгерту, ол
танымдық белсенділікті дамытудың басты бағыты болып саналады.
Ойлау адам өмірінде аса қымбат орын алады. Ойлау арқылы ғана
заттардың, көріністердің араларындағы байламды белгілеп, оларда бар
себептерді табады, келешекте оларға не болатынын ойлап шығарады. Келешекті
болжай алады. Сондықтан тәрбиеші баланың дұрыс ойлап үйренуіне көп күш
жұмсауы керек. Өйткені дұрыс ойлау ұрпақтан ұрпаққа табиғи түрде беріледі,
оның үстіне тәжірибе арқылы да қалыптасады
Адамдарда тану екі негізгі формада жүзеге асады: сезімдік тану формасы
және абстракциялық ойлау формасы. Сезімдік тану, түйсік, қабылдау, елестету
сияқты жолдармен көрініс табады, оның көмегімен біз заттардың жеке
қасиеттерін ажыратамыз. Сезімдік тану- бұл тек ойлаудың бастапқы сатысы,
адам дүниені түйсіне отырып қабылдайды.
Сонымен ойлау қызметінің белсенділігін арттыру үшін балалардың
танымдық қызметін дамытатындай өзіндік пікір, қорытынды шығаруға түрткі
болатын ойындар ұйымдастыру қажет.
Ойын арқылы балалардың негізгі іс -әрекеті және олардың айналадағы
өмірден алған білімдерін, әсерлерін жинақтаған тәжірибелерін өз бетінше іс
жүзіне асырады. Ойын барысында берілген тапсырмаларды шешуде балалардың
ақыл- ойы дамиды. Міне осыдан баланың логикалық ойлау, қиялдау қабілеті
шыңдалады.
Бала ойын дамытуда логикалық ойындар ерекшеліктерін алуға болады.
Балалардың ойлау қабілетін дамытатын, қызығушылықтарын арттыратын жұмыс
түрі – логикалық ойындар. Логикалық ойындар баланы тапқырлыққа, логикалық
ойлауға баулып, ойының ұшқырлығына, өздігінен шешім қабылдауға,
салыстыруға, дәлелдеуге әсер етеді. Балалардың қызығушылығын арттыруда,
танымдық қабілеттерін дамытуда мақсатым:
-балалардың зейінін, ойлау, зерде үрдістерін дамыту
-қиялдарын ұштау
-тапқырлыққа жетелеу
-қызықты ойындар мен тапсырмаларды орындауға қызығушылығын арттыру.
Міндеттер
-балалардың ойлау әрекетін дамытуға ықпал ету
-логикалық ойындар арқылы білім, білік, дағдыларын қалыптастыру
-балалардың математикалық тілде сөйлеу қабілеттерін жетілдіру.
Баланың бойындағы қабілетті ашу шығармашылық бағытта дамуына
жетелейді. Осы орайда логикалық ойлау қабілетін дамытудың өзіндік іс
-әрекетін ұйымдастырудың мынандай:
Заңдылықтар, Нені отырғызу керек? Нені орналастырсам екен?
Сыңарын табыңдар? Әзіл жұмбақтар Логикалық есептер.
Пішінді орналастыр логикалық ойын түрлерін айтуға болады.
Осындай ойындарды тапқырлықпен, ізденпаздықпен орындаған балалардың
білімділік дағдылары қалыптасып жақсы нәтиже береді.
Мектепалды даярлық, балаларының логикалық ойлауларын дамытудың
негізгі кезеңіне жатқызуға болады. Өйткені балалардың ойлары осы кезде
нақты –бейнеліден абстрактылы ойлауға қарай дамиды. Сондықтан мектепалды
даярлықта балалардың ой - өрісі қалыптасып және заттарды тиісті ұғымдарға
жатқызып, өздерінің ойларын дәлелдеуге үйрене бастайды.
Дәлеледеу үшін бала тиісті жүйе – логикалық ойлануға сүйенеді –дейді
Ғ. Жолтаева.
Негізінде баланың логикалық ойлау қабілеті дегеніміз – қарапайым
математикалық алғашқы ұғымдарын меңгертуден басталады десек
қателеспейміз..Оны жүйелі түрде шыңдау тәрбиешінің басты міндеті.
Педагогика және психология зерттеулері бойынша балалық шақ – баланың
жеке тұлға болып өзін - өзі сезінуінің алғашқы сатысы, демек адамгершілік
қасиеттер, ақыл –ойы, логикалық және басқада қасиеттерін қалыптастырудың ең
негізгі кезеңі болып табылады.
Баланың ақыл –ойының дамуы тек белгілі бір білім көлеміне емес,
танымдық іс -әрекет амалдары мен тәсілдерін игерумен бірге еске сақтау,
ойлау, елестету, танымдық шығармашылық қабілеттерінің дамуын тұтас қамтиды.
Бала дамуы үшін есте сақтауы мен ойлау қабілетінің мәні өте зор. Бұлардың
бәрі қоршаған орта мен білім, білік дағдысының қалыптасуы, есте сақтау және
ойлау қабілетімен тығыз байланысты. Баланың ойлау әрекетін ойдағыдай
дамыту үшін, тиімді тәсілдер қолданып, арнайы жұмыстар жүргізу қажет. Ойлау
үрдісі анализ, синтез, салыстыру, топтастыру жалпылау, тұжырымдау логикалық
амалдарынан тұрады. Ойлаудың осы амалдарын қолдана алуынан балалардың оқу
әрекетінің жемісі көрінеді. Бұл жөнінде М. Жұмабаев: Ойлау- жанның өте бір
қиын, терең ісі. Жас балаға ойлау тым ауыр. Сондықтан тәрбиеші баланың
ойлауын өркендеткенде сақтықпен басқыштап істеу керек -деген.
Логикалық ойлауды дамыту туралы сөз етпес бұрын логика туралы қысқаша
айтып кетейін. Логика (грек тілінен алынған logic –сөз, ой, ойлау, ақыл
–ой) ойлаудың заңдылықтары мен түрлері туралы ғылым.
Обьективтік пікірлерге негізделген процесс логикалық ойлау деп, ал
дұрыс ойлаудың формалары мен заңдары туралы ғылым логика деп аталады.
Ойлау аса күрделі психологиялық процесс. Бұлардың ішінде психология
мен логиканың орны ерекше.
Психология бірнеше жас ерекшеліктердің ойының пайда болу, даму,
қалыптасу жолын, яғни жеке адамның ойлау ерекшелігі мен заңдылығын
қарастырса логика –бүкіл адамзатқа ортақ ой-әрекет заңдары мен формаларын
айқындайды, ол адам ойының нақты нәтижесі болып табылатын ұғым, пайым,
дәлел сияқты ой формаларының табиғатын зерттейді.
Ойлау ерекшелігін таным мен ой процесінің сатысы ретінде зерттеу
ойлаудың білім мен тікелей байланысты екенін айқындайды.
Баланың қажеттілігі мен қызығушылығын түсіне білу, бүлдіршіндердің ой
- өрісін іс – қимылын жан – жақты дамыту тәрбиешінің басты міндеті.
Бүлдіршіндердің логикалық қабілетін дамытуда қарапайым математиканың
алғашқы ұғымдарын ойын арқылы үйретудің заттары әртүрлі геометриялық
пішіндерден құрастырудың, ауызша есеп шығарудың, көру арқылы салыстырудың,
қиялдаудың жұмбақтар жаттаудың маңызы зор. Өйткені жасырын тұрған ойдың
нені меңзеп тұрғанын ойлап табу баланың ми қыртысының жұмысын шыңдайды,
логикалық ойлау сезімін қалыптастырады. Логикалық ойдың ерекшелігі
қорытындылардың қисындылығы да олардың негізіне сай келуі. Логикалық
ойлауға түскен құбылыс түсіндіріледі, себептері мен салдары қатесіз
анықталады.
Логикалық ойлауы дамыған бала шығармашылыққа, ойлана әрекет етуге,
өзінің іс -әрекетін талдауға үйренеді.
ІІ тарау. Сюжеттік-рөлдік ойынның мектеп жасына дейінгі баланың
адамгершілік қасиеттерін қалыптастыру
2.1. Сюжетті – ролді ойынның міндеті
Сюжетті – ролдік ойынның міндеті – баланың қызығушылығын туғызып,
сезімін оятып, рухани-адамгершілік қасиеттерін арттыру. Сонымен қатар өзара
сыйластық, қамқорлық, жанашырлық құндылықтарын дамыта отырып,
мейірбандылық, жақсылық жасай білуге тәрбиелеу. Бұл құндылықтар – бір күнде
қалыптаса қалатын қасиет емес. Бұл – балабақшадан бастау алып, өмір
баспалдақтарында шыңдалып, біртіндеп қалыптасатын қасиет. Бастан кешірген
табысты істері, қанағат сезімдері балалардың бойында жаңа міндеттер мен
мәселелерді шешуге талпыныстарын оятып, өз күштеріне сенуге, өзін-өзі
сыйлауға тәрбиелейді. Осы ойындардың арқасында балалар өз істеріне баға
бере білуге, өзінің сезімін, әдет-дағдысын бақылай және басқара білуге,
сонымен қатар жанындағы адамдардың табиғи болмысымен қабылдап, ізгі ниет,
ықылас таныта білуге үйретеді. Әр бала өз ісі мен қылығына жауапкершілікпен
қарап, ойын нәтижесінде құрбыластарымен жағымды қарым-қатынас жасау
дағдыларына ие болады, өмірлік әлеуметтік дағдыларды меңгереді.
Орыс жазушысы Ю.Нагибинның сөзімен айтқанда: Ойын балаларға өткенді
тірілтіп, болашаққа көз жүгіртуге мүмкіндік береді. Ойында кішкентай
адамның мінезі, оның өмірге деген көзқарасы мен армандары айқындалады.
Өздері де соны байқамастан, балалар, ойнап жүріп күрделі өмірлік
проблемаларды шешуге дайындалады [2].
Ұлы орыс жазушысы М.Горький: Ойын арқылы бала дүниені таниды [3], -
демекші, Өзін-өзі тану пәнінің негіздерін ойын арқылы 2-ші кішкентайлар
тобынан бастап әлеуметтік және құндылық – мәнді құзыреттіліктерін
қалыптастыруды көздедік. Осы жұмыс арқылы біз бала бойында әлеуметте және
балалар қауымдастығында, жанұяда, өмірде қажет болар қабілеттерді
қалыптастырып дамытуды ұстанамыз. Мысалы: 2 – ші кішкентайлар тобында
өткізілген Автобус сюжетті-рольді ойыны осы шынайы өмірлік жағдаяттардан
туындаған нақты немесе басқа да іс-әрекеттерді орындау барысында әлеуметтік
қарым-қатынас әрекетін жетілдіруге арналды. Бала кішкентайынан бастап
белгілі бір мамандыққа бейімделіп ойнайды. Балабақшада көбінесе автобус
жүргізушісі болып ойнағанды жақсы көреді. Кәсіптік ойындардың мәнін терең
түсінген тәрбиеші баланы осы кәсіпке қызықтыра білу үшін мадақтау, сендіру,
түсіндіру әдістерін қолданды. Көздеген міндеттеріміз:
• достарға деген мейірімді қарым–қатынасқа үйрету;
• адалдық қасиеттерін дамыту;
• балалардың ойын тапсырмалары мен ережелерін орындауға
бағытталған дербестігін тәрбиелеу;
• үлкендерге, құрдастарына деген құрмет сезімін және олардың ойын
үстіндегі қимылдары мен мінез-құлықтарына қызығушылық сезімін
тәрбиелеу.
• Ойынды ұйымдастыру алдында біраз жұмыстар жүргізілді:
• көліктер туралы білімдерін бекіту жұмыстары;
• мамандықтар туралы әңгіме өткізу;
• техникалық оқу құралдары арқылы автобуспен таныстыру;
• жеке балалармен психологтың жұмыс жүргізуі;
• өз еріктерімен рольдерді таңдауды үйрету.
Ойын барысында балаға әр түрлі жағдайда кездескен адамдардың роліне
енуге қиялындағы мүмкіндіктерін байқап көруге жағдай жасалды. Үлкендердің
берген нұсқауына қарап олар өздерінің көзқарасын білдірді, мәселелерді
шешіп үйренді және бір-бірімен қарым-қатынас жасауға дағдыланды.
Ұйымдастырылған әр түрлі жағдаяттарда дұрыс шешім тауып, бойларына сіңірген
рухани-құндылқтарды көрсете білді. Осылайша бұл сюжетті-рольді ойын баланың
өзінде ой – ниет туғызуға, ойындық әрекеттер баланың әлеуметтік
тәжірбиесіне байланысты болып, таңдаған ролін анықтауға, рольді ережемен
ойнауға үйретті. Ойынның мазмұны баланың өзінің әлеуметтік және ойындық
тәжірибесіне сай құрылды. Ойын барысында балалар өмір сүрудің белсенді
формаларын игеріп, сол арқылы ересектерге еліктеп, олардың іс-әрекеттерін,
қарым-қатынастарын үйренді. Сонымен бірге еңбектің мәнін түсініп,
адамгершілік нормаларын игерді, әлеуметтік рольдер атқарды. Сана-сезімі,
еркі, өзін-өзі бақылауы, өзінің іс-әрекетін басқалардың іс-әрекетімен
үйлестіру қасиеттері жетілді. Демек, ойын балалар бақшасының тәрбие және
оқыту жұмыстарымен тығыз байланысты. Ойында балалардың алған білімдері
жетіліп, өзін дұрыс ұстау ережелері бекітіледі.
Қызықты ойынсыз балалар әлемінің болуы мүмкін емес. Балалардың ойындары
қызықты және алуан түрлі болуынан оларды қоршаған орта кеңейіп,
өмірлеріндегі жарық пен қуаныш көбейеді. Сөйтіп сюжетті-рольдік ойын
бүлдіршіндердің өзі-өзін тануына көмектеседі, өзін-өзі тәрбиелеуге, өзін-
өзі басқаруға жетелейді.
2.2. Баланың адамгершілік қасиеттерін дамытуға арналған сюжетті-рольдік
ойындар

Көшеде атты әлеуметтік-рольдік ойының алға қойған мақсаты мен
міндеттері жоғарыда көрсетілген екінші кішкентайлар тобында өткізілген ойын
іс-әректімен байланысты болса да, ересек балалар болғандықтан нақты өмірлік
жағдаяттарды күрделендіріп өткіздік. Балалардың жағдаяттарды бағалай білу
қабілеттерін дамытуға, өздерінің ойлары мен істері, әрекеттеріне
жауапкершілігін қалыптастыруға ықпал ететін әдістемелік тәсілдер көбірек
қолданылды. Осы топтың балаларына жағдаяттарды талқылауға, олардың ойлауға
бейімділіктеріен, өзін және өзгелерді бағалауға икемділіктерін, қоршаған
әлеммен жағымды өзара әрекеттестікті құра білу іскерліктерін қалыптастыруға
мүмкіндік бердік. Оқу ақпаратын жеткілікті көрнекілік нысанда ұсынуға
мүмкіндік беретін әдістемелік тәсіл – мультфильм көру тәсілін қолданылдық.
Бұл айқын көркем бейнелер балалардың өтілген материалдардың мазмұнын дұрыс
қабылдауын және меңгеруіне жағдай жасады. Алға қойылған түйінді құзіреттер:
өзіне, адамдарға және қоршаған әлемге ізгілікті қарым-қатынасты жасау.
Түйінді құндылықтар: мейірімділік, қамқорлық, әдептілік. Күтілетін нәтиже:
Әлеуметтік ойын арқылы адамзаттың рухани тәжірибесін тануға мүмкіндік
беретін жалпыазаматтық құндылықтар жүйесінің қалыптастырылуы. Мектеп жасына
дейінгі балалардың ойын кезінде өз қызығушылықтарын өзгелердің
қызығушылықтарымен үйлестіре білуі [4, 6.1.2 бөлімі].
Көшеде әлеуметтік - рольдік ойыны барысында балаларға
мультфильмдерден көрсетілген жағдаят үзінділерін талқылауда тәрбиеші түрлі
сұрақтар қоя отырып балалардың өз беттерімен ойларын жеткізуге жетеледі.
Мысалы: Бұл жағдаяттар мультфильмде болды, ал өмірде осындай жағдаяттар
кездесе ме? Ал сендер осындай көшелерде, яғни қасқыр сияқты бұзақылар,
қоқыстар бар жерде тұрғыларың келе ме? Біздің өмірімізде осындай жағдаяттар
кездеспеу үшін, біз не істеуіміз керек? Қала көшелерінде осындай
жағдаяттардың алдын ала қалай ескертуге болады? - деген сұрақтр балалар
үшін ой-түрткі болды. Балалар сұрақтарға жауап бере отырып ойларын ізгілік
күйде бейімдей, іштей игі тілек білдіре, өз ойларын ашық, жасқанбай айтуға
тырысты.
Ойын баланың тек тәртібін ғана емес, сонымен қатар оның ішкі өмірін
реттеп, өзін, өзінің қоршаған әлемге қатынасын түсінуге мүмкіндік береді.
Бұл баланың бастамашылық танытып, шығармашылық көрсететін бірегей саласы.
Сонымен қатар ойында бала өзін бақылап, бағалап, не істеу қажет екендігін
түсініп, дұрыс қадамдар қолдануды үйренеді. Өз бетімен саналы әрекеттер
жасап үйренуі арқылы бала өмірдің саналы субъектісі бола алады.
Бүгінгі күнгі ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.