Тірі табиғат мүйісі және оны ұйымдастырудың маңызы

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Ж.Досмұхамедов атындағы педагогикалық колледжі

Педагогика және психология
кафедрасы

БАҚЫЛАУ ЖҰМЫСЫ
Тақырыбы:
Тірі табиғат мүйісі және оны ұйымдастырудың маңызы

Орындаған: М.Д.Жангалиева
5 КДО топ студенті
Тексерген: Р.С.Калмурзина

Орал 2012

Жоспар

1. Тірі табиғат мүйісі және оны ұйымдастырудың маңызы
2. Объектілерді табиғат мүйісіне орналастыру
3. Табиғат мүйісіндегі маусымдық өзгерістер
4. Табиғат мүйісіндегі өсімдіктер
5. Өсімдіктерді көшіріп отырғызу
6. Мектеп жасына дейінгі балаларды тірі табиғат мүйісін ұйымдастырудың
ерекшеліктерімен таныстыру
1. Тірі табиғат мүйісі және оны ұйымдастырудың маңызы
Балалар бақшасындағы тірі табиғат мүйісі — мектеп жасына дейінгі
балаларды табпғатпен көрнекі және әрекетті түрде таныстырудың ең қажетті
жағдайларының бірі. Экскурсияларда немесе бөлмедегі сабақтар кезіндегі
бақылау ұзақ болмайди. Ал, тірі табиғат мүйісінде мектеп жасына дейінгі
балалар күн ұзаққа жануарлар мен өсімдіктерге жақын барып, оларды қарай
алады, ұзақ уақыт бақылау жасайды. Балалардың табиғат туралы нақтылы білімі
молаяды. Тірі объектілермен танысқан кезде олардың бақылағыштығы, табиғатқа
деген қызығушылығы арта түседі. Табиғат мүйісінің мекендеушілерін күтіп-
баптаған кезде еңбекке бейімделу және еңбек сүйгіштік, тірі затқа аялай
қарау көзқарасы, тапсырылған іске деген жауапкершілік сияқты бағалы
қасиеттер қалыптасады.
Объектілерді іріктеу. Табиғат мүйістеріне арналған
мекендеушілерді іріктегенде программаның талаптарын және оларды
орналастырудың нақтылы мүмкіндіктерін ескеру керек.
Табиғат мүйісінің барлық тобының тұрақты және міндетті мекендеушілері
— бөлме өсімдіктері. Олардың ішінен жылдам өсетіндерін, әдемілерін,
жапырақтарының әр түрлілерін, гүлденетін немесе хош иісті өсімдіктерді, тез
бұтақтанатынын және күтіп-балтауға көнбістілерін тандап алу керек. Балалар
күтіп-баптай алатын өсімдіктермен бірге, бөлмеге аса ептілікті талап
ететін, тек ересек адамдардың ғана қолынан келетін сәндік өсімдіктерді де
орналастыру ұсынылады.
Табиғат мүйісіне арналған өсімдіктерді жастайынан, көктемде немесе
жаздың бас кезінде алған жаксы. Бөлмеде қалемшеден өсірген өсімдіктер
теплицадан алынған өсімдіктерге қарағанда жақсы өмірсүреді.
Жануарлардан тек кауіпсізін, еркінсіздікті басынан жақсы өткізетін,
оңай үйретілетін және күрделі күтімді талап етпейтінін, бақылауға
қызықтысын ұстауға болады. Балалар табиғи жағдайларды бақылай алатын,
жергілікті жерде көп тараған жалуарларды алған жақсы. Мұндай жануарларда
олардың сыртқы түрі мен қылықтарының байлантыстылығын және оларға қажетті
өмір сүру жағдайларын көрсету оңайырақ болады.
Табиғат мүйісінде бір мезгілде бірнеше объектіні ұстауға болмайды,
кейбір жануарларды тек көру үшін ғана алып келеді. Тірі табиғат мүйісінде
балалар ондағы болатын өзгерістерді және оларға қамқорлық жасай алатын
тұрақты мекендеушілерді сақтау қажет.
Табиғат мүйісін балалар әкелінген объектілерді қарай және олардың
кейбіреуін бақылай алатындай етіп бірте-бірте толықтырып отыру қажет.
Табиғат мүйісін толықтыру кезінде барлық баланың назарын жақсы
өсімдіктер мен жануарларға аударып, олардың атын атап, бірге қарау керек,
өсімдіктердің кайда өсетінін я болмаса жануардың үнемі қайда өмір сүретінін
әңгімелеп беру, оған табиғат мүйісінен орын белгілеп және оны қалай күтіп-
баптау керекгігін айту керек. Егер бұл жануар болса, ондп оған бірге
ойласып ат қою керек.
Балалар бақшасынын әр тобында балықтары бар аквариум мен өсетін
өсімдіктер болуы қажет.
Естиярлар мен ересектер топтарының табиғат мүйісіне балалардың
учаскеден, орманнан, шабындықтан, су қоймасынан тауып әкелген және оны
өздері асырай алатын дән қоректі құстар мен басқа да ұсақ жануарларды
орналастыруға болады. Сондай-ақ теңіз шошқасы, тиін, кірпі сияқты ұсақ
аңдарды да қолда ұстауға болады.

2. Объектілерді табиғат мүйісіне орналастыру
Балалар бақшаларында табиғат мүйісі әрбір топқа бөлек-бөлек
ұйымдастырылады. Оның объектілерін бөлменің жарық жеріне (аласа орындықтар
мен терезе алдына), жарық жақсы түсетіндей, бірақ терезеден түсетін
жарықты көлегейдемейтіндей етіп орналастырады. Тірі табиғат мүйісінің
терезелері оңтүстік-батысқа, оңтүстікке немесе оңтүстік-шығысқа қаратылуы
тиіс. Бақылау әрі күтіп-баптау үшін әрбір объектіге еркін жақындай
алатындай кеңімтік болуы керек.
Өсімдіктерді желдеткіш пен пешке жағып қоймау керек, өйткені
температураның шұғыл өзгеруі оларға зиян келтіреді. Өсімдіктерді
орналастырғанда олардың жарыққа, жылылыққа, дымқылдыққа қатысын ескеру
қажет, сөйтіп, тропикалық ормандар мен шалшықтарда өсетін, традескансия
(көп жылдық шөптесін өсімдік), аспидистра, шырмауық күйінің аса ыстығын
көтере алмайды. Олардың солтүстік жақтағы терезеңін жанына немесе
терезелер арасының қабырғаларына қойғаи жақсы.
Субтропиктік және шөл даладағы өсімдіктер құм жақта жақсы өседі.
Сондықтан оларды оңтүстік жақтағы терезелердің маңына орналастыру керек.
Терезе алдына қойылатын өсімдіктердің бәрінің астына ағаш
тіреуіштер қажет, өсімдіктер бір қалыпты өсуі үшін жарық олардың әр жағына
бірдей түсетіндей етіп әлсін-әлі айналдырып қою керек.
Аквариумдарды терезелердің алдына орналастырады, бірақ жазда жарық
оларға қатты түспегені жөн. Террарнумдарды жарық та жылы орынға қояды.
Құстарды желдеткіштерден алысырақ ұстайды, олар жел өтіне шыдай
алмайды.

3. Табиғат мүйісіндегі маусымдық өзгерістер
Жыл мерзімдерінің ауысып отыруына орай табиғат мүйісін
мекендеушілердщ құрамы да өзгертіліп тұрады.
Күзде мүйіске гүлбақшадан горшокқа (қыш құмыраға) қайта
отырғызылған өсімдіктерді (астра, хризантема, темекі, левкойлаэ және
т.б.) апарып қояды. Қысқы ұйқыға кететіп жануарларды (көл-бақа, кесіртке,
тасбақа) керісінше, от жағылмайтын, салқын орынға шығарады.
Қыста мүйіске балалардың жәшікке еккен және отырғызған
өсімдіктері (шашақты көк пяяз, сұлы, салат, сәбіз бен қызылша өсімдіктері)
апарылып қойылады. Салқын бөлмелердеи мұнда жазда орманнан, жайылымнан
алып отырғызылған жабайы өсімдіктер бар. Горшоктер әкелініп
қойылады. Қыстың аяғына таман табиғат бұрышына бұтақтары кесілген,
ағаштар мен түптер салынған сауыттар қойылады. Бұл уақытта осы жерге
құстарды да (боз торғайды, пайыз торғайды) ұстаған жақсы, көктемде
оларды міндетті түрде босатып жіберу керек.
Көктемде мүйіске көшет отырғызылып, тамырланғыш қалемшелер мен
террариумдері бар жәшіктер қойылады.
Жазда табиғат мүйісін верандаға немесе беседкаға (күркеге)
орналастырып, балалардың экскурсиялар мен серуендерден ала қайтқан
өсімдіктерімен және жануарларымен толықтырады.

4. Табиғат мүйісіндегі өсімдіктер
Бөлме өсімдіктері. Тропиктік ормандар мен шалшықтарда өсетін: бегония,
бальзамин, фикус, традесканция, щөл даланың төзімді өсімдіктері: амараллис,
алоэ, филлокактус, хлорофитиум, кейбір субтропиктік өсімдіктер: герапь,
аспидистра — тірі табиғат мүйісіне жақсы бейімделіп өседі, аталған
өсімдіктер объектілерді бейнелейтін дидактикалық ойындар үшін де
пайдаланылады.
Сәбилер меи естиярлар топтарының табиғат мүйісі үшін күрделі күтімді
керек етпейтін, гүлдейтін (аймақтық герань, үнемі гүлденіп тұратын
бегония), жапырақтары қалқандай әрі балалардың жуын алуына ыңғайлы (фикус,
аспидистра) және салыстыру үшін жапырақтары кішкентай (лигуструм,
традескачция) өсімдіктерді алу керек. Ересектер топтарыңда балалар формасы
әр түрлі сабақтармен, жапырақтармен, гүлдермен танысады, өсімдіктердңк
өсуіндегі өзгерістерді бақылайды. Ересек топтардың табиғат мүйістеріндегі
өсімдіктер мынадай, яғни салыстырған кезде балалар олардың тең
айырмашылықтарын ғана емес, сонымен бірге ұқсас белгілерін де (аймақтық
герань, хош иісті герань) ажырата алатын болуы қерек, сол сияқты аса
күрделі күтімді талап ететін (пияз текті өсімдіктер, узамбар фиалкасы)
және оңай бұтақтанатын (фуксия, традескация, колеус және басқа) өсімдіктер
болуы керек.
Амариллис. (амариллис тұқымдастар). Отаны — Африканың шөл далалары.
Өте әдемі лала гүлінің ірі, қызыл, қызғылт немесе ақшылт түстісі, айыр
жапырақтары бар пиязтектес өсімдік, март — май айларында гүлдейді.
Жапырақтары қурағаннан кейін жуашығы салынған горшоктардың қараңғы жерге
қояды да суаруды тоқтатады, февраль - мартта, гүл сабақтары көріне
бастаған кезде жарыққа әкеліп суара бастайды. Амариллистің жақсы гүлденуіне
қажетті жағдайлар — кішірек горшок, дренаж, өсе бастаған кезде молырақ
суару қажет.
Аспидистра немесе плектогина, ынтымақты семья (лала гүл тұқымдастар).
Отаны — Оңтүстін Қытайдың ормандары, Ұзып, жалпақ ландыштың жапырақтары
сияқты, қара көк жапырақтары бар, тамыр-сабақтарынан өсетін әдемі өсімдік,
көлеңкеге төзімді; топырақты талғамайтын, жапырақты және тыңайтқанда жылдам
өсіп-өнеді, күзде және қыста гүл береді, тамыр сабағынан көбейеді.
Жапырақтарының ашылуып және гүлдерінің пайда болуын бақылау үшін
қызықты өсімдік.
Бальзамин немесе жарқырауық жылауық ванька, үлпілдек гүл (бальзамин
тұқымдастар). Отаны — Африканың тропиктік ормандары. Сабақтары шырынды,
түйіндері күпсигеи, жааырақтары өте нәзік, формасы жұмыртқа сияқты,
үшкірлеу; шеттері иректелген; қызғылт немесе қызыл гүлдері қол шатырдың
астында тұрғандай жапырақтарының астына орналасқан. Гүлдерінің ашық
түстілігін қаріпін өсімдікті жарқырауық (огонек) деп те атайды.
Тозаңдандырылған гүлдерінен құрғақ әдіс пайда болады, тиіп кетсең, шашырап
атылады. Сондықтан бальзаминді тағы да үлпілдек деп атайды. Бальзамии
қалемшелерінен және тұқымдарынаң көбейеді жазда және күз аяғына таман
себіледі.
Бегония рекс, патша немесе король бегониясы. Наполеонның құлағы
(бегония тұқымдастар). Отаны — Азияның тропиктік ормандары. Әдемі, ашық
түсті, ірі жапырақтары, сағақ сияқты салбырап тұратын өсімдік; жапырақты
қалемшелерінен көбейеді. Өсімдіктерді күннің тура түсуінен қорғап, суды
жазда көп, ал қыста аздап құю керек, жапырақтарына дақ түсетіндіктен
шашыратып кұюға болмайды.
Бөлме жүзімі (жүзім тұқымдастар). Отаны — Австралия. Сопақша, ирек-
ирек, тірсуішін жауып тұратын қалың жапырақты әрі қылқанды, көлеңкеге
төзімді өсімдік. Тармақтанып, тамыр жайып жаксы өседі.
Қазтамақ немесе пеларгония, тырна тұмсық (қазоты тұқымдастар), Отаны —
Оңтүстік Африка, Кавказда өседі, бірпеше түрлі болады.

5. Өсімдіктерді көшіріп отырғызу

Өсімдіктерді көктемде көшіріп отырғызған жақсы. Өсімдіктерді көшіріп
отырғызбастан бұрын топыраққа су түгел енуі үшін жақсылап суарған жөн.
Содан кейін горшокты оң қолға алады да өсімдіктің сабағын сол қолдың сұқ
және ортаңғы саусақтарының арасымен төмен түсіреді, горшокты аударып, ептеп
столдың шетіне соғады. Топырақ түйірі әдетте оңай шығады.
Горшоктан өсімдікті шығарып алып, оның тамырын тексереді. Егер тамыры
онша көп болмаса және олар топыраққа шырматылып жатпаса, онда
өсімдікті сол горшокқа қайта отырғызады. Егер топырақ түйірі тамырлармен
тым шырматылып жатқанымен дұрыс болса, онда бұл өсімдікті үлкенірек
горшокқа отырғызуға болады (калемі бұршағы горшок, оған тығызырақ сыйып
тұратындай горшок алынады). Горшоктардың жаңа болғаны жақсы. Ескісін алуға
да болады, бірақ жылы сумен жақсылап жуылған және қыздырылған болуы керек.
Тамырларды ескі топырақтан босату үшіп көсек түйіршіктерді үшкір
шыбықпен ептеп қопсытады. Егер шіріп кеткен болса, ескі топырақты түгелдей
жуады да, тамырдың бүлінген бөлігін өткір пышақпен кесіп тастайды
(Кесілген жерге көмір ұнтағын сеуіп қояды).
Қажетті горшокты таңдап алып, оның тесігін ағыштың сынығымен бітеп,
түбіне аздап ірі құм, соншама топырақ себеді, өйткені, өсімдіктің сабағы
горшоктың ернеуінен төмсен болуы керек. Түйіршік пен горшоктың арасына
топырақ себеді. Өсімдікті ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.